На денешен ден

На денешен ден (20 август)

Објавено пред

4 години

на

август 20, 2021

Од

Порта.мк

1741 – Рускиот морнар со данско потекло, Витус Јонас Беринг, ја откри Алјаска.

1854.- Умре германскиот филозоф Фридрих Вилхелм Шелинг, еден од основачите на германскиот идеализам („Идеи за филозофијата на природата“, „Филозофија на митологијата“, „Филозофија и религија“).

1860 – Роден е Рајмонд Поанкаре, француски државник, претседател на Франција од 1913 до 1920 година, член на Француската академија на науките. Бил премиер и министер за надворешни работи 1912-13 година. и повторно премиер 1922-24 и 1926-29.

1872 година – Весникот „Даница“, најважниот литературен магазин на српскиот романтизам, кој се печатеше три пати месечно во Нови Сад од февруари 1860 година, престана да излегува. Весникот ги собра младите српски романтични поети, Јаков Игњатовиќ, urуро Јакшиќ, Јован Јовановиќ Змај, Лаза Костиќ, а беше инициран и уредуван од писателот и адвокат ordорѓе Поповиќ.

1877.- Роден е српскиот литературен критичар и книжевен историчар Јован Скерлиќ, професор на Универзитетот во Белград и член на Српската кралска академија.

1884.- По четири години изградба, свечено беше отворена зградата на железничката станица во Белград, од која првиот воз тргна од новоизградената пруга Белград -Ниш неколку дена подоцна.

1901.- Роден е италијанскиот поет Салваторе Квазимодо, добитник на Нобеловата награда за литература во 1959 година („Вода и земјишта“, „Дај и имај“, „Мирисот на еукалиптус“, „isивотот не е сон“).

1940.- Руски револуционер, Лео Давидович Бронштајн, познат како Лео Троцки, еден од водачите на Октомвриската револуција, е смртно ранет во Мексико Сити. Убиството го изврши шпанскиот комунист Рамон Меркадер со планинарска кара (ледена секира), по наредба на Сталин. Троцки, кој откако Сталин дојде на власт беше негов близок соработник, а потоа жесток противник, следниот ден им подлегна на раните.

1944.- Роден е индискиот државник Раџив Ганди, премиер на Индија од 1984 до ноември 1989 година, кога ги загуби изборите. Тој беше убиен на 21 мај 1991 година, за време на изборната кампања, со што ја сподели судбината на неговата мајка Индира, која беше убиена како индиски премиер во 1984 година.

1949.- Унгарскиот парламент го усвои советскиот модел на влада и го смени името на државата во Народна Република Унгарија.

1968.- Војниците на СССР и другите членови на Варшавскиот пакт влегоа во Чехословачка за да ги спречат реформите на Александар Дубчек („Прашка пролет“).

1975.- Соединетите држави го лансираа вселенското летало Викинг I од Кејп Канаверал до Марс, каде пристигна во јули 1976 година.

1980.- Италијанскиот планинар со германско потекло, Рајнхолд Мешнер, е првиот што се искачи на највисокиот врв на светот, Монт Еверест, без употреба на кислород. Меснер е еден од ретките алпинисти што ги освоил сите 14 врвови повисоки од 8.000 метри – колку што има во светот.

1983.- Умре Александар Ранковиќ, поранешен потпретседател на СФРЈ, шеф на Службата за државна безбедност и член на највисокото државно и партиско раководство. До Брионискиот пленум (1 јули 1966 година), кога беше сменет од сите позиции, Ранковиќ беше еден од најблиските соработници на Јосип Броз Тито.

1988.- Во Титоград (Подгорица) и Колашин започнаа масовни собири против тогашното комунистичко раководство на Црна Гора. Во следните месеци, масовни протести се проширија низ целата република, раководството на партијата и републиката поднесе оставка во јануари 1989 година, а Момир Булатовиќ, Мило Djукановиќ и Светозар Маровиќ дојдоа на власт.

1988.- Стапи на сила договорот за ставање крај на осумгодишната војна меѓу Иран и Ирак, постигнат од посредниците на ОН со завојуваните страни на 8 август.

1991 – Во Москва беше воведен полициски час, Борис Елцин ја презеде командата на вооружените сили на СССР лоцирани во Русија со декрет, откако антиреформските сили се обидоа да извршат државен удар и да го соборат последниот водач на СССР, Михаил , ноќта помеѓу 19 и 20 август Горбачов.

1991.- Балтичката Република Естонија прогласи независност од СССР.

1994.- Во Париз умре познатиот југословенски режисер Александар Саша Петровиќ, добитник на специјалната награда на Канскиот филмски фестивал во 1967 година за филмот „Собирачи на пердуви“. Во 1970 -тите, тој припаѓаше на група уметници од „црниот бран“, кои беа под силен притисок од тогашниот комунистички режим.

1994.- Во Палам, Република Српска и Република Српска Краина прогласија обединување и усвоија документ за пристапување на СР Југославија.

1996.- Руските трупи го опколија Грозни, илјадници бегалци го напуштија чеченскиот главен град. Војната во Чеченија започна во декември 1994 година, кога Борис Елцин испрати војници да го задушат движењето за независност на таа поранешна советска република.

1996.- Во несреќата на транспортниот авион „Иlyушин 76“ на руската компанија „Спер ерлајнс“ во близина на пистата на белградскиот аеродром во Сурчин, загинаа сите 12 лица во авионот. Претходно, авионот, кој полета од Белград до Малта, поради дефект на навигационата опрема и системите за радио комуникација, кружеше над градот околу три часа, обидувајќи се да се ослободи од горивото, но ја пропушти пистата при принудно слетување.

1998.- Соединетите држави бомбардираа фабрика во Судан и неколку полигони за воена обука во Авганистан, тврдејќи дека цели поврзани со терористички напади врз американските амбасади во Кенија и Танзанија 13 дена претходно, во кои загинаа најмалку 226 луѓе.

1999.- Раиса Горбачов, сопругата на последниот водач на СССР, Михаил Горбачов, почина во болница во Минстер во германската покраина Северна Рајна -Вестфалија.

2003.- Аргентинскиот Сенат ги поништи амнестиите за воени офицери кои мачеа и убиваа левичари помеѓу 1976 и 1983 година.

2006.- Умре фотографот eо Розентал, автор на една од најпознатите воени фотографии со Иво imeиме, прикажувајќи американски војници како креваат знаме на островот пред крајот на Втората светска војна. Во 1945 година, Розентал ја доби Пулицеровата награда за оваа снимка.

2008.- Авион на Спанаир се запали при обидот да полета на аеродромот во Мадрид, при што загинаа 153 патници, а 19 беа повредени.

2013.- Умре Елмор Лионард, еден од најистакнатите американски писатели за криминалистички романи, од кои најпознатите се преведени во филмови („Out of Sight“, „Get Shorty“ и „Be Cool“).

2017 – Почина американскиот актер и комичар Jerери Луис, кој се здоби со светска популарност во 1940 -тите и 1950 -тите години како член на дуото Мартин -Луис, заедно со пејачот и актер Дин Мартин.

Тагови:Porta.mk На денешен ден

Следно

На денешен ден (21 август)

Не пропуштај

На денешен ден (18 август)

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден (10 септември)

Објавено пред

4 дена

на

септември 10, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

Војни и мировни договори

1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).

Политика и атентати

1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.

Култура и личности

1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.

Несреќи и катастрофи

1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 2 септември

Објавено пред

2 недели

на

септември 2, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🛡️ Воени битки и борби

31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.

📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки

1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.

✈️ Откритија, истражувања и летови

1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.

✊ Протести и демонстрации

1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.

⚰️ Смртни случаи на познати личности

1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 1 септември

Објавено пред

2 недели

на

септември 1, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🕊️ Смрт и загуби

1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.

⚔️ Војни и конфликти

1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.

🌍 Политички и државни настани

1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.