На денешен ден

На денешен ден – 20 март

Објавено пред

4 години

на

март 20, 2021

Од

Порта.мк

43 п.н.е. – Роден е Публиј Овидиј Насо, еден од најголемите римски поети и еден од најпознатите автори на стихови за loveубовта во светската литература („Посланија“, „Medicубовни лекови“, „Loveубовни вештини“). Во главниот дел на „Метаморфозис“, тој отпеа 250 грчки митови.

1602 година – Основана е холандска компанија од Источна Индија, која станува една од најмоќните компании во светот со монопол во трговијата од Индонезија, Малаја и Цејлон. Таа беше распуштена во 1796 година, а нејзините имоти станаа дел од холандската колонијална империја.

1809 година – Роден е рускиот писател Николај Васиjeевиќ Гогоol, еден од најважните претставници на руската реалистичка школа. Врз основа на неговата работа, критичарот Висарион Бјелински ги формулираше принципите на природната школа на руската литература („Тарас Буjба“, „Ревизорот“, „Мртви души“, „Шинел мантил“).

1894 година – Умре унгарскиот револуционер Лајош Косут, водач на унгарското движење за независност од Австрија (1848-49), во Торино. По распадот на револуцијата во август

1949 година, тој емигрирал во Италија. 1929 година – Умре францускиот маршал Фердинанд Фох.Командуваше клучни битки против Германците на Западниот фронт во Првата светска војна. Со неговиот команден автомобил во Компје, близу Париз, Германија ја потпиша капитулацијата во ноември 1918 година.

1933 година – Германските нацисти го отворија првиот концентрационен логор во Дахау. За време на Втората светска војна (1939-45), бројот на логори во Германија и окупираните земји достигна 2.000, а во нив беа убиени околу 11 милиони луѓе, од кои шест милиони беа Евреи.

1945 година – Во областа Лика и хрватскиот брег, југословенската армија ги започна последните операции за ослободување на Југославија во Втората светска војна. 1956 година – Франција ја призна независноста на Тунис, со прв претседател Хабиб Бургиба. 1970 година – Се случи излевање нафта од 57.000 тони крај бреговите на Шведска во заливот Тралвет во судирите на Империјал и Отело.

1972 година – Снежна лавина на планината Фуџи, Јапонија, уби 19 алпинисти. 1991 година – Каледа Зиа е избрана за премиер на Бангладеш, првиот мирен демократски трансфер на власта од основањето на земјата во 1971 година.

1994 година – Тунис го доби својот прв повеќепартиски парламент.

1995 година – Околу 35.000 турски војници го нападнаа Ирак во операција против курдските бунтовници.

1995 година – Членовите на јапонската религиозна секта АУМ Шинри Кио испуштија нервен гас во метрото во Токио, убивајќи 12 лица и ранувајќи повеќе од 5.500. Основачот на сектата, Шоко Асахара, беше осуден на смрт на 27 февруари 2004 година, за организирање напад во метрото во Токио.

1995 година – За време на босанската војна, Армијата на БиХ започна силна офанзива против српските сили во Мајевица и Влашиќ, 40 дена пред крајот на четиримесечното примирје склучено со посредство на поранешниот американски претседател myими Картер. 1996 година – Британската влада за прв пат јавно потврди дека болеста „луда крава“ може да се пренесе на луѓето.

1997 година – Белградските студенти со победоносна прошетка низ центарот на градот го прославија исполнувањето на нивното последно барање – оставките на ректорот и студентскиот проректор. Тоа беше и последниот ден од студентскиот протест што започна на 20 ноември 1996 година, поради фалсификување на резултатите од локалните избори во Србија. Студентите поставија светски рекорд со 119 дена дневни протести и рекоа дека се подготвени повторно да излезат на улица доколку бидат загрозени демократските институции, Уставот, законите и волјата на народот.

1998 година – Се отвори првиот автопат во субсахарска Африка, кој ги поврзува бреговите на Индискиот и Атлантскиот океан.

1999 година – По повлекувањето на 1.380 верификатори на ОБСЕ, се интензивираат судирите меѓу српските безбедносни сили и припадниците на нелегалната Ослободителна војска на Косово во областите Скендерај и Подуево на Косово. Југословенската армија испрати засилување, полицијата ги блокираше сите поголеми патишта и илјадници цивили заминаа во егзил.

2003 година – САД и Велика Британија започнаа воена операција против Ирак, откако ирачкиот претседател Садам Хусеин го отфрли ултиматумот на САД да го напушти Ирак. Американски и британски трупи влегоа во Ирак од Кувајт, преку пограничниот град Ум Каср, околу 50 километри јужно од Басра.

2004 година – Умре холандската кралица Јулијана, која владееше со земјата од 1948 до 1980 година, оставајќи ја круната на својата ќерка Беатрис. Таа беше позната како „Кралица на народот“, поради нејзината значајна улога во закрепнувањето на Холандија по Втората светска војна, како и толеранцијата кон колониите кои бараа независност. 2007 година – умре Johnон Бакус, творец на програмскиот јазик „Фортран“.

2010 година – Поглаварот на Римокатоличката црква, папата Бенедикт Шеснаесетти, испрати писмо со извинување до Ирска за долгорочната злоупотреба на децата извршени под покровителство на црквата. Степенот на злоупотреба на деца во многу католички парохии и училишта во текот на 20 век се појави на виделина, прво во Канада и Австралија во текот на осумдесеттите години од минатиот век, а потоа и во Ирска, САД и Германија.

2013 година – Умре Зилур Рахман, претседател на Бангладеш, кој беше на функција од февруари 2009 година. Неговата сопруга Иви Рахман беше убиена во терористички напад во 2004 година. 2017 година – Унгарија отвори воена база на јужната граница со Србија, што треба да спречи влез на мигранти.

2017 година – Милјардерот и филантроп Дејвид Рокфелер, последниот од неговата генерација во тоа семејство, почина во Newујорк на 101-годишна возраст.

Тагови:20 март На денешен ден

Следно

На денешен ден – 21 март

Не пропуштај

На денешен ден – 19 март

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден (10 септември)

Објавено пред

4 дена

на

септември 10, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

Војни и мировни договори

1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).

Политика и атентати

1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.

Култура и личности

1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.

Несреќи и катастрофи

1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 2 септември

Објавено пред

2 недели

на

септември 2, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🛡️ Воени битки и борби

31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.

📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки

1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.

✈️ Откритија, истражувања и летови

1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.

✊ Протести и демонстрации

1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.

⚰️ Смртни случаи на познати личности

1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 1 септември

Објавено пред

2 недели

на

септември 1, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🕊️ Смрт и загуби

1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.

⚔️ Војни и конфликти

1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.

🌍 Политички и државни настани

1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.