На денешен ден

На денешен ден – 22 јули

Објавено пред

4 години

на

јули 22, 2021

Од

Порта.мк

356 п.н.е. – Роден е македонскиот крал Александар III Велики, легендарен грчки воен водач кој за кратко време од своето владеење (336-323 п.н.е.) успеал да ги уништи милениумските империи, градејќи нови мермерни градови и создавајќи нова цивилизација. Тој со векови ги инспирирал уметниците и поетите.

1456 година – Христијанска армија под команда на унгарскиот генерал Јанош Хунјади ги победи турските сили околу Белград. Во српските народни песни, Хуњади, кој загина во Земун за време на борбите, се споменува како Јанко од Сибиу.

1739 година – Турската армија ги порази Австријците во битката кај Грочка и ги принуди да ги напуштат Србија и Белград. Со белградскиот мир од 18 септември, Белград и териториите северно од Западна Морава по 21 година повторно паднаа на Отоманската империја.

1784 година – Роден е германскиот астроном и математичар Фридрих Вилхелм Бесел, кој ја пресметува орбитата на Халеевата комета.

1812 година – Во битката кај Саламанка, Шпанија, Британците, под команда на војводата од Велингтон, ја поразија армијата на Наполеон под водство на маршалот Огист Мармонт.

1832 година – Во Виена умре Наполеон II, војводата од Рајхстад, син на Наполеон I Бонапарта и Марија Луиз, внук на Хабсбуршкиот император. Незаслужениот цар, наследник на најмоќниот владетел во Европа, почина во царската палата Шенбрун, каде што Наполеон престојуваше 22 години порано како победник над Хабсбург Виена.

1852 година – Во Венеција умре францускиот воен водач Огист Мармонт. Како војвода од Рагуза (1807), тој го прогласи присоединувањето на Република Дубровник на 31 јануари 1808 година и од 1809 до 1811 година беше генерален гувернер на илирските провинции.

1888 година – Роден е американски микробиолог со украинско потекло Селман Абрахам Ваксман, добитник на Нобеловата награда за медицина во 1952 година за откривање на стрептомицин.

1898 година – роден е американскиот скулптор Александар Стирлинг Калдер. Неговиот огромен „мобилен“ беше ставен во 1958 година пред палатата на УНЕСКО во Париз.

1933 година – Американскиот пилот Вили е првиот што летал околу Земјата. Летот траеше седум дена, 18 часа и 49 минути.

1934 година – Арамија и убиец на американска банка, „државниот непријател број еден“ Johnон Дилинџер, е убиен во Чикаго, по 13 месеци прогонство, од агенти на Федералното биро за истраги (ФБИ).

1943 година – Сојузничките сили го окупираа италијанскиот град Палермо, на островот Сицилија, во Втората светска војна.

1944 година – Група полски политичари, испратени од СССР, го формира Народниот ослободителен комитет во Лублин за време на Втората светска војна, што Москва ја признава како привремена полска влада, наспроти владата за бегалци во Лондон.

1972 година – Советско летало „Венера 8“ слета на површината на Венера, пренесувајќи податоци десет минути пред да изгорат инструментите.

1981 година – Турски терорист Мехмет Али Агча е осуден на доживотен затвор за обид за атентат врз папата Јован Павле Втори на 13 мај. По 20 години, тој беше ослободен од затвор и предаден на Турција во јуни 2000 година.

1988 година – Експлозија на автомобил-бомба во близина на сириската воена база во западен Бејрут уби седум и повреди 48.

1991 година – Претседателството на СФРЈ издаде наредба за разоружување и демобилизација на сите нелегални воени формации во Хрватска.

1992 година – Најголемиот шверцер на дрога во Колумбија, Пабло Ескобар, избега од затвор.

1996 година – Со фрлање пакети со храна од авиони, ООН започна хуманитарна помош за околу 700.000 луѓе во јужен Судан, на кои им се заканува глад.

1997 година – Италијански суд го осуди нацистичкиот офицер Ерих Прибке на пет години затвор за злосторства извршени во Италија за време на Втората светска војна.

2001 година – Започнаа подготовките за професионални нуркачи да ја влечат нуклеарната подморница Курск, која потона на длабочина од 107 метри во август 2000 година за време на вежбите во Баренцовото Море, убивајќи ги сите 118 членови на екипажот.

2001 година – Умре Индро Монтанели, доајен на италијанското новинарство и основач на дневниот весник „Ил ornорнале Нуово“, кој денес се издава под името „Ил ornорнале“. Тој стана познат како воен репортер од Финска за време на Втората светска војна.

2003 година – Во напад на САД врз резиденцијата на ирачкиот претседател Садам Хусеин во Мосул беа убиени двајцата негови синови Удај и Кусај.

2004 година – американски композитор Jerери Голдсмит, автор на музика за многу класични филмови („Патон“, „Осмиот патник“, „Големиот грабеж на воз“, „Момци од Бразил“, „Тотално потсетување“) и популарната ТВ серија „Почина“ “, умира. Д-р Килдер,” Starвезден пат “).

2008 година – Хрватскиот маратонец Веjко Рогошиќ е првиот пливач во историјата што го исплива Средоземното Море помеѓу Сицилија и Кејп Бон во Тунис, а подвигот траеше 50 часа и 25 минути.

2010 година – Меѓународниот суд на правдата во Хаг утврди дека едностраното прогласување на независност на Косово не го наруши меѓународното право. Со ваквиот став, Судот одговори на претходно поставеното прашање на Генералното собрание на ООН – дали едностраното прогласување на независност од страна на привремените институции за самоуправа во Косово е во согласност со меѓународното право.

2011 година – Експлозија во Осло уништи дел од зградата на владата, а неколку часа подоцна, напаѓач во полициска униформа пукаше кон младите лабуристи во летен камп на островот Утоја, близу Осло. Во тие напади беа убиени 77 лица, а уапсен беше и норвешкиот напаѓач Андер Беринг Брејвик.

2013 година – Роден е третиот престолонаследник на Велика Британија, принцот Georgeорџ од Кембриџ, син на Вилијам и Кетрин, девојче по име Мидлтон.

Тагови:22 Јули На денешен ден

Следно

На денешен ден – 23 јули

Не пропуштај

На денешен ден – 21 јули

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден (10 септември)

Објавено пред

5 дена

на

септември 10, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

Војни и мировни договори

1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).

Политика и атентати

1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.

Култура и личности

1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.

Несреќи и катастрофи

1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 2 септември

Објавено пред

2 недели

на

септември 2, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🛡️ Воени битки и борби

31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.

📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки

1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.

✈️ Откритија, истражувања и летови

1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.

✊ Протести и демонстрации

1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.

⚰️ Смртни случаи на познати личности

1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 1 септември

Објавено пред

2 недели

на

септември 1, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🕊️ Смрт и загуби

1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.

⚔️ Војни и конфликти

1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.

🌍 Политички и државни настани

1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.