На денешен ден
На денешен ден – (24 април)
1731 година – Умре англискиот писател Даниел Дефо, автор на романот Робинсон Крусо.
1792 година – Францускиот капетан Клод-Josephозеф Руже (Лисле) го состави „Марсеј“, кој подоцна стана химна на Франција.
1815 година – Во Таково, под водство на Милош Обреновиќ, започнува Второто српско востание против турската влада. Востанието заврши со договор со кој на Србија и се даде самоуправа. Милош Обреновиќ подоцна се борел за позицијата автономно кнежевство и наследен принц.
1833 година – Роден е црногорскиот војвода и писател Марко Милјанов Поповиќ, кој се истакнал во борбата против Турците. Читање и пишување научил на 50-годишна возраст, кога се повлекол од јавниот живот поради несогласување со политиката на принцот Никола Први Петровиќ jegегош („Примери за храброст и херојство“, „Племето Куча во народни приказни и песни“) „Lifeивотот и обичаите на Арбанаси“).
1856 година – Роден е францускиот маршал Филип Петаин, херој од Првата светска војна по неговата победа над Германците кај Вердун. Во Втората светска војна, тој соработуваше со нацистичка Германија и беше на чело на владата на Квислинг во Виши.
1898 година – Шпанија им објави војна на Соединетите држави како одговор на ултиматумот од американската администрација за повлекување на шпанското владеење од Куба.
1903 година – Адвокат и историчар Валтазар Богичиќ, министер за правда во Црна Гора од 1893 до 1899 година и автор на делото „Општ законик за имот за кнежевството Црна Гора“, кое го напишал во 1888 година на барање на црногорскиот принц Никола I Петровиќ ćегош, починал.
1916 година – Во Даблин започна анти-британско востание („Велигденско востание“) за независна Република Ирска. Британските трупи го задушија востанието за шест дена.
1934 година – Родена е американската филмска актерка Ширли Меклејн. Таа се прослави со филмовите „Проблем со Хари“, „Стан“, „Слатка Ирма“, „Уметници и модели“ и „Време на нежност“, за кои доби Оскар.
1945 година – Американските трупи го ослободија германскиот концентрационен логор Дахау во Втората светска војна.
1950 година – Државата Јордан е формирана со спојување на кралствата на Трансјордан и Палестина под јорданска окупација.
1967. година – Советскиот космонаут Владимир Михаилович Комаров е убиен при слетувањето на вселенското летало Сојуз 1.
1970 година – Кина го лансираше својот прв вештачки сателит.
1975 година – Три лица загинаа во нападот на германската терористичка група Бадер-Мајнхоф врз германската амбасада во Стокхолм.
1986 година – Умрел Волис Симпсон, станувајќи војвотката од Виндзор, стапувајќи во брак со британскиот крал Едвард VIII. Не сакајќи да се откаже од бракот со Американка, но еднаш разведен и со неблагородно потекло, кралот бил принуден да абдицира во 1936 година.
1987 година – Слободан Милошевиќ, тогашен претседател на Претседателството на Лигата на комунистите на Србија, го посети Фуше Косово и ги поддржува косовските Срби кои се жалат на се поагресивниот национализам на косовските Албанци. Таа поддршка, симболично изразена со реченицата „Никој не смее да те победи“, го означи почетокот на српскиот популистички бран, кој ќе го води Слободан Милошевиќ во следните 13 години.
1991 година – Јужноафриканска влада соопшти дека постигнала договор со Африканскиот национален конгрес (АНЦ) на Нелсон Мандела за ослободување на сите политички затвореници до 30 април 1991 година.
1992 година – Лидерите на герилците во Авганистан се согласија да имаат 50 члена совет да ја преземе власта по соборувањето на комунистичкиот режим Наџибулах.
1996 година – Палестинскиот парламент во егзил го отстрани декретот на Палестинската ослободителна организација за уништување на Израел.
1996 година – Во Пекинг, претседателите на Русија и Кина, Борис Елцин и iangианг Земин, договорија нови односи меѓу двете земји.
2002 година – во неговиот дом почина Виктор Ф. Вајскофф, пензиониран физичар и професор на Технолошкиот институт во Масачусетс (МИТ), кој дојде од Америка во Виена во 1937 година, а подоцна беше еден од пронаоѓачите на атомската бомба, а подоцна и застапник. во Newујорк.контрола на нуклеарно оружје.
2003 година – Судот во Јужна Африка ја осуди хероината против апартхејдот Вини Мадикизел-Мендел, поранешна сопруга на поранешниот претседател Нелсон Мендела, на шест години затвор за измама и кражба. По жалбата, нејзината казна беше намалена на три и пол години затвор.
2004 година – папата Јован Павле Втори назначи калуѓерка на одговорна позиција во Римокатоличката црква, трето место во собранието што води религиозни наредби. Тоа е највисокото место што некогаш монахиња го заземала во управувањето со Римокатоличката црква.
2004 година – Кипарските Грци го отфрлија обединувањето со кипарските Турци со двотретинско мнозинство на референдумот, спречувајќи го пристапот на целиот Кипар во Европската унија.
2005 година – Новиот поглавар на Римокатоличката црква, папата Бенедикт Шеснаесетти, беше инаугуриран на свечена миса на плоштадот Свети Петар, каде што се собираат околу 500.000 верници.
2006 година – 32 лица загинаа, а 70 се повредени во три истовремени експлозии во египетското одморалиште Дахаб, на Синајскиот полуостров. Ова е трет тежок терористички напад врз Синај во последните година и половина.
2009 година – Најголемиот американски производител на автомобили, Generalенерал моторс, објави привремено затворање на 13 фабрики во САД и Мексико, оставајќи 26.000 работници без работа. Овој прои
2011 година – почина на 86-годишна возраст во Индија, духовниот водач на хиндуизмот Сатја Саи Баба (Сатија). Саи баба бил третиран како божество во Индија и имал бројни следбеници во повеќе од 126 земји низ светот.
2013 година – При уривање на бесправно изградена осумкатница во предградијата на Дака, главниот град на Бангладеш, во која беа вработени околу 3.000 работници во неколку текстилни работилници, загинаа 1.126 текстилци.
2013 година – Српскиот претседател Томислав Николиќ за РТВ Босна и Херцеговина изјави дека му е жал за сите злосторства извршени од Србите од Србија против Бошњаците за време на војната и дека ќе замине во Сребреница.
2016 година – На предвремените парламентарни избори во Србија, списокот собран околу Српската напредна партија освои 48,25 проценти од гласовите. Уште 11 листи влегоа во новиот парламент.
2016 година – Во Австрија се одржа првиот круг на претседателски избори, а Ван дер Белен беше избран за 13-ти претседател на Втората република само на 4 декември, поради повторување на вториот круг на гласање.
2019 година – почина Дејан Анастасијевиќ (1962), долгогодишен новинар на списанието Време и ТАЈМ и уредник на Би-Би-Си на српски јазик, дописник на Танјуг од Брисел. Добитник е на бројни новинарски награди.
На денешен ден
Светот „На денешен ден“ – 30 октомври
1762 – Роден е францускиот поет Андре де Шение, кој ги споил класичните поетски форми со новиот романтичарски дух. Се спротивставил на јакобинската диктатура и бил погубен на гилотина во 1794 година.
1817 – Симон Боливар ја формира првата независна влада на Венецуела.
1830 – Починал Петар I Петровиќ Његош, црногорски епископ и државник. Тој го донел првиот закон на Црна Гора (1796) и основал централно судско тело (1803), обединувајќи ги завојуваните племиња.
1864 – Со Виенскиот мир, Данска им ги предала Шлезвиг, Холштајн и Лауенбург на Прусија.
1869 – Во Белград е отворен Народниот театар, дело на архитектот Александар Бугарски. На свеченоста е изведена сликата „Посмртна слава на принцот Михаил“ од Ѓорѓе Милетиќ.
1905 – Рускиот цар Николај II го издал Октомврискиот манифест, со кој биле воведени граѓански слободи и избран парламент – Думата.
1910 – Починал Жан Анри Динан, швајцарски филантроп и основач на Црвениот крст, добитник на првата Нобелова награда за мир (1901).
1918 – Словачка се одвоила од Унгарија и со Чешка ја формирала Чехословачка, првата држава создадена по распадот на Австро-Унгарија.
Истата година Турција капитулирала во Првата светска војна, со што престанала да постои Отоманската империја.
1922 – По „Маршот кон Рим“, Бенито Мусолини ја формирал првата фашистичка влада во Италија.
1938 – Радио драмата „Војна на световите“ на Орсон Велс предизвикала паника во САД – слушателите поверувале дека станува збор за вистинска инвазија од Марс.
1973 – Отворен е Босфорскиот мост, што ги поврзува Европа и Азија.
1974 – Мухамед Али се вратил на боксерскиот ринг и со нокаут го победил Џорџ Форман.
1975 – Принцот Хуан Карлос го наследил болниот диктатор Франциско Франко и ја презел власта во Шпанија.
Истата година се случила авионската несреќа на „Инекс-Адрија“ кај Прага, во која загинале 75 патници.
1990 – Кина објавила дека има 1 милијарда и 13 милиони жители.
1995 – На референдумот во Квебек, 50,6% од гласачите се изјасниле против независноста од Канада.
1998 – Започнала НАТО мисијата „Орловско око“ за надгледување на воздушниот простор над Косово.
2000 – Во Мадрид, автомобил-бомба убила судија од Врховниот суд и уште две лица; нападот се припишува на групата ЕТА.
2001 – Лондонскиот клуб на доверители ѝ го намалил долгот на СР Југославија за 600 милиони долари.
2003 – Донаторска конференција во Хаг обезбедила 15,7 милиони евра за судот за воени злосторства во Сараево.
Истата година, Џулио Андреоти бил ослободен од обвинението за вмешаност во убиството на новинарот Кармине Пикорели.
2006 – Аугусто Пиноче, поранешен чилеански диктатор, бил ставен во домашен притвор за злосторства извршени за време на неговото владеење.
2008 – Починал Исмет (Ицо) Вољевица, познат хрватски карикатурист и автор на стрипот „Грга“.
2011 – Росен Плевнелиев бил избран за претседател на Бугарија.
2012 – Ураганот Сенди го погодил источниот брег на САД, одземајќи најмалку 39 животи и оставајќи милиони без струја.
2017 – Светската метеоролошка организација објавила дека концентрацијата на CO₂ во атмосферата достигнала рекордно ниво во 2016 година.
2020 – Починал митрополит Амфилохие, лидер на Српската православна црква во Црна Гора, од последици на COVID-19.
2022 – Луиз Инасио Лула да Силва е избран по трет пат за претседател на Бразил.
На денешен ден
Светот на денешен ден (28 октомври)
1492 – Кристофер Колумбо ја открил Куба за време на своето прво патување преку Атлантскиот океан и ја прогласил за посед на Шпанија.
1628 – Кралските трупи, предводени од кардиналот Ришелје, го зазеле хугенотското (протестантско) упориште Ла Рошел по неколкумесечна опсада.
1636 – Во Кембриџ, Масачусетс, бил основан Харвард колеџ – најстарата високообразовна институција во Соединетите Американски Држави.
1704 – Починал англискиот филозоф Џон Лок, еден од основоположниците на емпиризмот и либералната филозофија. Неговите дела, меѓу кои „Преглед на човечкиот разум“, „Писма за толеранцијата“ и „Два трактати за владата“, извршиле силно влијание врз понатамошниот развој на европската мисла.
1746 – Катастрофален земјотрес во Перу ги уништил градовите Лима и Каљао, при што загинале најмалку 18.000 лица.
1836 – Била прогласена федерацијата меѓу Перу и Боливија.
1884 – Роден е Милоје Милојевиќ, српски композитор, музиколог, педагог и критичар, професор на Музичката академија во Белград и еден од основачите на српската музикологија. Тој го основал белградскиот оркестар „Collegium musicum“ и е автор на дела како „Четири дела за пијано“, „Мелодии и ритми од Балканот“ и „Пред величеството на природата“.
1886 – Американскиот претседател Гровер Кливленд ја открил Статуата на слободата во њујоршкото пристаниште. Статуата е подарок од Франција, дело на скулпторот Фредерик Огист Бартолди.
1891 – Силен земјотрес на јапонскиот остров Хоншу (Нипон) усмртил околу 10.000 лица и оставил повеќе од 300.000 луѓе без домови.
1914 – Роден е американскиот микробиолог Џонас Едвард Салк, кој во 1953 година ја развил првата ефикасна вакцина против детска парализа.
1918 – По распадот на Австро-Унгарија, Националниот комитет ја презел власта во Прага. Република Чехословачка официјално била прогласена во ноември 1918 година со Томас Гариг Масарик како прв претседател.
1919 – Во САД стапила во сила забрана за продажба на пијалаци со повеќе од половина процент алкохол.
1922 – Околу 40.000 фашисти, т.н. „црнокошулаши“, предводени од Бенито Мусолини, тргнале од Неапол во „Маршот кон Рим“. Два дена подоцна, кралот Виторио Емануеле III му го доверил мандатот на Мусолини да формира влада, со што започнал фашистичкиот режим што траел до 1943 година.
1923 – Починал Стојан Протиќ, српски политичар и публицист, еден од основачите на Радикалната партија и прв премиер на Кралството на Срби, Хрвати и Словенци. Бил уредник на весниците „Самоуправа“ и „Оџек“.
1932 – Роден е Спирос Кипријану, кипарски државник и прв министер за надворешни работи по стекнувањето на независноста на Кипар во 1960 година. Во 1977 година станал претседател на државата по смртта на архиепископот Макариос III.
1940 – Италијанските трупи ја нападнале Грција од Албанија, откако Атина го одбила ултиматумот со кој Италија барала воени бази на грчка територија. Со помош на Германија, Грција била окупирана во април 1941 година.
1962 – Официјално завршила Кубанската ракетна криза: советскиот лидер Никита Хрушчов наредил повлекување на ракетите од Куба, а американскиот претседател Џон Ф. Кенеди ја укинал поморската блокада.
1974 – Арапските лидери, меѓу кои и јорданскиот крал Хусеин, усвоиле декларација со која се повикува на создавање независна палестинска држава.
1982 – Социјалистичката работничка партија на Шпанија, предводена од Фелипе Гонзалес, извојувала убедлива победа на општите избори.
1995 – Во пожар во метрото во главниот град на Азербејџан, Баку, загинале 289 лица, а 270 биле повредени.
2000 – Во Косово се одржале локални избори под покровителство на ОН. Демократската лига на Косово, предводена од Ибрахим Ругова, извојувала убедлива победа. Србите ги бојкотирале изборите, а југословенските власти не ги признале резултатите.
2001 – Американскиот претседател Џорџ В. Буш формирал Група за следење на странски терористи, предводена од државниот обвинител Џон Ешкрофт, со задача да идентификува и депортира странски државјани кои нелегално престојуваат во САД.
2002 – Високиот американски дипломат Лоренс Фоли бил убиен во Аман, Јордан. Тој ја раководел канцеларијата на УСАИД во американската амбасада и бил првиот западен дипломат убиен во таа земја.
2005 – Починал големиот актер Љуба Тадиќ, член на Белградскиот драмски театар, Народниот театар, Ателје 212 и Југословенскиот драмски театар. Настапувал во повеќе од 60 филмови и бројни радио и телевизиски драми.
2008 – На претседателските избори на Малдивите, Маумун Абдула Гајум ја изгубил власта по 30 години. Опозицискиот кандидат Мохамед Нашид, кој повеќепати бил затворан за време на неговото владеење, ја однел победата.
2011 – Починал писателот и филозоф Радомир Константиновиќ, автор на влијателниот есеј „Филозофија на Паланка“.
2013 – Починале Тадеуш Мазовиецки, првиот некомунистички премиер во Источна Европа по Втората светска војна и активист на движењето „Солидарност“, и Александар Тијаниќ, новинар и директор на Радио-телевизија Србија.
2018 – Жаир Болсонаро победил на претседателските избори во Бразил и станал 38-ми претседател на земјата.
2020 – Србија добила нова влада со 21 министерство и двајца министри без ресор, предводена од премиерката Ана Брнабиќ во нејзиниот втор мандат.
2022 – Европскиот парламент и земјите-членки на Европската Унија се договориле да ја забранат продажбата на нови возила со мотори на фосилни горива од 2035 година, во рамки на климатскиот пакет „Подготвени за 55“.
Истата година, Елон Маск ја купил социјалната мрежа „Твитер“ за 44 милијарди долари.
2023 – Починал актерот Метју Пери, познат по улогата на Чендлер Бинг во серијата „Пријатели“. Причината за смртта била предозирање со кетамин; пет лица се обвинети во врска со неговата смрт, меѓу кои и неговиот асистент и неколку лекари.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (10 септември)
На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
Војни и мировни договори
-
1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
-
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
-
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
-
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
-
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
-
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
-
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).
Политика и атентати
-
1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
-
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
-
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
-
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
-
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
-
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
-
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
-
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
-
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
-
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
-
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
-
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
-
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
-
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.
Култура и личности
-
1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
-
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
-
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
-
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
-
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
-
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
-
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.
Несреќи и катастрофи
-
1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
-
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.
-
Кичево1 ден„Џојсон Сeјфти Системс“ – Кичево заедно со „ОВР Кичево“ во кичевските училишта реализираа едукативна кампања на тема „Безбедноста на учениците во сообраќајот“
-
Хороскоп1 денХороскоп за петок (31 октомври)
-
Кичево1 денЈанев денес беше во посета на ОВР Кичево, заедно со раководствата на „РЦ Запад“ и регионалниот сектор за внатрешни работи Охрид
-
Временска прогноза15 часаПопоски: Ни претстои потопла зима, но со повеќе снег од лани
-
Кичево15 часаПоради градежни активности на автопат Охрид-Кичево кај Подмоље ќе се врши пренасочување на сообраќај до среда
-
Lifestyle2 денаСовршена кајгана за неколку минути: Тајната состојка што прави чуда
-
Магазин2 денаYouTube воведува револуционерна AI функција – старите видеа сега изгледаат како нови
-
На денешен ден2 денаСветот „На денешен ден“ – 30 октомври

