На денешен ден
На денешен ден – 24 јуни
79.- Умре римскиот император Тит Флавиј Веспасијан, основач на династијата Флавијан. За време на неговото владеење, во Рим бил изграден амфитеатарот Колосеум, најголемата зграда од ваков вид во Римската империја.
1497 година – Англискиот навигатор Johnон Кабот ја откри Канада и ја прогласи Северна Америка за британска.
1509 година – Хенри VIII, втор монарх од династијата Тудор, беше крунисан за крал на Англија. За време на неговото владеење, тој раскинал со Ватикан и во 1534 година ја основал Англиканската црква.
1519 година – Умре Лукреција Боргија, војвотката од Ферара, ќерка на папата Александар Шести, покровител на уметници и научници за време на италијанската ренесанса.
1529 година – Војна е склучена во Капел, со што заврши војната меѓу протестантите и католиците во Швајцарија.
1793 година – Франција го усвои првиот републикански устав, кој ја потчинува извршната власт на собранието.
1798 година – Грчки писател и патриот, Фереос Константинос Ригас, познат како Рига од Фере, и седум негови следбеници биле погубени од Турците на Белградската тврдина. Ригас бил основач и водач на тајно друштво кое се борело за ослободување на Грција од турското владеење.
1812 година – Војниците на Наполеон Бонапарта (611.000 војници) ја преминале реката Неман и влегле на руска територија.
1821 година – Со 8.000 јужноамерикански патриоти, Симон Боливар порази 4.000 шпански ројалисти во битката кај Карабобо и ја ослободи Венецуела од шпанското владеење.
1822 година – Формирано е првото белградско општество (општина). Причеста го избра градскиот принц, а кнезот Милош Обреновиќ назначи полицајци и кметови.
1859 година – Наполеон III ги порази Австријците во битката кај Солферино во Ломбардија. Швајцарецот Jeanан Анри Данан, кој тогаш организираше помош за илјадници ранети, го основаше Црвениот крст во 1864 година.
1886 година – Умре рускиот писател Александар Николаевич Островски. Неговото дело (околу 50 претстави) претставува цела ера во развојот на рускиот театар и претставува основа на класичниот руски драмски репертоар („Шума“, „Бура“, „Таленти и навивачи“, „Лукративно место“, „Виновен без Вина “,„ Девојче без мираз “,„ Сиромаштијата не е порок “).
1894 година – Италијанскиот анархист Санто Касерио изврши атентат врз францускиот претседател Мари Франсоа Сади Карно во Лион.
1901 година – Во Париз беше отворена првата изложба на 19-годишниот шпански сликар Пабло Пикасо, воодушевувајќи ги уметничките критичари.
1908.- Умре американскиот државник Стивен Гровер Кливленд (Стивен, Кливленд), претседател на САД двапати (1885-89 и 1893-97). Со неговиот избор во 1885 година, Демократската партија дојде на власт за прв пат по граѓанската војна.
1911 година – Роден е аргентинскиот автомобилски ас Хуан Фангио, петкратен светски шампион во Формула 1.
1912 година – Првиот српски олимписки тим – спортистите Душан Милошевиќ и Драгутин Томашевиќ – отпатува на Олимписките игри во Стокхолм. Така, беше официјализирано членството на Србија во Меѓународниот олимписки комитет, чиј член стана Светомир ukукиќ.
1916 година – Битката кај реката Сома започнува во Првата светска војна. По пет месеци, колку што траеја борбите, силите на Антанта освоија околу 200 квадратни километри територија со загуба на над милион луѓе од обете страни.
1930 година – Роден е францускиот филмски режисер Клод Шаброл, претставник на „новиот бран“ на францускиот филм („Наивни девојки“, „Двоен пресврт“, „Распад“).
1947. година – Еден американски пилот изјавил дека видел необичен предмет на небото, што го опишал како „чинија што лета низ вода“. По овој настан, терминот „летечка чинија“ започна да се користи.
1948 година – во обид да спречат обновување на германската држава во областа што ја држат западните сојузници, советските трупи започнаа блокада на Западен Берлин со запирање на патниот и железничкиот сообраќај кон градот. За време на 300 дена што траеше блокадата, градот се снабдуваше преку воздушен мост.
1960 година – Југославија, Грција и Турција го распуштија Балканскиот сојуз, врз основа на Договорот за алијанса, политичка соработка и взаемна помош склучен во Блед на 8 август 1954 година.
1973 година – Најстариот државник на светот, Имон де Валера, поднесе оставка на функцијата претседател на Ирска во 90-тите години на минатиот век, позиција што ја извршуваше од 1959 година.
1975 година – Боинг 727 на Американ ерлајнс се урна во близина на аеродромот Кенеди во ујорк. Во авионот загинаа 113 лица од вкупно 124 лица.
1986 година – почина српскиот писател Мирослав Антиќ, автор на „Синиот туфт“, една од најпопуларните збирки детски песни во современата српска литература.
1989 година – Генералниот секретар на Кинеската комунистичка партија haао Кјанг е симнат од власта заради спротивставување на употребата на сила врз студентите на плоштадот Тјенанмен на 4 јуни. На негово место беше избран Jианг Земин.
2001 година – Југословенската ватерполо репрезентација стана европски шампион.
2001 година – Чеченскиот бунтовнички водач Арби Барајев е убиен во операциите на руските безбедносни сили во Чеченија.
2002 година – Претседателот на СР Југославија Воислав Коштуница го замени началникот на Генералштабот на Југословенската армија генерал Небојша Павковиќ, кој остана на функцијата скоро две години по падот на српскиот режим во октомври 2000 година.
2002 година – Во железничка несреќа во Танзанија на линија Дар ес Салам-Кигома загинаа 281 лице.
2003 година – Рускиот претседател Владимир Путин пристигна во четиридневна посета на Велика Британија, каде што беше официјален гостин во Бакингемската палата. Путин беше првиот руски лидер што го посети кралството по 1874 година, кога рускиот цар Александар Втори беше на суд. Британскиот суд ги одржуваше замрзнатите односи со Москва во знак на протест против фактот дека болшевиците го убија рускиот цар Николај Втори во 1918 година.
2004 година – Востаничките напади врз локалните безбедносни сили во пет градови во Ирак убија повеќе од 100 и ранија повеќе од 320.
2005 година – Големи поплави го погодија индустрискиот центар во јужна Кина, при што загинаа најмалку 536 лица.
2009 година – почина српската сликарка Оjaа Ивањички (79), единствената жена меѓу основачите на познатата група „Медијала“ (1959), во која се собраа млади сликари, писатели, филозофи, архитекти, композитори. Има реализирано 99 самостојни изложби во земјата и странство.
2010 година – Julулија Гилард стана првата жена премиер во Австралија.
2012 година – Кандидатот на исламистичкото муслиманско братство, Мохамед Морси, е избран за претседател на Египет, и тој е првиот претседател на републиката избран од народот.
2016 година – Британскиот премиер Дејвид Камерон поднесе оставка по одлуката на граѓаните на референдум за напуштање на Европската унија.
На денешен ден
Светот на денешен ден (8 ноември)
1520 – По наредба на данскиот крал Кристијан II, во „Стокхолмската крвава бања“ биле убиени повеќе од 80 шведски свештеници и благородници. Настанот предизвикал востание под водство на Густав Васа, кое во 1521 година ја ослободило Шведска од данската власт.
1620 – Во близина на Прага се одржала битката кај Бела Гора – првата голема битка од Триесетгодишната војна.
1805 – Диздарот на Смедерево, Мухарем Гуша Бошњак, му ги предал клучевите од градот на Караѓорѓе, со што Смедерево станало еден од првите градови ослободени во Првото српско востание.
1858 – По победата кај Грахово, Црна Гора добила меѓународно признати граници со Отоманската империја, гарантирани од Русија, Австрија, Франција и Прусија.
1889 – Монтана станала 41-та држава на Соединетите Американски Држави.
1895 – Германскиот физичар Вилхелм Конрад Рентген ги открил рендгенските зраци, по кои и се наречени. Во 1901 година ја добил првата Нобелова награда за физика.
1917 – Основан е Советот на народни комесари – новата влада на Советска Русија со Ленин на чело. Лев Троцки станал комесар за надворешни работи, а Сталин – за националности.
1923 – Осуетен е неуспешниот „Пуч во пивницата“ во Минхен, предводен од Адолф Хитлер и генерал Ерих Лудендорф. Хитлер бил уапсен и осуден на пет години затвор, каде ја напишал својата книга „Мојата борба“ (Mein Kampf).
1931 – Во Кралството Југославија се одржале парламентарни избори, на кои излегле над 2,3 милиони гласачи.
1937 – Во Минхен бил прикажан нацистичкиот пропаганден филм „Вечниот Евреин“.
1941 – Основана е Комунистичката партија на Албанија.
1942 – Сојузничките сили под команда на генерал Двајт Ајзенхауер започнале со искрцување во Северна Африка. Операцијата завршила во мај 1943 година со победа на сојузниците.
1944 – Во текот на Народноослободителната војна биле ослободени Штип, Неготино и Струга.
1959 – Обединетата Арапска Република и Судан потпишале договор за користење на реката Нил.
1960 – Џон Ф. Кенеди го победил Ричард Никсон на претседателските избори во САД, станувајќи најмладиот избран претседател во американската историја.
1971 – Издаден е четвртиот студиски албум на „Лед Цепелин“, кој го содржи легендарниот хит „Stairway to Heaven“.
1977 – Грчкиот археолог Манолис Андроникос ја открил гробницата на Филип II Македонски во Вергина.
1989 – Даглас Вајлдер е избран за гувернер на Вирџинија – првиот Афроамериканец на таа функција во историјата на САД. Истовремено, Дејвид Динкинс станал прв црн градоначалник на Њујорк.
1991 – Југословенската морнарица воспоставила поморска блокада на Хрватска.
1992 – Започнала Митровданската офанзива – една од најжестоките битки во војната во Босна и Херцеговина, во реонот на Невесиње.
1995 – Република Македонија станала 38-ма членка на Советот на Европа.
1998 – Суд во Бангладеш изрекол смртни казни за 15 поранешни офицери, обвинети за убиството на претседателот Шеик Муџибур Рахман во 1975 година.
2001 – Припадниците на српската единица „Црвени беретки“ започнале бунт во Кула, кој завршил по десет дена со преговори со владата.
Истиот ден, францускиот Сенат усвоил закон за ограничена автономија на Корзика.
2002 – Советот за безбедност на ОН ја усвоил Резолуцијата 1441, со која се бара разоружување на Ирак.
2006 – Прогласен е новиот Устав на Република Србија, со кој Косово е дефинирано како составен дел на државата.
2010 – Европската Унија ги укина визите за граѓаните на Босна и Херцеговина и Албанија.
2016 – Доналд Џ. Трамп е избран за претседател на САД, по победата над Хилари Клинтон
На денешен ден
Светот „На денешен ден“ – 30 октомври
1762 – Роден е францускиот поет Андре де Шение, кој ги споил класичните поетски форми со новиот романтичарски дух. Се спротивставил на јакобинската диктатура и бил погубен на гилотина во 1794 година.
1817 – Симон Боливар ја формира првата независна влада на Венецуела.
1830 – Починал Петар I Петровиќ Његош, црногорски епископ и државник. Тој го донел првиот закон на Црна Гора (1796) и основал централно судско тело (1803), обединувајќи ги завојуваните племиња.
1864 – Со Виенскиот мир, Данска им ги предала Шлезвиг, Холштајн и Лауенбург на Прусија.
1869 – Во Белград е отворен Народниот театар, дело на архитектот Александар Бугарски. На свеченоста е изведена сликата „Посмртна слава на принцот Михаил“ од Ѓорѓе Милетиќ.
1905 – Рускиот цар Николај II го издал Октомврискиот манифест, со кој биле воведени граѓански слободи и избран парламент – Думата.
1910 – Починал Жан Анри Динан, швајцарски филантроп и основач на Црвениот крст, добитник на првата Нобелова награда за мир (1901).
1918 – Словачка се одвоила од Унгарија и со Чешка ја формирала Чехословачка, првата држава создадена по распадот на Австро-Унгарија.
Истата година Турција капитулирала во Првата светска војна, со што престанала да постои Отоманската империја.
1922 – По „Маршот кон Рим“, Бенито Мусолини ја формирал првата фашистичка влада во Италија.
1938 – Радио драмата „Војна на световите“ на Орсон Велс предизвикала паника во САД – слушателите поверувале дека станува збор за вистинска инвазија од Марс.
1973 – Отворен е Босфорскиот мост, што ги поврзува Европа и Азија.
1974 – Мухамед Али се вратил на боксерскиот ринг и со нокаут го победил Џорџ Форман.
1975 – Принцот Хуан Карлос го наследил болниот диктатор Франциско Франко и ја презел власта во Шпанија.
Истата година се случила авионската несреќа на „Инекс-Адрија“ кај Прага, во која загинале 75 патници.
1990 – Кина објавила дека има 1 милијарда и 13 милиони жители.
1995 – На референдумот во Квебек, 50,6% од гласачите се изјасниле против независноста од Канада.
1998 – Започнала НАТО мисијата „Орловско око“ за надгледување на воздушниот простор над Косово.
2000 – Во Мадрид, автомобил-бомба убила судија од Врховниот суд и уште две лица; нападот се припишува на групата ЕТА.
2001 – Лондонскиот клуб на доверители ѝ го намалил долгот на СР Југославија за 600 милиони долари.
2003 – Донаторска конференција во Хаг обезбедила 15,7 милиони евра за судот за воени злосторства во Сараево.
Истата година, Џулио Андреоти бил ослободен од обвинението за вмешаност во убиството на новинарот Кармине Пикорели.
2006 – Аугусто Пиноче, поранешен чилеански диктатор, бил ставен во домашен притвор за злосторства извршени за време на неговото владеење.
2008 – Починал Исмет (Ицо) Вољевица, познат хрватски карикатурист и автор на стрипот „Грга“.
2011 – Росен Плевнелиев бил избран за претседател на Бугарија.
2012 – Ураганот Сенди го погодил источниот брег на САД, одземајќи најмалку 39 животи и оставајќи милиони без струја.
2017 – Светската метеоролошка организација објавила дека концентрацијата на CO₂ во атмосферата достигнала рекордно ниво во 2016 година.
2020 – Починал митрополит Амфилохие, лидер на Српската православна црква во Црна Гора, од последици на COVID-19.
2022 – Луиз Инасио Лула да Силва е избран по трет пат за претседател на Бразил.
На денешен ден
Светот на денешен ден (28 октомври)
1492 – Кристофер Колумбо ја открил Куба за време на своето прво патување преку Атлантскиот океан и ја прогласил за посед на Шпанија.
1628 – Кралските трупи, предводени од кардиналот Ришелје, го зазеле хугенотското (протестантско) упориште Ла Рошел по неколкумесечна опсада.
1636 – Во Кембриџ, Масачусетс, бил основан Харвард колеџ – најстарата високообразовна институција во Соединетите Американски Држави.
1704 – Починал англискиот филозоф Џон Лок, еден од основоположниците на емпиризмот и либералната филозофија. Неговите дела, меѓу кои „Преглед на човечкиот разум“, „Писма за толеранцијата“ и „Два трактати за владата“, извршиле силно влијание врз понатамошниот развој на европската мисла.
1746 – Катастрофален земјотрес во Перу ги уништил градовите Лима и Каљао, при што загинале најмалку 18.000 лица.
1836 – Била прогласена федерацијата меѓу Перу и Боливија.
1884 – Роден е Милоје Милојевиќ, српски композитор, музиколог, педагог и критичар, професор на Музичката академија во Белград и еден од основачите на српската музикологија. Тој го основал белградскиот оркестар „Collegium musicum“ и е автор на дела како „Четири дела за пијано“, „Мелодии и ритми од Балканот“ и „Пред величеството на природата“.
1886 – Американскиот претседател Гровер Кливленд ја открил Статуата на слободата во њујоршкото пристаниште. Статуата е подарок од Франција, дело на скулпторот Фредерик Огист Бартолди.
1891 – Силен земјотрес на јапонскиот остров Хоншу (Нипон) усмртил околу 10.000 лица и оставил повеќе од 300.000 луѓе без домови.
1914 – Роден е американскиот микробиолог Џонас Едвард Салк, кој во 1953 година ја развил првата ефикасна вакцина против детска парализа.
1918 – По распадот на Австро-Унгарија, Националниот комитет ја презел власта во Прага. Република Чехословачка официјално била прогласена во ноември 1918 година со Томас Гариг Масарик како прв претседател.
1919 – Во САД стапила во сила забрана за продажба на пијалаци со повеќе од половина процент алкохол.
1922 – Околу 40.000 фашисти, т.н. „црнокошулаши“, предводени од Бенито Мусолини, тргнале од Неапол во „Маршот кон Рим“. Два дена подоцна, кралот Виторио Емануеле III му го доверил мандатот на Мусолини да формира влада, со што започнал фашистичкиот режим што траел до 1943 година.
1923 – Починал Стојан Протиќ, српски политичар и публицист, еден од основачите на Радикалната партија и прв премиер на Кралството на Срби, Хрвати и Словенци. Бил уредник на весниците „Самоуправа“ и „Оџек“.
1932 – Роден е Спирос Кипријану, кипарски државник и прв министер за надворешни работи по стекнувањето на независноста на Кипар во 1960 година. Во 1977 година станал претседател на државата по смртта на архиепископот Макариос III.
1940 – Италијанските трупи ја нападнале Грција од Албанија, откако Атина го одбила ултиматумот со кој Италија барала воени бази на грчка територија. Со помош на Германија, Грција била окупирана во април 1941 година.
1962 – Официјално завршила Кубанската ракетна криза: советскиот лидер Никита Хрушчов наредил повлекување на ракетите од Куба, а американскиот претседател Џон Ф. Кенеди ја укинал поморската блокада.
1974 – Арапските лидери, меѓу кои и јорданскиот крал Хусеин, усвоиле декларација со која се повикува на создавање независна палестинска држава.
1982 – Социјалистичката работничка партија на Шпанија, предводена од Фелипе Гонзалес, извојувала убедлива победа на општите избори.
1995 – Во пожар во метрото во главниот град на Азербејџан, Баку, загинале 289 лица, а 270 биле повредени.
2000 – Во Косово се одржале локални избори под покровителство на ОН. Демократската лига на Косово, предводена од Ибрахим Ругова, извојувала убедлива победа. Србите ги бојкотирале изборите, а југословенските власти не ги признале резултатите.
2001 – Американскиот претседател Џорџ В. Буш формирал Група за следење на странски терористи, предводена од државниот обвинител Џон Ешкрофт, со задача да идентификува и депортира странски државјани кои нелегално престојуваат во САД.
2002 – Високиот американски дипломат Лоренс Фоли бил убиен во Аман, Јордан. Тој ја раководел канцеларијата на УСАИД во американската амбасада и бил првиот западен дипломат убиен во таа земја.
2005 – Починал големиот актер Љуба Тадиќ, член на Белградскиот драмски театар, Народниот театар, Ателје 212 и Југословенскиот драмски театар. Настапувал во повеќе од 60 филмови и бројни радио и телевизиски драми.
2008 – На претседателските избори на Малдивите, Маумун Абдула Гајум ја изгубил власта по 30 години. Опозицискиот кандидат Мохамед Нашид, кој повеќепати бил затворан за време на неговото владеење, ја однел победата.
2011 – Починал писателот и филозоф Радомир Константиновиќ, автор на влијателниот есеј „Филозофија на Паланка“.
2013 – Починале Тадеуш Мазовиецки, првиот некомунистички премиер во Источна Европа по Втората светска војна и активист на движењето „Солидарност“, и Александар Тијаниќ, новинар и директор на Радио-телевизија Србија.
2018 – Жаир Болсонаро победил на претседателските избори во Бразил и станал 38-ми претседател на земјата.
2020 – Србија добила нова влада со 21 министерство и двајца министри без ресор, предводена од премиерката Ана Брнабиќ во нејзиниот втор мандат.
2022 – Европскиот парламент и земјите-членки на Европската Унија се договориле да ја забранат продажбата на нови возила со мотори на фосилни горива од 2035 година, во рамки на климатскиот пакет „Подготвени за 55“.
Истата година, Елон Маск ја купил социјалната мрежа „Твитер“ за 44 милијарди долари.
2023 – Починал актерот Метју Пери, познат по улогата на Чендлер Бинг во серијата „Пријатели“. Причината за смртта била предозирање со кетамин; пет лица се обвинети во врска со неговата смрт, меѓу кои и неговиот асистент и неколку лекари.
-
Кичево23 часаФрлено шише со запалива течност во кичевски двор, ОВР Кичево презема мерки за пронаоѓање на сторителот
-
Спорт15 часаКичевските арбитри Стојановски и Цветаноски ќе ја делат правдата на мечот в понеделник помеѓу „Силекс“ и „Шкупи“
-
Хороскоп2 денаХороскоп за сабота (8 ноември)
-
Култура2 денаУтре е „Митровден“, се вели дека од денот започнува зимата. Честита домашна слава и именден до сите домаќини!
-
Македонија2 денаСВР Охрид: Зачестија лажни телефонски јавувања за изнуда на пари за наводно случени сообраќајни незгоди, апел до граѓаните да не наседнуваат на такви телефонски повици
-
Хороскоп13 часаХороскоп за недела (9 ноември)
-
Македонија2 денаЛишени од слобода пет лица поради сторени кривични дела за поткуп
-
Македонија2 денаОд 15-ти ноември започнува законската одредба за поседување зимска опрема и зимски пневматици
