На денешен ден
На денешен ден – 25 април
1595 година – Умре италијанскиот поет Торквато Тасо, автор на епот „Ослободениот Ерусалим“. Тој и посвети голем број песни на Цвиета Зузориќ од Дубровник, која во својот салон во Фиренца собра писатели и уметници.
1599 година – Роден е Оливер Кромвел, водач на Англиската револуција, кој станува заштитник на Англија, Шкотска и Ирска во 1653 година. Две години по неговата смрт во 1658 година, монархијата е обновена.
1744 година – Умре шведскиот физичар и астроном Андерс Целзиус, пронаоѓач на една од скалите за мерење на топлина.
1765 година – Роден е српскиот поет-гуслар Филип Вишњиќ, кој ги отпеа сите важни настани од Првото српско востание. Неговите песни ги сними Вук Стефановиќ Караџиќ.
1792 година – за првпат се користи гилотина при егзекуцијата на арамијата по патишта Jacак Пелетие во Плас де Грев во Париз, Франција.
1859 година – започна копањето на Суецкиот канал според проектот на францускиот конзул во Александрија, Фердинанд Лешепс. Каналот долг 161 километар ги поврза Средоземното и Црвеното Море во ноември 1869 година, создавајќи го најкраткиот воден пат од Европа до Блискиот и Далечниот Исток.
1874 година – роден е италијанскиот инженер Гугелјемо Маркони. Работел на усовршување на безжична телеграфија и прв испратил радио сигнал преку Атлантикот (1901). Тој ја сподели Нобеловата награда во 1909 година со германскиот физичар Браун.
1915 година – Почнува битката кај Галиполи, една од најголемите битки во Првата светска војна, во која Турција ги поразува сојузничките трупи под британска команда. Тоа беше единствената победа на турската армија во таа војна. Во осуммесечната битка загинаа околу 7.000 Австралијци и околу 2.000 Новозеланѓани.
1918 година – Родена е американската пејачка Ела Фицџералд, не крунисаната „кралица на џезот“.
1920 година – Полските трупи ја нападнаа Украина, а потоа напредуваа брзо и го освоија Киев на 6 мај. Со мирот во Рига, на 12 март 1921 година, Полска доби од Советска Русија територија со милиони Украинци и Белоруси.
1938 година – почина српскиот генерал и воен писател ivивко Павловиќ, член на Српската кралска академија, учесник и во Балканските војни и во Првата светска војна („Битка кај Колубара“, „Белградска операција“).
1945 година – Советските и американските трупи се состанаа за прв пат во Втората светска војна во близина на Торгау, Германија.
1945 година – Во Сан Франциско, 45 земји од антихитлеровската коалиција, вклучително и Југославија, започна основачката конференција на ООН.
1974 година – Пуч го собори автократскиот режим на Марсело Каетано во Португалија. Истиот ден, една година подоцна, на првите слободни избори во половина век, победи Социјалистичката партија на Марио Соарес.
1980 година – Мисијата на американските командоси да спаси 53 заложници членови на американската амбасада во Техеран се сруши во иранската пустина, при што загинаа осуммина Американци при пад на хеликоптер.
1980 година – се урна данскиот Боинг 727, чартер лет со британски туристи на релација Манчестер-Тенерифе. Загинаа сите 146 патници и членови на екипажот.
1982 година – Последните израелски трупи го напуштија Синај, ставајќи крај на 15-годишната окупација на египетскиот полуостров.
1993 година – На референдум во Русија, 62 проценти од гласачите ги поддржуваат реформите на претседателот Борис Елцин.
1993 година – Во присуство на мировниот посредник на лордот Овен, претседателите на СРЈ, Србија и Црна Гора, Добрица Cosосиќ, Слободан Милошевиќ и Момир Булатовиќ, се обидоа да го убедат водачот на босанските Срби, Радован Караџиќ, да потпише ревидиран мировен план на Венс-Овен. Следниот ден, Собранието на РС го отфрли планот, војната во Босна продолжи, а меѓународните санкции на СРЈ беа засилени.
1994 година – Во Лондон е формирана Контактната група за координација на дипломатските активности на САД, Русија и ЕУ во Босанската војна.
1995 година – Умре американската театарска и филмска актерка Gинџер Роџерс, која се здоби со светска слава во мјузикли како партнер на Фред Астер. Доби Оскар за филмот „Кити фолија“.
1999 година – НАТО авијацијата ја урна патната пруга „Чешеjeев мост“, веќе оштетена во три напади претходните денови. Така, Нови Сад остана без последниот од трите моста на Дунав.
2000 година – Во Белград беше убиен директорот на југословенскиот воздушен транспорт (ЈАТ), ikaика Петровиќ.
2002 година – Русија соопшти дека руските трупи убиле еден од најбараните луѓе во земјата, Хатаб, чеченски лидер со арапско потекло, осомничен за блиски врски со терористичката мрежа на Осама бин Ладен, Ал Каеда.
2005 година – Како дел од турнејата на Блискиот исток, рускиот претседател Владимир Путин ги посети Египет и Израел. Тој е првиот и единствен руски или советски лидер што го посетил Египет во последните 40 години и првиот руски функционер што го посетил Израел.
2008 година – Умре филозофот Милан Кангрга, основач и повеќедецениски раководител и професор на Катедрата за етика на Филозофскиот факултет во Загреб. Тој беше еден од основачите на Хрватското филозофско друштво (1957), списанието Праксис и Летната школа Корчула (1963).
2009 година – Светската здравствена организација соопшти дека нова форма на грип AH1N1, во која загинаа 68 лица во Мексико, може да се претвори во пандемија.
2010 година – Умре британскиот писател Алан Силито, познат по портретот на семејните проблеми и повоената реалност на сиромашните Британци, на 83-годишна возраст. Припаѓал на литературната група „Лути млади“ и неговите најпознати дела се романот „Сабота вечер, недела наутро“ од 1958 година и расказот „Осаменоста на тркачот на долги растојанија“ од 1959 година, и двајцата подоцна преведени во филмови.
2015 година – Повеќе од 8.000 луѓе загинаа во разорниот земјотрес со јачина од 7,9 степени според Рихтеровата скала што го погоди Непал. Тоа беше најсилниот земјотрес во оваа земја во последните 80 години.
На денешен ден
Светот на денешен ден (8 ноември)
1520 – По наредба на данскиот крал Кристијан II, во „Стокхолмската крвава бања“ биле убиени повеќе од 80 шведски свештеници и благородници. Настанот предизвикал востание под водство на Густав Васа, кое во 1521 година ја ослободило Шведска од данската власт.
1620 – Во близина на Прага се одржала битката кај Бела Гора – првата голема битка од Триесетгодишната војна.
1805 – Диздарот на Смедерево, Мухарем Гуша Бошњак, му ги предал клучевите од градот на Караѓорѓе, со што Смедерево станало еден од првите градови ослободени во Првото српско востание.
1858 – По победата кај Грахово, Црна Гора добила меѓународно признати граници со Отоманската империја, гарантирани од Русија, Австрија, Франција и Прусија.
1889 – Монтана станала 41-та држава на Соединетите Американски Држави.
1895 – Германскиот физичар Вилхелм Конрад Рентген ги открил рендгенските зраци, по кои и се наречени. Во 1901 година ја добил првата Нобелова награда за физика.
1917 – Основан е Советот на народни комесари – новата влада на Советска Русија со Ленин на чело. Лев Троцки станал комесар за надворешни работи, а Сталин – за националности.
1923 – Осуетен е неуспешниот „Пуч во пивницата“ во Минхен, предводен од Адолф Хитлер и генерал Ерих Лудендорф. Хитлер бил уапсен и осуден на пет години затвор, каде ја напишал својата книга „Мојата борба“ (Mein Kampf).
1931 – Во Кралството Југославија се одржале парламентарни избори, на кои излегле над 2,3 милиони гласачи.
1937 – Во Минхен бил прикажан нацистичкиот пропаганден филм „Вечниот Евреин“.
1941 – Основана е Комунистичката партија на Албанија.
1942 – Сојузничките сили под команда на генерал Двајт Ајзенхауер започнале со искрцување во Северна Африка. Операцијата завршила во мај 1943 година со победа на сојузниците.
1944 – Во текот на Народноослободителната војна биле ослободени Штип, Неготино и Струга.
1959 – Обединетата Арапска Република и Судан потпишале договор за користење на реката Нил.
1960 – Џон Ф. Кенеди го победил Ричард Никсон на претседателските избори во САД, станувајќи најмладиот избран претседател во американската историја.
1971 – Издаден е четвртиот студиски албум на „Лед Цепелин“, кој го содржи легендарниот хит „Stairway to Heaven“.
1977 – Грчкиот археолог Манолис Андроникос ја открил гробницата на Филип II Македонски во Вергина.
1989 – Даглас Вајлдер е избран за гувернер на Вирџинија – првиот Афроамериканец на таа функција во историјата на САД. Истовремено, Дејвид Динкинс станал прв црн градоначалник на Њујорк.
1991 – Југословенската морнарица воспоставила поморска блокада на Хрватска.
1992 – Започнала Митровданската офанзива – една од најжестоките битки во војната во Босна и Херцеговина, во реонот на Невесиње.
1995 – Република Македонија станала 38-ма членка на Советот на Европа.
1998 – Суд во Бангладеш изрекол смртни казни за 15 поранешни офицери, обвинети за убиството на претседателот Шеик Муџибур Рахман во 1975 година.
2001 – Припадниците на српската единица „Црвени беретки“ започнале бунт во Кула, кој завршил по десет дена со преговори со владата.
Истиот ден, францускиот Сенат усвоил закон за ограничена автономија на Корзика.
2002 – Советот за безбедност на ОН ја усвоил Резолуцијата 1441, со која се бара разоружување на Ирак.
2006 – Прогласен е новиот Устав на Република Србија, со кој Косово е дефинирано како составен дел на државата.
2010 – Европската Унија ги укина визите за граѓаните на Босна и Херцеговина и Албанија.
2016 – Доналд Џ. Трамп е избран за претседател на САД, по победата над Хилари Клинтон
На денешен ден
Светот „На денешен ден“ – 30 октомври
1762 – Роден е францускиот поет Андре де Шение, кој ги споил класичните поетски форми со новиот романтичарски дух. Се спротивставил на јакобинската диктатура и бил погубен на гилотина во 1794 година.
1817 – Симон Боливар ја формира првата независна влада на Венецуела.
1830 – Починал Петар I Петровиќ Његош, црногорски епископ и државник. Тој го донел првиот закон на Црна Гора (1796) и основал централно судско тело (1803), обединувајќи ги завојуваните племиња.
1864 – Со Виенскиот мир, Данска им ги предала Шлезвиг, Холштајн и Лауенбург на Прусија.
1869 – Во Белград е отворен Народниот театар, дело на архитектот Александар Бугарски. На свеченоста е изведена сликата „Посмртна слава на принцот Михаил“ од Ѓорѓе Милетиќ.
1905 – Рускиот цар Николај II го издал Октомврискиот манифест, со кој биле воведени граѓански слободи и избран парламент – Думата.
1910 – Починал Жан Анри Динан, швајцарски филантроп и основач на Црвениот крст, добитник на првата Нобелова награда за мир (1901).
1918 – Словачка се одвоила од Унгарија и со Чешка ја формирала Чехословачка, првата држава создадена по распадот на Австро-Унгарија.
Истата година Турција капитулирала во Првата светска војна, со што престанала да постои Отоманската империја.
1922 – По „Маршот кон Рим“, Бенито Мусолини ја формирал првата фашистичка влада во Италија.
1938 – Радио драмата „Војна на световите“ на Орсон Велс предизвикала паника во САД – слушателите поверувале дека станува збор за вистинска инвазија од Марс.
1973 – Отворен е Босфорскиот мост, што ги поврзува Европа и Азија.
1974 – Мухамед Али се вратил на боксерскиот ринг и со нокаут го победил Џорџ Форман.
1975 – Принцот Хуан Карлос го наследил болниот диктатор Франциско Франко и ја презел власта во Шпанија.
Истата година се случила авионската несреќа на „Инекс-Адрија“ кај Прага, во која загинале 75 патници.
1990 – Кина објавила дека има 1 милијарда и 13 милиони жители.
1995 – На референдумот во Квебек, 50,6% од гласачите се изјасниле против независноста од Канада.
1998 – Започнала НАТО мисијата „Орловско око“ за надгледување на воздушниот простор над Косово.
2000 – Во Мадрид, автомобил-бомба убила судија од Врховниот суд и уште две лица; нападот се припишува на групата ЕТА.
2001 – Лондонскиот клуб на доверители ѝ го намалил долгот на СР Југославија за 600 милиони долари.
2003 – Донаторска конференција во Хаг обезбедила 15,7 милиони евра за судот за воени злосторства во Сараево.
Истата година, Џулио Андреоти бил ослободен од обвинението за вмешаност во убиството на новинарот Кармине Пикорели.
2006 – Аугусто Пиноче, поранешен чилеански диктатор, бил ставен во домашен притвор за злосторства извршени за време на неговото владеење.
2008 – Починал Исмет (Ицо) Вољевица, познат хрватски карикатурист и автор на стрипот „Грга“.
2011 – Росен Плевнелиев бил избран за претседател на Бугарија.
2012 – Ураганот Сенди го погодил источниот брег на САД, одземајќи најмалку 39 животи и оставајќи милиони без струја.
2017 – Светската метеоролошка организација објавила дека концентрацијата на CO₂ во атмосферата достигнала рекордно ниво во 2016 година.
2020 – Починал митрополит Амфилохие, лидер на Српската православна црква во Црна Гора, од последици на COVID-19.
2022 – Луиз Инасио Лула да Силва е избран по трет пат за претседател на Бразил.
На денешен ден
Светот на денешен ден (28 октомври)
1492 – Кристофер Колумбо ја открил Куба за време на своето прво патување преку Атлантскиот океан и ја прогласил за посед на Шпанија.
1628 – Кралските трупи, предводени од кардиналот Ришелје, го зазеле хугенотското (протестантско) упориште Ла Рошел по неколкумесечна опсада.
1636 – Во Кембриџ, Масачусетс, бил основан Харвард колеџ – најстарата високообразовна институција во Соединетите Американски Држави.
1704 – Починал англискиот филозоф Џон Лок, еден од основоположниците на емпиризмот и либералната филозофија. Неговите дела, меѓу кои „Преглед на човечкиот разум“, „Писма за толеранцијата“ и „Два трактати за владата“, извршиле силно влијание врз понатамошниот развој на европската мисла.
1746 – Катастрофален земјотрес во Перу ги уништил градовите Лима и Каљао, при што загинале најмалку 18.000 лица.
1836 – Била прогласена федерацијата меѓу Перу и Боливија.
1884 – Роден е Милоје Милојевиќ, српски композитор, музиколог, педагог и критичар, професор на Музичката академија во Белград и еден од основачите на српската музикологија. Тој го основал белградскиот оркестар „Collegium musicum“ и е автор на дела како „Четири дела за пијано“, „Мелодии и ритми од Балканот“ и „Пред величеството на природата“.
1886 – Американскиот претседател Гровер Кливленд ја открил Статуата на слободата во њујоршкото пристаниште. Статуата е подарок од Франција, дело на скулпторот Фредерик Огист Бартолди.
1891 – Силен земјотрес на јапонскиот остров Хоншу (Нипон) усмртил околу 10.000 лица и оставил повеќе од 300.000 луѓе без домови.
1914 – Роден е американскиот микробиолог Џонас Едвард Салк, кој во 1953 година ја развил првата ефикасна вакцина против детска парализа.
1918 – По распадот на Австро-Унгарија, Националниот комитет ја презел власта во Прага. Република Чехословачка официјално била прогласена во ноември 1918 година со Томас Гариг Масарик како прв претседател.
1919 – Во САД стапила во сила забрана за продажба на пијалаци со повеќе од половина процент алкохол.
1922 – Околу 40.000 фашисти, т.н. „црнокошулаши“, предводени од Бенито Мусолини, тргнале од Неапол во „Маршот кон Рим“. Два дена подоцна, кралот Виторио Емануеле III му го доверил мандатот на Мусолини да формира влада, со што започнал фашистичкиот режим што траел до 1943 година.
1923 – Починал Стојан Протиќ, српски политичар и публицист, еден од основачите на Радикалната партија и прв премиер на Кралството на Срби, Хрвати и Словенци. Бил уредник на весниците „Самоуправа“ и „Оџек“.
1932 – Роден е Спирос Кипријану, кипарски државник и прв министер за надворешни работи по стекнувањето на независноста на Кипар во 1960 година. Во 1977 година станал претседател на државата по смртта на архиепископот Макариос III.
1940 – Италијанските трупи ја нападнале Грција од Албанија, откако Атина го одбила ултиматумот со кој Италија барала воени бази на грчка територија. Со помош на Германија, Грција била окупирана во април 1941 година.
1962 – Официјално завршила Кубанската ракетна криза: советскиот лидер Никита Хрушчов наредил повлекување на ракетите од Куба, а американскиот претседател Џон Ф. Кенеди ја укинал поморската блокада.
1974 – Арапските лидери, меѓу кои и јорданскиот крал Хусеин, усвоиле декларација со која се повикува на создавање независна палестинска држава.
1982 – Социјалистичката работничка партија на Шпанија, предводена од Фелипе Гонзалес, извојувала убедлива победа на општите избори.
1995 – Во пожар во метрото во главниот град на Азербејџан, Баку, загинале 289 лица, а 270 биле повредени.
2000 – Во Косово се одржале локални избори под покровителство на ОН. Демократската лига на Косово, предводена од Ибрахим Ругова, извојувала убедлива победа. Србите ги бојкотирале изборите, а југословенските власти не ги признале резултатите.
2001 – Американскиот претседател Џорџ В. Буш формирал Група за следење на странски терористи, предводена од државниот обвинител Џон Ешкрофт, со задача да идентификува и депортира странски државјани кои нелегално престојуваат во САД.
2002 – Високиот американски дипломат Лоренс Фоли бил убиен во Аман, Јордан. Тој ја раководел канцеларијата на УСАИД во американската амбасада и бил првиот западен дипломат убиен во таа земја.
2005 – Починал големиот актер Љуба Тадиќ, член на Белградскиот драмски театар, Народниот театар, Ателје 212 и Југословенскиот драмски театар. Настапувал во повеќе од 60 филмови и бројни радио и телевизиски драми.
2008 – На претседателските избори на Малдивите, Маумун Абдула Гајум ја изгубил власта по 30 години. Опозицискиот кандидат Мохамед Нашид, кој повеќепати бил затворан за време на неговото владеење, ја однел победата.
2011 – Починал писателот и филозоф Радомир Константиновиќ, автор на влијателниот есеј „Филозофија на Паланка“.
2013 – Починале Тадеуш Мазовиецки, првиот некомунистички премиер во Источна Европа по Втората светска војна и активист на движењето „Солидарност“, и Александар Тијаниќ, новинар и директор на Радио-телевизија Србија.
2018 – Жаир Болсонаро победил на претседателските избори во Бразил и станал 38-ми претседател на земјата.
2020 – Србија добила нова влада со 21 министерство и двајца министри без ресор, предводена од премиерката Ана Брнабиќ во нејзиниот втор мандат.
2022 – Европскиот парламент и земјите-членки на Европската Унија се договориле да ја забранат продажбата на нови возила со мотори на фосилни горива од 2035 година, во рамки на климатскиот пакет „Подготвени за 55“.
Истата година, Елон Маск ја купил социјалната мрежа „Твитер“ за 44 милијарди долари.
2023 – Починал актерот Метју Пери, познат по улогата на Чендлер Бинг во серијата „Пријатели“. Причината за смртта била предозирање со кетамин; пет лица се обвинети во врска со неговата смрт, меѓу кои и неговиот асистент и неколку лекари.
-
Кичево1 денОВР Кичево лиши од слобода жител на струшко, кај с.Другово „летал“ со 107 км/ч, на место каде дозволено е 50 км/ч максимална брзина
-
Хороскоп2 денаХороскоп за среда (12 ноември)
-
Македонија2 денаТелефони во рака, да му помогнеме на нашиот другар Ивица Попоски од Охрид, треба да оди итно на операција во Турција
-
Хороскоп14 часаХороскоп за четврток (13 ноември)
-
Македонија23 часаНов случај на сообраќајна несреќа помеѓу тмв и електричен тротинет во Битола, констатирани биле тешки телесни повреди
-
Здравје и убавина1 денНаправете дома природен „Витамин Ц“ напиток
-
Магазин1 денВашиот WhatsApp станува неосвоив – новата функција целосно ги блокира непознатите контакти
-
Временска прогноза5 часаПопоски: Следната седмица ќе имаме чести и обилни врнежи од дожд проследени со повремено силен јужен ветер
