На денешен ден
На денешен ден – 25 јуни
1822 година – Умре германскиот писател и композитор Ернст Хофман, диригент и режисер на Хамбуршката опера. Quesак Офенбах ја компонираше операта „Раскази на Хофман“ според неговите раскази.
1847 година – Ослободените црни робови од Америка ја прогласија Либерија за независна република во Африка, признаена од САД на истиот ден во 1862 година.
1867 година – Американецот Лусиен Смит од Охајо патентира бодликава жица.
1872 година – Језуитите се протерани од Германија, 99 години откако папата Климент XIV го укина римокатоличкиот поредок.
1876 година – Во битката кај Малиот голем рог, индиското племе Сиус, под команда на главниот луд коњ, ја победи единицата на Седмата коњаница дивизија на генералот Generalорџ Армстронг Кастер, која е убиена заедно со 264 војници на нејзината единица.
1900 година – Роден е британскиот адмирал Луис Маунтбатен, првиот господар на адмиралството (1954) и последниот вицекрал на Индија (1947-48).
1920 година – Во Вуковар заврши Вториот конгрес на Социјалистичката работничка партија на Југославија, на кој се усвојуваат нова програма и статут, а името на партијата се менува во Комунистичка партија на Југославија.
1925 година – Првиот воз, наречен „Ćира“, пристигна во Ужице. Престана да работи во 1974 година, кога беше укината пругата со тесен мерач.
1938 година – Даглас Хајд е прогласен за прв претседател на Република Ирска.
1942 година – Британското воено воздухопловство за време на Втората светска војна го бомбардираше германскиот град Бремен, важно пристаниште во морнарицата и подморницата.
1950 година – Корејската војна започнува со напад на севернокорејските трупи врз Република Кореја (Јужна Кореја).
1959 година – СССР предложи воспоставување на денуклеаризирана зона на Балканскиот полуостров и во Јадранското море.
1963 година – Премиерот на јужната конгонска провинција Катанге, Моиз Тсомбе, беше принуден да поднесе оставка.
1966 година – Југославија и Ватикан ги продолжија дипломатските односи.
1975 година – Индискиот премиер Индира Ганди прогласи вонредна состојба за запирање на кампањата за нејзина оставка. Уапсени се лидерите на опозицијата, синдикатот и интелектуалците.
1975 година – Мозамбик се стекна со независност од Португалија по 477 години, а Замора Мачел, водач на Фрелимо ослободителниот фронт, стана нејзин прв претседател.
1988 година – Во Луксембург беше потпишана Декларација за воспоставување на официјални односи меѓу Европската заедница и Советскиот совет за взаемна економска помош (ЦМЕА).
1991 година – Последните советски трупи ја напуштија Чехословачка, 23 години по воената интервенција на Варшавскиот пакт што стави крај на реформската политика на Александар Дубчек.
1991 година – Словенија и Хрватска прогласија независност од југословенската федерација. Ова ги зголеми тензиите во рамките на сојузната држава, кои прераснаа во војна во Хрватска и Босна и Херцеговина во следните месеци.
1993 година – Ким Кембел стана прв премиер на Канада.
1995 година – Шеикот Хамад бин Калифа ал-Тани со државен удар го симна од власт неговиот татко Шеик Калифа, емир од Катар.
1996 година – Експлозија на американска камионска бомба во близина на градот Дахран во Саудиска Арабија, при што загинаа 19 Американци и беа ранети 400 други. Членови на саудиската милитаристичка група Хезболах се обвинети за нападот.
1997 година – умре францускиот океанограф Jacак-Ив Кусто. Конструирал апарат за нуркање „водени бели дробови“ (Аквалунг) и филмска камера за снимање под вода. Доби три Оскари, а за филмот „Светот на тишината“, кој го сними со францускиот режисер Луис Мал, ја освои „Златната палма“ на Канскиот филмски фестивал во 1956 година.
1999 година – Соединетите држави понудија награда од 5 милиони американски долари за информации што би овозможиле апсење на воените водачи на босанските Срби и југословенскиот претседател Слободан Милошевиќ под обвиненија за воени злосторства.
2001 година – Во Албанија, владејачката Социјалистичка партија прогласи победа на парламентарните избори, и покрај немирите што резултираа со затворање на 15 изборни единици.
2001 година – Индонезискиот претседател Абдурахман Вахид пристигна во официјална посета на Австралија, прва по 26 години, започнувајќи нова ера во односите меѓу двете земји.
2003 година – САД ги замрзнаа финансиските средства на 55 поранешни ирачки функционери, вклучувајќи го и претседателот Садам Хусеин.
2005 година – Иранскиот ултраконзервативен градоначалник, Махмуд Ахмадинеџад, победи на претседателските избори во Иран.
2008 година – Британската кралица Елизабета Втора го одзеде својот витез Роберт Мугабе 14 години порано за кршење на човековите права и поткопување на демократските процеси во Зимбабве. Во првиот круг на претседателските избори во Зимбабве победи Движењето за демократски промени, а потоа полицијата и безбедносните сили под контрола на Мугабе започнаа брутална пресметка со приврзаниците на опозицијата, во која беа убиени 35 лица, а 3.000 беа брутално претепани.
2009 година – Умре Мајкл acksексон (50), светска поп-starвезда. Кариерата ја започна како дете со неговите браќа во групата acksексон 5, соло кариера со албумот „Got To Be There“, а најголемиот музички чекор напред го направи со албумот „Трилер“ (1982). Греми награда, на врвот на списокот на Билборд имало повеќе пати од кој било друг машки уметник во историјата. Тој донираше милиони долари во добротворни цели.
2009.- Умре американската актерка Фара Фасет, поп-икона од 70-тите години на минатиот век и starвезда на серијата „Ангелите на Чарли“.
2013 година – Европската унија ја одложи новата рунда разговори за пристап со Турција за четири месеци поради односот на Анкара кон антивладините демонстрации. Турција ги започна пристапните разговори со ЕУ во 2005 година.
2015 година – Амнести Интернешнл (АИ) предупредува на зголемување на бројот на бегалци кои пристигнуваат на грчките острови во Егејското Море и апелираше до шефовите на држави и влади да обезбедат помош.
На денешен ден
Светот на денешен ден (8 ноември)
1520 – По наредба на данскиот крал Кристијан II, во „Стокхолмската крвава бања“ биле убиени повеќе од 80 шведски свештеници и благородници. Настанот предизвикал востание под водство на Густав Васа, кое во 1521 година ја ослободило Шведска од данската власт.
1620 – Во близина на Прага се одржала битката кај Бела Гора – првата голема битка од Триесетгодишната војна.
1805 – Диздарот на Смедерево, Мухарем Гуша Бошњак, му ги предал клучевите од градот на Караѓорѓе, со што Смедерево станало еден од првите градови ослободени во Првото српско востание.
1858 – По победата кај Грахово, Црна Гора добила меѓународно признати граници со Отоманската империја, гарантирани од Русија, Австрија, Франција и Прусија.
1889 – Монтана станала 41-та држава на Соединетите Американски Држави.
1895 – Германскиот физичар Вилхелм Конрад Рентген ги открил рендгенските зраци, по кои и се наречени. Во 1901 година ја добил првата Нобелова награда за физика.
1917 – Основан е Советот на народни комесари – новата влада на Советска Русија со Ленин на чело. Лев Троцки станал комесар за надворешни работи, а Сталин – за националности.
1923 – Осуетен е неуспешниот „Пуч во пивницата“ во Минхен, предводен од Адолф Хитлер и генерал Ерих Лудендорф. Хитлер бил уапсен и осуден на пет години затвор, каде ја напишал својата книга „Мојата борба“ (Mein Kampf).
1931 – Во Кралството Југославија се одржале парламентарни избори, на кои излегле над 2,3 милиони гласачи.
1937 – Во Минхен бил прикажан нацистичкиот пропаганден филм „Вечниот Евреин“.
1941 – Основана е Комунистичката партија на Албанија.
1942 – Сојузничките сили под команда на генерал Двајт Ајзенхауер започнале со искрцување во Северна Африка. Операцијата завршила во мај 1943 година со победа на сојузниците.
1944 – Во текот на Народноослободителната војна биле ослободени Штип, Неготино и Струга.
1959 – Обединетата Арапска Република и Судан потпишале договор за користење на реката Нил.
1960 – Џон Ф. Кенеди го победил Ричард Никсон на претседателските избори во САД, станувајќи најмладиот избран претседател во американската историја.
1971 – Издаден е четвртиот студиски албум на „Лед Цепелин“, кој го содржи легендарниот хит „Stairway to Heaven“.
1977 – Грчкиот археолог Манолис Андроникос ја открил гробницата на Филип II Македонски во Вергина.
1989 – Даглас Вајлдер е избран за гувернер на Вирџинија – првиот Афроамериканец на таа функција во историјата на САД. Истовремено, Дејвид Динкинс станал прв црн градоначалник на Њујорк.
1991 – Југословенската морнарица воспоставила поморска блокада на Хрватска.
1992 – Започнала Митровданската офанзива – една од најжестоките битки во војната во Босна и Херцеговина, во реонот на Невесиње.
1995 – Република Македонија станала 38-ма членка на Советот на Европа.
1998 – Суд во Бангладеш изрекол смртни казни за 15 поранешни офицери, обвинети за убиството на претседателот Шеик Муџибур Рахман во 1975 година.
2001 – Припадниците на српската единица „Црвени беретки“ започнале бунт во Кула, кој завршил по десет дена со преговори со владата.
Истиот ден, францускиот Сенат усвоил закон за ограничена автономија на Корзика.
2002 – Советот за безбедност на ОН ја усвоил Резолуцијата 1441, со која се бара разоружување на Ирак.
2006 – Прогласен е новиот Устав на Република Србија, со кој Косово е дефинирано како составен дел на државата.
2010 – Европската Унија ги укина визите за граѓаните на Босна и Херцеговина и Албанија.
2016 – Доналд Џ. Трамп е избран за претседател на САД, по победата над Хилари Клинтон
На денешен ден
Светот „На денешен ден“ – 30 октомври
1762 – Роден е францускиот поет Андре де Шение, кој ги споил класичните поетски форми со новиот романтичарски дух. Се спротивставил на јакобинската диктатура и бил погубен на гилотина во 1794 година.
1817 – Симон Боливар ја формира првата независна влада на Венецуела.
1830 – Починал Петар I Петровиќ Његош, црногорски епископ и државник. Тој го донел првиот закон на Црна Гора (1796) и основал централно судско тело (1803), обединувајќи ги завојуваните племиња.
1864 – Со Виенскиот мир, Данска им ги предала Шлезвиг, Холштајн и Лауенбург на Прусија.
1869 – Во Белград е отворен Народниот театар, дело на архитектот Александар Бугарски. На свеченоста е изведена сликата „Посмртна слава на принцот Михаил“ од Ѓорѓе Милетиќ.
1905 – Рускиот цар Николај II го издал Октомврискиот манифест, со кој биле воведени граѓански слободи и избран парламент – Думата.
1910 – Починал Жан Анри Динан, швајцарски филантроп и основач на Црвениот крст, добитник на првата Нобелова награда за мир (1901).
1918 – Словачка се одвоила од Унгарија и со Чешка ја формирала Чехословачка, првата држава создадена по распадот на Австро-Унгарија.
Истата година Турција капитулирала во Првата светска војна, со што престанала да постои Отоманската империја.
1922 – По „Маршот кон Рим“, Бенито Мусолини ја формирал првата фашистичка влада во Италија.
1938 – Радио драмата „Војна на световите“ на Орсон Велс предизвикала паника во САД – слушателите поверувале дека станува збор за вистинска инвазија од Марс.
1973 – Отворен е Босфорскиот мост, што ги поврзува Европа и Азија.
1974 – Мухамед Али се вратил на боксерскиот ринг и со нокаут го победил Џорџ Форман.
1975 – Принцот Хуан Карлос го наследил болниот диктатор Франциско Франко и ја презел власта во Шпанија.
Истата година се случила авионската несреќа на „Инекс-Адрија“ кај Прага, во која загинале 75 патници.
1990 – Кина објавила дека има 1 милијарда и 13 милиони жители.
1995 – На референдумот во Квебек, 50,6% од гласачите се изјасниле против независноста од Канада.
1998 – Започнала НАТО мисијата „Орловско око“ за надгледување на воздушниот простор над Косово.
2000 – Во Мадрид, автомобил-бомба убила судија од Врховниот суд и уште две лица; нападот се припишува на групата ЕТА.
2001 – Лондонскиот клуб на доверители ѝ го намалил долгот на СР Југославија за 600 милиони долари.
2003 – Донаторска конференција во Хаг обезбедила 15,7 милиони евра за судот за воени злосторства во Сараево.
Истата година, Џулио Андреоти бил ослободен од обвинението за вмешаност во убиството на новинарот Кармине Пикорели.
2006 – Аугусто Пиноче, поранешен чилеански диктатор, бил ставен во домашен притвор за злосторства извршени за време на неговото владеење.
2008 – Починал Исмет (Ицо) Вољевица, познат хрватски карикатурист и автор на стрипот „Грга“.
2011 – Росен Плевнелиев бил избран за претседател на Бугарија.
2012 – Ураганот Сенди го погодил источниот брег на САД, одземајќи најмалку 39 животи и оставајќи милиони без струја.
2017 – Светската метеоролошка организација објавила дека концентрацијата на CO₂ во атмосферата достигнала рекордно ниво во 2016 година.
2020 – Починал митрополит Амфилохие, лидер на Српската православна црква во Црна Гора, од последици на COVID-19.
2022 – Луиз Инасио Лула да Силва е избран по трет пат за претседател на Бразил.
На денешен ден
Светот на денешен ден (28 октомври)
1492 – Кристофер Колумбо ја открил Куба за време на своето прво патување преку Атлантскиот океан и ја прогласил за посед на Шпанија.
1628 – Кралските трупи, предводени од кардиналот Ришелје, го зазеле хугенотското (протестантско) упориште Ла Рошел по неколкумесечна опсада.
1636 – Во Кембриџ, Масачусетс, бил основан Харвард колеџ – најстарата високообразовна институција во Соединетите Американски Држави.
1704 – Починал англискиот филозоф Џон Лок, еден од основоположниците на емпиризмот и либералната филозофија. Неговите дела, меѓу кои „Преглед на човечкиот разум“, „Писма за толеранцијата“ и „Два трактати за владата“, извршиле силно влијание врз понатамошниот развој на европската мисла.
1746 – Катастрофален земјотрес во Перу ги уништил градовите Лима и Каљао, при што загинале најмалку 18.000 лица.
1836 – Била прогласена федерацијата меѓу Перу и Боливија.
1884 – Роден е Милоје Милојевиќ, српски композитор, музиколог, педагог и критичар, професор на Музичката академија во Белград и еден од основачите на српската музикологија. Тој го основал белградскиот оркестар „Collegium musicum“ и е автор на дела како „Четири дела за пијано“, „Мелодии и ритми од Балканот“ и „Пред величеството на природата“.
1886 – Американскиот претседател Гровер Кливленд ја открил Статуата на слободата во њујоршкото пристаниште. Статуата е подарок од Франција, дело на скулпторот Фредерик Огист Бартолди.
1891 – Силен земјотрес на јапонскиот остров Хоншу (Нипон) усмртил околу 10.000 лица и оставил повеќе од 300.000 луѓе без домови.
1914 – Роден е американскиот микробиолог Џонас Едвард Салк, кој во 1953 година ја развил првата ефикасна вакцина против детска парализа.
1918 – По распадот на Австро-Унгарија, Националниот комитет ја презел власта во Прага. Република Чехословачка официјално била прогласена во ноември 1918 година со Томас Гариг Масарик како прв претседател.
1919 – Во САД стапила во сила забрана за продажба на пијалаци со повеќе од половина процент алкохол.
1922 – Околу 40.000 фашисти, т.н. „црнокошулаши“, предводени од Бенито Мусолини, тргнале од Неапол во „Маршот кон Рим“. Два дена подоцна, кралот Виторио Емануеле III му го доверил мандатот на Мусолини да формира влада, со што започнал фашистичкиот режим што траел до 1943 година.
1923 – Починал Стојан Протиќ, српски политичар и публицист, еден од основачите на Радикалната партија и прв премиер на Кралството на Срби, Хрвати и Словенци. Бил уредник на весниците „Самоуправа“ и „Оџек“.
1932 – Роден е Спирос Кипријану, кипарски државник и прв министер за надворешни работи по стекнувањето на независноста на Кипар во 1960 година. Во 1977 година станал претседател на државата по смртта на архиепископот Макариос III.
1940 – Италијанските трупи ја нападнале Грција од Албанија, откако Атина го одбила ултиматумот со кој Италија барала воени бази на грчка територија. Со помош на Германија, Грција била окупирана во април 1941 година.
1962 – Официјално завршила Кубанската ракетна криза: советскиот лидер Никита Хрушчов наредил повлекување на ракетите од Куба, а американскиот претседател Џон Ф. Кенеди ја укинал поморската блокада.
1974 – Арапските лидери, меѓу кои и јорданскиот крал Хусеин, усвоиле декларација со која се повикува на создавање независна палестинска држава.
1982 – Социјалистичката работничка партија на Шпанија, предводена од Фелипе Гонзалес, извојувала убедлива победа на општите избори.
1995 – Во пожар во метрото во главниот град на Азербејџан, Баку, загинале 289 лица, а 270 биле повредени.
2000 – Во Косово се одржале локални избори под покровителство на ОН. Демократската лига на Косово, предводена од Ибрахим Ругова, извојувала убедлива победа. Србите ги бојкотирале изборите, а југословенските власти не ги признале резултатите.
2001 – Американскиот претседател Џорџ В. Буш формирал Група за следење на странски терористи, предводена од државниот обвинител Џон Ешкрофт, со задача да идентификува и депортира странски државјани кои нелегално престојуваат во САД.
2002 – Високиот американски дипломат Лоренс Фоли бил убиен во Аман, Јордан. Тој ја раководел канцеларијата на УСАИД во американската амбасада и бил првиот западен дипломат убиен во таа земја.
2005 – Починал големиот актер Љуба Тадиќ, член на Белградскиот драмски театар, Народниот театар, Ателје 212 и Југословенскиот драмски театар. Настапувал во повеќе од 60 филмови и бројни радио и телевизиски драми.
2008 – На претседателските избори на Малдивите, Маумун Абдула Гајум ја изгубил власта по 30 години. Опозицискиот кандидат Мохамед Нашид, кој повеќепати бил затворан за време на неговото владеење, ја однел победата.
2011 – Починал писателот и филозоф Радомир Константиновиќ, автор на влијателниот есеј „Филозофија на Паланка“.
2013 – Починале Тадеуш Мазовиецки, првиот некомунистички премиер во Источна Европа по Втората светска војна и активист на движењето „Солидарност“, и Александар Тијаниќ, новинар и директор на Радио-телевизија Србија.
2018 – Жаир Болсонаро победил на претседателските избори во Бразил и станал 38-ми претседател на земјата.
2020 – Србија добила нова влада со 21 министерство и двајца министри без ресор, предводена од премиерката Ана Брнабиќ во нејзиниот втор мандат.
2022 – Европскиот парламент и земјите-членки на Европската Унија се договориле да ја забранат продажбата на нови возила со мотори на фосилни горива од 2035 година, во рамки на климатскиот пакет „Подготвени за 55“.
Истата година, Елон Маск ја купил социјалната мрежа „Твитер“ за 44 милијарди долари.
2023 – Починал актерот Метју Пери, познат по улогата на Чендлер Бинг во серијата „Пријатели“. Причината за смртта била предозирање со кетамин; пет лица се обвинети во врска со неговата смрт, меѓу кои и неговиот асистент и неколку лекари.
-
Кичево13 часаОВР Кичево лиши од слобода жител на струшко, кај с.Другово „летал“ со 107 км/ч, на место каде дозволено е 50 км/ч максимална брзина
-
Македонија1 денТелефони во рака, да му помогнеме на нашиот другар Ивица Попоски од Охрид, треба да оди итно на операција во Турција
-
Хороскоп1 денХороскоп за среда (12 ноември)
-
Временска прогноза2 денаОд утре целосна стабилизација на времето ширум Македонија, ова се деталите
-
Македонија1 денПријави за навивачи на мечот помеѓу Силекс и Шкупи за пораки и скандирања со навредлива содржина
-
Автомобили2 денаRenault Mégane се враќа на бензин: повраток кон класиката по ерата на електричните возила
-
Магазин2 денаКако да го забрзате вашиот стар Android телефон без да купувате нов
-
Магазин2 денаSoftBank го продаде целиот свој удел во Nvidia за 5,8 милијарди долари
