На денешен ден
На денешен ден – 25 март
1196 година – Големиот префект на Рашка, Стефан Немања, му ја предаде власта на својот второроден син Стефан, кој беше крунисан во 1217 година како прв српски крал (Првовенчани). Најстариот син Вукан ги чуваше Зета, Требиње, Топлица и Хвосно за голем кнез, а најмладиот син Растко се замонаши.
1611 година – Роден е турскиот патописец Евлија лебелеби, кој отпатува во Отоманската империја од 1630 година, а своите забелешки ги објави во познатите „Патописи“ во 10 книги.
1807 година – Во Англија е забранета трговија со робови.
1821 година – На Пелопонез започна грчко востание против Турците, кое кулминираше со признавање на грчката независност по 12 години.
1844 година – Прогласен е првиот српски граѓански законик, кој одигра значајна улога во правниот и социјалниот живот на Србија.
1867 година – Роден е италијанскиот диригент Артуро Тосканини, еден од најголемите диригенти на 20 век. Диригираше на Скала во Милано, а потоа и во Метрополитен опера во Newујорк, каде организираше и симфониски оркестар.
1875 година – Роден е Бранислав Петронијевиќ, еден од најистакнатите српски и југословенски граѓански филозофи. Тој беше професор на Големата школа, потоа на Универзитетот во Белград и член на Српската академија на науките и уметностите. Покрај филозофијата, тој се занимаваше и со палеонтологија, биологија и психологија („Принципи на метафизиката“, „Историја на неодамнешната филозофија“, „Универзална еволуција“).
1881 година – Роден е унгарскиот композитор и пијанист Бела Барток, чие дело отвора нови насоки во развојот на унгарската музика. На глобално ниво, тој е еден од основачите на „новата музика“ на 20 век (симфониска поема „Косут“, опера „Замок на сината брада“, балети „Дрвен принц“, „Прекрасен мандарински“). Како антифашист, тој емигрирал во Соединетите Држави во 1940 година, каде починал во 1945 година.
1918 година – Умре францускиот композитор Клод Ахил Дебиси, творец на музичкиот импресионизам и еден од основачите на модерната музика („Попладне на фауната“, „Ноктурн“).
1923 година – Со слетувањето на авион на аеродромот Париз-Константинопол на аеродромот во Панчево, Југославија стана дел од тогашното мало семејство на земји поврзани со воздушен сообраќај.
1924 година – Грчкиот крал Georgeорџ Втори бил симнат од тронот и Грција е прогласена за република.
1937 година – Италија и Кралството Југославија потпишаа договор за мирна политика, наречен „Велигденски пакт“.
1941 година – Кралството Југославија се приклучи на Тројниот сојуз на Германија, Италија и Јапонија. Протоколот беше потпишан во Виена од премиерот Драгиша Цветковиќ и министерот за надворешни работи Александар Цинчар-Марковиќ.
1957. година – Белгија, Западна Германија, Италија, Луксембург, Франција и Холандија го потпишаа Римскиот договор, воспоставувајќи го Европскиот заеднички пазар на 1 јануари 1958 година. Организацијата подоцна беше наречена Европска економска заедница (денес Европската унија).
1975 година – Кралот Фајсал беше убиен во Ријад. Атентаторот, внукот на кралот, принцот Фаисал Мусаид, беше јавно погубен во Ријад во јуни, а новиот крал на Саудиска Арабија стана брат на Фајсал, Калид Ибн Абдул Азиз (Калед).
1983 година – Операта „Кармен“ за прв пат се појави на сцената на Националниот театар во Белград, имаше два премиерни дена во кои улогата на Кармен ја играа две диви, Олга Милошевиќ и Дубравка Зубовиќ, постариот и помладиот шампион на тогашниот ансамбл.
1991 година – Во Караѓорѓево се одржа таен состанок меѓу претседателите на Србија и Хрватска, Слободан Милошевиќ и Фрањо Туѓман, кои, според некои извори, тогаш наводно се договориле за поделба на Босна и Херцеговина и соборување на реформаторот Југословенски премиер Анте Марковиќ влада. Одржувањето на оваа средба и договорот никогаш не биле официјално потврдени, но подоцна, бројни извори рекоа дека имаат цврсти докази за тоа.
1991 година – Умре српскиот театарски, филмски и ТВ актер Милутин-Миша Татиќ, херојот на детската ТВ серија „На слово, на слово“. Со години ги будеше најмладите слушатели на Радио Белград со емисијата „Добро утро, деца“.
1993 година – Неколкумесечни преговори за Босна и Херцеговина завршија неуспешно во Newујорк. Мировниот план на копретседателот на Меѓународната конференција за Југославија Сајрус Венс и лордот Дејвид Овен го потпишаа босански Хрвати и муслимани, а водачот на босанските Срби, Радован Караџиќ, одби да го потпише, велејќи дека предложените мапи се неприфатливи за Србите.
1994 година – Неонацистите фрлија бомба врз синагогата во Либек, кој се смета за прв ваков инцидент од крајот на Втората светска војна во Германија.
1999 година – Југословенската влада ги прекина дипломатските односи со САД, Велика Британија, Франција и Германија поради агресијата на НАТО против Југославија. По првите воздушни напади во областа на Приштина и осум други градови во Србија, американските, германските, француските и британските културни центри беа срушени во центарот на Белград.
1999 година – Во пожар што зафати околу 30 возила во тунел под Мон Блан, загинаа најмалку 40 лица.
2002 година – „Ничија земја“ на босанскиот режисер Данис Тановиќ го освои Оскарот за најдобар странски филм.
2002 година – Силен земјотрес во Авганистан и северозападен Пакистан уби околу 1800 лица, а над 2000 беа повредени.
2010.- Умре американскиот фотограф Jimим Маршал, кој повеќе од половина век фотографираше рокенрол легенди како Битлси, Боб Дилан, isенис opоплин, imiими Хендрикс.
2012 година – Антонио Табуки, италијански писател, професор на Универзитетот во Сиена, почина во Лисабон на 68-годишна возраст. Сметан за еден од најважните современи италијански писатели, тој напиша дваесетина книги што се преведени на околу 40 јазици („Переира тврди дека …“, „Индиска ноќ“, „Тристано умира“).
2017 година – Шефовите на држави и влади на ЕУ ја усвоија Декларацијата за иднината на Унијата во Рим, нагласувајќи дека ЕУ „ќе остане неподелена“, „ќе напредува со различна брзина и јачина во иста насока“ и „ќе биде отворена за оние европски земји кои почитуваат и вложуваат напори за кршење на европските вредности “.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (1 декември)
На денешен ден 1 декември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по векови:
-
1640 – Португалија ја враќа својата независност по востанието што ја собори шпанската влада. Две недели подоцна, војводата од Браганца е крунисан за крал на Португалија под името Јован IV. Шпанија не ја признава независноста на Португалија сè до 1668 година.
-
1803 – Во Франција стапија на сила нови закони за труд, кои бараа работниците да имаат дозвола за работа заверена од полицијата или градските службеници. Овој документ, без кој никој не можеше да добие работа, дозволуваше државна контрола врз работната сила.
-
1813 – По неизвесниот одговор на францускиот император Наполеон I на мировните услови на сојузниците, Русија, Прусија и Австрија одлучија да ја нападнат Франција.
-
1821 – Доминиканската Република, која ги опфаќа источните две третини од карипскиот остров Хаити, тогаш познат како Хиспаниола, прогласи независност од Шпанија.
-
1822 – Основачот на Бразилското Царство, Дом Педро, беше крунисан за прв император на Бразил под името Педро I.
-
1835 – Ханс Кристијан Андерсен ја објави својата прва книга со бајки.
-
1903 – Прикажан е првиот вестерн филм, „Големиот грабеж на воз“.
-
1906 – Во Париз е отворено киното „Омнија Пате“, првото наменски изградено кино во светот кое прикажувало филмови.
-
1918 – Исланд добил независност со одлука на данскиот парламент.
-
1918 – Со обединувањето на државите на Србите, Хрватите и Словенците со Кралството Србија и Кралството Црна Гора е создадена првата заедничка југословенска држава, Кралството на Србите, Хрватите и Словенците, подоцна Кралство Југославија.
-
1918 – Покраината Трансилванија, претходно дел од Унгарија, т.е. Австро-Унгарија, е обединета со Романија. Романскиот дел од Банат и некои други покраини исто така станале дел од Романија. Романците го слават овој датум како национален празник, Ден на обединувањето.
-
1925 – Во Локарно, Швајцарија, се потпишани договори меѓу европските земји со кои се гарантира мирот и неповредливоста на границите. Рајнскиот пакт се смета за најважен, со кој Германија, Франција и Белгија се обврзаа да ги почитуваат границите, а Германија ја прифати демилитаризацијата на Рајнската област. Овие договори беа прекршени од Хитлер во 1936 година, кога ја окупираше Рајнската област, а потоа ги нападна Чехословачка и Полска.
-
1941 – Црногорскиот одред на НОП за операции во Санџак, под команда на Арс Јовановиќ, го нападна италијанскиот гарнизон во Плевља. По тешките борби, партизаните беа принудени да се повлечат од Плевља, со тешки загуби од околу 500 убиени и ранети.
-
1971 – Во Караѓорѓево, на седница на Претседателството на Сојузот на комунисти на Југославија, дел од раководството на Сојузот на комунисти на Хрватска, носители на политиката на таканареченото масовно движење. Потоа следеа чистки на политичките и економските лидери во Србија, Словенија и Македонија, што ги спречи обидите за политички и економски реформи во СФРЈ.
-
1976 – Ангола стана членка на Обединетите нации.
-
1981 – Во најлошата катастрофа во историјата на југословенската авијација, авион DC-9 Super 80 управуван од љубљанската компанија Inex-Adria Avio-Promet се урна во планина во близина на Ајачо, Корзика. Сите 178 патници и членови на екипажот загинаа.
-
1988 – Беназир Буто стана премиер на Пакистан, првата жена што водеше исламска земја.
-
1989 – Михаил Горбачов, првиот советски лидер, го посети Ватикан и се согласи со папата Јован Павле II да воспостави дипломатски односи меѓу СССР и Ватикан.
-
1991 – На референдум во советската република Украина, огромното мнозинство гласачи гласаа за независност од СССР.
-
1992 – Основан е 6-тиот полк на Домостражата, Сплит.
-
2000 – Лидерот на Националната акциона партија, Винсент Фокс, е инаугуриран за претседател на Мексико, со што се стави крај на 71-годишното владеење на Институционалната револуционерна партија. Тоа беше првиот пораз на партијата од 1929 година.
-
2001 – 10 Израелци се убиени во два палестински самоубиствени бомбашки напади во Ерусалим, а 30 се убиени во експлозија на автобус во Хаифа. Повеќе од 200 луѓе се повредени во нападите.
-
2002 – Поранешниот премиер Јанез Дрновшек е избран за претседател на Словенија.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 27 ноември
На денешен ден 27 ноември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по векови:
19. век
1879
-
Францускиот парламент бил преместен од Версај во Париз.
1895
-
Алфред Нобел во Париз го напишал својот тестамент, оставајќи големо богатство за развој на науката, литературата и мирот. Нобеловата награда се доделува од 1901 година.
20. век
1910-1930
1912
-
Шпанија воспоставила протекторат над Мароко.
1919
-
Во Неџија, Бугарија по Првата светска војна потпишала договор со кој:
-
Добруџа ѝ припаднала на Романија,
-
Источна Тракија на Грција,
-
Струмица, Димитровград и Босилеград на Кралството СХС.
-
1926
-
Ахмед Бен Зогу во Тирана потпишал договор со Италија, ставајќи ја Албанија под италијански протекторат.
1930-1950
1940
-
Нацистичка Германија ја анектирала француската покраина Лорена.
-
Во Романија, профашистичката „Железна гарда“ убила над 60 соработници на кралот Карол II, меѓу кои и поранешниот премиер Николае Јорго.
1941
-
Последните италијански сили во тврдината Гондар (Етиопија) капитулирале пред Сојузниците, кои заробиле 23.000 војници.
1942
-
Француската флота во Тулон била потопена за да не падне во германски раце.
1945
-
Норвешка станала членка на Обединетите нации.
1950-1970
1953
-
Хусо Хоџиќ, учесник во НОБ, прогласен за народен херој.
1968
-
Југословенската армија и полиција ги потиснале албанските демонстрации во Косово, одржани на Денот на знамето, со барање покраината да добие статус на република.
1970-1990
1970
-
Во Манила, колумбиски сликар преправен во свештеник се обидел да го убие папата Павле VI.
1974
-
На Телевизија Белград била емитувана првата епизода од „Коцки, коцки, коцки“.
1978
-
Поранешниот надзорник Ден Вајт ги убил градоначалникот Џорџ Москоне и политичарот Харви Милк во Сан Франциско.
1983
-
Колумбиски Боинг 747 се урнал кај Мадрид; загинале 181 лице.
1989
-
Колумбиски Боинг 727 експлодирал во лет; загинале сите 107 патници и членови на екипажот.
1990
-
Џон Мејџор станал премиер на Велика Британија и лидер на Конзервативната партија.
1990-2000
1991
-
Советот за безбедност на ОН овластил распоредување на УНПРОФОР во поранешна Југославија.
-
Во Пном Пен толпа го нападнала лидерот на Црвените Кмери Кије Самфан, кој бил евакуиран во Бангкок.
1996
-
Поради протестите против изборни фалсификати, властите ги затвориле Радио Б92 и Радио Индекс; работата ја продолжиле на 5 декември.
-
Над 90 рудари загинале во експлозија на гас во јагленокоп во кинеската провинција Шанкси.
1997
-
Судири кај Србица и во селото Резница: убиени двајца полицајци и еден Албанец, четворица полицајци ранети.
21. век
2000
-
Норвешкиот крал Харолд го отворил Лердалскиот тунел, најдолг патен тунел во светот (16.900 м).
-
Агенцијата за СИДА на ОН објавила дека од почетокот на пандемијата починале над 21 милион луѓе.
2001
-
НАСА објавила откривање атмосфера на планета оддалечена 150 милиони светлосни години – прво директно откривање надвор од Сончевиот систем.
-
Официјално бил отворен каспискиот нафтоводен систем за транспорт до Новоросијск.
2004
-
Вселенскиот патријарх Вартоломеј I ги примил моштите на Свети Златоуст и Свети Григориј од папата Јован Павле II.
2005
-
Прва трансплантација на лице извршена во Амиен, Франција.
2006
-
Во Јасеновац бил отворен Образовен центар и Меморијален музеј со нова изложба за жртвите од логорот.
-
Канадскиот парламент го признал Квебек како „посебна нација во рамките на Канада“.
На денешен ден
Светот на денешен ден (20 ноември)
1531 – Капелскиот мировен договор ја утврдува конфесионалната поделба на Швајцарија.
1780 – Велика Британија објави војна на Холандија поради снабдувањето на американските бунтовници.
1818 – Симон Боливар ја прогласи независноста на Венецуела од Шпанија.
1873 – Обединување на Будим и Пешта во главниот град Будимпешта.
1903 – Демонстрации во Белград против режимот на кралот Александар Обреновиќ.
1910 – Франциско I. Мадеро повика на револуција и се прогласи за претседател на Мексико.
1917 – Украина беше прогласена за република.
1917 – Почеток на Битката кај Камбре во Првата светска војна.
1919 – Во Берлин нелегално започна првиот конгрес на младински организации и беше основана Комунистичката младинска интернационала.
1924 – Задушено курдското востание во Турција.
1962 – Кенеди ја укина американската блокада на Куба и формално ја заврши Кубанската ракетна криза.
1991 – Однесувањето на околу 260 луѓе од болницата во Вуковар до Овчара од страна на ЈНА.
1999 – Кина го лансира својот прв вселенски брод.
2003 – Експлозија на неколку бомби во Истанбул; уништен британскиот конзулат.
2003 – Уапсен Мајкл Џексон за наводна сексуална експлоатација на малолетници.
-
Спорт2 денаКичевскиот фудбалски судија Лика во среда ќе биде прв помошен судија на „play-off“ дуелот меѓу Нант и Макаби Хаифа
-
Магазин2 денаИвана од Кичево оваа година по петти пат изработува новогодишни честитки за да помогне на лица и здруженија каде е најпотребно
-
Хороскоп1 денХороскоп за сабота (6 декември)
-
Lifestyle2 дена(ВИДЕО) Анатоли фитнес момчето кое стана вистинска сензација на „ТикТок“ конечно препознат од неговата публика
-
Временска прогноза2 денаВрнежите од дожд продолжуваат, Попоски апелира за зголемување на нивоата од реките и езерата
-
Хороскоп6 часаХороскоп за недела (7 декември)
-
Временска прогноза17 часаСе менува ли климата? Најава за невообичаено топло време од следната седмица во месец декември – ова се информациите
-
Македонија2 дена„ЛУКОИЛ Македонија“ продолжува да функционира во нормални рамки
