На денешен ден
На денешен ден (25 октомври)

732 – Францускиот владетел Чарлс Мартел сериозно го поразил калифатот на Омајадите во битката кај Поатје и на тој начин дефинитивно го запрел нивното понатамошно продирање во Западна Европа.
1400.- Починал англискиот писател Џефри Чосер, основачот на современата англиска литература. Неговите „Кентербери приказни“ се сметаат за најзначајниот дел од англиската средновековна литература.
1415.- Во Стогодишната војна, Англичаните, под команда на кралот Хенри V (Хенри), им нанесоа тежок пораз на Французите во битката кај Ажинкур на северот на Франција.
1495.- Кралот Мануел I Велики или Среќен (Маноел) дојде на тронот во Португалија. Ги финансирал истражувачките потфати на морепловците Васко де Гама (Васко), Педро Алварез Кабрал (Алварез Кабрал) и други, чии откритија подоцна станале португалски колонии, а Португалија светска поморска и колонијална сила. За време на неговото владеење, Евреите и Маори беа протерани од земјата.
1616.- Холандскиот морепловец Дирк Хартог на пат кон Јава го открил западниот брег на Австралија.
1647.- Умрел италијанскиот математичар и физичар Евангелиста Торичели (Торичели), современик и наследник на делото на Галилео, пронаоѓач на живиот барометар (1643 или 1644).
1806.- Германскиот филозоф Каспар Шмит (Шмит), познат како Макс Штирнер (Макс Штирнер), идеолог на анархизмот, чие дело „Еден и неговиот имот“ (1845) предизвика бурни реакции од граѓанската интелигенција, беше забранет за време.
1815.- Српскиот кнез Милош Обреновиќ постигнал договор со везирот на белградскиот пашалука Марашли Али Паша за мешана српско-турска управа, со што завршил вооружениот дел од Второто српско востание.
1825 – Австрискиот композитор, виолинист и диригент Јохан Штраус Помладиот (Јохан Штраус), прославениот „крал на валцерот“ и еден од главните претставници на класичната виенска оперета („Лилјакот“, „Циганскиот барон“, „Ноќ во Венеција“ , „На прекрасниот син Дунав“, „Приказни од виенската шума“).
1838.- Роден е францускиот композитор Жорж Бизе, автор на операта „Кармен“, едно од ремек-делата на француската и светската оперска сцена, чија прва изведба во 1875 година била слабо прифатена од публиката и критиката.
1881.- Роден е шпанскиот сликар и скулптор Пабло Пикасо, еден од најголемите и највлијателните уметници на 20 век, кој заедно со Џорџ Брак направија пресврт во европското сликарство, создавајќи нова концепција за формата и просторот („Дами од Авињон“, „Герника“, „Војна и мир“).
1918.- Во близина на Виторио Венето започна една од последните битки од Првата светска војна, која заврши на 3 ноември со победа на Италијанците над веќе неорганизираната австроунгарска армија.
1936.- Владите на Германија и Италија потпишаа таен протокол за взаемна помош, со кој беше формирана оската Рим-Берлин.
1938.- Либија стана составен дел на Италија.
1949 – Спроведувајќи ја блокадата на Југославија по Резолуцијата на Информбирото, СССР го откажа гостопримството на југословенскиот амбасадор во Москва, што потоа беше проследено и од другите земји од комунистичкиот блок. Блокадата на Југославија траеше до 1955 година.
1956.- Египет, Јордан и Сирија воспоставија обединета воена команда за координирање на одбраната од израелски напад.
1971.- Генералното собрание на ОН одлучи да ја прими Кина во светската организација и да го исклучи Тајван.
1983.- Американските трупи ја окупираа карипската островска држава Гренада, откако левичарските сили извршија државен удар.
1995.- Врз основа на договорот меѓу Израел и ПЛО за палестинска самоуправа, израелските трупи почнаа да се повлекуваат од градот Џенин, на окупираниот Западен Брег.
2001 – На донаторската конференција на Пактот за стабилност на Југоисточна Европа во Букурешт, СР Југославија доби помош од 430 милиони евра.
2003 – Милијардерот Михаил Ходорковски, кој беше на чело на нафтениот гигант Јукос, беше уапсен во Русија. Тој е осуден на девет години затвор за финансиска измама и затајување данок.
2004.- Умре Џон Пил, ветеран британски диск џокеј кој ги популаризираше новите музички трендови како панкот, регето и хип-хопот.
2009.- Во две експлозии на паркинг во центарот на ирачката престолнина Багдад загинаа 106 лица, а неколку стотици луѓе беа повредени.
2010 – Писателката Весна Парун, поетеса за деца и возрасни, чија стихозбирка „Зоре и вихори“ претставува пресвртница во хрватската поезија по Втората светска војна („Црна Маслина“, „Сто сонети“, „Оловен гулаб“ , „Салто мортале“) почина“, „Стативот што оди“, „Бев момче“, „Верен на видрите“).
2011.- Во експлозија во резервоар за гориво во либискиот град Сирт загинаа повеќе од 100 луѓе, а 50 беа повредени додека стоеја во ред за купување гориво.
2015.- Југословенската писателка Дубравка Угрешиќ е добитничка на престижната меѓународна награда за литература „Нојштад“, позната и како американски Нобел.
2015.- На парламентарните избори во Полска, Партијата на правото и правдата (ПиС), предводена од евроскептикот Јарослав Качински, освои апсолутно мнозинство во Долниот дом на Парламентот.
2015.- Југословенската писателка Дубравка Угрешиќ е добитничка на престижната меѓународна награда за литература „Нојштад“, позната и како американски Нобел.
2015.- На парламентарните избори во Полска, Партијата на правото и правдата (ПиС), предводена од евроскептикот Јарослав Качински, освои апсолутно мнозинство во Долниот дом на Парламентот.
2016.- Претседателството на владејачката Црногорска Демократска партија на социјалистите (ДПС) го предложи заменик-претседателот на таа партија, Душко Марковиќ, за мандатар на десеттата црногорска влада од воведувањето на повеќепартискиот систем.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (10 септември)

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
Војни и мировни договори
-
1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
-
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
-
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
-
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
-
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
-
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
-
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).
Политика и атентати
-
1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
-
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
-
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
-
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
-
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
-
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
-
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
-
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
-
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
-
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
-
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
-
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
-
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
-
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.
Култура и личности
-
1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
-
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
-
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
-
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
-
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
-
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
-
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.
Несреќи и катастрофи
-
1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
-
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 2 септември

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🛡️ Воени битки и борби
-
31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
-
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
-
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
-
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.
📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки
-
1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
-
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
-
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
-
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
-
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
-
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
-
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
-
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
-
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.
✈️ Откритија, истражувања и летови
-
1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.
✊ Протести и демонстрации
-
1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
-
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.
⚰️ Смртни случаи на познати личности
-
1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
-
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
-
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
-
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
-
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
-
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
-
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
-
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
-
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
-
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 1 септември

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🕊️ Смрт и загуби
-
1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
-
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
-
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
-
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
-
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.
⚔️ Војни и конфликти
-
1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
-
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
-
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
-
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
-
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
-
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
-
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
-
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.
🌍 Политички и државни настани
-
1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
-
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
-
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
-
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
-
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
-
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
-
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
-
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
-
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.
🌋 Природни катастрофи
-
1923 – Земјотрес во Јапонија: уништени Јокохама и дел од Токио, 142.000 жртви.
-
1962 – Земјотрес во северозападен Иран, 12.000 жртви.
🎭 Култура, наука и спорт
-
1972 – Боби Фишер го победил Спаски и станал светски шампион во шах.
-
Хороскоп1 ден
Хороскоп за среда (17 септември)
-
Македонија2 дена
Министерството за одбрана, петта година по ред ги задржа максималните 100 % активна транспарентност и е практично најтранспарентна институција во државата
-
Хороскоп9 часа
Хороскоп за четврток (18 септември)
-
Скопје2 дена
(ВИДЕО) Снимка од подметнувањето на пожарот во Пинтија, каде ние човечноста?!
-
Музика1 ден
Училиштето за Црковна музика „Митрополит Козма Пречистански“ во петок и сабота преку „аудиција“ врши упис на нови членови за источно пеење
-
Свет2 дена
„Google“ со сериозна инвестиција на центри за податоци и вештачка интелигенција во Велика Британија
-
Македонија2 дена
„СОЗР“ стави крај на злоупотребите на службените возила и зголемување на транспарентноста од денес граѓаните можат да пријавуваат случаи на незаконита употреба на службени возила
-
Временска прогноза1 ден
Брз продор на ладен воздух од север, додека само утре услови за слаб локален дожд