На денешен ден

На денешен ден – 26 април

Објавено пред

4 години

на

април 26, 2021

Од

Порта.мк

121 година – Роден е римскиот филозоф и император Маркус Аврелиј Антониј. За време на воените кампањи во Европа и Азија, тој водеше белешки што беа објавени по неговата смрт под наслов „До самиот себе“.

1452 година – Роден е италијанскиот сликар, вајар, пронаоѓач и научник Леонардо да Винчи. Неговата најпозната слика, познатата „Мона Лиза“ е изложена во Лувр во Париз, а цртежи и ракописи се чуваат во библиотеката Амброзиана во Милано, Британскиот музеј во Лондон и Виндзор. Најзначајните од неговите научни дела се „Трактат за сликарството“.

1532 година – За време на походот во Виена, турската армија, под команда на султанот Сулејман Втори, влезе во Унгарија.

1607 година – Капетанот Johnон Смит ги донесе во Кејп Хенри, Вирџинија, првите колонисти кои ја основаа првата постојана британска населба во Америка.

1711 година – Роден е Дејвид Хјум, британски филозоф со шкотско потекло, претходник на класичните англиски економисти и автор на квантитативната теорија на парите („Дискурс за човечката природа“, „Филозофски преглед на човечката разум“).

1798 година – Роден е францускиот сликар Јуџин Делакроа, претставник на романтизмот во француското сликарство. Тој го илустрираше „Фауст“ на Гете и го напиша „Дневникот“ во кој изложуваше наб observудувања на уметноста („Ковчегот на Данте“, „Влегувањето на крстоносците во Цариград“, „На барикадите на 28 јули 1830 година“).

1812 година – Роден е германскиот индустријалец Алфред Круп, кој прв направи леани челични топови и многу брзо се стекна со монопол во снабдувањето со оружје на голем број европски земји. Концернот „Круп“ беше главниот снабдувач на оружје на Германија во Првата и Втората светска војна. Во 1948 година, Меѓународниот воен суд во Нирнберг го осуди потомството на Круп на 12 години затвор и одземање на имотот.

1828 година – Русија и објави војна на Турција како поддршка на грчката борба за независност.

1894 година – во Александрија, Египет, е роден Рудолф Хес, нацистички водач и заменик на Хитлер. На судењето во Нирнберг во 1946 година, тој беше осуден на доживотен затвор за воени злосторства. Во август 1987 година, тој изврши самоубиство во затворот Спандау.

1904 година – почина српскиот математичар Димитрија Нешиќ, професор на Големото училиште во Белград, член на Српската кралска академија и министер за образование во 1894 година. Тој го воведе законот за метрички мерки во Србија.

1910 година – Роден е писателот Меша Селимовиќ, член на Српската академија на науките и уметностите. Пишувал романи („Дервиш и смрт“, „Тишина“, „Тврдина“), раскази, есеи и филмски сценарија.

1915 година – Италија тајно го потпишува Договорот од Лондон со Велика Британија, Русија и Франција и се приклучува на Антантата во Првата светска војна, ветувајќи им Тирол, Трст, Гориција, Истра, делови од Далмација и Албанија.

1931 година – Умре српскиот актер и режисер Милорад Гавриловиќ, управител на Националниот театар во Белград, еден од најталентираните и најобразовани актери во тоа време.

1937 година – За да му помогнат на генералот Франко за време на Шпанската граѓанска војна, авионите на Хитлер го бомбардираа шпанскиот град Герница. Уништувањето на овој град го инспирирало Пикасо да ја наслика познатата „Герника“, апокалиптична слика на граѓанската војна.

1942 година – Голема несреќа во рударската историја уби најмалку 1,540 луѓе во кинески рудник за јаглен во Бенкси, тогаш под јапонска окупација.

1945.- Во Втората светска војна беше уапсен маршалот Хенри Филип Петаин, шеф на францускиот колаборационистички режим со седиште во Виши. Тој беше осуден на смрт за предавство, но поради претходните заслуги и староста, казната беше изменета во доживотен затвор.

1954 година – Во vaенева започна конференција за Индокина, со што заврши француската доминација во тој дел од светот. Соединетите држави не ги прифатија резултатите од состанокот, па во јуни 1954 година диктаторот Нго Динх, со поддршка на САД, стана премиер на Јужен Виетнам.

1962 година – Велика Британија го лансираше првиот сателит Ариел I.

1964 година – Тангањика, Занзибар и Пемба ја основаа Обединетата Република Тангањика и Занзибар, која го смени името во Танзанија на 29 октомври 1964 година.

1984 година – Умре американскиот џез музичар и водач на оркестар Вилијам Гроф Беси. Членови на неговиот оркестар (1937) исто така беа и трубачот Бак Клејтон и пејачката Били Холидеј.

1986 година – Експлодира четвртиот блок на нуклеарната централа Чернобил во Украина. Радиоактивните облаци ја опфатија скоро цела Европа, а последиците од оваа најголема нуклеарна катастрофа досега се уште се испитуваат. Нуклеарната централа беше трајно затворена на 15 декември 2000 година.

1994 година – Јужна Африка ги одржа своите први избори, на кои присуствуваа и црнци и белци, со што се означи крајот на режимот на апартхејдот.

1999 година – За време на воздушните напади на НАТО врз СР Југославија, Европската унија забранува претседател на СРЈ Слободан Милошевиќ, членови на неговото семејство, високи функционери на СРЈ и Србија и воведува ембарго за увоз на нафта.

2003 година – На седницата на Комисијата за човекови права на ООН, официјализиран е мандатот на Специјалниот пратеник за човекови права во Србија и Црна Гора.

2005 година – Сирија ги повлече своите трупи од Либан, по скоро три децении воено присуство.

2005 година – Парагвајскиот писател Роа Бастос, еден од централните фигури во латиноамериканската литература, почина на 88-годишна возраст. Тој ја доби наградата Сервантес (1989) за книгата „Јас, врховниот“ (1974).

2011 година – Чилеанскиот поет Гонзало Рохас почина на 94-годишна возраст во Сантијаго. Меѓу неговите најпознати дела се книгите со поезија „Несреќата на човекот“ (1948), „Против смртта“ (1964) и „Црнила“ (1967). Добитник е на повеќе книжевни награди, вклучувајќи ги Наградите Сервантес, Чилеанската национална книжевна награда, Кралицата Софија за Ибериско-американска поезија и Мексиканската награда Октавио Паз.

2012 година – Поранешниот либериски претседател Чарлс Тејлор беше прогласен за виновен за воени злосторства и злосторства против човештвото за време на граѓанската војна во Сиера Леоне од 1991 до 2002 година. Тејлор е првиот поранешен шеф на државата осуден пред Меѓународниот суд на правдата. Тој беше уапсен во 2006 година, а судењето заврши во 2011 година.

2015 година – Претседателот на Казахстан Нурсултан Назарбаев беше реизбран за шеф на државата откако доби поддршка од 97,7 проценти од гласачите на претседателските избори, на кои присуствуваа 95,22 проценти од гласачите.

2020 година – Кралот Салман од Саудиска Арабија ја укина смртната казна за малолетници. Одлуката следеше откако Врховниот суд на Саудиска Арабија претходно ја укина казната со камшикување.

Тагови:26 април На денешен ден

Следно

На денешен ден – 27 април

Не пропуштај

На денешен ден – 25 април

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден (10 септември)

Објавено пред

4 дена

на

септември 10, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

Војни и мировни договори

1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).

Политика и атентати

1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.

Култура и личности

1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.

Несреќи и катастрофи

1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 2 септември

Објавено пред

2 недели

на

септември 2, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🛡️ Воени битки и борби

31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.

📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки

1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.

✈️ Откритија, истражувања и летови

1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.

✊ Протести и демонстрации

1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.

⚰️ Смртни случаи на познати личности

1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 1 септември

Објавено пред

2 недели

на

септември 1, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🕊️ Смрт и загуби

1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.

⚔️ Војни и конфликти

1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.

🌍 Политички и државни настани

1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.