На денешен ден

На денешен ден – 26 мај

Објавено пред

4 години

на

мај 26, 2021

Од

Порта.мк

604.- Умре Свети Августин, првиот архиепископ од Кантербери и основач на христијанската црква во Англија. Папата Григориј Први го испратил во 596 година со 40 бенедиктинци да воспостави христијанство и да ја поврзе Англија со Рим. Во 597 година ја основал Архиепископијата во Кантербери.

735.- Умре англискиот историчар и монах Свети Бед, автор на првата историја на Англија. Неговата „Црковна историја на англискиот народ“ (Historia Ecclesiastica Gentis Anglorum), напишана на латински јазик, е најважниот извор на англосаксонската историја помеѓу првиот и шестиот век.

1521 година – Римско-германскиот император Чарлс V, како извршител на папската екскомуникација, го донесе Едиктот за црви, со кој беа протерани основачот на протестантизмот во Германија, Мартин Лутер и неговите следбеници.

1659 година – Аурангзеб, големиот магнат на Индија, официјално се качи на престолот, узурпирајќи го својот татко и убивајќи ги неговите браќа.

1805 година – Наполеон Бонапарта е крунисан за крал на Италија во катедралата во Милано.

1822 година – Роден е францускиот писател Едмонд Гонкур. По неговата смрт во 1896 година, неговото наследство ја основа „Академијата Гонкур“ (1896), која секоја година од 1903 година го доделува најдобриот роман во француската литература.

1851 година – Во Лондон започна првиот модерен меѓународен меѓународен турнир во шах со 16 играчи, кој заврши на 15 јули со победата на германскиот мајстор Адолф Андерсен.

1865 година – Предавањето на генералот Кирби Смит во Шревенпорт, Newу Орлеанс, Луизијана, стави крај на вооружениот отпор на Јужната армија во Американската граѓанска војна, месец и половина откако Конфедерацијата потпиша капитулација.

1868 година – Ирскиот националист Мајкл Барет е обесен заради бомбашки напад во Лондон. Тоа беше последната јавна егзекуција во Англија.

1876 година – Умре чешкиот историчар и политичар Франтишек Палачки, организатор и претседател на сесловенскиот конгрес во 1848 година и еден од основачите на „Матица Ческа“. Тој се залагаше за идејата за „австро-славизам“ и се залагаше за федерална реорганизација на Австро-Унгарија.

1896 година – Никола II Романов беше крунисан за цар на Русија.

1912 година – роден е унгарскиот политичар Јанош Кадар (Јанош), водач на комунистите (1956-1988) и премиер на Унгарија во 1956 година, по антисоветските демонстрации и вооруженото востание, задушено со интервенција на советските трупи.

1923 година – Одржана е првата трка со мотори „24 часа Ле Ман“.

1942 година – После Втората светска војна, во Лондон беше потпишан британско-советски договор за целосна соработка.

1955 година – Советска делегација предводена од Никита Хрушчов, првиот секретар на Централниот комитет на КПСС, пристигна во Белград. Тоа беше прва официјална посета на претставниците на СССР на Југославија по 1948 година. На крајот од разговорите беше потпишана Декларацијата од Белград, со која се нормализираа меѓудржавните односи.

1966 година – Британска Гвајана стана независна држава во рамките на британскиот Комонвелт.

1972 година – Во Москва беше потпишан првиот договор меѓу СССР и САД за ограничување на стратешкото нуклеарно оружје (САЛТ 1).

1976 година – почина Германецот Мартин Хајдегер, еден од највлијателните филозофи на 20 век, професор на Универзитетот во Фрајбург, „Битието и времето“, „Кант и проблемот на метафизиката“, „Што е метафизика“, „Што е филозофија“ “,” Ниче “,” За суштината на вистината “).

1978.- Умре руската балерина Тамара Платоновна Карсавина, заедно со Ана Павлова и Вацлав Ниџински, една од најголемите starsвезди на рускиот балет Сергеј Дијагилев.

1991 година – Звијад Гамсахурди е избран за претседател на Грузија.

1991 година – Австриски патнички авион Боинг 767, сопственост на поранешниот автомобилски ас Ники Лауда, се урна северно од Бангкок. Сите беа убиени: 223 патници и членови на екипажот. Меѓу загинатите има и тројца Југословени.

1997 година – Австралискиот премиер Johnон Хауард им се извини на десетици илјади Абориџини кои во минатото беа присилно одземени од своите родители за нивната политика за асимилација.

1998 година – И покрај противењето на професорите и студентите, српскиот парламент донесе закон за универзитет со кој се овластува владата да именува ректори, декани, управни и надзорни одбори на универзитети и факултети. Полициската рација од студенти и професори кои протестираа пред зградата на Собранието. Во следните две години, 180 професори го напуштија универзитетот во Белград.

2001 година – Организацијата на африканското единство (ОАУ) е заменета со Африканската унија по 38 години постоење. Промената е направена со цел да се интегрираат политичката и економската интеграција на 53 африкански земји-членки, по примерот на Европската унија.

2002 година – Француско-полскиот режисер Роман Полански ја освои Златната палма за „Пијанист“ на Канскиот филмски фестивал.

2003 година – Се урна украински авион во близина на Црното Море, во близина на градот Трабзон, при што загинаа 62 шпански мировници кои се вратија од Авганистан и 13 члена на екипажот.

2004 година – Суданската влада и бунтовниците на Суданската народноослободителна армија потпишаа договор во Кенија за споделување моќ и управување во стратешките области околу кои се бореа.

2008 година – Умре Сидни Полак, американски филмски режисер, продуцент и актер. Тој продуцираше 44 филмови, глумеше во 30, режираше 10 ТВ серии и 21 филм, вклучувајќи ги „Коњите убиваат нели“, „Тутси“, „Девојчето што го сакав“, „remеремаја onesонс“, „Преведувач“, „Играчот“ ” Доби Оскар во 1985 година за режија на филмот „Моја Африка“.

2011 година – По 16 години криење, Хашкиот обвинет и поранешен командант на Армијата на Република Српска, Ратко Младиќ е уапсен во Војводина и испорачан на Хашкиот трибунал, каде што е обвинет за геноцид, злосторства против човештвото и кршење на законите и обичаите на војна

2013 година – Во Опленац се погребани посмртните останки на последниот југословенски крал Петар Втори Караѓорѓевиќ, неговата мајка Марија, сопругата Александра и братот Андреј, пренесени од Америка, Велика Британија и Грција.

2014 година – Белгискиот премиер Елио Ди Рупо поднесе оставка следниот ден по парламентарните избори на кои националистичката партија Нов фламански сојуз (Н-ВА) го освои мнозинството во Фландрија и Социјалистичката партија во Валонија. Околу 60 проценти од 11 милиони Белгијци живеат во Фландрија.

2017 година – Поплави и свлечишта предизвикани од монсунски дождови убија 200 жители на западниот и јужниот дел на Шри Ланка.

2019 година – Изборите за Европскиот парламент, кои започнаа на 23 мај, завршија. Мнозинството во Европскиот парламент го задржаа Народната партија и социјалдемократите, на кои им се придружија и либералите, постигнувајќи големо зголемување на бројот на места на изборите.

Тагови:26 Мај На денешен ден

Следно

На денешен ден – 27 мај

Не пропуштај

На денешен ден – 25 мај

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден (10 септември)

Објавено пред

4 дена

на

септември 10, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

Војни и мировни договори

1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).

Политика и атентати

1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.

Култура и личности

1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.

Несреќи и катастрофи

1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 2 септември

Објавено пред

2 недели

на

септември 2, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🛡️ Воени битки и борби

31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.

📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки

1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.

✈️ Откритија, истражувања и летови

1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.

✊ Протести и демонстрации

1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.

⚰️ Смртни случаи на познати личности

1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 1 септември

Објавено пред

2 недели

на

септември 1, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🕊️ Смрт и загуби

1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.

⚔️ Војни и конфликти

1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.

🌍 Политички и државни настани

1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.