На денешен ден

На денешен ден (26 септември)

Објавено пред

4 години

на

септември 26, 2021

Од

Порта.мк

1186 – Дубровник склучи мир со големиот српски префект Стефан Немања, кој двапати се обиде да го преземе градот (1184 и 1185). Мировниот договор беше основа за подоцнежните договори меѓу Србија и Дубровник.

1371 година – Во битката кај реката Марица, кај Шрномен, Турците ја поразиле српската војска на браќата Мрњавчевиќ, кралот Вукашин и деспотот Угšеша, кои загинале во битка. Тоа беше една од решавачките битки во турската кампања на Балканот.

1580.- Англискиот навигатор и пират Френсис Дрејк пловел во Плимут на крајот од 33 -месечното патување низ светот. Дрејк беше првиот Англичанец што пловеше по земјата, за што ја доби титулата витез од кралицата Елизабета.

1687 година – Во битка со Турците, топот на венецијанската војска предизвикува експлозија во која Партенон и Пропилеите на Акропол се сериозно оштетени, каде што турската армија имаше складиште за муниција.

1815 – Русија, Австрија и Прусија ја формираат Светата алијанса, која подоцна ја потпишаа сите европски владетели, освен британскиот регент, папата и турскиот султан. Целта на сојузот беше да ги задуши револуционерните движења во Европа по Француската револуција и Наполеоновите војни.

1826 година – Роден е jубомир Ненадовиќ, член на Српската кралска академија, автор на познати патописи и еден од најчитаните српски писатели во втората половина на 19 век („Писма од Италија“, „Писма од Германија“, „ Писма од Швајцарија “,„ За Црногорците “).

1849.- Роден е рускиот физиолог Иван Петрович Павлов, основач на Институтот за експериментална медицина, добитник на Нобеловата награда за медицина во 1904 година. Врз основа на експерименти врз кучиња, ја воспостави теоријата за условен рефлекс и неговите дела за инервација на срцето и црниот дроб функцијата се значајни.

1907 – Нов Зеланд, британска колонија, стана доминација во рамките на Британскиот комонвелт.

1918 година – Сојузниците започнаа општа офанзива во Првата светска војна, што доведе до колапс на Централните сили и крај на војната во почетокот на октомври.

1945.- Унгарскиот композитор и пијанист Бела Барток умре во Newујорк, чија работа отвори нови насоки во развојот на унгарската музика. На глобално ниво, тој е еден од основачите на „новата музика“ на 20 век (симфониска поема „Косут“, опера „Замокот на сината брада“, балети „Дрвен принц“ и „Прекрасен мандарински“ и бројни симфониски и камерни дела) На

1960.- Се одржа првиот ТВ дуел на претседателските кандидати. Како дел од кампањата за претседател на САД, тогашниот потпретседател Ричард Никсон и сенаторот Johnон Кенеди се соочија на националната телевизија.

1969.- Воената хунта во Боливија, предводена од генералот Алфредо Ованд Кандија, го собори претседателот Силс Салинас.

1980.- Во експлозија на бомба во близина на Минхен загинаа 13, а повеќе од 200 беа повредени.

1984.- Британија и Кина се согласија да го вратат Хонг Конг на кинескиот суверенитет во 1997 година. Хонг Конг им припаѓал на Британците врз основа на мировниот договор во Нанкинг во 1842 година, по војната со опиум (1839-42).

1989.- Виетнам ги повлече своите војници од Камбоџа, кои беа во земјата од крајот на 1978 година, оставајќи ги владините сили на Хун Сен сами да се борат против маоистичката герилска организација Кмер Руж.

1990.- Во Рим умре италијанскиот писател Алберто Моравија, една од најважните личности во италијанската литература од 20 век („Римски приказни“, „Чокара“, „Римска жена“).

1994.- Алжирските безбедносни сили го убија шефот на најсилната исламска терористичка организација, ГИА, Шериф Гусми, познат како Абу Абдалах.

1995.- Почна судењето на поранешниот италијански премиер ulулио Андреоти, под обвинение дека има блиски врски со мафијата. Андреоти беше избран за премиер на Италија седум пати и беше еден од симболите на повоена Италија.

1997.- Италијанскиот суд ги осуди шефот на мафијата Салваторе Рино и 23 негови најблиски соработници на доживотен затвор за убиството на судијата ovanовани Фалконе во 1992 година.

1997.- Во земјотресот во централна Италија загинаа 11 луѓе и сериозно се оштети средновековната базилика Свети Франческо д’Асиси во Асизи.

2000.- Грчки траект, Експрес Самина, погоди подводен гребен крај островот Парос и потона за 20 минути. Во несреќата на брод со над 500 патници, животот го загубија 72 лица.

2002.- Сенегалски ферибот се урна во водите на Гамбија во Атлантскиот Океан, давејќи околу 1.034 и преживеа 64.

2003.- По 11-годишна пауза поради избувнувањето на војната во поранешна Југославија, српската авиокомпанија, Јат Ервејс, слета на аеродромот во Сараево, повторно воспоставувајќи директен лет помеѓу Белград и Сараево.

2008 – Почина Пол manуман, американски филмски актер и режисер, филантроп и возач на тркачки автомобили. Има глумено во повеќе од 50 филмови, а неговите најпознати достигнувања се „Мачка на жежок лимен покрив“, „Насилникот“, „Качулка“ и „Кулк Лук рака“, „Буч Касиди и Санденс Кид“ и „Стинг “.

2010.- Холивудската актерка Глорија Стјуарт, која ја играше Роуз Калверт во филмот Титаник, преживеана патничка од Титаник, за која многумина веруваа дека е вистинската Роуз, почина на 100 -годишна возраст.

2011 година – Умре Серхио Бонели, италијански стрип уметник и издавач, творец на „Загора“, „Господин Ноа“, „Дилан куче“ и други популарни херои на стрипови.

2012 година – Во Сирија за еден ден загинаа 305 луѓе, објави Сириската опсерваторија за човекови права. Конфликтите во земјата започнаа во март 2011 година.

2013 година – Врз основа на примероци од американски робот во универзумот Curiosity, научниците заклучуваат дека околу два проценти од површината на планетата Марс е формирана од вода.

2013 – Nissan наведува дека повлекува 908.900 свои возила од продажба ширум светот поради дефект во сензорите за сопирање.

2015 – Боливискиот парламент усвои делумна реформа на Уставот, што и овозможува на претседателката Ева Моралес да се кандидира за четврти претседателски мандат во 2019 година. На референдумот одржан на 21 февруари 2016 година, граѓаните на Боливија гласаа против овие реформи.

2017 година – Драган Васиjковиќ – „Капетан Драган“, водач на српски паравоени формации за време на војната во Хрватска, беше прогласен за виновен за воени злосторства против хрватски војници и цивили од страна на првостепениот суд во Сплит и осуден на 15 години затвор.

Тагови:Porta.mk На денешен ден

Следно

На денешен ден (27 септември)

Не пропуштај

На денешен ден (25 септември)

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден (10 септември)

Објавено пред

1 месец

на

септември 10, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

Војни и мировни договори

1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).

Политика и атентати

1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.

Култура и личности

1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.

Несреќи и катастрофи

1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 2 септември

Објавено пред

2 месеци

на

септември 2, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🛡️ Воени битки и борби

31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.

📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки

1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.

✈️ Откритија, истражувања и летови

1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.

✊ Протести и демонстрации

1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.

⚰️ Смртни случаи на познати личности

1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 1 септември

Објавено пред

2 месеци

на

септември 1, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🕊️ Смрт и загуби

1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.

⚔️ Војни и конфликти

1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.

🌍 Политички и државни настани

1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.