На денешен ден
На денешен ден – 27 мај
1358. година – Хрватско-унгарскиот крал Луј Први му го подари на градот Дубровник Вишеградската повелба, со која на општината Дубровник и беше дадена самоуправа со обврска да плаќа годишен данок и да му дава поморска помош на новиот господар.
1564 година – Умре швајцарскиот теолог со француско потекло Jeanан Калвин, лидер на протестантската фракција во Geneенева (калвинизам), која имаше многу приврзаници во европските земји, особено во Франција (Хугенотите) и предизвика големи социјални пресврти. Неговото дело „Основи на христијанството“ стана учебник по протестантска теологија.
1679 година – Англискиот парламент го донесе законот Хабеас корпус, закон со кој се штитат граѓаните од незаконско апсење и затворање. Основните принципи на тој закон подоцна беа вметнати во Уставот на САД.
1703 година – Рускиот цар Петар Велики ја воспостави новата престолнина на Русија на сливот на реката Нева и Балтичкото Море, Санкт Петербург (од 1924 година Ленинград, од 1991 година повторно Санкт Петербург). Главниот град на Русија беше до 1918 година.
1806 година – Француската армија влезе во Дубровник, лишувајќи ја Република Дубровник од вековната независност, иако официјално беше укината на 31 јануари 1908 година, кога беше припоена кон Кралството Италија.
1840 година – Умре италијанскиот виртуоз на виолина и композитор Николо, чии вештини современи им дадоа магични сили. Како композитор, тој се прослави со шест концерти за виолина.
1860 година – Giузепе useузепе го освои Палермо на Сицилија за време на кампањата за обединување на Италија.
1868 година – Во Мостар е роден српскиот поет Алекса Сантиќ, автор на антологиски песни „Остани тука“, „Емина“, „Вечер на училиште“. Тој припаѓаше на кругот на Мостар околу книжевното списание „Зора“, кое го започна со Јован Душиќ и Светозар Ćоровиќ.
1878 година – родена е американска танчерка со ирско потекло Исидора Данкан, основач на модерно балетско движење во кое доминира движењето за слободни танцувања. Таа е позната и по својата loveубовна врска со рускиот поет Сергеј Есенин.
1905 година – Во руско-јапонската војна, руската флота претрпе тежок пораз во битката кај Цушима, губејќи 26 од своите 45 брода.
1909 година – Роден е српскиот историчар на уметност Светозар Радојчиќ, професор на Филозофскиот факултет во Скопје и Белград, член на Српската академија на науките и уметностите („Портрети на српските владетели во средниот век“, „Стари српски минијатури“).
1910.- Умре германскиот бактериолог Роберт Кох, еден од основачите на бактериологијата и добитник на Нобеловата награда за медицина во 1905 година.
1923 година – Роден е Хајнц Кисинџер, германски дипломат со германско потекло, познат како Хенри, една од водечките фигури во повоената американска дипломатија. Тој беше советник за национална безбедност (1969-73), државен секретар (1973-77), добитник на Нобеловата награда за мир во 1973 година. Тој е заслужен за затоплување на односите на САД со СССР и Кина и за успехот на мировните разговори со Виетнам .
1937 година – Голден Гејт, еден од најголемите мостови во светот, е отворен за сообраќај во Сан Франциско.
1941 година – Британската морнарица го потопи германскиот воен брод Бизмарк во Втората светска војна. Загинаа околу 2.300 луѓе.
1942 година – Рајнхард Хајдрих, началник на Гестапо, е смртно ранет во окупирана Чехословачка. Неговата смрт на 4 јуни предизвика бран одмазда против населението во Чешка и Моравија.
1960 година – Воен удар ја собори владата на Аднан Мендерес во Турција. Власта ја презеде Комитетот за национално единство, на чело со генералот Кемал Гирсел.
1964.- Умре индискиот државник Јавахарлал Нехру, првиот премиер на независна Индија и еден од основачите на Движењето на неврзаните.
1988 година – Сириските трупи влегоа во јужните предградија на Бејрут и ставија крај на тринеделните улични борби меѓу спротивставените муслимански шиитски милиции.
1992 година – Редица за леб во центарот на Сараево уби 16 лица и повреди 144.
1993 година – Експлодираше автомобил-бомба пред галеријата „Уфици“ во Фиренца, при што загинаа пет лица и сериозно се оштети колекцијата на галеријата.
1997 година – НАТО и Русија го потпишаа „Основачкиот акт за взаемна соработка“, формирајќи заеднички Постојан совет на НАТО и Русија за европски безбедносни консултации.
1997 година – Министрите за надворешни работи на Хрватска и СР Југославија, Мате Граниќ и Милан Милутиновиќ, потпишаа конзуларна конвенција во Загреб со која се регулира статусот на дипломатските мисии.
1999 година – Меѓународниот кривичен трибунал за поранешна Југославија (МКТЈ) во Хаг ги обвини претседателот на Сојузна Република Југославија, Слободан Милошевиќ и уште четворица други врвни југословенски и српски функционери за злосторства против човештвото и воени злосторства извршени на Косово.
2001 година – Јапонија го одржа својот прв референдум за енергетика. Resителите на селото Карива, во кое е сместена најголемата нуклеарна централа во светот, се изјаснија против употребата на рециклиран плутониум во нејзините постројки.
2006 година – Силен земјотрес го тресе индонезискиот остров Јава, при што загинаа 5.782 лица, а над 130.000 останаа без покрив над главата.
2009 година – Групата AC / DC, ветерани од хард рок од Австралија, одржа концерт во Белград пред околу 40 000 посетители од Србија и околните земји.
2013 година – Францускиот филм „Сината е најтоплата боја: Aивотот на Адел“, во режија на Абделатиф Кешиш, ја освои Златната палма на 66. Кански филмски фестивал. Филмот зборува за страсната loveубов на две жени со експлицитни сцени за секс.
2014 година – На претседателските избори во Египет победија поранешниот армиски командант Абдел Фатах ел-Сиси, кој го предводеше соборувањето на исламистичкиот претседател Мохамед Мурси во јули 2013 година.
2015 година – Советот за безбедност на ООН ја усвои Резолуцијата 2222 со која се осудува секое насилство и злоупотреба врз новинари, медиумски професионалци и сроден персонал во ситуации на вооружен судир и ги повикува државите да ги исполнат своите обврски во врска со нивната заштита
На денешен ден
Светот „На денешен ден“ – 30 октомври
1762 – Роден е францускиот поет Андре де Шение, кој ги споил класичните поетски форми со новиот романтичарски дух. Се спротивставил на јакобинската диктатура и бил погубен на гилотина во 1794 година.
1817 – Симон Боливар ја формира првата независна влада на Венецуела.
1830 – Починал Петар I Петровиќ Његош, црногорски епископ и државник. Тој го донел првиот закон на Црна Гора (1796) и основал централно судско тело (1803), обединувајќи ги завојуваните племиња.
1864 – Со Виенскиот мир, Данска им ги предала Шлезвиг, Холштајн и Лауенбург на Прусија.
1869 – Во Белград е отворен Народниот театар, дело на архитектот Александар Бугарски. На свеченоста е изведена сликата „Посмртна слава на принцот Михаил“ од Ѓорѓе Милетиќ.
1905 – Рускиот цар Николај II го издал Октомврискиот манифест, со кој биле воведени граѓански слободи и избран парламент – Думата.
1910 – Починал Жан Анри Динан, швајцарски филантроп и основач на Црвениот крст, добитник на првата Нобелова награда за мир (1901).
1918 – Словачка се одвоила од Унгарија и со Чешка ја формирала Чехословачка, првата држава создадена по распадот на Австро-Унгарија.
Истата година Турција капитулирала во Првата светска војна, со што престанала да постои Отоманската империја.
1922 – По „Маршот кон Рим“, Бенито Мусолини ја формирал првата фашистичка влада во Италија.
1938 – Радио драмата „Војна на световите“ на Орсон Велс предизвикала паника во САД – слушателите поверувале дека станува збор за вистинска инвазија од Марс.
1973 – Отворен е Босфорскиот мост, што ги поврзува Европа и Азија.
1974 – Мухамед Али се вратил на боксерскиот ринг и со нокаут го победил Џорџ Форман.
1975 – Принцот Хуан Карлос го наследил болниот диктатор Франциско Франко и ја презел власта во Шпанија.
Истата година се случила авионската несреќа на „Инекс-Адрија“ кај Прага, во која загинале 75 патници.
1990 – Кина објавила дека има 1 милијарда и 13 милиони жители.
1995 – На референдумот во Квебек, 50,6% од гласачите се изјасниле против независноста од Канада.
1998 – Започнала НАТО мисијата „Орловско око“ за надгледување на воздушниот простор над Косово.
2000 – Во Мадрид, автомобил-бомба убила судија од Врховниот суд и уште две лица; нападот се припишува на групата ЕТА.
2001 – Лондонскиот клуб на доверители ѝ го намалил долгот на СР Југославија за 600 милиони долари.
2003 – Донаторска конференција во Хаг обезбедила 15,7 милиони евра за судот за воени злосторства во Сараево.
Истата година, Џулио Андреоти бил ослободен од обвинението за вмешаност во убиството на новинарот Кармине Пикорели.
2006 – Аугусто Пиноче, поранешен чилеански диктатор, бил ставен во домашен притвор за злосторства извршени за време на неговото владеење.
2008 – Починал Исмет (Ицо) Вољевица, познат хрватски карикатурист и автор на стрипот „Грга“.
2011 – Росен Плевнелиев бил избран за претседател на Бугарија.
2012 – Ураганот Сенди го погодил источниот брег на САД, одземајќи најмалку 39 животи и оставајќи милиони без струја.
2017 – Светската метеоролошка организација објавила дека концентрацијата на CO₂ во атмосферата достигнала рекордно ниво во 2016 година.
2020 – Починал митрополит Амфилохие, лидер на Српската православна црква во Црна Гора, од последици на COVID-19.
2022 – Луиз Инасио Лула да Силва е избран по трет пат за претседател на Бразил.
На денешен ден
Светот на денешен ден (28 октомври)
1492 – Кристофер Колумбо ја открил Куба за време на своето прво патување преку Атлантскиот океан и ја прогласил за посед на Шпанија.
1628 – Кралските трупи, предводени од кардиналот Ришелје, го зазеле хугенотското (протестантско) упориште Ла Рошел по неколкумесечна опсада.
1636 – Во Кембриџ, Масачусетс, бил основан Харвард колеџ – најстарата високообразовна институција во Соединетите Американски Држави.
1704 – Починал англискиот филозоф Џон Лок, еден од основоположниците на емпиризмот и либералната филозофија. Неговите дела, меѓу кои „Преглед на човечкиот разум“, „Писма за толеранцијата“ и „Два трактати за владата“, извршиле силно влијание врз понатамошниот развој на европската мисла.
1746 – Катастрофален земјотрес во Перу ги уништил градовите Лима и Каљао, при што загинале најмалку 18.000 лица.
1836 – Била прогласена федерацијата меѓу Перу и Боливија.
1884 – Роден е Милоје Милојевиќ, српски композитор, музиколог, педагог и критичар, професор на Музичката академија во Белград и еден од основачите на српската музикологија. Тој го основал белградскиот оркестар „Collegium musicum“ и е автор на дела како „Четири дела за пијано“, „Мелодии и ритми од Балканот“ и „Пред величеството на природата“.
1886 – Американскиот претседател Гровер Кливленд ја открил Статуата на слободата во њујоршкото пристаниште. Статуата е подарок од Франција, дело на скулпторот Фредерик Огист Бартолди.
1891 – Силен земјотрес на јапонскиот остров Хоншу (Нипон) усмртил околу 10.000 лица и оставил повеќе од 300.000 луѓе без домови.
1914 – Роден е американскиот микробиолог Џонас Едвард Салк, кој во 1953 година ја развил првата ефикасна вакцина против детска парализа.
1918 – По распадот на Австро-Унгарија, Националниот комитет ја презел власта во Прага. Република Чехословачка официјално била прогласена во ноември 1918 година со Томас Гариг Масарик како прв претседател.
1919 – Во САД стапила во сила забрана за продажба на пијалаци со повеќе од половина процент алкохол.
1922 – Околу 40.000 фашисти, т.н. „црнокошулаши“, предводени од Бенито Мусолини, тргнале од Неапол во „Маршот кон Рим“. Два дена подоцна, кралот Виторио Емануеле III му го доверил мандатот на Мусолини да формира влада, со што започнал фашистичкиот режим што траел до 1943 година.
1923 – Починал Стојан Протиќ, српски политичар и публицист, еден од основачите на Радикалната партија и прв премиер на Кралството на Срби, Хрвати и Словенци. Бил уредник на весниците „Самоуправа“ и „Оџек“.
1932 – Роден е Спирос Кипријану, кипарски државник и прв министер за надворешни работи по стекнувањето на независноста на Кипар во 1960 година. Во 1977 година станал претседател на државата по смртта на архиепископот Макариос III.
1940 – Италијанските трупи ја нападнале Грција од Албанија, откако Атина го одбила ултиматумот со кој Италија барала воени бази на грчка територија. Со помош на Германија, Грција била окупирана во април 1941 година.
1962 – Официјално завршила Кубанската ракетна криза: советскиот лидер Никита Хрушчов наредил повлекување на ракетите од Куба, а американскиот претседател Џон Ф. Кенеди ја укинал поморската блокада.
1974 – Арапските лидери, меѓу кои и јорданскиот крал Хусеин, усвоиле декларација со која се повикува на создавање независна палестинска држава.
1982 – Социјалистичката работничка партија на Шпанија, предводена од Фелипе Гонзалес, извојувала убедлива победа на општите избори.
1995 – Во пожар во метрото во главниот град на Азербејџан, Баку, загинале 289 лица, а 270 биле повредени.
2000 – Во Косово се одржале локални избори под покровителство на ОН. Демократската лига на Косово, предводена од Ибрахим Ругова, извојувала убедлива победа. Србите ги бојкотирале изборите, а југословенските власти не ги признале резултатите.
2001 – Американскиот претседател Џорџ В. Буш формирал Група за следење на странски терористи, предводена од државниот обвинител Џон Ешкрофт, со задача да идентификува и депортира странски државјани кои нелегално престојуваат во САД.
2002 – Високиот американски дипломат Лоренс Фоли бил убиен во Аман, Јордан. Тој ја раководел канцеларијата на УСАИД во американската амбасада и бил првиот западен дипломат убиен во таа земја.
2005 – Починал големиот актер Љуба Тадиќ, член на Белградскиот драмски театар, Народниот театар, Ателје 212 и Југословенскиот драмски театар. Настапувал во повеќе од 60 филмови и бројни радио и телевизиски драми.
2008 – На претседателските избори на Малдивите, Маумун Абдула Гајум ја изгубил власта по 30 години. Опозицискиот кандидат Мохамед Нашид, кој повеќепати бил затворан за време на неговото владеење, ја однел победата.
2011 – Починал писателот и филозоф Радомир Константиновиќ, автор на влијателниот есеј „Филозофија на Паланка“.
2013 – Починале Тадеуш Мазовиецки, првиот некомунистички премиер во Источна Европа по Втората светска војна и активист на движењето „Солидарност“, и Александар Тијаниќ, новинар и директор на Радио-телевизија Србија.
2018 – Жаир Болсонаро победил на претседателските избори во Бразил и станал 38-ми претседател на земјата.
2020 – Србија добила нова влада со 21 министерство и двајца министри без ресор, предводена од премиерката Ана Брнабиќ во нејзиниот втор мандат.
2022 – Европскиот парламент и земјите-членки на Европската Унија се договориле да ја забранат продажбата на нови возила со мотори на фосилни горива од 2035 година, во рамки на климатскиот пакет „Подготвени за 55“.
Истата година, Елон Маск ја купил социјалната мрежа „Твитер“ за 44 милијарди долари.
2023 – Починал актерот Метју Пери, познат по улогата на Чендлер Бинг во серијата „Пријатели“. Причината за смртта била предозирање со кетамин; пет лица се обвинети во врска со неговата смрт, меѓу кои и неговиот асистент и неколку лекари.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (10 септември)
На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
Војни и мировни договори
-
1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
-
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
-
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
-
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
-
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
-
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
-
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).
Политика и атентати
-
1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
-
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
-
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
-
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
-
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
-
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
-
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
-
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
-
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
-
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
-
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
-
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
-
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
-
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.
Култура и личности
-
1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
-
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
-
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
-
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
-
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
-
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
-
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.
Несреќи и катастрофи
-
1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
-
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.
-
Хороскоп1 денХороскоп за петок (31 октомври)
-
Кичево2 дена„Џојсон Сeјфти Системс“ – Кичево заедно со „ОВР Кичево“ во кичевските училишта реализираа едукативна кампања на тема „Безбедноста на учениците во сообраќајот“
-
Кичево2 денаЈанев денес беше во посета на ОВР Кичево, заедно со раководствата на „РЦ Запад“ и регионалниот сектор за внатрешни работи Охрид
-
Хороскоп11 часаМесечен Хороскоп (ноември 2025)
-
Временска прогноза1 денПопоски: Ни претстои потопла зима, но со повеќе снег од лани
-
Кичево1 денПоради градежни активности на автопат Охрид-Кичево кај Подмоље ќе се врши пренасочување на сообраќај до среда
-
Lifestyle2 денаСовршена кајгана за неколку минути: Тајната состојка што прави чуда
-
Здравје и убавина24 часаПијалокот „Ракија“ може да лекува, еве десет значајни случувања кои може ракијата позитивно да дејствува врз нив

