На денешен ден

На денешен ден – 30 април

Објавено пред

4 години

на

април 30, 2021

Од

Порта.мк

313 година – Римскиот император Константин Велики го легализирал христијанството во Римската империја со Милански едикт.

1777 година – Роден е германскиот математичар и астроном Карл Фридрих Гауш, пронаоѓач на методи во теоријата на броеви, алгебра, геометрија (Гаусов алгоритам, Гаусова константа, Гаусова крива, Гаус-Кригер проекција). Тој важи за еден од најголемите математичари на сите времиња.

1789 година – orорж Вашингтон е избран за прв претседател на Соединетите држави. По два претседателски мандати, во септември 1796 година, тој испрати проштална порака до американскиот народ и се повлече во својот имот.

1803 година – САД ја купуваат Луизијана од Наполеон Бонапарта за 15 милиони долари, што официјално им се придружува на Соединетите Држави на истиот датум во 1812 година со нивната 18-та членка.

1804 година – Во битките во Суринам, Британците прво користеа муниција со повеќе житни култури – „шрапнели“, именувана по пронаоѓачот Хенри Шрапнел (Хенри Шрапнел).

1870 година – Роден е австрискиот композитор со унгарско потекло Франц Лехар, најважниот претставник на виенската оперета во првата половина на 20 век („Веселата вдовица“, „Земјата на насмевките“).

1883 година – Умре францускиот сликар Едуард Мане, еден од основачите на импресионизмот („Појадок на трева“, „Топче кај Фоли-Бергер“, „Балкон“, „Олимпија“).

1883 година – Роден е чешкиот писател Јарослав Хасек, автор на романот „Искуства на добар војник Швајк“.

1893 година – Роден е Јоаким фон Рибентроп, министер за надворешни работи на нацистичка Германија. Меѓународниот суд на правдата во Нирнберг го осуди на смрт за злосторства во Втората светска војна. Бесењето беше извршено во 1946 година.

1895 година – Официјално беше отворена првата меѓународна изложба во Венеција, која со текот на времето стана најголемиот фестивал на современа уметност во светот – „Биеналето во Венеција“.

1900 година – Хаваи стана дел од Соединетите држави.

1909 година – Родена е холандската кралица Јулијана. Таа стана кралица во 1948 година, а во 1980 година абдицираше во корист на нејзината постара ќерка Беатрикс.

1915 година – Во Париз е основан Југословенскиот комитет – организација на српски, хрватски и словенечки политички емигранти од Австро-Унгарија, која за време на Првата светска војна водеше акции за ослободување на јужнословенските земји од Австро-Унгарија и нивно обединување со Србија и Црна Гора

1934 година – Австрија донесе устав со кој се легализира диктатурата на канцеларката Енгелберт Долфуш.

1941 година – Независната држава Хрватска донесе закон за расна припадност, врз основа на кој започна прогонството на Србите, Евреите и Ромите.

1945 година – Адолф Хитлер и неговата ressубовница Ева Браун извршија самоубиство во подземен бункер во Берлин. Руските трупи влегоа во центарот на Берлин, го окупираа Рајхстагот и другите државни институции, додека сојузничките трупи го освоија Минхен, а француските војници влегоа во Австрија.

1945 година – Југословенската армија (НОВ и ПОЈ) го ослободи усташкиот логор Јасеновац во Втората светска војна.

1953 година – Во Белград се отвори Museumелезничкиот музеј, прв од ваков вид во Југославија, основан во февруари 1950 година.

1973 година – Претседателот на САД Ричард Никсон ја прифати одговорноста за прислушувањето на ривалската Демократска партија во зградата Вотергејт во 1972 година, што доведе до оставка во август 1974 година.

1975 година – Падот на Саигон (град Хо Ши Мин), кој ги вклучува силите на Северен Виетнам, ја заврши 30-годишната Виетнамска војна, во која загинаа 58.000 Американци и три милиони Виетнамци, вклучувајќи два милиони цивили.

1989 година – Умре италијанскиот филмски режисер Серхио, автор на „Шпагети вестерн“ („За грст долари“, „Јас се викам Нико“, „Некогаш некое време на дивиот запад“, „Се случи во Америка“).

1991 година – Циклон во Бангладеш уби 125.000 луѓе.

1995 година – Американскиот претседател Бил Клинтон нареди запирање на трговијата со Иран и забранува инвестиции во земјата, обвинувајќи го Техеран за поддршка на меѓународниот тероризам.

1999 година – Воздушните напади на НАТО врз СР Југославија ги погодија зградите на Министерството за одбрана и Генералштабот на Југословенската армија во центарот на Белград.

2000 година – Почина поранешниот дански премиер Пол Хартлинг, тој стана висок комесар на ООН за бегалци во 1978 година и беше награден со Нобелова награда за мир во 1981 година

2002 година – Претседателот Роберт Мугабе прогласи вонредна состојба во Зимбабве поради големиот недостиг на храна што доведе илјадници луѓе на работ на глад. Кризата со храната се случи поради сушата, и поради затворањето на фармите во сопственост на белците.

2003 година – Соединетите држави, Русија, Европската унија и Обединетите нации официјално објавија „мапа“ за мировните преговори Израел-Палестина, кои требаше да доведат до создавање на независна палестинска држава во 2005 година.

2005 година – Во јужен Ирак, меѓународните истражувачи открија гробница во која има 1.500 тела, за кои се верува дека главно убивале Курди кои биле протерани од населбите во северен Ирак за време на 80-тите години на минатиот век под режимот на Садам Хусеин

2007 година – Писателката Јара Рибничар почина на 95-годишна возраст во Белград. Автор е на повеќе романи, збирки раскази и мемоари, а преведуваше и од чешки и германски јазик. („Незавршен круг“, „Победа и пораз“, „Јан Непомуки“).

2008 година – Швајцарскиот хемичар и пронаоѓач на халуциногена наркотична ЛСД, Алберт Хофман, почина во Базел на 102-годишна возраст. Хофман првпат произвел ЛСД во 1938 година додека истражувал печурки за медицински цели.

2009 година – Американскиот производител на автомобили „Крајслер“ прогласи банкрот по неуспехот во преговорите за преструктуирање на долгот со доверителите. Крајслер веднаш потпиша договор за спојување со италијански Фиат.

2009 година – На универзитетот во Баку, Азербејџан, неидентификуван напаѓач застрела 13 лица и рани 15.

2011 година – почина аргентинскиот писател Ернесто Сабато, автор на романите „Тунел“, „За хероите и гробовите“ и „Абадон, ангел на уништувањето“, на 99-годишна возраст.

2013 година – Холандскиот принц престолонаследник Вилијам-Александар (46) е востоличен, бидејќи неговата мајка, кралицата Беатрикс (75) официјално поднесе оставка по 33 години.

2015 година – Се одржаа демонстрации низ Соединетите држави во знак на солидарност со протестот во Балтимор, против расна дискриминација и прекумерно полициско насилство што предизвика смрт на афроамериканци во Кливленд, Фергусон, Мисури, Newујорк и други градови.

2017 година – Несреќа во близина на Монт Еверест го уби славниот планинар Уели Штек, наречен „Швајцарска машина“ поради неговата брзина и упорност во освојувањето на врвовите.

Тагови:30 април На денешен ден

Следно

Светот на денешен ден – 1 мај

Не пропуштај

На денешен ден – 29 април

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден (10 септември)

Објавено пред

5 дена

на

септември 10, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

Војни и мировни договори

1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).

Политика и атентати

1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.

Култура и личности

1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.

Несреќи и катастрофи

1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 2 септември

Објавено пред

2 недели

на

септември 2, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🛡️ Воени битки и борби

31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.

📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки

1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.

✈️ Откритија, истражувања и летови

1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.

✊ Протести и демонстрации

1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.

⚰️ Смртни случаи на познати личности

1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 1 септември

Објавено пред

2 недели

на

септември 1, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🕊️ Смрт и загуби

1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.

⚔️ Војни и конфликти

1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.

🌍 Политички и државни настани

1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.