На денешен ден
На денешен ден: 30 декември

1691.- Почина англискиот хемичар и физичар Роберт Бојл, кој прв ја забележал разликата помеѓу хемиските елементи и соединенијата и воспоставил закон за однос притисок-волумен. Изолираше метил алкохол и ацетон.
1803.- Поранешната француска колонија Луизијана, продадена на Американците од францускиот император Наполеон I во истата година, стана дел од Соединетите Држави. Ова речиси ја удвои територијата на Соединетите Држави во тоа време.
1864.- Роден е српскиот сликар Марко Мурат, еден од основачите на уметничкото друштво „Лада“ во 1904 година во Белград. Неговите најуспешни дела се сметаат за пејзажи во кои ја прикажува автентичната атмосфера на Далмација („Шипанска лука“, „Пролеќе у Шипану“ …).
1865.- Во Бомбај е роден англискиот писател Радјард, мајстор на раскази кои го прикажуваат животот во Индија. Добитник е на Нобеловата награда за литература во 1907 година („Книга за џунглата“, „Храбриот капетан“, „Ким“, „Детски приказни“ …).
1886.- Германија и Португалија потпишаа договор за дефинирање на границите меѓу Ангола и германската Југозападна Африка (Намибија).
1903.- Во пожар во чикашкиот театар „Ириквои“ загинаа 588 луѓе.
1906.- Родена е Керол Рид, покрај Дејвид Лин, водечки британски филмски режисер по Втората светска војна, „Ѕвездите гледаат од небото“, „Третиот човек“, „Нашиот човек во Хавана“, „Агонија и екстаза“… ). Доби Оскар за мјузиклот „Оливер“.
1915.- Германска подморница го торпедираше британскиот патнички брод Персија во близина на Крит во Првата светска војна. Загинаа 330 од 501 патник и член на екипажот.
1916.- Мистичниот монах Григориј Јефимович Распутин, многу влијателна личност на дворот на рускиот цар Николај Втори Романов и миленик на царицата Александра, е убиен и фрлен во реката Нева во Санкт Петербург. Убиството го извршила група офицери кои со неговата смрт сакале да го спасат угледот на монархијата.
1922.- Официјално е основан СССР (Сојуз на Советските социјалистички републики), со кој се создаде конфедерација на Русија, Белорусија, Украина и Закавкаската федерација.
1933 – Припадник на романската Железна гарда го изврши атентатори на премиерот Јон Дука. На функцијата премиер дојде профашистот Јоргос Тартареску, кој потоа ја приближи Романија до силите на Оската.
1944.- Умре францускиот писател и музиколог Ромен Ролан, космополит, пацифист, често наречен француски Толстој и совеста на неговото време. Неговиот литературен опус содржи 75 книги од различни области, од кои најпознати се романите „Жан Кристоф“, „Кола Брењан“ и романизирани биографии. Добитник е на Нобеловата награда за литература во 1915 година.
1947.- Романскиот крал Михал I абдицирал под притисок на комунистите, кои потоа ја прогласиле Народна Република Романија.
1968.- Умре норвешкиот државник Тригве Лие, првиот генерален секретар на ОН, влада во Лондон од 1946 до 1952 година.
1988.- Југословенскиот премиер Бранко Микулиќ и неговата влада поднесоа оставка поради широките критики дека владата не е во состојба да ја реши економската криза во земјата.
1990.- Албанските власти за првпат дозволија Евреите да емигрираат во Израел.
1991.- На состанокот во белорускиот главен град Минск, лидерите на Заедницата на независни држави (ЗНД), формирани по распадот на Советскиот Сојуз, не успеаја да се договорат за заедничка армија, оставајќи ги сите поранешни советски републики да формираат своја вооружени сили.
1993.- Израел и Ватикан потпишаа договор за меѓусебно признавање и целосни дипломатски односи по два милениуми главно непријателски односи меѓу Римокатоличката црква и Евреите.
1997.- Кина и Јужна Африка потпишаа договор за воспоставување дипломатски односи на 1 јануари 1998 година.
2000.- Генералот Омар ал-Башир е реизбран за претседател на Судан и вети дека ќе продолжи со напорите за воспоставување мир во земјата каде што околу два милиони луѓе загинале во граѓанска војна или глад. Ал Башир дојде на власт со државен удар во 1989 година и победи на изборите во 1995 година.
2003.- Поранешниот претседател на Камбоџа и водач на Црвените Кмери, Киа Сампан, еден од главните поддржувачи на Пол Пот, призна дека за време на нивното владеење (1975-1979) во Камбоџа биле извршени злосторства и масакри. За време на тој режим, загинаа околу 1.700.000 граѓани на Камбоџа, од кои многу беа егзекутирани, а многумина умреа од глад и болести.
2006.- Поранешниот ирачки претседател Садам Хусеин беше обесен откако ирачкиот Специјален суд го прогласи за виновен за злосторства против човештвото.
2008.- Белгискиот крал Алберт II го назначи за премиер белгискиот политичар, фламанскиот демохристијанин Херман ван Ромпуј.
2013 – Експлозија на тролејбус во Волгоград, град во јужна Русија, загинаа 14, а беа повредени 28. Ден претходно, 18 лица беа убиени во самоубиствен напад на железничка станица во истиот град.
2015 – Од почетокот на годината во Европа со брод пристигнале 1.000.573 мигранти, од кои 844.176 дошле во Грција, а 152.700 во Италија. Уште 34.215 мигранти дошле во Европа по копнен пат.
2018 – На парламентарните избори во Бангладеш, гласачите одлучија да му доверат трет последователен мандат на премиерот Шеик Хасини. Изборната кампања беше обележана со обвинувања на опозицијата дека илјадници противници на Хасина се уапсени, а медиумите објавија дека 16 лица биле убиени во насилства поврзани со изборите.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (10 септември)

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
Војни и мировни договори
-
1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
-
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
-
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
-
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
-
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
-
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
-
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).
Политика и атентати
-
1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
-
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
-
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
-
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
-
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
-
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
-
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
-
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
-
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
-
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
-
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
-
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
-
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
-
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.
Култура и личности
-
1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
-
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
-
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
-
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
-
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
-
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
-
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.
Несреќи и катастрофи
-
1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
-
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 2 септември

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🛡️ Воени битки и борби
-
31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
-
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
-
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
-
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.
📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки
-
1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
-
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
-
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
-
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
-
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
-
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
-
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
-
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
-
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.
✈️ Откритија, истражувања и летови
-
1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.
✊ Протести и демонстрации
-
1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
-
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.
⚰️ Смртни случаи на познати личности
-
1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
-
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
-
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
-
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
-
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
-
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
-
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
-
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
-
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
-
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 1 септември

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🕊️ Смрт и загуби
-
1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
-
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
-
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
-
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
-
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.
⚔️ Војни и конфликти
-
1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
-
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
-
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
-
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
-
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
-
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
-
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
-
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.
🌍 Политички и државни настани
-
1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
-
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
-
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
-
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
-
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
-
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
-
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
-
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
-
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.
🌋 Природни катастрофи
-
1923 – Земјотрес во Јапонија: уништени Јокохама и дел од Токио, 142.000 жртви.
-
1962 – Земјотрес во северозападен Иран, 12.000 жртви.
🎭 Култура, наука и спорт
-
1972 – Боби Фишер го победил Спаски и станал светски шампион во шах.
-
Хороскоп1 ден
Хороскоп за петок (12 септември)
-
Кичево2 дена
Вечерва во НУЦК „Кочо Рацин“ прва изложба на кичевчанецот Зоран Здравески насловена како „Железна поезија“, вечер на креација, инспирација и разговори
-
Хороскоп12 часа
Хороскоп за сабота (13 септември)
-
Хроника2 дена
Трагедија во Кавадарци: Млад жител од Кина додека извршувал работни задачи во фабрика бил удрен од кран, починал на самото место
-
Lifestyle2 дена
Дали моето куче ме сака: Знаци што го докажуваат тоа
-
Спорт2 дена
(ВИДЕО) Кристијано Роналдо, капитенот на португалската репрезентација и фудбалер на „Ал Наср“ официјално најдобар на сите времиња!
-
Хроника1 ден
Комбе со работници паднало од експресниот пат Штип – Радовиш, неофицијално има жртви и повредени
-
Магазин2 дена
Uber воведува превоз со хеликоптер и хидроплан од 2026 година