На денешен ден
На денешен ден (31 јануари)

1747.- Во лондонската болница Лок е отворена првата клиника за сексуално преносливи болести во светот.
1808 – Наполеон ја анектира Република Дубровник. Анексијата ја прогласил генералот Огист Мармон, војводата од Рагуза. Така, Република Дубровник престанала да постои, а тој град и бил доделен на Австрија на Конгресот во Виена во 1815 година.
1841.- Роден е Лаза Костиќ, основоположник на модерната српска поезија, последниот голем поет меѓу српските романтичари. Покрај поезијата, пишувал драми, есеи, критики, филозофија, превод и новинарство. Поддржувач на водачот на војводинските Срби, Светозара Милетиќ и борец за обединување на Србите, бил пратеник во унгарскиот парламент (збирка „Песни“, од кои најпозната е „Санта Марија дела поздрав“ , драми „Максим Црнојевиќ“, „Пера Шегединац“).
1917.- Германија објави „тотална војна на море“ во Првата светска војна со намера да ја принуди Британија да капитулира со неограничена подморска војна. Германското торпедирање на американските бродови кои носеа оружје во Велика Британија, ги принудија досега неутралните САД да влезат во војна против Централните сили.
1918.- Во Русија, 31 јануари бил последниот ден на сметање на времето според стариот, јулијански календар, а следниот ден датумот бил означен како 14 февруари, според новиот, Грегоријански календар.
1930.- Отворена е Лондонската поморска конференција, која заврши на 22 април со договор меѓу Велика Британија, САД, Франција, Италија и Јапонија за регулирање на војувањето со подморници.
1946.- Југословенското уставно собрание го усвои првиот устав на државата под ново име Федеративна Народна Република Југославија.
1950.- Американскиот претседател Хари Труман објави дека наредил производство на хидрогенска бомба.
1956.- Умре англискиот писател Алан Александар Милн, автор на популарната детска приказна „Вини Пух“.
1958.- Од Кејп Канаверал, Флорида, лансиран е првиот вештачки сателит во Америка, Explorer I.
1962.- На иницијатива на САД, на состанокот во Уругвај, Куба беше исклучена од Организацијата на американските држави и беше донесена резолуција за забрана на трговијата со неа.
1962.- Умре карикатуристот Петар (Пјер) Крижаниќ, еден од основачите на југословенската карикатура, писател и есеист и еден од основачите на сатиричниот весник „Ошишани јеж“ (1935). По Втората светска војна ја објавил картата „Против фашизмот“.
1964.- Советската автоматска станица „Луна 9“ е лансирана кон Месечината, која тивко се спушта три дена подоцна и ги емитува првите ТВ снимки од површината на Месечината.
1971.- Воведен е ограничен телефонски сообраќај меѓу Источен и Западен Берлин, за прв пат по 19 години.
1974.- Умре американскиот филмски продуцент Семјуел Голдвин, еден од основачите на Metro-Goldwyn-Mayer („Најдобрите години од нашите животи“, „Малите лисици“, „Порги и бес“).
1990.- Во Москва е отворен американски ресторан за брза храна Мекдоналдс.
1994.- Во главниот град на Сомалија, Могадишу, американските маринци, придружувани од конвој американски дипломати, отворија оган врз луѓето собрани во центарот за дистрибуција на храна, при што загинаа најмалку пет цивили, а многумина беа ранети.
1996.- Специјалниот пратеник на генералниот секретар на ОН за човекови права, Елизабет Рен, рече дека во Босна има околу 200 до 300 масовни гробници и дека босанските Хрвати и муслиманите се одговорни за злосторствата за време на војната во Босна.
1996.- Тамилски бомбаш самоубиец удри во камион полн со експлозиви во централната банка на Шри Ланка во Коломбо. Во експлозијата загинаа 90, а беа повредени 1.400 луѓе.
1997.- Во конфликт меѓу вооружените Албанци и српската полиција во близина на Вучитри, Косово, загинаа тројца Албанци, а тројца припадници на српското МВР беа ранети.
1998.- Собранието на Република Српска, на седницата во Бања Лука, донесе одлука за преместување на седиштето на Владата на Република Српска од Пале во Бања Лука.
2001.- По деветмесечно судење, шкотскиот суд го осуди на доживотен затвор Либиецот Абдел Басет ал-Мегра за поставување бомба во авионот на Пан Ам кој се урна во близина на шкотскиот град Локбери во декември 1988 година, при што загинаа 270 луѓе. Ослободен е неговиот соучесник Амин Калифа Фахим.
2002 – Католичката црква во Ирска се согласи да плати 110 милиони долари како компензација на луѓето кои го поминале своето детство во црковни сиропиталишта, каде што биле сексуално злоупотребувани од свештенството. Дотогаш тужби поднеле 3.500 луѓе кои живееле во вакви црковни институции.
2006.- Умре Корета Скот Кинг, сопруга на Мартин Лутер Кинг, која по неговата смрт стана лидер на борбата за расна еднаквост во САД.
2007.- Американскиот романсиер Сиднеј Шелдон, добитник на Оскар за најдобро сценарио во 1948 година за комедијата „Ергенот и Боби Соксер“ со Сери, Сери, Мирна Лој и Ширли Темпл, умре во главните улоги.
2011.- Умре Питер Егнер, осомничен дека учествувал во убиството на околу 17.000 луѓе како припадник на нацистичките окупаторски сили за време на Втората светска војна во Србија, а чија екстрадиција еднаш Србија побарала од САД.
2012 – Јапонските власти го ограничија времетраењето на нуклеарните реактори на четириесет години по катастрофата во Фукушима.
2015.- Пожар избувна во библиотеката на рускиот институт за општествени науки во Москва, каде се чуваат повеќе од 14,2 милиони примероци од книги и ракописи.
2020 – Судот на Европската унија во Луксембург се прогласи за ненадлежен за тужбата на Словенија против Хрватска за наводно прекршување на европското право со неспроведување на арбитражната одлука на државната граница.
2020 година – Обединетото Кралство ја напушта ЕУ на последниот ден од јануари, по 47 години. Од 1 февруари, Европскиот парламент има помалку пратеници поради излегувањето на Велика Британија, наместо 751 до 705. Велика Британија имаше 73 места во тоа тело, 27 беа прераспоредени во другите земји-членки, додека 46 места останаа празни.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (10 септември)

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
Војни и мировни договори
-
1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
-
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
-
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
-
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
-
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
-
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
-
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).
Политика и атентати
-
1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
-
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
-
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
-
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
-
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
-
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
-
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
-
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
-
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
-
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
-
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
-
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
-
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
-
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.
Култура и личности
-
1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
-
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
-
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
-
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
-
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
-
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
-
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.
Несреќи и катастрофи
-
1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
-
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 2 септември

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🛡️ Воени битки и борби
-
31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
-
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
-
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
-
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.
📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки
-
1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
-
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
-
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
-
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
-
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
-
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
-
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
-
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
-
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.
✈️ Откритија, истражувања и летови
-
1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.
✊ Протести и демонстрации
-
1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
-
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.
⚰️ Смртни случаи на познати личности
-
1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
-
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
-
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
-
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
-
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
-
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
-
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
-
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
-
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
-
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 1 септември

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🕊️ Смрт и загуби
-
1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
-
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
-
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
-
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
-
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.
⚔️ Војни и конфликти
-
1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
-
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
-
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
-
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
-
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
-
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
-
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
-
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.
🌍 Политички и државни настани
-
1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
-
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
-
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
-
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
-
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
-
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
-
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
-
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
-
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.
🌋 Природни катастрофи
-
1923 – Земјотрес во Јапонија: уништени Јокохама и дел од Токио, 142.000 жртви.
-
1962 – Земјотрес во северозападен Иран, 12.000 жртви.
🎭 Култура, наука и спорт
-
1972 – Боби Фишер го победил Спаски и станал светски шампион во шах.
-
Хороскоп2 дена
Хороскоп за среда (17 септември)
-
Хороскоп12 часа
Хороскоп за четврток (18 септември)
-
Македонија2 дена
Министерството за одбрана, петта година по ред ги задржа максималните 100 % активна транспарентност и е практично најтранспарентна институција во државата
-
Музика1 ден
Училиштето за Црковна музика „Митрополит Козма Пречистански“ во петок и сабота преку „аудиција“ врши упис на нови членови за источно пеење
-
Македонија2 дена
„СОЗР“ стави крај на злоупотребите на службените возила и зголемување на транспарентноста од денес граѓаните можат да пријавуваат случаи на незаконита употреба на службени возила
-
Временска прогноза1 ден
Брз продор на ладен воздух од север, додека само утре услови за слаб локален дожд
-
Магазин24 часа
Осум iOS 26 промени што мора да ги пробате
-
Магазин1 ден
Samsung го претстави One UI 8 – еве кога Galaxy уредите ќе го добијат ажурирањето