На денешен ден

На денешен ден – 5 мај

Објавено пред

4 години

на

мај 5, 2021

Од

Порта.мк

1705 година – Умре римско-германскиот император Леополд Први. Тој успешно се бореше против Турците, а неговата слава ја донесе одбраната на Виена во 1683 година. За време на неговото владеење (од 1658 година) Србите, под раководство на патријархот Арсениј Шарнојевиќ, се преселија во јужна Унгарија и Срем.

1813 година – Роден е данскиот филозоф Сорен Киркегор, основач на филозофијата на егзистенцијализмот („Или-или: фрагменти од животот“, „Концептот на вознемиреност“, „Болест до смрт“, „Фази на патот на животот“) „Филозофски трошки“).

1815 година – Роден е францускиот писател на комедија и војводил, Јуџин Мартин Лабис. Некои од неговите комедии спаѓаат во најпопуларните комедии во 19 век („Сламена капа“, „Патот на господин Перишон“).

1818 година – Роден е германскиот филозоф Хајнрих Маркс, теоретичар на современиот социјализам и комунизам. Тој го напиша Комунистичкиот манифест со Фридрих во 1848 година („Прилог кон критиката на филозофијата на правото на Хегел“, „Тезите на Фојербах“, „Осумнаесеттиот бример на Луис Бонапарта“, „Капитал – критика на политичката економија“).

1821 година – Умре францускиот император Наполеон I Бонапарта (Бонапарта), еден од најголемите воени водачи во историјата, чии освојувања ја сменија Европа. Умре на островот Света Елена како британски затвореник.

1846 година – Роден е Хенрик Сиенкиевич, полски писател и автор на романот Кво Вадис и добитник на Нобеловата награда за литература во 1905 година.

1855 година – Црногорскиот принц Данило Први Петровиќ го донесе Генералниот законик за земјиште, кој воведува реформи во имотот и данокот.

1860 година – Италијанскиот револуционер useузепе со своите „илјада црвени кошули“ исплови од Genенова до Сицилија, кои ги освои кон крајот на јули.

1883 година – роден е српскиот композитор и музички писател Петар Коњовиќ, ректор на Музичката академија во Белград, член на Српската академија на науките и уметностите и директор на Музиколошкиот институт („Кнез од Зета“, „Вилин вео“, „Коштана“) , „Сеjаци“).

1904 година – Првата радио-телеграфска станица на системот Маркони на Балканот е поставена на ридот Волујица кај Бар.

1930 година – Британските власти во Индија го уапсија Махатма Ганди за неговата кампања на граѓанска непослушност.

1936 година – Италијанските трупи под раководство на фелдмаршалот Пјетро Бадоliо го окупираат Адис Абеба, главниот град на Етиопија. Истиот ден во 1941 година, етиопскиот цар Хајле Селасие влезе во ослободениот град.

1945 година – Советските трупи влегоа во Пинемунде за време на Втората светска војна, од каде Германците истрелаа ракети „Фау 1“ и „Фау 2“. Американските трупи го ослободија германскиот нацистички концентрационен логор Матхаузен.

1954 година – Воен удар го симна парагвајскиот претседател Федерико Чавез, со што започна 34-годишната диктатура.

1955 година – Со одлука на сојузниците, Сојузна Република Германија го поврати својот суверенитет.

1961 година – Првиот вселенски брод со екипаж на САД, лансиран од Алан Бартлет Шепард, беше лансиран од Кејп Канаверал.

1977. година – Западногерманскиот канцелар Лудвиг Ерхард (1963-66) почина за време на економското закрепнување на земјата по Втората светска војна.

1978 година – Терористичката организација Црвена бригада соопшти дека го убила поранешниот италијански премиер Алдо Моро, киднапиран во март 1978 година. Неговото тело беше пронајдено два дена подоцна во возило во центарот на Рим.

1981 година – Боби Сендс стана првиот од десетте Ира што умре во затворот Мазе во Северна Ирска како резултат на штрајк со глад.

1993 година – Умре американскиот писател и интелектуалец Ирвинг Хоу, чие најпознато дело е Светот на нашите татковци, студија за источноевропските имигранти Евреи во САД.

1999 година – Индонезија и Португалија потпишаа документ со кој се признава независноста на Источен Тимор.

2001 година – Членовите на бунтовничката група УНИТА киднапираа 51 момче и 9 девојчиња од воен дом за сираци надвор од Ангура, северо-источно од Луанда, во Ангола. Во бунтот беа убиени околу 200 цивили.

2003 година – Руанда ослободи повеќе од 22 000 затвореници, главно вмешани во масакрот на милицијата Хуту во 1994 година, при што беа убиени околу 800 000 етнички Тутси и умерени Хути. Околу 80 000 луѓе остануваат во затвор, повеќето чекаат судење.

2003 година – Умре Валтер Сисулу, еден од малцинските анти-бели ветерани во Јужна Африка и долгогодишен пријател и ментор на Нелсон Мендела, најпознатиот борец за апартхејдот.

2004 година – Во аукциската куќа Сотби во Newујорк, сликата на Пикасо „Момчето со цевка“ достигна цена од 104.168.000 долари, што беше светски рекорд во аукциската продажба на слики до тогаш.

2005 година – На парламентарните избори во Велика Британија, Тони Блер освои апсолутно мнозинство во британскиот парламент, а премиерот Тони Блер освои трет последователен мандат.

2009 година – Theалбениот совет на Хашкиот трибунал го осуди Веселин Сjиванчанин на 17 години затвор за злосторства во Вуковар, наместо оригиналните 5 години. Во исто време, theалбениот совет ја потврди првостепената пресуда против поранешниот полковник на ЈНА, Миле Мрксиќ, осудувајќи го на 20 години затвор.

2012 година – Процесот на затворање на последниот активен нуклеарен реактор започна во Јапонија, од 50 што работеа во земјата до катастрофата во Фокушима во 2011 година.

2014 година – Умре Тимоти Johnон Бајфорд, британски режисер, сценарист и актер кој поголемиот дел од својот работен век го помина во Србија. Зад себе ги остави култните ТВ серии за деца: „Невен“, „Полетарац“, „Бабино униш“, „Метла беж друже“, „Недеedен забавник“.

2018 година – Американската вселенска агенција НАСА го лансираше вселенското летало InSight на Марс со цел да ја истражи внатрешноста на „црвената планета“, така што роботот ќе изврши геолошки ископувања до длабочина од пет метри и ќе се обиде да измери земјотреси на оваа планета.

Тагови:5 Мај На денешен ден

Следно

На денешен ден – 6 мај

Не пропуштај

На денешен ден – 4 мај ( Убиен е водачот на македонското национално револуционерно движење Гоце Делчев )

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден (10 септември)

Објавено пред

6 дена

на

септември 10, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

Војни и мировни договори

1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).

Политика и атентати

1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.

Култура и личности

1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.

Несреќи и катастрофи

1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 2 септември

Објавено пред

2 недели

на

септември 2, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🛡️ Воени битки и борби

31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.

📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки

1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.

✈️ Откритија, истражувања и летови

1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.

✊ Протести и демонстрации

1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.

⚰️ Смртни случаи на познати личности

1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 1 септември

Објавено пред

2 недели

на

септември 1, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🕊️ Смрт и загуби

1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.

⚔️ Војни и конфликти

1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.

🌍 Политички и државни настани

1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.