На денешен ден

На денешен ден – 7 јуни

Објавено пред

4 години

на

јуни 7, 2021

Од

Порта.мк

1494 година – Португалија и Шпанија потпишаа договор во Тордесиillaас за поделба на Новиот свет. Границата ја постави папата Александар VI за да спречи конфликти меѓу колонијалните сили. Во 17 и 18 век, Англичаните и Холанѓаните, кои не ја почитувале папската поделба, интервенирале во борбата за колониите.

1502 година – Роден е Хуго Буонкомпањо, папата Григориј XIII (Грегориј) од 1572 до 1585 година. Тој го реформираше Јулијанскиот календар (1582), кој подоцна беше именуван како Грегоријански календар.

1523 година – Откако ги победи Данците, Густав Васа беше прогласен за крал на Шведска како Густав Први. Со ова се укина Калмарскиот сојуз формиран во 1397 година помеѓу Шведска, Данска и Норвешка.

1848 година – Роден е францускиот пост-импресионистички сликар Пол Гоген, чие дело има значително влијание врз развојот на експресионизмот и формирањето на фовизмот („Мајчинство“, „Белиот коњ“, „Благородна жена“, „Две девојчиња од Тахити“) .

1848 година – Умре рускиот литературен критичар и филозоф Висарион Григориевич Бјелински, основач на руската реалистичка естетика. Тој ја формулираше теоретската основа на новата насока во руската литература наречена „природно училиште“, а како модел ги потенцираше делата на Гогоol („Писмо до Гогоol“, „Книжевни фантазии“).

1861 година – Во американскиот град Newу Орлеанс беше изведена првата ревија на стриптиз.

1862 година – Потпишан е договор меѓу САД и Велика Британија за борба против трговијата со робови.

1896 година – Роден е унгарскиот државник Имре Наѓ, премиер од 1953 до октомври 1956 година, кога во Унгарија избувнува антикомунистичко востание. Бунтот беше задушен со советска интервенција, а Наѓ беше уапсен и осуден на смрт во јуни 1958 година.

1905 Норвешкиот парламент (Стортинг) донесе одлука за распуштање на унијата со Шведска и го собори кралот Оскар Први, кој се спротивстави на одлуката. Данскиот принц Карл (Хаакон VII) е избран за нов крал.

1920 година – Роден е orорж Марша, француски политичар и публицист, генерален секретар на Француската комунистичка партија од 1972 до 1994 година и заедно со Енрико Берлингер (италијанска комунистичка партија) и Сантијаго Кариoо (шпанска комунистичка партија), еден од протагонистите на комунистичката реформа во Западна Европа во раните 1980-ти (еврокомунизам).

1921 година – Отворен првиот парламент во Северна Ирска.

1929 година – Папската држава (Ватикан) е повторно воспоставена во Рим. Црковната држава престана да постои во 1870 година, кога беше инкорпорирана со градот Рим во обединета Италија.

1935 година – Умре рускиот биолог Иван Владимирович Мичурин, кој го користеше методот на аклиматизација за да одгледува нови отпорни видови јужни растенија (цреши, кајсии, винова лоза) и на тој начин го прошири својот опсег на север.

1935 година – почина српскиот хемичар Сима Лозаниќ, прв ректор на белградскиот универзитет, член на Српската кралска академија. Тој беше министер за економија и надворешни работи во владите на Србија во 1894 и 1905 година. Студирал различни области на хемија, а најзначајни се неговите дела во органската хемија и електросинтезата.

1939 година – Кралот Georgeорџ Шести и кралицата Елизабета ги посетија САД. Ова беше прва посета на британскиот монарх на оваа земја.

1942 година – Заврши четиридневната битка за пацифичките острови Мидвеј, во која Американците им го нанесоа првиот сериозен пораз на Јапонците во Втората светска војна; Започна германскиот напад врз Севастопол.

1948 година – Чехословачкиот претседател Едуард Бенес поднесе оставка, не сакајќи да го потпише новиот устав според кој комунистите ја презедоа власта во земјата.

1971 година – Советскиот вселенски брод Сојуз Втори се спои во орбитата на Земјата со вселенската станица Саyјут.

1973 година – Западногерманскиот канцелар Вили Брант пристигна во Израел на првата посета на лидер на Западна Германија на земјата.

1974 година – Во Ивањица е пуштена во употреба првата сателитска земска станица во Југославија за интерконтинентални телефонски линии и ТВ програми.

1980 година – Умре Хенри Милер, еден од најпознатите американски писатели. Ги објави најпознатите дела „Свртување на ракот“ (1934) и „Обраќање на јарец“ (1939), долго забранети во САД, во Париз, каде што работеше како новинар.

1981 година – Израелски авиони го уништија ирачкиот нуклеарен реактор Осирак во близина на Багдад.

1988 година – Исламот е прогласен за државна религија во Бангладеш, а силните полициски сили се ставени во готовност за да спречат протести од противниците на одлуката.

1990 година – Претставничкиот дом на САД гласаше за забрана на продажба на компјутери и телекомуникациска опрема на Советскиот сојуз сè додека Москва не ги започне преговорите за независност на Литванија.

1992 година – Седум дена по последниот договор за прекин на огнот, борбите на босанско-херцеговинското борбено поле продолжуваат. Во Сараево, артилериските дуели траеја по дваесет часа.

1993 година – Во сообраќајна несреќа во Германија загина еден од најдобрите светски кошаркари, Дражен Петровиќ (28), кој беше еден од најдобрите хрватски кошаркари на сите времиња и член на репрезентацијата на поранешна Југославија.

1996 година – Воена хунта во Мјанмар (поранешна Бурма) донесе закон со кој се оневозможува Националната лига за демократија, главната опозициска партија предводена од добитникот на Нобеловата награда за мир Аунг Сан Су Чи.

1998 година – Силни полициски сили на Република Србија ги растеруваат протестите на косовските Албанци во Приштина, протестирајќи против српските власти 57-ми ден по ред под мотото „Косово – најголемиот затвор во светот“.

1999 година – Индонезија одржа демократски парламентарни избори за прв пат по 40 години.

2000 година – Во Шри Ланка, главниот град на Шри Ланка, загинаа 22 лица, вклучувајќи и еден министер, а околу 600 се повредени кога бомбаш-самоубиец активира експлозивна направа за да го прослави Денот на воените херои во градот.

2005 година – Умре Ана Банкрофт, добитник на Оскар и Тони, чија кариера ја обележаа улогите на учителката Хелен Келер во филмот „Чудотворец“ и заводливата г-ѓа Робинсон во филмската икона „Дипломиран“ од 1967 година.

2006 година – Американски бомбардери го убија Абу Мусаб ал Заркави, водач на ирачкиот огранок на Ал Каеда.

2008 година – почина Дино Рици (Риси), еден од најголемите италијански режисери, во чии филмови играа познати италијански актери, меѓу кои Софија Лорен, Виторио Гасман, Алберто Сорди.

2014 година – Умре истакнатиот истакнат словенечки и југословенски новинар Јуриј Густинчиќ, кој долго пишуваше за белградскиот весник „Политика“ и беше негов долгорочен дописник од Лондон и Newујорк Пишувал и за Борба, Време, Слободна Далмација, Младина, а како своевиден коментатор за надворешна политика работел и за Телевизии Белград и jубjана.

2015 година – Кристофер Френк Карандини Ли (93), британски актер со долга и плодна кариера, се стекна со слава за улогата на грофот Дракула во серијата хорор „Хамер“.

2020 година – Во бројни европски градови се одржаа анти-расистички демонстрации на приврзаниците на движењето „Црните животи имаат важност“, кои се одржаа во САД по убиството на афро-американецот Georgeорџ Флојд.

Тагови:7 Јуни На денешен ден

Следно

На денешен ден – 8 јуни

Не пропуштај

На денешен ден – 6 јуни

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден (10 септември)

Објавено пред

5 дена

на

септември 10, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

Војни и мировни договори

1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).

Политика и атентати

1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.

Култура и личности

1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.

Несреќи и катастрофи

1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 2 септември

Објавено пред

2 недели

на

септември 2, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🛡️ Воени битки и борби

31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.

📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки

1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.

✈️ Откритија, истражувања и летови

1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.

✊ Протести и демонстрации

1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.

⚰️ Смртни случаи на познати личности

1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 1 септември

Објавено пред

2 недели

на

септември 1, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🕊️ Смрт и загуби

1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.

⚔️ Војни и конфликти

1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.

🌍 Политички и државни настани

1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.