На денешен ден
На денешен ден / 8-ми јануари
1297.- Италијанскиот благородник Франческино Грималди ја основал династијата Грималди во Монако, која и денес е на власт. Преправен во монах, Грималди тајно влегол во тврдината Монако, која била под власта на Џенова, а потоа ги пуштил своите војници и ја окупирал тврдината. Тој владеел како Рение I до неговата смрт во 1314 година.
1324.- Починал италијанскиот истражувач Марко Поло (Марко), најпознатиот европски средновековен патник. Во 1271 година, на 17-годишна возраст, тој ја напуштил Венеција на Далечниот Исток, а неговите искуства, запишани во „Книгата на светските чуда“ (1298), подоцна позната како „Милион“, ги поттикнале морнарите од европските земји да бараат море. рути до Далечниот Исток. Претпоставката за неговото раѓање на Корчула се заснова на документ од 15 век според кој семејството Поло потекнува од Далмација.
1642.- Починал италијанскиот астроном, физичар и математичар Галилео Галилеј (Галилеј), чие истражување ги поставило темелите на модерната механика и физика. Со помош на телескоп кој самиот го конструирал, ги открил сателитите на Јупитер, прстените на Сатурн и сончевите дамки. Застапувањето за хелиоцентричниот систем на Коперник го довело во конфликт со Католичката црква, па неговата работа од 1616 година била под надзор на инквизицијата.
1679 – Францускиот истражувач Роберт Кавелие де ла Сал (Роберт Кавелиер, Сал) ги откри Нијагарините водопади.
1807.- Во Првото српско востание, српските востаници ја зазеле тврдината Калемегдан, каде што Турците се засолниле по заземањето на Белград на 12 декември 1806 година. По 380 години, Белград повторно станал главен град на српската држава. Шест години подоцна, по распадот на востанието, Турците повторно го зазеле Белград.
1896.- Умре францускиот писател Пол Верлен, кој со нови нијанси ја збогати поезијата со нова музикалност и лирски израз. Неговата поема „Поезија“ („L’art poetique“) беше прифатена како манифест на симболиката („Романси без зборови“, „Галантни церемонии“, „Елегии“, „Мудрост“).
1923.- По извештајот на Комисијата за репарации на крајот на 1922 година дека Германија доцни со испораката на јаглен во име на воените репарации за Франција и Белгија, француските и белгиските трупи влегоа во областа Рур. Кризата беше решена спогодбено во средината на 1924 година, а во јули 1925 година Французите почнаа да ги евакуираат војниците од Рур.
1926 – Абдул Азиз ибн Сауд стана крал на Хеџаз, а името на земјата беше променето во Саудиска Арабија.
1935.- Роден е американскиот музичар Елвис Арон Присли (Присли), „кралот на рокот“, исклучително популарен во педесеттите и шеесеттите години на 20 век. Продал повеќе од 150 милиони плочи и играл во дваесет филмови. Починал во 1977 година од прекумерна употреба на алкохол и дрога.
1942.- Роден е Стивен Хокинг, истакнат англиски физичар. Репутацијата на еден од водечките светски научници од 20 век ја стекна по објавувањето на книгата за потеклото на универзумот „Кратка историја на времето“ (1988).
1959 – Генералот Шарл де Гол (Шарл, Гол) стана првиот претседател на Петтата Република Франција.
1973.- Американските и северно виетнамските преговарачи Хенри Кисинџер и Ле Дук То ги обновија преговорите за ставање крај на Виетнамската војна во Париз.
1976.- Умре кинескиот државник Џоу Енлаи (Чоу Ен-лаи), еден од најистакнатите водачи на кинеската револуција, премиер од 1949 до неговата смрт и шеф на дипломатијата од 1949 до 1958 година.
1996.- Умре францускиот политичар и државник Франсоа Митеран, првиот социјалистички избран претседател на Франција во 1981 година. Во Втората светска војна бил еден од водачите на француското движење на отпорот, а од 1971 година и лидер на Социјалистичката партија.
1998 – Арапскиот терорист Рамзи Ахмед Јусеф (Рамзи, Јусеф) беше осуден на доживотен затвор, како организатор на поставување експлозив во Светскиот трговски центар во Њујорк во 1993 година, кога загинаа шест лица. Две згради на Центар со повеќе од сто ката беа урнати на 11 септември 2001 година во самоубиствен терористички напад со два киднапирани авиони.
2002.- Во Албанија на 117-годишна возраст почина Кериме Хасан Барди, една од најстарите Албанки и една од ретките луѓе во светот кои живееле во три века.
2004.- Умре духовниот водач на забранетото египетско Муслиманско братство, Мамун ал Ходеиби.
2004.- Британската кралица Елизабета го даде името „Кралицата Мери“ на најголемиот брод за крстарење во светот. Бродот вреден 800 милиони долари е долг 345 метри.
2009.- Умре сликарката Љубица-Цуца Сокиќ, професорка на Академијата за ликовни уметности во Белград и дописен член на САНУ, уметник од генерацијата што ја воведе српската уметност во париската школа меѓу двете светски војни.
2010 – Светската здравствена организација (СЗО) објави дека грипот А (Х1Н1) уби 12.799 луѓе ширум светот откако се појави во Мексико во пролетта 2009 година.
2012 – Умре Џери Робинсон (Џери), американски стрип уметник и творец на ликот на негативецот Џокер во стриповите за Бетмен.
2016.- Почина францускиот моден дизајнер Андре Куреж, автор на модните стилови на актерките Брижит Бардо и Кетрин Денев, кои се карактеризираа со револуционерен геометриски дизајн, пластични мини здолништа и футуристички текстил. 2020 – Иранската војска случајно собори украински патнички авион по полетувањето од аеродромот во Техеран, при што загинаа 176 патници и членови на екипажот.
На денешен ден
Светот на денешен ден (20 ноември)
1531 – Капелскиот мировен договор ја утврдува конфесионалната поделба на Швајцарија.
1780 – Велика Британија објави војна на Холандија поради снабдувањето на американските бунтовници.
1818 – Симон Боливар ја прогласи независноста на Венецуела од Шпанија.
1873 – Обединување на Будим и Пешта во главниот град Будимпешта.
1903 – Демонстрации во Белград против режимот на кралот Александар Обреновиќ.
1910 – Франциско I. Мадеро повика на револуција и се прогласи за претседател на Мексико.
1917 – Украина беше прогласена за република.
1917 – Почеток на Битката кај Камбре во Првата светска војна.
1919 – Во Берлин нелегално започна првиот конгрес на младински организации и беше основана Комунистичката младинска интернационала.
1924 – Задушено курдското востание во Турција.
1962 – Кенеди ја укина американската блокада на Куба и формално ја заврши Кубанската ракетна криза.
1991 – Однесувањето на околу 260 луѓе од болницата во Вуковар до Овчара од страна на ЈНА.
1999 – Кина го лансира својот прв вселенски брод.
2003 – Експлозија на неколку бомби во Истанбул; уништен британскиот конзулат.
2003 – Уапсен Мајкл Џексон за наводна сексуална експлоатација на малолетници.
На денешен ден
Светот на денешен ден (18 ноември)
Среден век и големи откритија
-
1477 – Основан е рускиот град Екатеринбург.
-
1493 – Кристофер Колумбо за првпат го здогледува Порторико; следниот ден се истоварува и островот го нарекува Сан Хуан Батиста.
18. и 19. век
-
1739 – Со Белградскиот договор Отоманската империја го враќа Белград и териториите северно од Западна Морава.
-
1865 – Во Њујорк се објавува расказот на Марк Твен: „Прославената скокачка жаба од округот Калаверас“.
Почеток на 20. век
-
1903 – САД потпишуваат договор со Панама за неограничено користење на Панамскиот канал.
-
1905 – Принцот Чарлс од Данска станува крал на Норвешка под името Хакон VII.
-
1909 – САД испраќаат два воени брода во Никарагва по масакрот што го наредил диктаторот Хозе Сантос Зелаја.
-
1910 – Започнува Мексиканската селска револуција, предводена од Панчо Виља и Емилијано Сапата.
Првата светска војна и последици
-
1918 – Латвија прогласува независност.
-
1918 – Белгиската армија повторно влегува во Брисел по четиригодишна германска окупација.
1920-ти и 1930-ти
-
1926 – Џорџ Бернард Шо ги одбива парите од Нобеловата награда.
-
1928 – Во Њујорк е прикажан „Паробродот Вили“, првиот анимиран филм со Мики Маус.
-
1936 – Германија и Италија ја признаваат владата на Франциско Франко во Шпанија.
Втора светска војна и по неа
-
1941 – Прв судир меѓу четници и партизани во Хрватска, во Почитељ.
-
1943 – 440 авиони на британските Кралски воздухопловни сили го бомбардираат Берлин, со минимална штета.
-
1945 – На изборите во Бугарија победува комунистичкиот Отечествен фронт.
Втора половина на 20. век
-
1959 – Премиера на филмот „Бен-Хур“ во Њујорк.
-
1969 – „Аполо 12“ слетува на Месечината – второ успешно слетување на човечка мисија.
-
1971 – „Лед Цепелин“ го објавува својот безнасловен албум („Led Zeppelin IV“).
-
1978 – Масовното самоубиство во Џонстаун: 913 жртви.
-
1982 – Боксерот Дук Ку Ким умира по мечот со Реј Манчини, што предизвикува реформи во боксот.
-
1987 – Пожар во лондонската метро-станица Кингс Крос: 31 загинат.
-
1988 – Претседателот Реган потпишува закон со кој дилерите на дрога можат да бидат осудени на смрт.
-
1990 – Првите општи избори во СР Босна и Херцеговина.
Распадот на Југославија
-
1991 – ЈНА го освојува Вуковар.
-
1991 – Мате Бобан ја прогласува „Хрватска заедница Херцег-Босна“.
-
1991 – Македонското собрание го усвојува Уставот, прогласувајќи независност.
-
1993 – Јужноафриканските лидери го одобруваат уставот што го означува крајот на апартхејдот.
Кон крајот на векот
-
1996 – Пожар во тунелот под Ла Манш.
-
1998 – Алис Мекдермот ја добива Националната награда за книга за „Шармантниот Били“.
-
1999 – На самитот на ОБСЕ во Истанбул е усвоена Повелбата за европска безбедност.
21. век
-
2002 – Тимот на Ханс Бликс пристигнува во Ирак како ОН-инспектори за нуклеарно оружје.
-
2003 – Хашкиот трибунал го обвинува Милан Бабиќ за злосторства против човештвото; подоцна осуден на 13 години.
-
2003 – Последна седница на коалицијата ДОС во Белград.
-
2004 – Русија го ратификува Протоколот од Кјото.
-
2004 – Чешка укинува задолжителен воен рок и преминува на професионална армија.
-
2006 – Тони Блер признава дека интервенцијата во Ирак била грешка.
-
2006 – Поплави во авганистанската покраина Бадгис: 53 загинати.
На денешен ден
Светот на денешен ден (8 ноември)
1520 – По наредба на данскиот крал Кристијан II, во „Стокхолмската крвава бања“ биле убиени повеќе од 80 шведски свештеници и благородници. Настанот предизвикал востание под водство на Густав Васа, кое во 1521 година ја ослободило Шведска од данската власт.
1620 – Во близина на Прага се одржала битката кај Бела Гора – првата голема битка од Триесетгодишната војна.
1805 – Диздарот на Смедерево, Мухарем Гуша Бошњак, му ги предал клучевите од градот на Караѓорѓе, со што Смедерево станало еден од првите градови ослободени во Првото српско востание.
1858 – По победата кај Грахово, Црна Гора добила меѓународно признати граници со Отоманската империја, гарантирани од Русија, Австрија, Франција и Прусија.
1889 – Монтана станала 41-та држава на Соединетите Американски Држави.
1895 – Германскиот физичар Вилхелм Конрад Рентген ги открил рендгенските зраци, по кои и се наречени. Во 1901 година ја добил првата Нобелова награда за физика.
1917 – Основан е Советот на народни комесари – новата влада на Советска Русија со Ленин на чело. Лев Троцки станал комесар за надворешни работи, а Сталин – за националности.
1923 – Осуетен е неуспешниот „Пуч во пивницата“ во Минхен, предводен од Адолф Хитлер и генерал Ерих Лудендорф. Хитлер бил уапсен и осуден на пет години затвор, каде ја напишал својата книга „Мојата борба“ (Mein Kampf).
1931 – Во Кралството Југославија се одржале парламентарни избори, на кои излегле над 2,3 милиони гласачи.
1937 – Во Минхен бил прикажан нацистичкиот пропаганден филм „Вечниот Евреин“.
1941 – Основана е Комунистичката партија на Албанија.
1942 – Сојузничките сили под команда на генерал Двајт Ајзенхауер започнале со искрцување во Северна Африка. Операцијата завршила во мај 1943 година со победа на сојузниците.
1944 – Во текот на Народноослободителната војна биле ослободени Штип, Неготино и Струга.
1959 – Обединетата Арапска Република и Судан потпишале договор за користење на реката Нил.
1960 – Џон Ф. Кенеди го победил Ричард Никсон на претседателските избори во САД, станувајќи најмладиот избран претседател во американската историја.
1971 – Издаден е четвртиот студиски албум на „Лед Цепелин“, кој го содржи легендарниот хит „Stairway to Heaven“.
1977 – Грчкиот археолог Манолис Андроникос ја открил гробницата на Филип II Македонски во Вергина.
1989 – Даглас Вајлдер е избран за гувернер на Вирџинија – првиот Афроамериканец на таа функција во историјата на САД. Истовремено, Дејвид Динкинс станал прв црн градоначалник на Њујорк.
1991 – Југословенската морнарица воспоставила поморска блокада на Хрватска.
1992 – Започнала Митровданската офанзива – една од најжестоките битки во војната во Босна и Херцеговина, во реонот на Невесиње.
1995 – Република Македонија станала 38-ма членка на Советот на Европа.
1998 – Суд во Бангладеш изрекол смртни казни за 15 поранешни офицери, обвинети за убиството на претседателот Шеик Муџибур Рахман во 1975 година.
2001 – Припадниците на српската единица „Црвени беретки“ започнале бунт во Кула, кој завршил по десет дена со преговори со владата.
Истиот ден, францускиот Сенат усвоил закон за ограничена автономија на Корзика.
2002 – Советот за безбедност на ОН ја усвоил Резолуцијата 1441, со која се бара разоружување на Ирак.
2006 – Прогласен е новиот Устав на Република Србија, со кој Косово е дефинирано како составен дел на државата.
2010 – Европската Унија ги укина визите за граѓаните на Босна и Херцеговина и Албанија.
2016 – Доналд Џ. Трамп е избран за претседател на САД, по победата над Хилари Клинтон
-
Хороскоп1 денХороскоп за сабота (22 ноември)
-
Спорт1 денУтре во Кичево, „ФК Напредок“ го дочекува „ФК Џепчиште“ во третата македонска фудбалска лига запад во претпоследното коло од есенскиот дел
-
Македонија2 денаАМСМ: Една коловозна лента во правец Охрид-Св.Наум има вода, сообраќајот се пренасочува по лева коловозна лента
-
Македонија2 денаЦУК: Истакна соопштение за состојбата на водостоите на реките, излевања, поплавени објекти и одрони по региони ширум Македонија
-
Македонија1 денПоради обилен дожд, на подрачјето од Општина Ресен се поплавени над 50 куќи и магацински простории
-
Магазин2 денаRoblox ќе ги спречи децата да разговараат со непознати возрасни
-
Магазин2 денаЗа прв пат Android телефони поддржуваат AirDrop: овие четири модели можат директно да споделуваат фотографии со iPhone
-
Магазин2 денаMicrosoft ја враќа една од најбараните функции
