На денешен ден
На денешен ден: 9 декември
1594.- Роден е шведскиот крал Густаф Адолф, голем војсководец, воен и државен реформатор. Тој успешно ги заврши војните со Данска, Полска и Русија и обезбеди доминација на Шведска на Балтикот. Во Триесетгодишната војна (од 1630 година) им нанел серија порази на католичките сили на грофот Тили. Загинал во ноември 1632 година во битката кај Лицен, во која неговата војска ја поразила војската на германскиот генерал Валенштајн.
1608.- Роден е Џон Милтон, кој се смета за најголем англиски поет покрај Шекспир. Поддржувач на Оливер Кромвел и Граѓанската револуција, тој станал секретар за латински јазик во владата на Кромвел во 1649 година и почнал да пишува политички, религиозни и филозофски памфлети. Своите најдобри дела ги напишал во времето на реставрацијата кога бил слеп, сиромашен и разочаран од политиката и општеството („Изгубениот рај“, „Обратен рај“, „Борец Самсон“).
1641.- Умре фламанскиот сликар Ентони Дајк, портретист, дворски сликар на англискиот крал Чарлс I од 1632 година.
1824.- Во Перуанската војна за независност, силите на јужноамериканскиот револуционер Симон Боливар ја поразиле шпанската војска во битката кај Ајакучо во Перу, клучна за независноста на Перу.
1886.- Роден е Американецот Кларенс Бирдси, пронаоѓач на длабоко замрзнување за одржување на храната. Се претпоставува дека за своето откритие го искористил искуството на домородците од Алјаска.
1905.- Во Дрезден е изведена премиерата на едночинката опера „Саломе“ на Ричард Штраус, заснована на приказна на Оскар Вајлд. Публиката е згрозена од грдоста на претставата.
1905.- Франција донесе декрет за поделба на државата и црквата.
1910.- Умре писателот Лаза Костиќ, кој внесе нови и смели форми во поезијата и го збогати српскиот литературен јазик со нови изрази. Тој е основач на српската авангардна лирика, а неколку негови песни се меѓу најдобрите од периодот на српскиот романтизам („Санта Марија дела поздрав“, драма „Максим Црнојевиќ“, „Пера Сегед“).
1917.- Турските трупи ја предале турската власт на Британците во Првата светска војна од 1517 година.
1926.- Роден е Луис Мигел Лукас Димингуин, Шпанец, еден од најуспешните борци со бикови во 20 век. Неговата вештина го инспирирала американскиот писател Ернест Хемингвеј.
1941.- Кина им објави војна на Јапонија, Германија и Италија во Втората светска војна.
1961.- Африканската држава Тангањика, предводена од премиерот Јулиус Нирере, стекна независност од Британскиот Комонвелт. На истиот ден во 1962 година, Тангањика стана република.
1985.- Поранешниот аргентински претседател генерал Хорхе Видела и неговиот наследник адмирал Емилио Масера беа осудени на доживотен затвор за учество во „Валканата војна“ против урбаните герилци и политичките противници (1976-82), од кои 9.000 луѓе исчезнаа.
1985.- Генералното собрание на ОН едногласно усвои резолуција со која се осудуваат сите акти на тероризам како злосторства.
1987.- Протестите во Газа ја започнаа првата „Интифада“ – палестински бунт против израелската окупација. Востанието потоа ги зафати Западниот Брег и Ерусалим.
1990.- Лех Валенса, поранешен лидер на синдикатот Солидарност, победи на претседателските избори во Полска.
1990.- Социјалистичката партија на Србија (преименувана во Сојуз на комунисти на Србија) победи на првите повеќепартиски избори во Србија по 45 години Сојуз на комунисти, а нејзиниот водач Слободан Милошевиќ е избран за претседател на Србија.
1992.- Почитувајќи ги санкциите на ОН против СР Југославија, Светската фудбалска федерација и забрани на репрезентацијата на Југославија да се квалификува за Светското првенство во 1994 година.
1994.- Партијата Шин Фејн, политичкото крило на Ирската републиканска армија, започна мировни преговори со британската влада за прв пат по повеќе од 70 години.
1995.- Врховниот суд на Полска ја потврди победата на Александар Квашњевски на претседателските избори во ноември и ја отфрли жалбата на приврзаниците на неговиот поразен ривал, Лех Велс.
1996.- ОН го одобрија спроведувањето на долго одложуваниот договор со Ирак за продажба на ограничени количини нафта за храна, со што Ирак се врати на светскиот пазар на нафта за прв пат по инвазијата на Кувајт во 1990 година.
1999.- Српските власти го осудија претседателот на Албанската женска лига, поетот Флор Бровин на 12 години затвор. Бровина беше ослободен во 2000 година откако Слободан Милошевиќ ја напушти функцијата.
2000.- СР Југославија и Поранешната Југословенска Република Словенија воспоставија дипломатски односи.
2002 – United Airlines поднесе барање за стечај, најголем банкрот во историјата на воздухопловната индустрија.
2002.- Индонезиската влада и претставниците на ослободителното движење Ачех потпишаа примирје по 26 години немири во кои загинаа 30.000 луѓе во покраината.
2005.- Умрел францускиот сликар, социјал-реалист Борис Таслицки, кој ризикувајќи ја својата смрт, цртал портрети на парчиња хартија што ги украл како затвореник во нацистичките концентрациони логори.
2010.- Почина еден од најистакнатите италијански модни дизајнери Фаусто Сарли, автор на облеката на ѕвездите на италијанскиот филм и телевизија, а беше познат и по својата колекција венчаници.
2010.- Умре џез-саксофонистот Џејмс Муди, кој сними повеќе од 50 соло албуми и свиреше со Дизи Гилепси, Квинси Џонс и Лајонел Хемптон. Добитник е на Греми и многу други награди.
2013 – Окружниот суд во Осиек го осуди Владимир Миланковиќ на осум години затвор за воени злосторства врз цивили и воени затвореници во областа Сисак во 1991 и 1992 година. Втората ослободителна пресуда, Драго Бошњак, беше ослободен.
2015 – Повеќе од 9.000 луѓе загинаа од април 2014 година во вооружен конфликт со проруските сепаратисти во источна Украина, соопштија Обединетите нации (ОН).
2017.- Во Колумбија е уапсен Хуан Карлос Меса, еден од најбараните трговци со дрога за чие апсење САД понудиле награда од два милиони долари.
На денешен ден
Светот на денешен ден (18 ноември)
Среден век и големи откритија
-
1477 – Основан е рускиот град Екатеринбург.
-
1493 – Кристофер Колумбо за првпат го здогледува Порторико; следниот ден се истоварува и островот го нарекува Сан Хуан Батиста.
18. и 19. век
-
1739 – Со Белградскиот договор Отоманската империја го враќа Белград и териториите северно од Западна Морава.
-
1865 – Во Њујорк се објавува расказот на Марк Твен: „Прославената скокачка жаба од округот Калаверас“.
Почеток на 20. век
-
1903 – САД потпишуваат договор со Панама за неограничено користење на Панамскиот канал.
-
1905 – Принцот Чарлс од Данска станува крал на Норвешка под името Хакон VII.
-
1909 – САД испраќаат два воени брода во Никарагва по масакрот што го наредил диктаторот Хозе Сантос Зелаја.
-
1910 – Започнува Мексиканската селска револуција, предводена од Панчо Виља и Емилијано Сапата.
Првата светска војна и последици
-
1918 – Латвија прогласува независност.
-
1918 – Белгиската армија повторно влегува во Брисел по четиригодишна германска окупација.
1920-ти и 1930-ти
-
1926 – Џорџ Бернард Шо ги одбива парите од Нобеловата награда.
-
1928 – Во Њујорк е прикажан „Паробродот Вили“, првиот анимиран филм со Мики Маус.
-
1936 – Германија и Италија ја признаваат владата на Франциско Франко во Шпанија.
Втора светска војна и по неа
-
1941 – Прв судир меѓу четници и партизани во Хрватска, во Почитељ.
-
1943 – 440 авиони на британските Кралски воздухопловни сили го бомбардираат Берлин, со минимална штета.
-
1945 – На изборите во Бугарија победува комунистичкиот Отечествен фронт.
Втора половина на 20. век
-
1959 – Премиера на филмот „Бен-Хур“ во Њујорк.
-
1969 – „Аполо 12“ слетува на Месечината – второ успешно слетување на човечка мисија.
-
1971 – „Лед Цепелин“ го објавува својот безнасловен албум („Led Zeppelin IV“).
-
1978 – Масовното самоубиство во Џонстаун: 913 жртви.
-
1982 – Боксерот Дук Ку Ким умира по мечот со Реј Манчини, што предизвикува реформи во боксот.
-
1987 – Пожар во лондонската метро-станица Кингс Крос: 31 загинат.
-
1988 – Претседателот Реган потпишува закон со кој дилерите на дрога можат да бидат осудени на смрт.
-
1990 – Првите општи избори во СР Босна и Херцеговина.
Распадот на Југославија
-
1991 – ЈНА го освојува Вуковар.
-
1991 – Мате Бобан ја прогласува „Хрватска заедница Херцег-Босна“.
-
1991 – Македонското собрание го усвојува Уставот, прогласувајќи независност.
-
1993 – Јужноафриканските лидери го одобруваат уставот што го означува крајот на апартхејдот.
Кон крајот на векот
-
1996 – Пожар во тунелот под Ла Манш.
-
1998 – Алис Мекдермот ја добива Националната награда за книга за „Шармантниот Били“.
-
1999 – На самитот на ОБСЕ во Истанбул е усвоена Повелбата за европска безбедност.
21. век
-
2002 – Тимот на Ханс Бликс пристигнува во Ирак како ОН-инспектори за нуклеарно оружје.
-
2003 – Хашкиот трибунал го обвинува Милан Бабиќ за злосторства против човештвото; подоцна осуден на 13 години.
-
2003 – Последна седница на коалицијата ДОС во Белград.
-
2004 – Русија го ратификува Протоколот од Кјото.
-
2004 – Чешка укинува задолжителен воен рок и преминува на професионална армија.
-
2006 – Тони Блер признава дека интервенцијата во Ирак била грешка.
-
2006 – Поплави во авганистанската покраина Бадгис: 53 загинати.
На денешен ден
Светот на денешен ден (8 ноември)
1520 – По наредба на данскиот крал Кристијан II, во „Стокхолмската крвава бања“ биле убиени повеќе од 80 шведски свештеници и благородници. Настанот предизвикал востание под водство на Густав Васа, кое во 1521 година ја ослободило Шведска од данската власт.
1620 – Во близина на Прага се одржала битката кај Бела Гора – првата голема битка од Триесетгодишната војна.
1805 – Диздарот на Смедерево, Мухарем Гуша Бошњак, му ги предал клучевите од градот на Караѓорѓе, со што Смедерево станало еден од првите градови ослободени во Првото српско востание.
1858 – По победата кај Грахово, Црна Гора добила меѓународно признати граници со Отоманската империја, гарантирани од Русија, Австрија, Франција и Прусија.
1889 – Монтана станала 41-та држава на Соединетите Американски Држави.
1895 – Германскиот физичар Вилхелм Конрад Рентген ги открил рендгенските зраци, по кои и се наречени. Во 1901 година ја добил првата Нобелова награда за физика.
1917 – Основан е Советот на народни комесари – новата влада на Советска Русија со Ленин на чело. Лев Троцки станал комесар за надворешни работи, а Сталин – за националности.
1923 – Осуетен е неуспешниот „Пуч во пивницата“ во Минхен, предводен од Адолф Хитлер и генерал Ерих Лудендорф. Хитлер бил уапсен и осуден на пет години затвор, каде ја напишал својата книга „Мојата борба“ (Mein Kampf).
1931 – Во Кралството Југославија се одржале парламентарни избори, на кои излегле над 2,3 милиони гласачи.
1937 – Во Минхен бил прикажан нацистичкиот пропаганден филм „Вечниот Евреин“.
1941 – Основана е Комунистичката партија на Албанија.
1942 – Сојузничките сили под команда на генерал Двајт Ајзенхауер започнале со искрцување во Северна Африка. Операцијата завршила во мај 1943 година со победа на сојузниците.
1944 – Во текот на Народноослободителната војна биле ослободени Штип, Неготино и Струга.
1959 – Обединетата Арапска Република и Судан потпишале договор за користење на реката Нил.
1960 – Џон Ф. Кенеди го победил Ричард Никсон на претседателските избори во САД, станувајќи најмладиот избран претседател во американската историја.
1971 – Издаден е четвртиот студиски албум на „Лед Цепелин“, кој го содржи легендарниот хит „Stairway to Heaven“.
1977 – Грчкиот археолог Манолис Андроникос ја открил гробницата на Филип II Македонски во Вергина.
1989 – Даглас Вајлдер е избран за гувернер на Вирџинија – првиот Афроамериканец на таа функција во историјата на САД. Истовремено, Дејвид Динкинс станал прв црн градоначалник на Њујорк.
1991 – Југословенската морнарица воспоставила поморска блокада на Хрватска.
1992 – Започнала Митровданската офанзива – една од најжестоките битки во војната во Босна и Херцеговина, во реонот на Невесиње.
1995 – Република Македонија станала 38-ма членка на Советот на Европа.
1998 – Суд во Бангладеш изрекол смртни казни за 15 поранешни офицери, обвинети за убиството на претседателот Шеик Муџибур Рахман во 1975 година.
2001 – Припадниците на српската единица „Црвени беретки“ започнале бунт во Кула, кој завршил по десет дена со преговори со владата.
Истиот ден, францускиот Сенат усвоил закон за ограничена автономија на Корзика.
2002 – Советот за безбедност на ОН ја усвоил Резолуцијата 1441, со која се бара разоружување на Ирак.
2006 – Прогласен е новиот Устав на Република Србија, со кој Косово е дефинирано како составен дел на државата.
2010 – Европската Унија ги укина визите за граѓаните на Босна и Херцеговина и Албанија.
2016 – Доналд Џ. Трамп е избран за претседател на САД, по победата над Хилари Клинтон
На денешен ден
Светот „На денешен ден“ – 30 октомври
1762 – Роден е францускиот поет Андре де Шение, кој ги споил класичните поетски форми со новиот романтичарски дух. Се спротивставил на јакобинската диктатура и бил погубен на гилотина во 1794 година.
1817 – Симон Боливар ја формира првата независна влада на Венецуела.
1830 – Починал Петар I Петровиќ Његош, црногорски епископ и државник. Тој го донел првиот закон на Црна Гора (1796) и основал централно судско тело (1803), обединувајќи ги завојуваните племиња.
1864 – Со Виенскиот мир, Данска им ги предала Шлезвиг, Холштајн и Лауенбург на Прусија.
1869 – Во Белград е отворен Народниот театар, дело на архитектот Александар Бугарски. На свеченоста е изведена сликата „Посмртна слава на принцот Михаил“ од Ѓорѓе Милетиќ.
1905 – Рускиот цар Николај II го издал Октомврискиот манифест, со кој биле воведени граѓански слободи и избран парламент – Думата.
1910 – Починал Жан Анри Динан, швајцарски филантроп и основач на Црвениот крст, добитник на првата Нобелова награда за мир (1901).
1918 – Словачка се одвоила од Унгарија и со Чешка ја формирала Чехословачка, првата држава создадена по распадот на Австро-Унгарија.
Истата година Турција капитулирала во Првата светска војна, со што престанала да постои Отоманската империја.
1922 – По „Маршот кон Рим“, Бенито Мусолини ја формирал првата фашистичка влада во Италија.
1938 – Радио драмата „Војна на световите“ на Орсон Велс предизвикала паника во САД – слушателите поверувале дека станува збор за вистинска инвазија од Марс.
1973 – Отворен е Босфорскиот мост, што ги поврзува Европа и Азија.
1974 – Мухамед Али се вратил на боксерскиот ринг и со нокаут го победил Џорџ Форман.
1975 – Принцот Хуан Карлос го наследил болниот диктатор Франциско Франко и ја презел власта во Шпанија.
Истата година се случила авионската несреќа на „Инекс-Адрија“ кај Прага, во која загинале 75 патници.
1990 – Кина објавила дека има 1 милијарда и 13 милиони жители.
1995 – На референдумот во Квебек, 50,6% од гласачите се изјасниле против независноста од Канада.
1998 – Започнала НАТО мисијата „Орловско око“ за надгледување на воздушниот простор над Косово.
2000 – Во Мадрид, автомобил-бомба убила судија од Врховниот суд и уште две лица; нападот се припишува на групата ЕТА.
2001 – Лондонскиот клуб на доверители ѝ го намалил долгот на СР Југославија за 600 милиони долари.
2003 – Донаторска конференција во Хаг обезбедила 15,7 милиони евра за судот за воени злосторства во Сараево.
Истата година, Џулио Андреоти бил ослободен од обвинението за вмешаност во убиството на новинарот Кармине Пикорели.
2006 – Аугусто Пиноче, поранешен чилеански диктатор, бил ставен во домашен притвор за злосторства извршени за време на неговото владеење.
2008 – Починал Исмет (Ицо) Вољевица, познат хрватски карикатурист и автор на стрипот „Грга“.
2011 – Росен Плевнелиев бил избран за претседател на Бугарија.
2012 – Ураганот Сенди го погодил источниот брег на САД, одземајќи најмалку 39 животи и оставајќи милиони без струја.
2017 – Светската метеоролошка организација објавила дека концентрацијата на CO₂ во атмосферата достигнала рекордно ниво во 2016 година.
2020 – Починал митрополит Амфилохие, лидер на Српската православна црква во Црна Гора, од последици на COVID-19.
2022 – Луиз Инасио Лула да Силва е избран по трет пат за претседател на Бразил.
-
Кичево2 дена„ЕВН КЕЦ Кичево“ најави прекин на електрична енергија на овие локации, работите на терен се планирани за вторник и четврток
-
Хороскоп2 денаХороскоп за понеделник (17 ноември)
-
Кичево12 часа(ФОТО) Кичево: Се работи во населба „Иванидол“, чекор по чекор до реализација на сите ветувања за подобар по квалитетен живот за сите граѓани
-
Временска прогноза2 денаПопоски: Доаѓаат обилни врнежи од дожд кои ќе предизвикаат поплави, ќе има засилен ветер, западниот дел од државата ќе наврнат до 200 литри/м³ дожд
-
Хороскоп23 часаХороскоп за вторник (18 ноември)
-
Македонија1 денПоскапи нафтени деривати од ноќеска, ова е новата цена за источен литар
-
Македонија1 денНелегално ја преминал границата „Ќафасан“, потоа превезувал огревно дрво без таблици и без документација
-
Спорт1 денВажен натпревар, врвен судиски тим. Макеле ќе биде главен судија на Македонија – Велс во Кардиф
