Следете не

На денешен ден

На денешен ден: 9 јануари

Објавено пред

на

1792 – Руско-турската војна, која започна во август 1787 година, заврши со мирот во Јаши, а Русија се прошири до Днестар.

1793.- Французинот Жан Пјер Бланшар го направи својот прв лет со балон над Северна Америка.

1804.- Турците пред манастирот Моравица го убиле српскиот архимандрит Георгиј Ѓорѓевиќ Хаџи-Ѓеро, народен првак во областа Рудник. Шест дена подоцна започнало „колењето на кнезовите“, кое го забрзало избувнувањето на Првото српско востание.

1856.- Роден е Стеван Стојановиќ Мокрањац, композитор и музички педагог, хорот на белградското пејачко друштво, еден од основачите на првото „Српско музичко училиште“ (1899) (Музичко училиште „Мокрањац“) и член на Српската кралска академија. . Неговото дело се смета за најзначајно во развојот на народната музика во 19 век („Руковети“, „Приморски напјеви“, „Литургија“).

1873.- Умре Чарлс Луј Наполеон III, внук на Наполеон Бонапарта, претседател на Франција од 1848 до 1852 година и император до 1870 година.За време на неговото владеење Франција ги окупирала Ница и Савој и го започнала колонијалното освојување на Индокина. Започнала и војната против Прусија, но тој бил заробен на 1 октомври 1870 година во битката кај Седан и бил соборен. Откако склучил мир со Прусија во 1871 година, тој емигрирал во Англија и умрел.

1878.- Во српско-турската војна српската војска влегла во Ниш, а Турците се предале следниот ден, со што завршило турското владеење во тој град. Борбите траеле 25 дена, а пресудна била победата на Браничевската бригада на Чегра.

1878.- Умре Виторио Емануеле II (Виторио), првиот владетел на обединета Италија, популарниот „Padre della patria“, кој прогласил парламентарна монархија по неговото доаѓање на тронот во 1861 година.

1908.- Роден е француската писателка Симон Бовоар, автор на романи, драми и филозофски есеи „Мандарини“, „Сите мажи се смртни“, „Другиот пол“, мемоари „Сеќавања на добро образована девојка“ животен сопатник на филозофот Жан Пол Сартр.

1913.- Роден е Ричард Никсон, единствениот американски претседател кој поднесе оставка под закана за смена. Тој стана претседател на САД во 1969 година, беше реизбран во 1972 година, а во 1974 година поднесе оставка поради аферата за прислушување на опозицијата „Вотергејт“. Тој ги нормализираше односите со Кина во 1972 година.

1922.- Роден е државникот и писател Ахмед Секу Туре, првиот претседател на Гвинеја по независноста во 1958 година. Тој е еден од основачите на Африканската демократска унија (1946), Демократската партија на Гвинеја (1947 година), а на чело на Африканската унија е оттогаш. 1956. Генерална конфедерација на црните африкански работници. Бил член на Територијалното собрание на Гвинеја во 1953 година, а во 1956-1958 година. Националното собрание на Франција.

1942.- Во Петровград (Зрењанин), Кикинда и други места во Банат, Германците во Втората светска војна стрелале 150 комунисти и партизански симпатизери. Истиот ден, унгарските окупаторски власти започнаа масовни апсења и убиства на Срби од другата страна на реката Тиса. 60 Срби беа застрелани во Ѓурѓево кај Жабаљ, Сајкаш и Господинци.

1945.- Американските трупи слетаа во Лузон, најголемиот остров на Филипините, за време на Втората светска војна. Борбите завршија на 15 август со капитулација на јапонските сили.

1953.- Потона јужнокорејски брод при што се удавија 349 луѓе.

1962.- СССР и Куба потпишаа трговски договор според кој Куба добиваше стоки по повластени, ниски цени до 1991 година.

1978.- Во Иран започна исламската револуција, соборувајќи го Шах Реза Пахлави една година подоцна.

1992.- Србите ја прогласија „Република на српскиот народ во БиХ“ како „федерална единица на Југославија“. Претходно, босанските муслимани и Хрвати одлучија да побараат од Европската заедница да ја признае независноста на Босна и Херцеговина.

1996.- Прекинат е хуманитарниот мост кон Сараево, најголемиот во историјата на авијацијата по советската блокада на Берлин (1948). За време на три и пол години од војната во Босна, повеќе од 160.000 тони помош беа испорачани со 13.000 летови до градот, кој беше под опсада и оган од српските сили.

1999.- Членовите на Сфор го убиле босанскиот Србин Драган Гаговиќ, обвинет пред Меѓународниот суд на правдата во Хаг за воени злосторства извршени во војната во БиХ (1992-1995).

2002.- САД ја укина забраната за продажба на оружје на СР Југославија, воведена во 1996 година.

2002 – Владата на САД започна истрага за банкротот на мултинационалната компанија за дистрибуција на електрична енергија Енрон, најголемиот банкрот во историјата на САД.

2003.- Во извештајот до Советот за безбедност на ОН, инспекторите за оружје Ханс Бликс и Мохамед Ел Барадеј изјавија дека досега не нашле докази дека Ирак поседува или развива хемиско, биолошко или нуклеарно оружје.

2004.- Турција потпиша протокол за укинување на смртната казна дури и во случај на војна, што беше првиот чекор во започнувањето на преговорите за нејзиниот пристап во ЕУ.

2005.- Палестинците го избраа Махмуд Абас за наследник на нивниот долгогодишен лидер Јасер Арафат.

2005.- Суданската исламистичка влада и бунтовниците од југот потпишаа мировен договор со кој заврши најдолгата граѓанска војна во Африка во последните 21 година.

2007.- Јапонија го основа Министерството за одбрана за прв пат по Втората светска војна.

2007.- Умре Ивао Такамото, аниматор кој создава ликови за цртаните филмови Скуби-Ду, „Семејството Кременко“ и „Џетсонови“. За време на неговата шестдецениска кариера, тој соработуваше на некои од најпознатите играни и телевизиски цртани за Дизни и тимот на Хана-Барбер.

2009.- Советот за безбедност на Обединетите нации усвои резолуција со која се повикува на итен прекин на огнот во Појасот Газа. Таму, под нападите на израелската армија на 27 декември 2008 година, загинаа 750 Палестинци, а илјадници беа ранети.

2011.- Во авионска несреќа во близина на северозападниот ирански град Орумија загинаа 77 луѓе. Во авионот имало 106 патници и членови на екипажот.

2015.- Умре австралискиот актер Род Тејлор, познат по улогите во „Птици“ на Алфред Хичкок и „Забриски Поинт“ на Микеланџело Антониони. Глумеше и во југословенскиот филм „Партизани“ со Адам Веста, Бриони Фарел и Бата Живојиновиќ.

На денешен ден

Светот „На денешен ден“ – 30 октомври

Објавено пред

на

ФОТО: Unsplash.com

1762 – Роден е францускиот поет Андре де Шение, кој ги споил класичните поетски форми со новиот романтичарски дух. Се спротивставил на јакобинската диктатура и бил погубен на гилотина во 1794 година.

1817Симон Боливар ја формира првата независна влада на Венецуела.

1830 – Починал Петар I Петровиќ Његош, црногорски епископ и државник. Тој го донел првиот закон на Црна Гора (1796) и основал централно судско тело (1803), обединувајќи ги завојуваните племиња.

1864 – Со Виенскиот мир, Данска им ги предала Шлезвиг, Холштајн и Лауенбург на Прусија.

1869 – Во Белград е отворен Народниот театар, дело на архитектот Александар Бугарски. На свеченоста е изведена сликата „Посмртна слава на принцот Михаил“ од Ѓорѓе Милетиќ.

1905 – Рускиот цар Николај II го издал Октомврискиот манифест, со кој биле воведени граѓански слободи и избран парламент – Думата.

1910 – Починал Жан Анри Динан, швајцарски филантроп и основач на Црвениот крст, добитник на првата Нобелова награда за мир (1901).

1918Словачка се одвоила од Унгарија и со Чешка ја формирала Чехословачка, првата држава создадена по распадот на Австро-Унгарија.
Истата година Турција капитулирала во Првата светска војна, со што престанала да постои Отоманската империја.

1922 – По „Маршот кон Рим“, Бенито Мусолини ја формирал првата фашистичка влада во Италија.

1938 – Радио драмата „Војна на световите“ на Орсон Велс предизвикала паника во САД – слушателите поверувале дека станува збор за вистинска инвазија од Марс.

1973 – Отворен е Босфорскиот мост, што ги поврзува Европа и Азија.

1974Мухамед Али се вратил на боксерскиот ринг и со нокаут го победил Џорџ Форман.

1975Принцот Хуан Карлос го наследил болниот диктатор Франциско Франко и ја презел власта во Шпанија.
Истата година се случила авионската несреќа на „Инекс-Адрија“ кај Прага, во која загинале 75 патници.

1990 – Кина објавила дека има 1 милијарда и 13 милиони жители.

1995 – На референдумот во Квебек, 50,6% од гласачите се изјасниле против независноста од Канада.

1998 – Започнала НАТО мисијата „Орловско око“ за надгледување на воздушниот простор над Косово.

2000 – Во Мадрид, автомобил-бомба убила судија од Врховниот суд и уште две лица; нападот се припишува на групата ЕТА.

2001Лондонскиот клуб на доверители ѝ го намалил долгот на СР Југославија за 600 милиони долари.

2003 – Донаторска конференција во Хаг обезбедила 15,7 милиони евра за судот за воени злосторства во Сараево.
Истата година, Џулио Андреоти бил ослободен од обвинението за вмешаност во убиството на новинарот Кармине Пикорели.

2006Аугусто Пиноче, поранешен чилеански диктатор, бил ставен во домашен притвор за злосторства извршени за време на неговото владеење.

2008 – Починал Исмет (Ицо) Вољевица, познат хрватски карикатурист и автор на стрипот „Грга“.

2011Росен Плевнелиев бил избран за претседател на Бугарија.

2012 – Ураганот Сенди го погодил источниот брег на САД, одземајќи најмалку 39 животи и оставајќи милиони без струја.

2017 – Светската метеоролошка организација објавила дека концентрацијата на CO₂ во атмосферата достигнала рекордно ниво во 2016 година.

2020 – Починал митрополит Амфилохие, лидер на Српската православна црква во Црна Гора, од последици на COVID-19.

2022Луиз Инасио Лула да Силва е избран по трет пат за претседател на Бразил.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Светот на денешен ден (28 октомври)

Објавено пред

на

ФОТО: Unsplash.com @ Lucian Alexe

1492 – Кристофер Колумбо ја открил Куба за време на своето прво патување преку Атлантскиот океан и ја прогласил за посед на Шпанија.

1628 – Кралските трупи, предводени од кардиналот Ришелје, го зазеле хугенотското (протестантско) упориште Ла Рошел по неколкумесечна опсада.

1636 – Во Кембриџ, Масачусетс, бил основан Харвард колеџ – најстарата високообразовна институција во Соединетите Американски Држави.

1704 – Починал англискиот филозоф Џон Лок, еден од основоположниците на емпиризмот и либералната филозофија. Неговите дела, меѓу кои „Преглед на човечкиот разум“, „Писма за толеранцијата“ и „Два трактати за владата“, извршиле силно влијание врз понатамошниот развој на европската мисла.

1746 – Катастрофален земјотрес во Перу ги уништил градовите Лима и Каљао, при што загинале најмалку 18.000 лица.

1836 – Била прогласена федерацијата меѓу Перу и Боливија.

1884 – Роден е Милоје Милојевиќ, српски композитор, музиколог, педагог и критичар, професор на Музичката академија во Белград и еден од основачите на српската музикологија. Тој го основал белградскиот оркестар „Collegium musicum“ и е автор на дела како „Четири дела за пијано“, „Мелодии и ритми од Балканот“ и „Пред величеството на природата“.

1886 – Американскиот претседател Гровер Кливленд ја открил Статуата на слободата во њујоршкото пристаниште. Статуата е подарок од Франција, дело на скулпторот Фредерик Огист Бартолди.

1891 – Силен земјотрес на јапонскиот остров Хоншу (Нипон) усмртил околу 10.000 лица и оставил повеќе од 300.000 луѓе без домови.

1914 – Роден е американскиот микробиолог Џонас Едвард Салк, кој во 1953 година ја развил првата ефикасна вакцина против детска парализа.

1918 – По распадот на Австро-Унгарија, Националниот комитет ја презел власта во Прага. Република Чехословачка официјално била прогласена во ноември 1918 година со Томас Гариг Масарик како прв претседател.

1919 – Во САД стапила во сила забрана за продажба на пијалаци со повеќе од половина процент алкохол.

1922 – Околу 40.000 фашисти, т.н. „црнокошулаши“, предводени од Бенито Мусолини, тргнале од Неапол во „Маршот кон Рим“. Два дена подоцна, кралот Виторио Емануеле III му го доверил мандатот на Мусолини да формира влада, со што започнал фашистичкиот режим што траел до 1943 година.

1923 – Починал Стојан Протиќ, српски политичар и публицист, еден од основачите на Радикалната партија и прв премиер на Кралството на Срби, Хрвати и Словенци. Бил уредник на весниците „Самоуправа“ и „Оџек“.

1932 – Роден е Спирос Кипријану, кипарски државник и прв министер за надворешни работи по стекнувањето на независноста на Кипар во 1960 година. Во 1977 година станал претседател на државата по смртта на архиепископот Макариос III.

1940 – Италијанските трупи ја нападнале Грција од Албанија, откако Атина го одбила ултиматумот со кој Италија барала воени бази на грчка територија. Со помош на Германија, Грција била окупирана во април 1941 година.

1962 – Официјално завршила Кубанската ракетна криза: советскиот лидер Никита Хрушчов наредил повлекување на ракетите од Куба, а американскиот претседател Џон Ф. Кенеди ја укинал поморската блокада.

1974 – Арапските лидери, меѓу кои и јорданскиот крал Хусеин, усвоиле декларација со која се повикува на создавање независна палестинска држава.

1982 – Социјалистичката работничка партија на Шпанија, предводена од Фелипе Гонзалес, извојувала убедлива победа на општите избори.

1995 – Во пожар во метрото во главниот град на Азербејџан, Баку, загинале 289 лица, а 270 биле повредени.

2000 – Во Косово се одржале локални избори под покровителство на ОН. Демократската лига на Косово, предводена од Ибрахим Ругова, извојувала убедлива победа. Србите ги бојкотирале изборите, а југословенските власти не ги признале резултатите.

2001 – Американскиот претседател Џорџ В. Буш формирал Група за следење на странски терористи, предводена од државниот обвинител Џон Ешкрофт, со задача да идентификува и депортира странски државјани кои нелегално престојуваат во САД.

2002 – Високиот американски дипломат Лоренс Фоли бил убиен во Аман, Јордан. Тој ја раководел канцеларијата на УСАИД во американската амбасада и бил првиот западен дипломат убиен во таа земја.

2005 – Починал големиот актер Љуба Тадиќ, член на Белградскиот драмски театар, Народниот театар, Ателје 212 и Југословенскиот драмски театар. Настапувал во повеќе од 60 филмови и бројни радио и телевизиски драми.

2008 – На претседателските избори на Малдивите, Маумун Абдула Гајум ја изгубил власта по 30 години. Опозицискиот кандидат Мохамед Нашид, кој повеќепати бил затворан за време на неговото владеење, ја однел победата.

2011 – Починал писателот и филозоф Радомир Константиновиќ, автор на влијателниот есеј „Филозофија на Паланка“.

2013 – Починале Тадеуш Мазовиецки, првиот некомунистички премиер во Источна Европа по Втората светска војна и активист на движењето „Солидарност“, и Александар Тијаниќ, новинар и директор на Радио-телевизија Србија.

2018 – Жаир Болсонаро победил на претседателските избори во Бразил и станал 38-ми претседател на земјата.

2020 – Србија добила нова влада со 21 министерство и двајца министри без ресор, предводена од премиерката Ана Брнабиќ во нејзиниот втор мандат.

2022 – Европскиот парламент и земјите-членки на Европската Унија се договориле да ја забранат продажбата на нови возила со мотори на фосилни горива од 2035 година, во рамки на климатскиот пакет „Подготвени за 55“.
Истата година, Елон Маск ја купил социјалната мрежа „Твитер“ за 44 милијарди долари.

2023 – Починал актерот Метју Пери, познат по улогата на Чендлер Бинг во серијата „Пријатели“. Причината за смртта била предозирање со кетамин; пет лица се обвинети во врска со неговата смрт, меѓу кои и неговиот асистент и неколку лекари.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден (10 септември)

Објавено пред

на

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

Војни и мировни договори

  • 1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.

  • 1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.

  • 1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.

  • 1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.

  • 1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.

  • 1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.

  • 1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).


Политика и атентати

  • 1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.

  • 1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.

  • 1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.

  • 1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.

  • 1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.

  • 1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.

  • 2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.

  • 2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.

  • 2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.

  • 2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.

  • 2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.

  • 2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.

  • 2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.

  • 2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.


Култура и личности

  • 1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.

  • 1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.

  • 1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.

  • 1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.

  • 1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.

  • 1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.

  • 2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.


Несреќи и катастрофи

  • 1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.

  • 2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.

Прочитај повеќе...

Facebook

Последни објави

Кичево3 часа

Јанев денес беше во посета на ОВР Кичево, заедно со раководствата на „РЦ Запад“ и регионалниот сектор за внатрешни работи Охрид

Во рамки на денешната работна посета на Одделението за внатрешни работи во Кичево, директорот на БЈБ Александар Јанев оствари средба...

Кичево5 часа

„Џојсон Сeјфти Системс“ – Кичево заедно со „ОВР Кичево“ во кичевските училишта реализираа едукативна кампања на тема „Безбедноста на учениците во сообраќајот“

Во насока на унапредување на своите активности за корпоративна општествена одговорност, Џојсон Сeјфти Системс Македонија ДООЕЛ Кичево во соработка со...

Фото: Imad 786 @ unsplash Фото: Imad 786 @ unsplash
Lifestyle7 часа

Совршена кајгана за неколку минути: Тајната состојка што прави чуда

Кајганата со кремаста текстура е еден од најбрзите и највкусни оброци што можете да ги подготвите — идеален избор за...

Фото: Leon Bublitz @ unsplash Фото: Leon Bublitz @ unsplash
Магазин8 часа

YouTube воведува револуционерна AI функција – старите видеа сега изгледаат како нови

YouTube го претстави најголемото визуелно подобрување досега – нова функција со вештачка интелигенција што автоматски ја зголемува резолуцијата на старите...

Фото: Matthew Manuel @ unsplash Фото: Matthew Manuel @ unsplash
Магазин8 часа

Microsoft ги надмина очекувањата благодарение на силниот раст на cloud бизнисот

Американскиот технолошки гигант Microsoft објави квартални резултати кои ги надминаа очекувањата на аналитичарите, благодарение на значителниот раст на сегментот облак...

Фото: Mariia Shalabaieva @ unsplash Фото: Mariia Shalabaieva @ unsplash
Магазин8 часа

Nvidia стана првата компанија во светот вредна пет трилиони долари

Технолошкиот гигант Nvidia стана првата компанија во историјата со пазарна вредност поголема од пет трилиони американски долари. Според извештајот на...

На денешен ден11 часа

Светот „На денешен ден“ – 30 октомври

1762 – Роден е францускиот поет Андре де Шение, кој ги споил класичните поетски форми со новиот романтичарски дух. Се...

Хороскоп20 часа

Хороскоп за четврток (30 октомври)

ОВЕН Повеќето денови ќе бидете многу емотивни и склони кон промени во расположението. Исклучително е важно да се држите до...

Спорт21 час

Јувентус сигурен против Торино, Влаховиќ го отвори резултатот уште во петтата минута од натпреварот

Јувентус славеше со 3-1 против Удинезе на свој терен во Торино, во рамките на деветтото коло од италијанската Серија А....

Спорт1 ден

Високи признанија за работата на ФФМ, Омерагиќ и Јандреоски именувани на високи меѓународни позиции во „ФИФА“

Претседателот на Фудбалската федерација на Македонија, Масар Омерагиќ, доби нова меѓународна функција, тој е назначен за член на Олимпискиот фудбалски...

НАЈЧИТАНИ