На денешен ден
Рубрика: На денешен ден – 13 март
1325.- Ацтеките ја основале својата населба Тенохтитлан, подоцна главен град на Ацтечката империја, на местото каде што денес се наоѓа Сиудад Мексико. 1567.- Германските платеници ангажирани од холандската владетелка Маргарет од Парма убиле 2.000 калвинисти.
1572.- Во Стариград на островот Хвар умре Петар Хекторовиќ, авторот на песната „Рибари и рибарски жалби“, исклучително вреден книжевно-историски документ, во кој Хекторовиќ, освен автобиографски, запишал и скапоцени етнографски податоци, како. како и некои народни лирски и епски песни, меѓу кои и српската народна песна „Краљевиќ Марко и неговиот брат Андријаш“. Ја превел песната „Remedia amoris“ од римскиот поет Овидиј.
1781.- Вилијам Хершел, англиски астроном со германско потекло, ја откри седмата планета од Сончевиот систем, која подоцна го доби името Уран.
1809.- По неуспехот во војната со Русија и Данска во 1808 година, шведскиот крал Густав IV бил соборен со офицерски заговор.
1848.- Под притисок на демонстрациите и бунтот во Виена, австрискиот канцелар Клеменс Метерних поднесе оставка. Канцеларот побегна во Велика Британија, а царот Фердинанд I вети устав на илјадници гневни Виенци кои ја опколија палатата.
1865.- За време на американската граѓанска војна, Конфедеративниот конгрес, под претседателот Џеферсон Дејвис, жесток противник на укинувањето на ропството, донесе закон со кој им дозволува на робовите, во замена за нивната слобода, да служат како војници во јужната армија.
1881.- Во обид за атентат во Петроград е убиен рускиот император Александар II. Атентатот го извршиле членови на тајното терористичко здружение „Народна волја“.
1906.- Умрела Сузан Ентони, основач и водач на движењето за правата на жените во САД. Таа напиша „Историја на женското право на глас“.
1913 – Канбера стана главен град на Австралија.
1928.- По пукањето на браната „Свети Франциск“, на околу 60 километри северно од Лос Анџелес, повеќе од 450 луѓе се удавија во водата што ја поплави долината.
1946.- Припадниците на југословенската служба за државна безбедност го уапсија генералот и командант на кралската војска во Втората светска војна, Драгољуб Дража Михаиловиќ. На судењето пред Воениот суд во Белград, Михаиловиќ беше осуден на смрт за предавство. Тој беше застрелан на 17 јули истата година.
1972.- Велика Британија и Кина договорија размена на амбасадори на 22 години, бидејќи Лондон ја призна владата во Пекинг, Британците го затворија својот конзулат во Тајван.
1975.- Умре Иво Андриќ, еден од најголемите југословенски писатели на 20 век, чие дело и донесе престиж и меѓународно признание на југословенската литература. Тој е единствениот југословенски писател кој ја добил Нобеловата награда за литература (1961) („Екс понто“, „Знаци“, „На Дрина ќуприја“, „Травничка хроника“, „Госпоѓица“, „Крелета авлија“).
1990.- Советскиот парламент гласаше за воведување повеќепартиски систем, по 72-годишен монопол на власта од страна на Комунистичката партија.
1992.- Во земјотрес во источна Турција загинаа најмалку 570 луѓе.
1995.- На 72-годишна возраст во Белград умре популарниот театарски и филмски актер Мија Алексиќ.
1996.- Во градот Данблан, околу 40 километри северно од Глазгов, вооружен напаѓач уби 16 ученици од прво одделение на возраст од пет до шест години и нивниот учител во гимназијата на едно основно училиште, рани уште 13 ученици, а потоа изврши самоубиство.
1998.- Јужнокорејскиот претседател Ким Дае-Јонг, кој и самиот беше затворен поради своите политички убедувања, донесе одлука за масовна амнестија која опфати над пет милиони луѓе, од политички затвореници до пијани возачи на кои им беше одземена дозволата.
1999.- Во Косово шест лица загинаа, а повеќе од 50 беа ранети во експлозии на бомби во центарот на Подуево и на пазарот во Косовска Митровица, а двајца припадници на југословенската армија беа убиени во нападите на вооружената формација на косовските Албанци „Ослободување на Косово“. Армија“ кај Вучитрн.
2002 – Владата на Ангола прогласи едностран прекин на огнот во 27-годишната граѓанска војна со бунтовниците на Националниот сојуз за независност на Ангола (УНИТА).
2004.- Умре австрискиот кардинал Франц Кениг, познат по неговите услуги во поврзувањето на верите. Со години работел на воспоставување врски меѓу Ватикан и комунистичките земји, на негова иницијатива во 1964 година е основана Фондацијата „Про Ориенте“, која се занимава со дијалог меѓу Римокатоличката и православната црква.
2012 – 28 лица, меѓу кои 22 деца, загинаа во сообраќајна несреќа во тунелот Сиера во Швајцарија. Во автобусот, кој удрил во бетонскиот ѕид на тунелот, имало 52 деца од Белгија, кои се враќале дома по зимскиот одмор.
2013 – Нов папа стана Аргентинецот Хорхе Марио Бергољо, кој го избра името папата Франциско. Тој беше избран на функцијата поглавар на Римокатоличката црква откако неговиот претходник Бенедикт Шеснаесетти се повлече од таа функција на 28 февруари.
2016 – 37 лица загинаа, а 125 се повредени во експлозија предизвикана од автомобил-бомба на автобуска станица во Анкара, главниот град на Турција.
2017 – На кандидатот на владејачката партија Фидес, Јанош Адер, му беше доверен нов мандат за претседател на Унгарија.
На денешен ден
Светот на денешен ден (18 ноември)
Среден век и големи откритија
-
1477 – Основан е рускиот град Екатеринбург.
-
1493 – Кристофер Колумбо за првпат го здогледува Порторико; следниот ден се истоварува и островот го нарекува Сан Хуан Батиста.
18. и 19. век
-
1739 – Со Белградскиот договор Отоманската империја го враќа Белград и териториите северно од Западна Морава.
-
1865 – Во Њујорк се објавува расказот на Марк Твен: „Прославената скокачка жаба од округот Калаверас“.
Почеток на 20. век
-
1903 – САД потпишуваат договор со Панама за неограничено користење на Панамскиот канал.
-
1905 – Принцот Чарлс од Данска станува крал на Норвешка под името Хакон VII.
-
1909 – САД испраќаат два воени брода во Никарагва по масакрот што го наредил диктаторот Хозе Сантос Зелаја.
-
1910 – Започнува Мексиканската селска револуција, предводена од Панчо Виља и Емилијано Сапата.
Првата светска војна и последици
-
1918 – Латвија прогласува независност.
-
1918 – Белгиската армија повторно влегува во Брисел по четиригодишна германска окупација.
1920-ти и 1930-ти
-
1926 – Џорџ Бернард Шо ги одбива парите од Нобеловата награда.
-
1928 – Во Њујорк е прикажан „Паробродот Вили“, првиот анимиран филм со Мики Маус.
-
1936 – Германија и Италија ја признаваат владата на Франциско Франко во Шпанија.
Втора светска војна и по неа
-
1941 – Прв судир меѓу четници и партизани во Хрватска, во Почитељ.
-
1943 – 440 авиони на британските Кралски воздухопловни сили го бомбардираат Берлин, со минимална штета.
-
1945 – На изборите во Бугарија победува комунистичкиот Отечествен фронт.
Втора половина на 20. век
-
1959 – Премиера на филмот „Бен-Хур“ во Њујорк.
-
1969 – „Аполо 12“ слетува на Месечината – второ успешно слетување на човечка мисија.
-
1971 – „Лед Цепелин“ го објавува својот безнасловен албум („Led Zeppelin IV“).
-
1978 – Масовното самоубиство во Џонстаун: 913 жртви.
-
1982 – Боксерот Дук Ку Ким умира по мечот со Реј Манчини, што предизвикува реформи во боксот.
-
1987 – Пожар во лондонската метро-станица Кингс Крос: 31 загинат.
-
1988 – Претседателот Реган потпишува закон со кој дилерите на дрога можат да бидат осудени на смрт.
-
1990 – Првите општи избори во СР Босна и Херцеговина.
Распадот на Југославија
-
1991 – ЈНА го освојува Вуковар.
-
1991 – Мате Бобан ја прогласува „Хрватска заедница Херцег-Босна“.
-
1991 – Македонското собрание го усвојува Уставот, прогласувајќи независност.
-
1993 – Јужноафриканските лидери го одобруваат уставот што го означува крајот на апартхејдот.
Кон крајот на векот
-
1996 – Пожар во тунелот под Ла Манш.
-
1998 – Алис Мекдермот ја добива Националната награда за книга за „Шармантниот Били“.
-
1999 – На самитот на ОБСЕ во Истанбул е усвоена Повелбата за европска безбедност.
21. век
-
2002 – Тимот на Ханс Бликс пристигнува во Ирак како ОН-инспектори за нуклеарно оружје.
-
2003 – Хашкиот трибунал го обвинува Милан Бабиќ за злосторства против човештвото; подоцна осуден на 13 години.
-
2003 – Последна седница на коалицијата ДОС во Белград.
-
2004 – Русија го ратификува Протоколот од Кјото.
-
2004 – Чешка укинува задолжителен воен рок и преминува на професионална армија.
-
2006 – Тони Блер признава дека интервенцијата во Ирак била грешка.
-
2006 – Поплави во авганистанската покраина Бадгис: 53 загинати.
На денешен ден
Светот на денешен ден (8 ноември)
1520 – По наредба на данскиот крал Кристијан II, во „Стокхолмската крвава бања“ биле убиени повеќе од 80 шведски свештеници и благородници. Настанот предизвикал востание под водство на Густав Васа, кое во 1521 година ја ослободило Шведска од данската власт.
1620 – Во близина на Прага се одржала битката кај Бела Гора – првата голема битка од Триесетгодишната војна.
1805 – Диздарот на Смедерево, Мухарем Гуша Бошњак, му ги предал клучевите од градот на Караѓорѓе, со што Смедерево станало еден од првите градови ослободени во Првото српско востание.
1858 – По победата кај Грахово, Црна Гора добила меѓународно признати граници со Отоманската империја, гарантирани од Русија, Австрија, Франција и Прусија.
1889 – Монтана станала 41-та држава на Соединетите Американски Држави.
1895 – Германскиот физичар Вилхелм Конрад Рентген ги открил рендгенските зраци, по кои и се наречени. Во 1901 година ја добил првата Нобелова награда за физика.
1917 – Основан е Советот на народни комесари – новата влада на Советска Русија со Ленин на чело. Лев Троцки станал комесар за надворешни работи, а Сталин – за националности.
1923 – Осуетен е неуспешниот „Пуч во пивницата“ во Минхен, предводен од Адолф Хитлер и генерал Ерих Лудендорф. Хитлер бил уапсен и осуден на пет години затвор, каде ја напишал својата книга „Мојата борба“ (Mein Kampf).
1931 – Во Кралството Југославија се одржале парламентарни избори, на кои излегле над 2,3 милиони гласачи.
1937 – Во Минхен бил прикажан нацистичкиот пропаганден филм „Вечниот Евреин“.
1941 – Основана е Комунистичката партија на Албанија.
1942 – Сојузничките сили под команда на генерал Двајт Ајзенхауер започнале со искрцување во Северна Африка. Операцијата завршила во мај 1943 година со победа на сојузниците.
1944 – Во текот на Народноослободителната војна биле ослободени Штип, Неготино и Струга.
1959 – Обединетата Арапска Република и Судан потпишале договор за користење на реката Нил.
1960 – Џон Ф. Кенеди го победил Ричард Никсон на претседателските избори во САД, станувајќи најмладиот избран претседател во американската историја.
1971 – Издаден е четвртиот студиски албум на „Лед Цепелин“, кој го содржи легендарниот хит „Stairway to Heaven“.
1977 – Грчкиот археолог Манолис Андроникос ја открил гробницата на Филип II Македонски во Вергина.
1989 – Даглас Вајлдер е избран за гувернер на Вирџинија – првиот Афроамериканец на таа функција во историјата на САД. Истовремено, Дејвид Динкинс станал прв црн градоначалник на Њујорк.
1991 – Југословенската морнарица воспоставила поморска блокада на Хрватска.
1992 – Започнала Митровданската офанзива – една од најжестоките битки во војната во Босна и Херцеговина, во реонот на Невесиње.
1995 – Република Македонија станала 38-ма членка на Советот на Европа.
1998 – Суд во Бангладеш изрекол смртни казни за 15 поранешни офицери, обвинети за убиството на претседателот Шеик Муџибур Рахман во 1975 година.
2001 – Припадниците на српската единица „Црвени беретки“ започнале бунт во Кула, кој завршил по десет дена со преговори со владата.
Истиот ден, францускиот Сенат усвоил закон за ограничена автономија на Корзика.
2002 – Советот за безбедност на ОН ја усвоил Резолуцијата 1441, со која се бара разоружување на Ирак.
2006 – Прогласен е новиот Устав на Република Србија, со кој Косово е дефинирано како составен дел на државата.
2010 – Европската Унија ги укина визите за граѓаните на Босна и Херцеговина и Албанија.
2016 – Доналд Џ. Трамп е избран за претседател на САД, по победата над Хилари Клинтон
На денешен ден
Светот „На денешен ден“ – 30 октомври
1762 – Роден е францускиот поет Андре де Шение, кој ги споил класичните поетски форми со новиот романтичарски дух. Се спротивставил на јакобинската диктатура и бил погубен на гилотина во 1794 година.
1817 – Симон Боливар ја формира првата независна влада на Венецуела.
1830 – Починал Петар I Петровиќ Његош, црногорски епископ и државник. Тој го донел првиот закон на Црна Гора (1796) и основал централно судско тело (1803), обединувајќи ги завојуваните племиња.
1864 – Со Виенскиот мир, Данска им ги предала Шлезвиг, Холштајн и Лауенбург на Прусија.
1869 – Во Белград е отворен Народниот театар, дело на архитектот Александар Бугарски. На свеченоста е изведена сликата „Посмртна слава на принцот Михаил“ од Ѓорѓе Милетиќ.
1905 – Рускиот цар Николај II го издал Октомврискиот манифест, со кој биле воведени граѓански слободи и избран парламент – Думата.
1910 – Починал Жан Анри Динан, швајцарски филантроп и основач на Црвениот крст, добитник на првата Нобелова награда за мир (1901).
1918 – Словачка се одвоила од Унгарија и со Чешка ја формирала Чехословачка, првата држава создадена по распадот на Австро-Унгарија.
Истата година Турција капитулирала во Првата светска војна, со што престанала да постои Отоманската империја.
1922 – По „Маршот кон Рим“, Бенито Мусолини ја формирал првата фашистичка влада во Италија.
1938 – Радио драмата „Војна на световите“ на Орсон Велс предизвикала паника во САД – слушателите поверувале дека станува збор за вистинска инвазија од Марс.
1973 – Отворен е Босфорскиот мост, што ги поврзува Европа и Азија.
1974 – Мухамед Али се вратил на боксерскиот ринг и со нокаут го победил Џорџ Форман.
1975 – Принцот Хуан Карлос го наследил болниот диктатор Франциско Франко и ја презел власта во Шпанија.
Истата година се случила авионската несреќа на „Инекс-Адрија“ кај Прага, во која загинале 75 патници.
1990 – Кина објавила дека има 1 милијарда и 13 милиони жители.
1995 – На референдумот во Квебек, 50,6% од гласачите се изјасниле против независноста од Канада.
1998 – Започнала НАТО мисијата „Орловско око“ за надгледување на воздушниот простор над Косово.
2000 – Во Мадрид, автомобил-бомба убила судија од Врховниот суд и уште две лица; нападот се припишува на групата ЕТА.
2001 – Лондонскиот клуб на доверители ѝ го намалил долгот на СР Југославија за 600 милиони долари.
2003 – Донаторска конференција во Хаг обезбедила 15,7 милиони евра за судот за воени злосторства во Сараево.
Истата година, Џулио Андреоти бил ослободен од обвинението за вмешаност во убиството на новинарот Кармине Пикорели.
2006 – Аугусто Пиноче, поранешен чилеански диктатор, бил ставен во домашен притвор за злосторства извршени за време на неговото владеење.
2008 – Починал Исмет (Ицо) Вољевица, познат хрватски карикатурист и автор на стрипот „Грга“.
2011 – Росен Плевнелиев бил избран за претседател на Бугарија.
2012 – Ураганот Сенди го погодил источниот брег на САД, одземајќи најмалку 39 животи и оставајќи милиони без струја.
2017 – Светската метеоролошка организација објавила дека концентрацијата на CO₂ во атмосферата достигнала рекордно ниво во 2016 година.
2020 – Починал митрополит Амфилохие, лидер на Српската православна црква во Црна Гора, од последици на COVID-19.
2022 – Луиз Инасио Лула да Силва е избран по трет пат за претседател на Бразил.
-
Кичево23 часа„ЕВН КЕЦ Кичево“ најави прекин на електрична енергија на овие локации, работите на терен се планирани за вторник и четврток
-
Хороскоп1 денХороскоп за понеделник (17 ноември)
-
Спорт2 дена(ЖИВО) У17: Македонија – Русија во вториот контролен меч, кичевчанецот Војчески во стартниот состав
-
Временска прогноза1 денПопоски: Доаѓаат обилни врнежи од дожд кои ќе предизвикаат поплави, ќе има засилен ветер, западниот дел од државата ќе наврнат до 200 литри/м³ дожд
-
Хороскоп9 часаХороскоп за вторник (18 ноември)
-
Спорт2 дена(ФОТО) У17: Русија поуспешна од Македонија во вториот контролен меч, одигран денес во Струмица
-
Македонија18 часаПоскапи нафтени деривати од ноќеска, ова е новата цена за источен литар
-
Македонија20 часаНелегално ја преминал границата „Ќафасан“, потоа превезувал огревно дрво без таблици и без документација
