На денешен ден

Светот на денешен ден – 1 мај

Објавено пред

4 години

на

мај 1, 2021

Од

Порта.мк

1218 година – Роден е германскиот император Рудолф Први од Хабсбург, основач на династијата Хабсбург, една од најстарите и најмоќните во Европа. Владеел од 1273 година па се до неговата смрт во 1291 година.

1707 година – Стапува на сила Законот за унија, обединувајќи ги кралствата на Шкотска и Англија во Велика Британија.

1778 година – Во Сомбор е отворена „Подготовка“ – првото училиште за српски учители.

1858 година – Црногорците ги поразија многу посилните османлиски трупи на Грахово. После таа победа, со поддршка на Франција, меѓународната комисија ја утврди границата помеѓу Отоманската империја и Црна Гора во 1860 година, на која беа припоени Грахово, Рудин, Никшика Чупа и Горњи Васојевиќи.

1866 година – Во Србија се издаваат првите поштенски марки. Истиот ден во 1874 година, во Црна Гора беа издадени првите поштенски марки.

1873 година – Дејвид Ливингстон, шкотски лекар, мисионер и истражувач на Африка, кој ги открива водопадите во Викторија, е пронајден мртов во Читамбо, денешна Замбија.

1876 година – Британскиот парламент го донесе Кралскиот акт за титули, прогласувајќи ја кралицата Викторија за царица на Индија.

1886 година – Во Чикаго, 40.000 работници штрајкуваа, барајќи подобри услови за работа, изразени во слоганот „Три осум“ – осум часа работа, одмор и културно воздигнување. Во судир со полицијата, шест работници загинаа, а околу 50 беа ранети. Од 1889 година, овој ден се слави како Меѓународен ден на трудот. Првпат се славеше во Србија во 1894 година.

1904 година – Умре чешкиот композитор Антонин Дворак (Антонин Дворак). Девет симфонии се издвојуваат од неговиот богат опус, од кои најпозната е „Симфонијата од новиот свет“.

1925 година – Кипар официјално стана британска колонија. Велика Британија го презеде Кипар од Отоманската империја во 1878 година, а во 1914 година го анектираше островот.

1931 година – Официјално беше отворен облакодерот од storyујорк со 102 ката, тогаш највисоката зграда во светот.

1945 година – Германскиот нацистички водач Josephозеф Гебелс, министер за образование и пропаганда по доаѓањето на нацистите на власт во 1933 година, се самоуби во бункер во Берлин од страв од одговорност за нацистичките злосторства во Втората светска војна. Гебелс се уби себе си и целото семејство во последните часови пред падот на Берлин.

1960 година – Во Советскиот Сојуз беше соборен американски шпионски авион У-2. Пилотот Франсис Пауерс, кој избегал со исфрлање од авион, бил фатен и разменет во февруари 1962 година за советски шпион.

1978 година – Јапонскиот истражувач Наоми Уемура стана првиот човек кој сам стигнал до Северниот пол, минувајќи 950 километри санки за кучиња.

1982 година – 50.000 приврзаници на Солидарност демонстрираа против военото владеење во Полска. Воената состојба во таа земја беше воведена на 13 декември 1981 година, кога генералот Војчех Јарузелски ги укина цивилните власти и воведе воена администрација.

1993 година – Претседателот на Шри Ланка, Ранасинг Премадас, беше убиен на прославата на Први мај во Коломбо.

1994 година – Бразилскиот автомобилски ас Аиртон Сена (Аиртон Сена), еден од најдобрите возачи на Формула 1 во нејзината историја, е убиен на трката за Големата награда на Сан Марино.

1995 година – Артилерискиот напад врз Пакрач го означи почетокот на офанзивата на хрватските сили во западна Славонија наречена „Блесок“. Неколку дена подоцна, Хрватска ја окупираше целата област, а десетици илјади Срби избегаа во БиХ и Србија.

1997 година – Лабуристичката партија на Тони Блер победи на парламентарните избори во Велика Британија, по 18 години владеење на конзервативците.

1999 година – Воздушен напад на НАТО врз СР Југославија удри во автобус на мост во Лужани, Косово. Загинаа 60 лица.

2001 година – Претседателот на САД Georgeорџ В. Буш побара измена на договорот што Соединетите држави го склучија со СССР во 1972 година за антибалистички ракети, со што ќе се отвори патот за нов план за одбрана на САД.

2003 година – Во земјотрес во Турција загинаа 176 лица, вклучително и 25 ученици во паѓачки интернат.

2004 година – Во Брисел беа подигнати знамињата на десет нови членки на Европската унија (ЕУ), со што бројот на земјите што ја сочинуваат оваа економска и политичка интеграција достигна 450 милиони. Унгарија, Полска, Чешка, Словачка, Словенија, Кипар, Малта, Естонија, Летонија и Литванија официјално станаа полноправни членки на ЕУ. Тоа беше најголемото проширување на ЕУ од нејзиното основање во 1957 година.

2009 – Први мај маршеви во Германија, Турција и Грција се претворија во судири со полицијата, додека илјадници луѓе излегоа на улиците на Франција и Шпанија во знак на протест против социјалната политика во услови на светска економска криза.

2011 година – Поглаварот на Римокатоличката црква, Бенедикт Шеснаесетти, го прогласи за претходник Јован Павле Втори благословен пред повеќе од еден милион луѓе на плоштадот Свети Петар.

2011 година – Бомбардирањето на НАТО врз куќата на либискиот лидер Моамер Гадафи, кој не беше повреден, го уби неговиот најмлад син Саиф ал-Араб и неговите три деца.

2017 година – Палестинското исламско движење Хамас ја смени својата програма, прифаќајќи дека државата Палестина е ограничена на границите од 1967 година и инсистира на политички, нерелигиозен карактер на нејзиниот конфликт со Израел.

2020 година – Меѓународниот ден на трудот се одбележува во светот без собири и други манифестации вообичаени за 1 мај. Забраните за движење поради пандемијата на вирусот корона ги намалија собирите на излегување на балкони со постери или виртуелни собири на социјалните мрежи.

Тагови:1 Мај На денешен ден

Следно

На денешен ден – 2 мај

Не пропуштај

На денешен ден – 30 април

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден (10 септември)

Објавено пред

6 дена

на

септември 10, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

Војни и мировни договори

1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).

Политика и атентати

1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.

Култура и личности

1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.

Несреќи и катастрофи

1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 2 септември

Објавено пред

2 недели

на

септември 2, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🛡️ Воени битки и борби

31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.

📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки

1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.

✈️ Откритија, истражувања и летови

1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.

✊ Протести и демонстрации

1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.

⚰️ Смртни случаи на познати личности

1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 1 септември

Објавено пред

2 недели

на

септември 1, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🕊️ Смрт и загуби

1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.

⚔️ Војни и конфликти

1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.

🌍 Политички и државни настани

1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.