Следете не

На денешен ден

Светот на денешен ден (20 септември)

Објавено пред

на

480 п.н.е – Во поморската битка кај островот Саламин во Егејското Море, Грците, под команда на атинскиот генерал Темистокле ги победија Персијците предводени од кралот Ксеркс, со што се обезбеди превласт на Атина на море.

1519.- Португалскиот морепловец Фернандо Магеланес отплови од Севилја со пет бродови на патување низ целиот свет. Магелан беше убиен во битка со староседелците на островот Муктан во 1521 година, а само еден брод „Викторија“ со 18 морнари се врати во Севилја во септември 1522 година. Ова патување заплови за прв пат на Земјата.

1697 година – Во Рејсвик, во близина на Хаг, Англија, Шпанија, Холандија и Германската империја, беше потпишан мировен договор со Франција, со што заврши војната на Големата алијанса. Преку вешта дипломатија, Франција успеа да ги задржи скоро сите освоени територии.

1833.- Роден е италијанскиот новинар и пацифист Ернесто Теодоро Монета, добитник на Нобеловата награда за мир во 1907. Тој беше директор на миланскиот весник Ил Секоло и претседател на Меѓународниот конгрес за мир во Милано во 1906 година, а во младоста следбеник на Гарибалди и борец.

1842.- Роден е шкотскиот хемичар и физичар Jamesејмс Девар, пронаоѓач на термосот. Прво произведе течност (1898), а потоа цврст водород (1899).

1863.- Умре германскиот филолог и писател Јакоб Грим, основач на модерните германски студии. Со својот брат Вилхелм, тој собра и објави познати приказни и бајки за деца. Започна да работи на големиот „Германски речник“ (1852). Преведувал српски народни песни собрани од Вук Стефановиќ Караџиќ.

1870 – Силите на италијанскиот крал Виторио Емануеле влегоа во Рим, завршувајќи го обединувањето на Италија. Папата Пие IX се повлече во Ватикан и се прогласи за затвореник.

1928 – Големиот фашистички совет станува врховно законодавно тело во Италија, заменувајќи го поранешниот Совет на заменици.

1934.- Родена е италијанската филмска актерка Софија Скиколоне, позната како Софија Лорен, оскаровка од 1961 година за „Две жени“. Таа се прослави со филмовите „Чокара“, „Црна орхидеја“, „Леб, Loveубов и …“, „Копнеж под славините“.

1945.- Сојузничкиот конгрес и неговите водачи, Махатма Ганди и Пандит Неру, го отфрлија британскиот предлог за самоуправа и побараа целосна независност на Индија.

1957.- Умре финскиот композитор Јан Сибелиус, автор на седум симфонии, популарен концерт за виолина и познатата симфониска поема „Финска“.

1960.- Поранешна британска колонија на Кипар, 13 африкански држави кои добиваат независност се примени во ОН.

1970.- Советско летало Луна 16 слета на Месечината и собира примероци од месечината на почвата.

1976.- Шведската социјалдемократска партија ги загуби парламентарните избори, првпат по повеќе од 40 години.

1977 – Виетнам и Djибути се примени во ОН како 149 -та и 150 -та членка на меѓународната организација.

1979.- Соборен е Jeanан Бадел Бокас, владетел на Централноафриканската империја. Новиот шеф на државата, поранешниот претседател Давид Дацко, ја врати земјата на републички статус. Бокаса ја собори Дака со воен удар во 1965 година, а во 1976 година ја укина републиката и се прогласи за император.

1981 – Централноамериканската држава Белизе на брегот на Карибите (поранешен британски Хондурас) доби независност од Британија.

1984.- Во напад со автомобил -бомба врз американската амбасада во Бејрут загинаа 16 лица, а американскиот амбасадор беше повреден.

1990.- Парламентите на Источна и Западна Германија го ратификуваа договорот што ги обединува двете земји.

1990.- Умре српскиот дизајнер на авиони Слободан Зрниќ, декан на Машинскиот факултет на Универзитетот во Нови Сад, еден од дизајнерите на авионите ИК-3 и С-49. На 6 април 1941 година, авионот ИК-3 учествуваше во одбраната на Белград во Втората светска војна.

1991.- Црногорскиот парламент ја прогласи Црна Гора за еколошка држава во Забjак и прифати декларација за заштита на природата. Проектот на првата еколошка држава во светот беше прифатен во 1992 година на светскиот еко-самит во Бразил под покровителство на ОН.

2000.- Рускиот космонаут Герман Титов, вториот човек што лета во вселената, умре во Москва. Во август 1961 година, во бродот „Восток 2“, Титов помина 25 часа во вселената, патувајќи околу земјата 17 пати. За неговите заслуги во освојувањето на универзумот, тој ги доби највисоките државни награди и титулата херој на СССР.

2001.- Албанските терористи започнаа со предавање на последното оружје на трупите на НАТО во Македонија. Тој ден, во македонскиот парламент започна дискусија за уставните амандмани што ќе гарантираат поголеми права на албанското малцинство.

2003.- Поранешниот американски претседател Бил Клинтон официјално го отвори Меморијалниот центар во Поточари (БиХ) посветен на жртвите од масакрот во Сребреница во 1995 година, кога силите на Армијата на Република Српска убија околу 8.000 Бошњаци.

2005.- Во Виена умре познатиот „ловец на нацистите“ Симон Визентал, одговорен за апсењето на повеќе од 1.000 припадници на германскиот нацистички режим, меѓу кои и еден од најблиските соработници на Хитлер, Адолф Ајхман и поранешниот командант на концентрациониот логор Треблинка, Франц Штангл.

2008.- Илјадници луѓе учествуваа на мировните протести во Берлин и Штутгарт, Германија и Манчестер во Обединетото Кралство, спротивно на војната во Авганистан.

2011 година – Во судирите во Јемен откако полицијата употреби снајперисти и минофрлачки оган во масовните протести против јеменскиот претседател Али Абдула Салех, кој е на власт речиси 33 години, загинаа 60 луѓе за три дена.

2011.- Словенечкиот парламент и изгласа недоверба на владата на премиерот Борут Пахор.

2012.- Францускиот музеј Лувр отвори оддел посветен на исламската уметност, со околу 18.000 уметнички дела кои датираат од седмиот до 19 век, во чија 11 -годишна изградба беа инвестирани 100 милиони евра.

2014.- Партијата Национален центар на десниот центар победи на парламентарните избори во Нов Зеланд, со што на премиерот на Нов Зеланд, Johnон Кеј му беше доделен трет последователен мандат.

2015 година – На предвремените избори во Грција, втор од почетокот на годината, победи Сириза, предводена од Алексис Ципрас, кој ќе формира влада со десничарската партија „Независни Грци“. Новата коалициска влада на Грција, дури и по други предвремени избори, останува во истиот состав како и претходната, чија оставка ги предизвика тие избори.

2016 година – Во Сомалија, пет милиони луѓе не добиваат доволно храна, а меѓу нив, повеќе од 300.000 деца под петгодишна возраст се акутно потхранети. Сушата во јужна и централна Сомалија е главниот виновник за драматичниот недостаток на храна.

2019 година – Неколку стотици илјади луѓе излегоа на улиците низ градовите ширум светот, како дел од глобалниот штрајк на кој беше упатено барање до светските лидери што се собраа на самитот на ОН за климата да усвојат итни мерки за спречување на климатска катастрофа.

На денешен ден

Светот „На денешен ден“ – 30 октомври

Објавено пред

на

ФОТО: Unsplash.com

1762 – Роден е францускиот поет Андре де Шение, кој ги споил класичните поетски форми со новиот романтичарски дух. Се спротивставил на јакобинската диктатура и бил погубен на гилотина во 1794 година.

1817Симон Боливар ја формира првата независна влада на Венецуела.

1830 – Починал Петар I Петровиќ Његош, црногорски епископ и државник. Тој го донел првиот закон на Црна Гора (1796) и основал централно судско тело (1803), обединувајќи ги завојуваните племиња.

1864 – Со Виенскиот мир, Данска им ги предала Шлезвиг, Холштајн и Лауенбург на Прусија.

1869 – Во Белград е отворен Народниот театар, дело на архитектот Александар Бугарски. На свеченоста е изведена сликата „Посмртна слава на принцот Михаил“ од Ѓорѓе Милетиќ.

1905 – Рускиот цар Николај II го издал Октомврискиот манифест, со кој биле воведени граѓански слободи и избран парламент – Думата.

1910 – Починал Жан Анри Динан, швајцарски филантроп и основач на Црвениот крст, добитник на првата Нобелова награда за мир (1901).

1918Словачка се одвоила од Унгарија и со Чешка ја формирала Чехословачка, првата држава создадена по распадот на Австро-Унгарија.
Истата година Турција капитулирала во Првата светска војна, со што престанала да постои Отоманската империја.

1922 – По „Маршот кон Рим“, Бенито Мусолини ја формирал првата фашистичка влада во Италија.

1938 – Радио драмата „Војна на световите“ на Орсон Велс предизвикала паника во САД – слушателите поверувале дека станува збор за вистинска инвазија од Марс.

1973 – Отворен е Босфорскиот мост, што ги поврзува Европа и Азија.

1974Мухамед Али се вратил на боксерскиот ринг и со нокаут го победил Џорџ Форман.

1975Принцот Хуан Карлос го наследил болниот диктатор Франциско Франко и ја презел власта во Шпанија.
Истата година се случила авионската несреќа на „Инекс-Адрија“ кај Прага, во која загинале 75 патници.

1990 – Кина објавила дека има 1 милијарда и 13 милиони жители.

1995 – На референдумот во Квебек, 50,6% од гласачите се изјасниле против независноста од Канада.

1998 – Започнала НАТО мисијата „Орловско око“ за надгледување на воздушниот простор над Косово.

2000 – Во Мадрид, автомобил-бомба убила судија од Врховниот суд и уште две лица; нападот се припишува на групата ЕТА.

2001Лондонскиот клуб на доверители ѝ го намалил долгот на СР Југославија за 600 милиони долари.

2003 – Донаторска конференција во Хаг обезбедила 15,7 милиони евра за судот за воени злосторства во Сараево.
Истата година, Џулио Андреоти бил ослободен од обвинението за вмешаност во убиството на новинарот Кармине Пикорели.

2006Аугусто Пиноче, поранешен чилеански диктатор, бил ставен во домашен притвор за злосторства извршени за време на неговото владеење.

2008 – Починал Исмет (Ицо) Вољевица, познат хрватски карикатурист и автор на стрипот „Грга“.

2011Росен Плевнелиев бил избран за претседател на Бугарија.

2012 – Ураганот Сенди го погодил источниот брег на САД, одземајќи најмалку 39 животи и оставајќи милиони без струја.

2017 – Светската метеоролошка организација објавила дека концентрацијата на CO₂ во атмосферата достигнала рекордно ниво во 2016 година.

2020 – Починал митрополит Амфилохие, лидер на Српската православна црква во Црна Гора, од последици на COVID-19.

2022Луиз Инасио Лула да Силва е избран по трет пат за претседател на Бразил.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Светот на денешен ден (28 октомври)

Објавено пред

на

ФОТО: Unsplash.com @ Lucian Alexe

1492 – Кристофер Колумбо ја открил Куба за време на своето прво патување преку Атлантскиот океан и ја прогласил за посед на Шпанија.

1628 – Кралските трупи, предводени од кардиналот Ришелје, го зазеле хугенотското (протестантско) упориште Ла Рошел по неколкумесечна опсада.

1636 – Во Кембриџ, Масачусетс, бил основан Харвард колеџ – најстарата високообразовна институција во Соединетите Американски Држави.

1704 – Починал англискиот филозоф Џон Лок, еден од основоположниците на емпиризмот и либералната филозофија. Неговите дела, меѓу кои „Преглед на човечкиот разум“, „Писма за толеранцијата“ и „Два трактати за владата“, извршиле силно влијание врз понатамошниот развој на европската мисла.

1746 – Катастрофален земјотрес во Перу ги уништил градовите Лима и Каљао, при што загинале најмалку 18.000 лица.

1836 – Била прогласена федерацијата меѓу Перу и Боливија.

1884 – Роден е Милоје Милојевиќ, српски композитор, музиколог, педагог и критичар, професор на Музичката академија во Белград и еден од основачите на српската музикологија. Тој го основал белградскиот оркестар „Collegium musicum“ и е автор на дела како „Четири дела за пијано“, „Мелодии и ритми од Балканот“ и „Пред величеството на природата“.

1886 – Американскиот претседател Гровер Кливленд ја открил Статуата на слободата во њујоршкото пристаниште. Статуата е подарок од Франција, дело на скулпторот Фредерик Огист Бартолди.

1891 – Силен земјотрес на јапонскиот остров Хоншу (Нипон) усмртил околу 10.000 лица и оставил повеќе од 300.000 луѓе без домови.

1914 – Роден е американскиот микробиолог Џонас Едвард Салк, кој во 1953 година ја развил првата ефикасна вакцина против детска парализа.

1918 – По распадот на Австро-Унгарија, Националниот комитет ја презел власта во Прага. Република Чехословачка официјално била прогласена во ноември 1918 година со Томас Гариг Масарик како прв претседател.

1919 – Во САД стапила во сила забрана за продажба на пијалаци со повеќе од половина процент алкохол.

1922 – Околу 40.000 фашисти, т.н. „црнокошулаши“, предводени од Бенито Мусолини, тргнале од Неапол во „Маршот кон Рим“. Два дена подоцна, кралот Виторио Емануеле III му го доверил мандатот на Мусолини да формира влада, со што започнал фашистичкиот режим што траел до 1943 година.

1923 – Починал Стојан Протиќ, српски политичар и публицист, еден од основачите на Радикалната партија и прв премиер на Кралството на Срби, Хрвати и Словенци. Бил уредник на весниците „Самоуправа“ и „Оџек“.

1932 – Роден е Спирос Кипријану, кипарски државник и прв министер за надворешни работи по стекнувањето на независноста на Кипар во 1960 година. Во 1977 година станал претседател на државата по смртта на архиепископот Макариос III.

1940 – Италијанските трупи ја нападнале Грција од Албанија, откако Атина го одбила ултиматумот со кој Италија барала воени бази на грчка територија. Со помош на Германија, Грција била окупирана во април 1941 година.

1962 – Официјално завршила Кубанската ракетна криза: советскиот лидер Никита Хрушчов наредил повлекување на ракетите од Куба, а американскиот претседател Џон Ф. Кенеди ја укинал поморската блокада.

1974 – Арапските лидери, меѓу кои и јорданскиот крал Хусеин, усвоиле декларација со која се повикува на создавање независна палестинска држава.

1982 – Социјалистичката работничка партија на Шпанија, предводена од Фелипе Гонзалес, извојувала убедлива победа на општите избори.

1995 – Во пожар во метрото во главниот град на Азербејџан, Баку, загинале 289 лица, а 270 биле повредени.

2000 – Во Косово се одржале локални избори под покровителство на ОН. Демократската лига на Косово, предводена од Ибрахим Ругова, извојувала убедлива победа. Србите ги бојкотирале изборите, а југословенските власти не ги признале резултатите.

2001 – Американскиот претседател Џорџ В. Буш формирал Група за следење на странски терористи, предводена од државниот обвинител Џон Ешкрофт, со задача да идентификува и депортира странски државјани кои нелегално престојуваат во САД.

2002 – Високиот американски дипломат Лоренс Фоли бил убиен во Аман, Јордан. Тој ја раководел канцеларијата на УСАИД во американската амбасада и бил првиот западен дипломат убиен во таа земја.

2005 – Починал големиот актер Љуба Тадиќ, член на Белградскиот драмски театар, Народниот театар, Ателје 212 и Југословенскиот драмски театар. Настапувал во повеќе од 60 филмови и бројни радио и телевизиски драми.

2008 – На претседателските избори на Малдивите, Маумун Абдула Гајум ја изгубил власта по 30 години. Опозицискиот кандидат Мохамед Нашид, кој повеќепати бил затворан за време на неговото владеење, ја однел победата.

2011 – Починал писателот и филозоф Радомир Константиновиќ, автор на влијателниот есеј „Филозофија на Паланка“.

2013 – Починале Тадеуш Мазовиецки, првиот некомунистички премиер во Источна Европа по Втората светска војна и активист на движењето „Солидарност“, и Александар Тијаниќ, новинар и директор на Радио-телевизија Србија.

2018 – Жаир Болсонаро победил на претседателските избори во Бразил и станал 38-ми претседател на земјата.

2020 – Србија добила нова влада со 21 министерство и двајца министри без ресор, предводена од премиерката Ана Брнабиќ во нејзиниот втор мандат.

2022 – Европскиот парламент и земјите-членки на Европската Унија се договориле да ја забранат продажбата на нови возила со мотори на фосилни горива од 2035 година, во рамки на климатскиот пакет „Подготвени за 55“.
Истата година, Елон Маск ја купил социјалната мрежа „Твитер“ за 44 милијарди долари.

2023 – Починал актерот Метју Пери, познат по улогата на Чендлер Бинг во серијата „Пријатели“. Причината за смртта била предозирање со кетамин; пет лица се обвинети во врска со неговата смрт, меѓу кои и неговиот асистент и неколку лекари.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден (10 септември)

Објавено пред

на

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

Војни и мировни договори

  • 1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.

  • 1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.

  • 1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.

  • 1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.

  • 1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.

  • 1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.

  • 1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).


Политика и атентати

  • 1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.

  • 1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.

  • 1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.

  • 1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.

  • 1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.

  • 1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.

  • 2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.

  • 2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.

  • 2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.

  • 2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.

  • 2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.

  • 2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.

  • 2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.

  • 2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.


Култура и личности

  • 1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.

  • 1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.

  • 1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.

  • 1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.

  • 1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.

  • 1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.

  • 2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.


Несреќи и катастрофи

  • 1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.

  • 2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.

Прочитај повеќе...

Facebook

Последни објави

Хороскоп13 часа

Хороскоп за недела (2 ноември)

ОВЕН Постои можност на деловно поле да добиете помош околу напредувањето кое сте го очекувале. Потребно е повеќе да и...

Здравје и убавина15 часа

Треба да се знае, слебеењето незначи дека треба да гладувате, еве неколку работи околу таа тема

Комбинацијата на редовна физичка активност и балансирана исхрана е најсигурниот пат до намалување на телесната тежина и подобрување на изгледот...

Македонија21 час

Додека преземал службени дејствија жител на Велешта нападнал полициски службеник

На 31.10.2025 во 15:00 часот на магистралниот пат Подмољје-Струга, полициски службеницн од ОВР Струга го лишија од слобода И.И.(45) од...

Хороскоп2 дена

Месечен Хороскоп (ноември 2025)

ОВЕН Ова може да биде интересен ден на работа, бидејќи ќе имате голема помош и некој кој може да делува...

Здравје и убавина2 дена

Пијалокот „Ракија“ може да лекува, еве десет значајни случувања кои може ракијата позитивно да дејствува врз нив

На Балканот, каде тврдокорноста е дел од секојдневието, ракијата не е само пијалок што ја придружува добрата трпеза и веселите...

Кичево2 дена

Поради градежни активности на автопат Охрид-Кичево кај Подмоље ќе се врши пренасочување на сообраќај до среда

СВР Охрид ги известува граѓаните дека поради изведување на градежни работи во делот на автопатот Охрид-Кичево, кај клучката Подмоље, во...

Временска прогноза2 дена

Попоски: Ни претстои потопла зима, но со повеќе снег од лани

Изминатиов подолг период во голем број од медиумите читаме и слушаме најави дека пред нас е зима на векот или...

Култура2 дена

Денеска е „Св.Апостол Лука“, честит именден и роденден на сите кои слават

Денес, на 31 октомври, ја одбележуваме славата на Светиот апостол и евангелист Лука, заштитникот на лекарите и еден од најпочитуваните...

Скопје2 дена

Лишен од слобода возачот кој удри малолетничка на ул. „Перо Наков“ во Скопје и избега од местото на настанот

На 30.10.2025 околу 19:30 часот, по преземени оперативни мерки, полициски службеници од Единицата за интервентна полиција при СВР Скопје го...

Хороскоп3 дена

Хороскоп за петок (31 октомври)

ОВЕН Можеби немате веќе нови идеи и тешко ви е да имате позитивни мисли кога станува збор за работата. Мора...

НАЈЧИТАНИ