Свет
Светскиот ден на водата, и покрај бројните извори на подземни води – милијарди немаат пристап до нea
Иако е постигнат значителен напредок во зголемувањето на пристапот до чиста вода за пиење и канализација, милијарди луѓе, главно во руралните области, сè уште немаат пристап до овој единствен ресурс. Во светот, секој трет човек нема пристап до безбедна вода за пиење, две од пет лица немаат основни услови за миење раце со сапун и вода, а повеќе од 673 милиони луѓе се без тоалети.
Пандемијата на коронавирус ја покажа критичната важност на санитарните услови, хигиената и соодветниот пристап до чиста вода за превенција и контрола на болестите.
Хигиената на рацете спасува животи. Според Светската здравствена организација, миењето раце е една од најефикасните активности што можете да ги преземете за да го намалите ширењето на патогени и да спречите инфекции, вклучително и коронавирус. Сепак, милијарди луѓе сè уште немаат безбедна вода, а средствата за третман на водата се несоодветни.
Меѓународниот ден на водата, 22 март, е датум за славење на водата и подигање на свеста за проблемот на заедниците кои живеат без пристап до безбедни извори на вода.
На Конференцијата на ОН во Рио де Жанеиро во 1993 година, беше одлучено да се одбележува Денот на водата секоја година, а преку повеќе од 30 свои организации, Обединетите нации го решаваат прашањето за водата преку извештаи, нагласувајќи ја важноста на овој ресурс, потсетувајќи дека еден од Целите за планетарен одржлив развој до 2030 година е општиот пристап до чиста вода во соодветни санитарни услови.
Годинава фокусот е на подземните води, а слоганот „Направи ги невидливи видливи“ ја нагласува нејзината важност.Речиси сите моментални слатки води во светот се подземни води и се основа за снабдување со вода за пиење, канализациски системи, земјоделство, индустрија и екосистеми.
Во многу области, подземните води се користат прекумерно и нерационално, а нивниот недостаток би претставувал проблем за човештвото кој би бил решен со децении, па дури и со векови.
На Светскиот ден на водата, новиот извештај на Water Aid и Британскиот геолошки институт открива дека повеќето земји во Африка имаат доволно резерви на подземни води за да се справат со суши најмалку пет години, а некои земји и до 50 години.
Подземните води како „полиса за осигурување“
Извештајот покажува дека подземните води, кои постојат речиси насекаде под земја, можат да спасат стотици илјади животи и да бидат „глобална полиса за осигурување“ од ефектите на климатските промени.
Според извештајот, повеќето земји во Африка имаат доволно подземни води за луѓето не само да преживеат периоди на суша, туку и да напредуваат со нивната паметна употреба.
Етиопија и Мадагаскар – каде што само околу половина од населението има чиста вода во близина на своите домови – и големи делови од Мали и Нигерија имаат доволно подземни води за да ја задоволат побарувачката во следните 50 години.
Секоја субсахарска земја во Африка може да снабдува секој човек со 130 литри вода за пиење дневно од подземните води. Ова значи дека подземните води би можеле да обезбедат заштита од климатските промени во годините што доаѓаат, дури и во услови без дожд.
Извештајот исто така објаснува дека додека подземните води во субсахарска Африка во голема мера се недоволно искористени, прекумерната употреба е широко распространета во другите делови на светот – главно во Јужна Азија. Овој фактор, заедно со недостатокот на регулатива и недоволната експертиза и инвестиции, често доведува до лошо управување, контаминација и загадување – со потенцијално разорни последици.
Во други региони, подземните води се природно загадени со арсен и флуор, што може да доведе до болести, па дури и до смрт, предупредува извештајот.
И во Јужна Азија и во Африка, подземните води се ранливи на загадување од ѓубрива и пестициди поради интензивното земјоделство, токсичните хемикалии и лошо регулираното индустриско функционирање. Дополнителни отежнувачки фактори се лошите санитарни услови и немањето канализациони мрежи.
Извештајот ја нагласува потребата од зголемување на финансиските средства за вода и канализација за маргинализираните заедници преку фиксен процент од годишните владини буџети и од меѓународните донатори и од приватниот сектор.
Исто така, се нагласува дека инвестирањето во одговорен третман на подземните води, знаење, експертиза, финансиска и институционална поддршка – се клучни за обезбедување на спасувачки, одржлива и безбедна вода и санитација за заедниците кои живеат на првата линија на одбрана од климатската криза.
/rts.rs/
Свет
„Google“ со сериозна инвестиција на центри за податоци и вештачка интелигенција во Велика Британија

Американската компанија Гугл денеска објави план за инвестиција од пет милијарди фунти (околу 5,78 милијарди евра) во Велика Британија во наредните две години. Средствата главно ќе бидат насочени кон развој на центри за податоци и истражување во областа на вештачката интелигенција (ВИ), а веста доаѓа непосредно пред посетата на американскиот претседател Доналд Трамп на Лондон.
Според соопштението на компанијата, инвестицијата ќе ги покрие капиталните трошоци, истражувањето и развојот, вклучувајќи ја и работата на Гугл ДипМајнд, британската лабораторија за ВИ во сопственост на технолошкиот гигант.
Како дел од оваа стратегија, денес беше пуштен во употреба нов центар за податоци во Волтам Крос, северен Лондон, во кој Гугл претходно вложи околу една милијарда долари (850 милиони евра).
Портпарол на компанијата за агенцијата АФП, кој сакаше да остане анонимен, изјави дека новата инвестиција ќе претставува надополнување на претходното финансирање.
Во меѓувреме, Велика Британија се подготвува за втората државна посета на Трамп, која ќе се одржи в среда и четврток. Првата официјална посета беше во 2019 година, за време на неговиот прв претседателски мандат. Според британските медиуми, Трамп ќе биде придружуван од делегација составена од високи претставници на технолошкиот и финансискиот сектор, а се очекуваат и нови инвестиции и потпишување на технолошки договор со Лондон.
Во пресрет на посетата, британската влада веќе најави дека американските банки вложуваат повеќе од една милијарда фунти во земјата, а во понеделник потврди и договор со САД за забрзување на процесот на одобрување и верификација на нуклеарни проекти.
Откако започна војната во Украина, Велика Британија значително ги засили напорите за намалување на зависноста од јаглеводородите, при што нуклеарната енергија стана стратешки приоритет. За време на посетата на Трамп, официјално ќе биде потпишано и новото партнерство меѓу Лондон и Вашингтон – „Атлантско партнерство за напредна нуклеарна енергија“, пренесе Бета.
Свет
Денес во Киргистан беше регистриран силен земјотрес

Во Киргистан денеска е регистриран земјотрес со јачина од 4,1 степени според Рихтеровата скала, информира Европско-медитеранскиот сеизмолошки центар. Потресот бил лоциран на околу 12 километри југоисточно од главниот град Бишкек, на длабочина од приближно 12 километри.
Очевидци сведочат дека земјата се тресела околу две до три минути, пренесе ТАСС.
Досега нема информации за повредени лица или материјални оштетувања.
Свет
(ВИДЕО) „Ден на жалост“ во Португалија по страшната трагедија каде од шините излета жичара и одзеде најмалце 15 животи, неофицијално има и странци

Португалија денеска тагува по трагедијата што го потресе главниот град Лисабон, откако 15 лица ги загубија животите, а најмалку 18 завршија во болница по излетувањето од шините на историската жичница „Глорија“. Петмина од повредените се во критична состојба, соопштија службите за итни интервенции.
Несреќата се случила вчера околу 18 часот по локално време, на ридската траса која ја поврзува централниот плоштад Рестаурадорес со познатиот кварт Баиро Алто. Властите потврдија дека меѓу загинатите има и странски туристи, но нивната националност сè уште не е официјално објавена.
Градоначалникот на Лисабон, Карлос Моедас, по посетата на повредените во болница изјави дека градот минува низ „еден од најтешките моменти во поновата историја“. Претседателот Марсело Ребело де Соуза, пак, упати сочувство до семејствата и најави дека државата ќе ја утврди целосната одговорност за трагедијата.
#ALERTA Se descarriló el Funicular de Lisboa, el Elevador da Glória, que realiza un recorrido por la zona vieja; obligado al viajar a Portugal. Al menos 15 muertos y 18 heridos. Con mas de 100 años de historia, no le daba mantenimiento el municipio. Turistas, muchas víctimas pic.twitter.com/7ou9NYCppb
— Víctor Sánchez Baños (@vsanchezbanos) September 3, 2025
Истрагата за причините е во тек и во неа се вклучени повеќе институции – управувачката компанија „Карис“, Националниот орган за безбедност во сообраќајот и криминалната полиција. Од „Карис“ тврдат дека жичницата редовно била подложувана на инспекции, но очевидци изјавиле дека пред судирот со зграда на стрмната улица најверојатно дошло до дефект на сопирачките.
На снимки споделени на социјалните мрежи се гледа целосно превртено и оштетено возило во препознатливата жолта боја, а сведоци раскажуваат дека неколку патници биле извлечени од урнатините со помош на спасувачките екипи.
Жичницата „Глорија“, која работи веќе 140 години, е еден од симболите на Лисабон и претставува омилена атракција за туристите.
Трагедијата предизвика и меѓународни реакции. Претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, и шпанскиот премиер Педро Санчез испратија пораки на поддршка и солидарност со португалскиот народ.
-
Хороскоп2 дена
Хороскоп за вторник (16 септември)
-
Хороскоп22 часа
Хороскоп за среда (17 септември)
-
Скопје1 ден
(ВИДЕО) Снимка од подметнувањето на пожарот во Пинтија, каде ние човечноста?!
-
Македонија1 ден
Министерството за одбрана, петта година по ред ги задржа максималните 100 % активна транспарентност и е практично најтранспарентна институција во државата
-
Музика12 часа
Училиштето за Црковна музика „Митрополит Козма Пречистански“ во петок и сабота преку „аудиција“ врши упис на нови членови за источно пеење
-
Временска прогноза2 дена
По ладни утра проследени со ладен воздух од северен правец
-
Свет1 ден
„Google“ со сериозна инвестиција на центри за податоци и вештачка интелигенција во Велика Британија
-
Македонија1 ден
„СОЗР“ стави крај на злоупотребите на службените возила и зголемување на транспарентноста од денес граѓаните можат да пријавуваат случаи на незаконита употреба на службени возила