Додека светот сè повеќе дебатира за етичките и социјалните импликации на вештачката интелигенција (AI), таа веќе тивко, но сигурно влегува и во македонскиот пазар на трудот. Иако многу луѓе сè уште ја доживуваат оваа технологија како далечна реалност, AI веќе менува одредени професии – некои исчезнуваат, а други се трансформираат во нешто сосема ново.

Во продолжение се пет занимања во Македонија кои се меѓу најранливите на влијанието на вештачката интелигенција – со примери и контекст од нашето секојдневие.

1. Оператори во кол-центри

Во Скопје, Битола, Штип и други градови, многу млади работат во кол-центри кои опслужуваат и домашни и странски клиенти. Но со појавата на напредни chatbot решенија и автоматизирани системи за поддршка, потребата од човечки оператори рапидно се намалува.

Големи компании од телекомуникацискиот и банкарскиот сектор веќе тестираат или користат AI системи за препознавање на глас и автоматски одговори.

2. Новинари за вести и соопштенија

Вештачката интелигенција веќе се користи за пишување кратки вести, резимеа од настани и соопштенија за јавноста. Неколку локални портали во Македонија веќе експериментираат со AI алатки како ChatGPT за генерирање на текстови.

3. Книговодители и сметководители во мали бизниси

Сè повеќе македонски мали и микро претпријатија се префрлаат на онлајн платформи кои автоматски обработуваат сметки, трошоци и даноци. Вештачката интелигенција ги олеснува задачите што порано бараа ангажман на книговодител – особено кај фирми со едноставни финансиски трансакции.

4. Преведувачи на технички и општи текстови

AI-преведувачите како DeepL и Google Translate стануваат сè попрецизни, особено за општи, деловни и технички текстови. Агенциите за превод во Скопје и Охрид сè почесто ги користат овие алатки за основна верзија, а луѓето само лекторираат.

5. Административни работници во јавниот сектор

Електронската управа, која полека се развива и во Македонија, сè повеќе користи автоматизација. Системи со вештачка интелигенција се тестираат во делови од јавната администрација за автоматско скенирање документи, управување со барања и известувања до граѓани.

Што нè очекува понатаму?

Иако Македонија заостанува зад технолошки понапредните држави, вештачката интелигенција покажува дека може брзо да направи пресврт – особено таму каде што човечкиот труд е рутински и предвидлив. Работните места што вчера изгледаа сигурно, денес се под знак прашалник.

Од една страна, компаниите гледаат можност за намалување на трошоците, зголемување на ефикасноста и побрза услуга. Но од друга страна, илјадници луѓе може да останат без работа ако не се адаптираат на новите услови.

Потребата од преквалификација, дигитални вештини и разбирање на новите технологии станува сè поитна. Вештачката интелигенција не доаѓа само како закана – туку и како можност. Но само за оние што ќе знаат како да ја искористат.

Според најновите извештаи, кинески компании како ByteDance, Alibaba Group и Tencent Holdings нарачале Nvidia H20 чипови за сервери во вредност од најмалку 16 милијарди долари само во првите три месеци од 2025 година.

Зголемена побарувачка за H20 чипови

• Во февруари беше забележан нагол пораст на побарувачката за H20, кои се најнапредните чипови за вештачка интелигенција што легално може да се продаваат во Кина, согласно американските извозни ограничувања.
• Главен фактор за ова зголемување е побарувачката од кинескиот стартап DeepSeek, кој работи на поевтини AI модели.

Стратешка улога на H20 чиповите

• H20 стана примарен модел што Nvidia може да го понуди во Кина откако на сила стапија новите американски извозни забрани во октомври 2023 година.
• Компанијата H3C, еден од водечките кинески производители на сервери, предупреди на можен недостиг на овие чипови поради наглата побарувачка.

Последици за кинеските AI амбиции

• Недостигот на чипови потенцијално може да ги попречи амбициите на Кина за развој на вештачка интелигенција, особено бидејќи домашните компании сè повеќе инвестираат во технологија.
• H3C е водечки OEM партнер на Nvidia во Кина, заедно со Inspur, Lenovo и xFusion, последниот како спин-оф од x86 серверскиот бизнис на Huawei.

Американски ограничувања и иднината на производството

• Од 2022 година, САД забранија извоз на најнапредните Nvidia чипови во Кина, поради загриженост дека таквите технологии би можеле да помогнат во развој на воени капацитети.
• Во февруари, Доналд Трамп најави планови за царини од 25% за увоз на полупроводници и сродни производи.
• Извршниот директор на Nvidia, Џенсен Хуанг, изјави дека не очекуваат големо краткорочно влијание, но дека долгорочно ќе го префрлат дел од производството во САД.

Кина – клучен пазар за Nvidia

• И покрај ограничувањата, Кина останува стратешки пазар за Nvidia. Компанијата пријави приход од 17,11 милијарди долари од регионот, вклучувајќи го и Хонг Конг, за фискалната 2025 година.

Извор: Ројтерс