На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

Војни и мировни договори

• 1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.

• 1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.

• 1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.

• 1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.

• 1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.

• 1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.

• 1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).

Политика и атентати

• 1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.

• 1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.

• 1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.

• 1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.

• 1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.

• 1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.

• 2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.

• 2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.

• 2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.

• 2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.

• 2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.

• 2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.

• 2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.

• 2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.

Култура и личности

• 1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.

• 1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.

• 1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.

• 1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.

• 1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.

• 1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.

• 2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.

Несреќи и катастрофи

• 1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.

• 2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🕊️ Смрт и загуби

• 1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.

• 1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.

• 1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.

• 1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.

• 2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.

⚔️ Војни и конфликти

• 1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).

• 1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.

• 1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.

• 1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.

• 1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.

• 1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.

• 2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.

• 2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.

🌍 Политички и државни настани

• 1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.

• 1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).

• 1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.

• 1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.

• 1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.

• 2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.

• 2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.

• 2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.

• 2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.

🌋 Природни катастрофи

• 1923 – Земјотрес во Јапонија: уништени Јокохама и дел од Токио, 142.000 жртви.

• 1962 – Земјотрес во северозападен Иран, 12.000 жртви.

🎭 Култура, наука и спорт

• 1972 – Боби Фишер го победил Спаски и станал светски шампион во шах.

На денешен ден 29 август, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот.

1189 – Дубровник склучил договор со босанскиот бан Кулин, со кој жителите на Дубровник добиле слобода да тргуваат во Босна без ограничувања или давачки. Договорот е еден од најстарите зачувани документи во регионот.

1521 – Турците, под команда на султанот Сулејман II Величествениот, го освоиле Белград и го прогласиле за седиште на Смедеревскиот санџак.

1526 – Во Мохачката битка, турската војска предводена од Сулејман II Величествениот ги победила трупите на унгарскиот крал Лудвиг II, кој загинал при повлекувањето.

1619 – Роден е Жан Батист Колбер, француски државник и министер за финансии на Луј XIV.

1632 – Роден е Џон Лок, англиски филозоф, основач на емпиризмот и либералната филозофија.

1756 – Прускиот крал Фридрих II ја започнал Седумгодишната војна со напад врз Саксонија.

1820 – Во Порто, Португалија, започнала граѓанска револуција, со која кралот Жоао VI бил принуден да донесе либерален устав.

1825 – Португалија ја признала независноста на Бразил под водство на царот Педро I.

1842 – Завршила Првата опиумска војна со Нанкинскиот договор, со кој Кина морала да отвори пристаништа и да го предаде Хонг Конг на Британија.

1944 – Кралот Петар II Караѓорѓевиќ, со декрет, ја отстранил командата на генерал Дража Михајловиќ и ја ставил југословенската армија под команда на Јосип Броз Тито.

1945 – Американските трупи под команда на генерал Џорџ Маршал започнале со искрцување во Јапонија.

1949 – СССР тајно ја детонирал својата прва атомска бомба.

1960 – Јорданскиот премиер Хаза ал-Маџали бил убиен во експлозија на бомба.

1965 – Американскиот вселенски брод „Џемини V“ се вратил на Земјата по рекордни осум дена во орбитата.

1975 – Починал ирскиот државник Емон де Валера, еден од водачите на Шин Фејн.

1978 – Хуа Куо-фенг, претседател на КПК, ги посетил Романија, Југославија и Иран, што означило крај на кинеската изолација.

1991 – Советскиот парламент ја суспендирал Комунистичката партија и ги замрзнал нејзините сметки.

1995 – Милошевиќ бил овластен да преговара во име на заедничката делегација на СР Југославија и Република Српска во мировниот процес за Босна.

1996 – Руски авион Туполев 154 се урнал во Норвешка, загинале 141 лице.

1997 – Убиени биле 300 луѓе во алжирско село, едно од најлошите масакри од страна на исламисти во земјата.

1999 – Во Источен Тимор, 99% од гласачите се изјасниле за независност од Индонезија.

2001 – Врховниот суд на САД осудил тројца раководители на компанија за нелегална продажба на опрема што може да се користи за нуклеарно оружје.

2003 – Автомобил-бомба во Наџаф уби најмалку 80 луѓе, вклучувајќи го и ајатолахот Мохамед Бакир ал-Хаким.

2005 – Ураганот Катрина ја погодил јужна САД, загинале околу 1.330 луѓе, најмногу во Њу Орлеанс.

2008 – Грузија ги прекинала дипломатските односи со Русија поради признавањето на Јужна Осетија и Абхазија.

2010 – Еруптирал вулканот Синабунг на Суматра, прва ерупција по 400 години, со масовна евакуација.

2015 – Унгарија поставила бодликава жица на границата со Србија за да го спречи приливот на бегалци.

2019 – Починал српскиот сликар и академик Владимир Величковиќ.