Занимливости
Зошто се слави 1-ви мај како „Ден на трудот“

Меѓународниот празник на трудот се одбележува во знак на сеќавање на 1 мај 1886 година, кога во Чикаго, САД, повеќе десетици илјади работници излегле на улиците, барајќи подобри услови за работа и доследна примена на осумчасовното работно време.
Тој ден во Чикаго околу 40.000 американски работници стапиле во генерален штрајк, под паролата „три осумки“ – по осум часа работа, одмор и слободно време.
Протестот, на кој е одговорено со репресија, поради бруталната реакција на власта и работодавачите, а потоа и со низа жртви, стана еден вид симбол на борбата за права на обесправените.
Протестите започнаа на 1 мај, а до сериозни судири со полицијата дошло на 4 и 5 мај, кои се прошириле и надвор од Чикаго.
Полицијата се обидела да ги разбие собирите, што завршило со жестоки насилства и многу жртви, како меѓу демонстрантите така и меѓу полицијата. Во судирите во Чикаго загинале најмалку шест лица, околу 50 работници се повредени, а многумина се уапсени. Подоцна петмина работнички лидери се осудени на смрт, а тројца на затворска казна.
Во знак на сеќавање на големата манифестација на обесправените и нивната одлучна борба, на Првиот конгрес на Втората интернационала во 1889 година е донесена одлука 1 Мај да се одбележува со масовни собири, протести и пригодни манифестации. На Вториот конгрес во 1891 година, 1 Мај и официјално е прогласен за Меѓународен празник на трудот.
Постепено, во текот на последните години од 19 век и на почетокот на 20 век, 1 Мај е сè помасовно прифатен и одбележуван, многу често и со големи протести. Во повеќето земји од светот овој ден е прогласен за државен празник.
Необичен е фактот дека само во САД, каде што всушност и сè започнало, празникот на трудот веќе не се одбележува на овој датум, туку под името Ден на трудот се празнува првиот понеделник во септември.
Работничките синдикати се следбеници на оваа иницијатива. До денешен ден, како во целиот свет така и кај нас, Први мај се одбележува во спомен на чикашките работници, на оние кои своите животи ги дадоа за зачувување и унапредување на работничките права. Синдикалното движење во Република Северна Македонија има длабоки корени и традиција. Првите синдикални зачетоци датираат од 1908 година, кога е формиран првиот легален Синдикат на чевларските работници.
Сè до 2006 година во нашата земја Денот на трудот се празнуваше два дена (1 и 2 мај), а од 2007 година се празнува само еден ден. Вообичаено кај нас овој ден не се одбележува политички, но е синоним за скара и природа. Традиционално на Први мај голем број граѓани ги посетуваат излетничките места.
Занимливости
Новиот универзум е тука, зад аголот е откриена ѕвезда три пати потопла од Сонцето
Новооткриената млада ѕвезда „ФУ Орионис“ е оддалечена околу 1.360 светлосни години од Земјата и е три пати потопла од површината на Сонцето, покажуваат податоците од телескопот Хабл. Всушност, областа каде што дискот што формира планета ја допира површината на новата ѕвезда FU Orionis достигнува 16.000 келвини, што е три пати потопло од површината на Сонцето. Астрономот Адолфо Карваљо од Институтот „Калтек“, заедно со своите колеги, верува дека областа околу ѕвездата е изненадувачки жешка.
– „Бидејќи прстенот од материјалот што брзо се врти околу ѕвездата всушност се трие на нејзината површина и создава потреси кои сјаат сто пати посилно од самата ѕвезда“, објаснува тој.
Судирот на млада ѕвезда и космички материјал создава многу непријатна средина која е премногу експлозивна и спречува планети, како што се Земјата или Марс, да се формираат околу неа.
„Капестите планети исчезнуваат или согоруваат во таква космичка печка“, вели Карваљо. Брилијантна, но чудна млада ѕвезда
Променливата ѕвезда „FU Orionis“ е една од најбизарните новоформирани ѕвезди. Како и повеќето други млади ѕвезди, таа е опкружена со блескав диск од гас и прашина што ќе почне да се „кондензира“ со текот на времето и од кој ќе се формираат нови планети, пренесува 021.rs
Занимливости
Планетата „Земја“ се разделува од астероидот кој во последните месеци се нарекуваше „мини месечина“, истата вселенска карпа ќе се „олупи“ утре

Планетата Земја се разделува со астероид кој во последните два месеци се нарекува „мини месечина“. Безопасната вселенска карпа ќе се „олупи“ утре, совладана од посилното влечење на гравитацијата на Сонцето, но повторно ќе се приближи во јануари следната година, објави АП.
НАСА потоа ќе користи радарска антена за да го набљудува астероидот долг 10 метри. Тоа треба да го продлабочи разбирањето на научниците за објектот познат како 2024 PT5, најверојатно карпа издувана од Месечината од астероид кој удира.
Иако технички не е месечина, НАСА нагласува дека никогаш не била заробена од гравитацијата на Земјата и дека била целосно во орбитата. Тоа е „интересен објект“ кој вреди да се проучува.
Браќата астрофизичари Раул и Карлос де ла Фуенте Маркос од Универзитетот Комлутенсе во Мадрид идентификуваа „однесување на мини месечината“. Моментално оддалечен повеќе од 3,5 милиони километри, објектот е премногу мал и слаб за да се види без моќен телескоп.
Во јануари ќе помине на 1,8 милиони километри од Земјата, одржувајќи безбедно растојание пред да „вози“ понатаму во Сончевиот систем додека орбитира околу Сонцето, за да се врати до 2055 година.
Сегашните податоци сугерираат дека за време на неговата посета во 2055 година, астероидот кој орбитира околу сонцето повторно ќе направи привремена и делумна орбита околу Земјата.
Извор: euronews.rs
Занимливости
Астрономите очекуваат експлозија на ѕвезда која се случува еднаш на 80 години
Деновиве, најголемите научници од сите вселенски агенции гледаат во темната точка што го чека ударот – ерупцијата на ѕвездата T Coronae Borealis. T The Northern Crown е систем со две ѕвезди на 3.000 светлосни години од Земјата со бела мртва ѕвезда која го краде притисокот и топлината од блиската древна ѕвезда – црвен џин.
Овој трансфер на енергија на крајот ќе предизвика термонуклеарна експлозија што се случува на секои 80 години, каде што помладата ѕвезда „нова“ ќе стане видлива со голо око една или две недели пред повторно да се затемни.
Ако се прашувате како една ѕвезда може да експлодира на секои 80 години, науката има одговор. Имено, оваа ерупција или експлозија не е како супернова, односно ѕвездата не „умира“. Таа веќе мртва, џуџеста ѕвезда останува недопрена по ерупцијата, а потоа циклусот продолжува и се повторува.
– „Тоа е настан кој се случува еднаш во животот кој ќе создаде многу нови астрономи, давајќи им на младите луѓе космички настан што ќе можат сами да го набљудуваат, да поставуваат прашања и да собираат свои податоци“, рече д-р Ребека Хаунсел, Њу на НАСА. Специјалист за настани во Центарот за вселенски летови Годард.
Во 1946 година, ѕвездата накратко се затемни неколку месеци пред да еруптира. Во 2023 година, невладината организација Американска асоцијација на набљудувачи на променливи ѕвезди (AAVSO) објави дека експлозија може да се случи во секое време.
Астрономите на НАСА процениле дека експлозијата би можела да се случи до септември 2024 година, но нема податоци дека се случила. Среќа да ја снимат оваа историска ерупција ќе имаат вселенскиот телескоп „Ферми Гама“, кој моментално се наоѓа во ниската орбита на Земјата, како и телескопот ИНТЕГРАЛ на Европската вселенска агенција.
Во оваа прилика, астрономите ќе можат да го проучуваат овој тип на ѕвездена експлозија од неколку различни агли.
Оваа експлозија се случува релативно блиску до Земјата, па така научниците ќе можат да ги проучуваат брановите должини и на тој начин да собираат податоци и подобро да ги разберат процесите за време на таквите настани.
„Едвај чекаме да добиеме целосна слика за тоа што се случува“, вели Елизабет Хејс, научник од НАСА.
Извор: 021.rs
-
Хороскоп1 ден
Хороскоп за среда (23 април)
-
Кичево2 дена
На „Пресека“ према Охрид вчера се случила нова сообраќајка, учесниците се здобиле со тешки телесни повреди
-
Магазин2 дена
В сабота на сцена традиционалниот Велигденски концерт на КУД „Рацин“
-
Култура1 ден
(ВИДЕО) Бигорски Манастир објави видео полно воскресенска радост
-
Кичево8 часа
Исполнети од радоста од Христовото Воскресение „Велигден“ бидете дел на Светол Источен Петок – „Балаклија“ во Манастир Пречиста кичевска – Христос Воскресе!
-
Хороскоп5 часа
Хороскоп за четврток (24 април)
-
Македонија2 дена
МВР: 2252 сообраќајни прекршоци во празничниот викенд, 1018 за брзо возење
-
Автомобили1 ден
(ВИДЕО) „Mercedes-Benz“ наскоро надоградува „steer-by-wire“ технологија која не бара механичка врска помеѓу волан и предни тркала