Следете не

На денешен ден

10 март – На денешен ден

Објавено пред

на

1528.- Балтасар Хубмаер, еден од главните водачи на австриските баптисти, бил запален на клада во Виена како еретик.

1628.- Роден е италијанскиот лекар и ботаничар Марчело Малпиги, кој се смета за творец на микроскопската анатомија. Тој пронашол многу конвексна леќа – едноставен микроскоп кој се зголемува до 180 пати.

1772.- Роден е германскиот писател Фридрих фон Шлегел, еден од основоположниците на германскиот романтизам и еден од првите европски модернисти. Пишувал есеи, песни и раскази, пропагирајќи ги идеите на романтичното движење. Во „Историјата на старата и новата книжевност“ даде една од првите критики за целокупната светска литература.

1856.- Умре Јован Стерија Поповиќ, првиот српски комичар, „татко“ на српската драма и како министер за образование, еден од главните организатори на просветниот и културниот живот во обновената Србија. Учествувал во основањето на првиот белградски театар (Позориште на Ѓумруку), кој бил отворен во 1841 година со изведбата на неговата трагедија „Смртта на Стефан Дечански“. Неговите претстави се на театарските репертоари повеќе од 100 години („Лага и парализа“, „Покондирена тиква“, „Кир-Јања“, „Родољупци“).

1872.- Умре италијанскиот револуционер Џузепе Мацини, главниот идеолог на италијанското национално движење во 19 век и еден од основачите на современата италијанска држава.

1915.- Во Чикаго е одржано Првото југословенско народно собрание со претставници на 486 различни емигрантски организации од САД и Канада. Тоа беше првиот голем јавен настан во светот во корист на идејата за ослободување и обединување на јужнословенските народи во една држава.

1922.- Британските власти го уапсија Махатма Ганди, го обвинија за бунт и го осудија на шест години затвор.

1945.- Токио е уништен во Втората светска војна со напад на 300 американски бомбардери Б-29. Околу 100.000 жители на јапонската престолнина загинаа, а околу милион останаа без покрив над главата.

1948.- Чехословачкиот министер за надворешни работи Јан Гариге Масарик, син на првиот чехословачки претседател Томаш, изврши самоубиство, скокајќи од прозорецот на зградата на министерството во Прага.

1952.- Поранешниот кубански претседател Фулгенсио Батиста ја собори кубанската влада, а потоа владееше со земјата како диктатор до 1959 година, кога беше соборен од Фидел Кастро.

1959.- Во Ласа, главниот град на Тибет избувна бунт против кинеската власт. По неколкудневни улични борби, Кинезите го задушија бунтот, а Далај Лама побегна во Индија.

1968.- Во пристаништето Велингтон, Нов Зеланд, се преврте траект, при што загинаа најмалку 200 луѓе.

1969.- Џејмс Ерл Реј, обвинет за убиство на американскиот црнец лидер Мартин Лутер во април 1968 година, е осуден на 99 години затвор.

1974.- Јапонскиот поручник Хиро Онаде им се предаде на филипинските власти по 29 години криење во џунглата, објаснувајќи дека „не добил наредба да се повлече и да стави крај на војната меѓу САД и Јапонија“.

1975.- Силите на Северен Виетнам го зазедоа градот Буон Ма Туот во првата голема победа во Виетнамската војна. Таа победа го означи почетокот на големата офанзива која доведе до освојување на Сајгон (Хо Ши Мин Сити) седум недели подоцна.

1976.- Во Титоград (Подгорица) е основана Црногорската академија на науките и уметностите (ЦАНУ). Прв претседател на CANU беше д-р Бранко Павиќевиќ, потпретседатели беа писателот Михаило Лалиќ и д-р Милорад Мијушковиќ.

1990.- Судот во Ирак го осуди на смрт британскиот новинар Фарзад Базофт поради шпионажа. И покрај бранот протести во странство и апелот до ирачките власти да му го поштедат животот, тој беше погубен на 15 март.

1993.- Сухарто по шести пат е избран за претседател на Индонезија.

1995.- Во експлозија на бомба пред џамија во пакистанскиот град Карачи загинаа 12 лица, меѓу кои пет деца, а 26 беа повредени.

1997.- Ватикан воспостави дипломатски односи со Либија.

2000.- Здружението на независни електронски медиуми (АНЕМ) протестираше до српските власти поради затворањето на независните радио и телевизиски станици во Србија, велејќи дека акцијата на владата „достига застрашувачки размери“.

2000.- Во Риека умре популарниот пејач Иво Робиќ, легенда на хрватската и југословенската музичка сцена.

2001 – Соединетите Држави ја условуваат економската помош на СР Југославија со соработка со Меѓународниот трибунал за воени злосторства во Хаг, барајќи екстрадиција на обвинетите за воени злосторства, вклучително и поранешниот претседател Слободан Милошевиќ и воениот командант на босанските Срби Ратко Младиќ, до 31 март. По апсењето на Слободан Милошевиќ на 1 април, Соединетите Американски Држави одобрија 50 милиони долари помош за Југославија.

2002.- Како одмазда за смртта на 11 Израелци во самоубиствен бомбашки напад од арапски екстремисти во Ерусалим, израелските хеликоптери го уништија седиштето на палестинскиот лидер Јасер во Газа.

2004.- Либија потпиша протокол со кој и се дозволува на Меѓународната агенција за атомска енергија при ОН да ги проверува нејзините капацитети за складирање нуклеарно оружје.

2005.- Светскиот шаховски шампион Гери Каспаров, по освојувањето на големиот турнир во Линарес, објави дека го напушта шахот за да продолжи со политичка кариера или ќе направи се што е во негова моќ за „да се спротивстави на диктатурата на Владимир Путин“.

2008.- Коалициската влада на премиерот Воислав Коштуница поднесе оставка, отворајќи го патот за нови парламентарни избори во Србија. Составот на владата, која беше на власт девет месеци и 25 дена, беше договорен на 125 дена.

2013.- Лилијан Меј Дејвис, шведска принцеза, модел на модното списание „Вог“, остана запаметена по нејзината романса со принцот Бертил, со кој живееше 30 години пред круната да и одобри да се омажи за него.

2015.- Во судир на два хеликоптери во Аргентина загинаа 10 лица, меѓу кои и француски спортисти кои го снимаа реалното шоу „Dropped“ за првата програма на француската телевизија TF1. Меѓу жртвите се француските олимписки победници, пливачката Камил Мифа и боксерот Алексис Вастин и шампионката во едрење Флоренс Арто

2019 година – Боинг 737 се урна во Етиопија, при што загинаа сите 157 патници и членови на екипажот. Авионот превезувал патници од 35 земји, од кои некои летале на самитот на ОН за животна средина во Најроби.

На денешен ден

Светот „На денешен ден“ – 30 октомври

Објавено пред

на

ФОТО: Unsplash.com

1762 – Роден е францускиот поет Андре де Шение, кој ги споил класичните поетски форми со новиот романтичарски дух. Се спротивставил на јакобинската диктатура и бил погубен на гилотина во 1794 година.

1817Симон Боливар ја формира првата независна влада на Венецуела.

1830 – Починал Петар I Петровиќ Његош, црногорски епископ и државник. Тој го донел првиот закон на Црна Гора (1796) и основал централно судско тело (1803), обединувајќи ги завојуваните племиња.

1864 – Со Виенскиот мир, Данска им ги предала Шлезвиг, Холштајн и Лауенбург на Прусија.

1869 – Во Белград е отворен Народниот театар, дело на архитектот Александар Бугарски. На свеченоста е изведена сликата „Посмртна слава на принцот Михаил“ од Ѓорѓе Милетиќ.

1905 – Рускиот цар Николај II го издал Октомврискиот манифест, со кој биле воведени граѓански слободи и избран парламент – Думата.

1910 – Починал Жан Анри Динан, швајцарски филантроп и основач на Црвениот крст, добитник на првата Нобелова награда за мир (1901).

1918Словачка се одвоила од Унгарија и со Чешка ја формирала Чехословачка, првата држава создадена по распадот на Австро-Унгарија.
Истата година Турција капитулирала во Првата светска војна, со што престанала да постои Отоманската империја.

1922 – По „Маршот кон Рим“, Бенито Мусолини ја формирал првата фашистичка влада во Италија.

1938 – Радио драмата „Војна на световите“ на Орсон Велс предизвикала паника во САД – слушателите поверувале дека станува збор за вистинска инвазија од Марс.

1973 – Отворен е Босфорскиот мост, што ги поврзува Европа и Азија.

1974Мухамед Али се вратил на боксерскиот ринг и со нокаут го победил Џорџ Форман.

1975Принцот Хуан Карлос го наследил болниот диктатор Франциско Франко и ја презел власта во Шпанија.
Истата година се случила авионската несреќа на „Инекс-Адрија“ кај Прага, во која загинале 75 патници.

1990 – Кина објавила дека има 1 милијарда и 13 милиони жители.

1995 – На референдумот во Квебек, 50,6% од гласачите се изјасниле против независноста од Канада.

1998 – Започнала НАТО мисијата „Орловско око“ за надгледување на воздушниот простор над Косово.

2000 – Во Мадрид, автомобил-бомба убила судија од Врховниот суд и уште две лица; нападот се припишува на групата ЕТА.

2001Лондонскиот клуб на доверители ѝ го намалил долгот на СР Југославија за 600 милиони долари.

2003 – Донаторска конференција во Хаг обезбедила 15,7 милиони евра за судот за воени злосторства во Сараево.
Истата година, Џулио Андреоти бил ослободен од обвинението за вмешаност во убиството на новинарот Кармине Пикорели.

2006Аугусто Пиноче, поранешен чилеански диктатор, бил ставен во домашен притвор за злосторства извршени за време на неговото владеење.

2008 – Починал Исмет (Ицо) Вољевица, познат хрватски карикатурист и автор на стрипот „Грга“.

2011Росен Плевнелиев бил избран за претседател на Бугарија.

2012 – Ураганот Сенди го погодил источниот брег на САД, одземајќи најмалку 39 животи и оставајќи милиони без струја.

2017 – Светската метеоролошка организација објавила дека концентрацијата на CO₂ во атмосферата достигнала рекордно ниво во 2016 година.

2020 – Починал митрополит Амфилохие, лидер на Српската православна црква во Црна Гора, од последици на COVID-19.

2022Луиз Инасио Лула да Силва е избран по трет пат за претседател на Бразил.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Светот на денешен ден (28 октомври)

Објавено пред

на

ФОТО: Unsplash.com @ Lucian Alexe

1492 – Кристофер Колумбо ја открил Куба за време на своето прво патување преку Атлантскиот океан и ја прогласил за посед на Шпанија.

1628 – Кралските трупи, предводени од кардиналот Ришелје, го зазеле хугенотското (протестантско) упориште Ла Рошел по неколкумесечна опсада.

1636 – Во Кембриџ, Масачусетс, бил основан Харвард колеџ – најстарата високообразовна институција во Соединетите Американски Држави.

1704 – Починал англискиот филозоф Џон Лок, еден од основоположниците на емпиризмот и либералната филозофија. Неговите дела, меѓу кои „Преглед на човечкиот разум“, „Писма за толеранцијата“ и „Два трактати за владата“, извршиле силно влијание врз понатамошниот развој на европската мисла.

1746 – Катастрофален земјотрес во Перу ги уништил градовите Лима и Каљао, при што загинале најмалку 18.000 лица.

1836 – Била прогласена федерацијата меѓу Перу и Боливија.

1884 – Роден е Милоје Милојевиќ, српски композитор, музиколог, педагог и критичар, професор на Музичката академија во Белград и еден од основачите на српската музикологија. Тој го основал белградскиот оркестар „Collegium musicum“ и е автор на дела како „Четири дела за пијано“, „Мелодии и ритми од Балканот“ и „Пред величеството на природата“.

1886 – Американскиот претседател Гровер Кливленд ја открил Статуата на слободата во њујоршкото пристаниште. Статуата е подарок од Франција, дело на скулпторот Фредерик Огист Бартолди.

1891 – Силен земјотрес на јапонскиот остров Хоншу (Нипон) усмртил околу 10.000 лица и оставил повеќе од 300.000 луѓе без домови.

1914 – Роден е американскиот микробиолог Џонас Едвард Салк, кој во 1953 година ја развил првата ефикасна вакцина против детска парализа.

1918 – По распадот на Австро-Унгарија, Националниот комитет ја презел власта во Прага. Република Чехословачка официјално била прогласена во ноември 1918 година со Томас Гариг Масарик како прв претседател.

1919 – Во САД стапила во сила забрана за продажба на пијалаци со повеќе од половина процент алкохол.

1922 – Околу 40.000 фашисти, т.н. „црнокошулаши“, предводени од Бенито Мусолини, тргнале од Неапол во „Маршот кон Рим“. Два дена подоцна, кралот Виторио Емануеле III му го доверил мандатот на Мусолини да формира влада, со што започнал фашистичкиот режим што траел до 1943 година.

1923 – Починал Стојан Протиќ, српски политичар и публицист, еден од основачите на Радикалната партија и прв премиер на Кралството на Срби, Хрвати и Словенци. Бил уредник на весниците „Самоуправа“ и „Оџек“.

1932 – Роден е Спирос Кипријану, кипарски државник и прв министер за надворешни работи по стекнувањето на независноста на Кипар во 1960 година. Во 1977 година станал претседател на државата по смртта на архиепископот Макариос III.

1940 – Италијанските трупи ја нападнале Грција од Албанија, откако Атина го одбила ултиматумот со кој Италија барала воени бази на грчка територија. Со помош на Германија, Грција била окупирана во април 1941 година.

1962 – Официјално завршила Кубанската ракетна криза: советскиот лидер Никита Хрушчов наредил повлекување на ракетите од Куба, а американскиот претседател Џон Ф. Кенеди ја укинал поморската блокада.

1974 – Арапските лидери, меѓу кои и јорданскиот крал Хусеин, усвоиле декларација со која се повикува на создавање независна палестинска држава.

1982 – Социјалистичката работничка партија на Шпанија, предводена од Фелипе Гонзалес, извојувала убедлива победа на општите избори.

1995 – Во пожар во метрото во главниот град на Азербејџан, Баку, загинале 289 лица, а 270 биле повредени.

2000 – Во Косово се одржале локални избори под покровителство на ОН. Демократската лига на Косово, предводена од Ибрахим Ругова, извојувала убедлива победа. Србите ги бојкотирале изборите, а југословенските власти не ги признале резултатите.

2001 – Американскиот претседател Џорџ В. Буш формирал Група за следење на странски терористи, предводена од државниот обвинител Џон Ешкрофт, со задача да идентификува и депортира странски државјани кои нелегално престојуваат во САД.

2002 – Високиот американски дипломат Лоренс Фоли бил убиен во Аман, Јордан. Тој ја раководел канцеларијата на УСАИД во американската амбасада и бил првиот западен дипломат убиен во таа земја.

2005 – Починал големиот актер Љуба Тадиќ, член на Белградскиот драмски театар, Народниот театар, Ателје 212 и Југословенскиот драмски театар. Настапувал во повеќе од 60 филмови и бројни радио и телевизиски драми.

2008 – На претседателските избори на Малдивите, Маумун Абдула Гајум ја изгубил власта по 30 години. Опозицискиот кандидат Мохамед Нашид, кој повеќепати бил затворан за време на неговото владеење, ја однел победата.

2011 – Починал писателот и филозоф Радомир Константиновиќ, автор на влијателниот есеј „Филозофија на Паланка“.

2013 – Починале Тадеуш Мазовиецки, првиот некомунистички премиер во Источна Европа по Втората светска војна и активист на движењето „Солидарност“, и Александар Тијаниќ, новинар и директор на Радио-телевизија Србија.

2018 – Жаир Болсонаро победил на претседателските избори во Бразил и станал 38-ми претседател на земјата.

2020 – Србија добила нова влада со 21 министерство и двајца министри без ресор, предводена од премиерката Ана Брнабиќ во нејзиниот втор мандат.

2022 – Европскиот парламент и земјите-членки на Европската Унија се договориле да ја забранат продажбата на нови возила со мотори на фосилни горива од 2035 година, во рамки на климатскиот пакет „Подготвени за 55“.
Истата година, Елон Маск ја купил социјалната мрежа „Твитер“ за 44 милијарди долари.

2023 – Починал актерот Метју Пери, познат по улогата на Чендлер Бинг во серијата „Пријатели“. Причината за смртта била предозирање со кетамин; пет лица се обвинети во врска со неговата смрт, меѓу кои и неговиот асистент и неколку лекари.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден (10 септември)

Објавено пред

на

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

Војни и мировни договори

  • 1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.

  • 1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.

  • 1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.

  • 1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.

  • 1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.

  • 1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.

  • 1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).


Политика и атентати

  • 1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.

  • 1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.

  • 1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.

  • 1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.

  • 1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.

  • 1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.

  • 2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.

  • 2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.

  • 2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.

  • 2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.

  • 2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.

  • 2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.

  • 2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.

  • 2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.


Култура и личности

  • 1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.

  • 1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.

  • 1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.

  • 1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.

  • 1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.

  • 1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.

  • 2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.


Несреќи и катастрофи

  • 1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.

  • 2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.

Прочитај повеќе...

Facebook

Последни објави

Хороскоп8 часа

Хороскоп за среда (5 ноември)

ОВЕН Вашата посветеност на работата на крај ќе се исплати. Може да очекувате поволен период на ова поле. Јавно покажувате...

Хроника10 часа

Д-р Лазаров: Страшна и трагична сообраќајка на Плетвар, внимавајте по патиштата луѓе, две лица загинаа, другите се борат за живот

Две лица го загубија животот, а уште петмина се повредени во тешка сообраќајна несреќа што попладнево се случи во близина...

Спорт14 часа

Во „Лига Ц“, Унгарија, Азербејџан и Андора се противниците на Македонската женска фудбалска репрезентација за квалификациите за светското првенство во Бразил

Во седиштето на УЕФА денес беа извлечени противниците за лигашката фаза од квалификациите за Светското првенство во женски фудбал, кое...

Фото: Steven Ungermann @ unsplash Фото: Steven Ungermann @ unsplash
Lifestyle19 часа

Како брзо да го отпушите одводот без хемикалии: трик со топла вода и течност за садови

Затнатиот одвод е чест проблем во секое домаќинство — водата престанува да се исцедува, а мијалникот почнува да испушта непријатни...

Фото: CardMapr.nl @ unsplash Фото: CardMapr.nl @ unsplash
Магазин20 часа

Apple Maps наскоро ќе прикажува реклами – нов начин на монетизација

Apple планира да воведе реклами во својата апликација Apple Maps, што значи дека корисниците наскоро ќе можат да гледаат платени...

Кичево20 часа

Вечерва во НУЦК „Кочо Рацин“ ќе се одржи целовечерен концерт на Ансамблот „Македонија“, бидете дел и уживајте

Ансамблот „Македонија“ претставува репрезент на македонската традиционална култура при Музичката Академија на Универзитетот „Гоце Делчев“ – Штип. Единствен во државата,...

Хороскоп1 ден

Хороскоп за вторник (4 ноември)

ОВЕН Расположението ви е нестабилно, ова е еден од оние денови кога е подобро да се повлечите и да поминете...

Кичево2 дена

Д-р Јовановски е новиот градоначалник на град Кичево, човек кој ќе ја врати довербата во заедништвото и меѓуетничкото разбирање

Вчера на локалните избори во втор круг победи Д-р Александар Јовановски. Кандидатот кој водеше граѓанска кампања на локалните избори се...

Фото: Dimitri Karastelev @ unsplash Фото: Dimitri Karastelev @ unsplash
Lifestyle2 дена

Како да препознаете вистинско маслиново масло – едноставен трик што секој може да го направи дома

Маслиновото масло е едно од највредните и најкористените производи во секое домаќинство. Но, токму поради неговата популарност, на пазарот често...

ФОТО: Unsplash.com @ Anh Nhat ФОТО: Unsplash.com @ Anh Nhat
Магазин2 дена

Galaxy S26, S26+ и S26 Ultra ќе донесат подобри камери и поголеми батерии

Како што се приближува крајот на годината, сè повеќе информации излегуваат за новата серија на Samsung Galaxy S26. Според најновите...

НАЈЧИТАНИ