На денешен ден
10 ноември – На денешен ден
1444.- Во битката кај Варна во Бугарија, силите на турскиот султан Мурат II ја поразиле полско-унгарската војска на кралот Владислав III Јагиело и војводата Јанош Хунјади од Трансилванија, познат во српските народни песни како Јанко од Сибин. Во таа битка загинал полскиот крал Владислав. Тоа беше последниот обид на европските сили да го одбранат Константинопол (Константинопол) од турското освојување.
1493.- Роден е швајцарскиот алхемичар и лекар Теофраст Бомбаст фон Хоенхајм (Теофраст Бомбаст фон Хоенхајм), познат како Парацелзус, автор на медицински и окултни дела, кој решително придонел за примената на хемијата во медицината. Тој е основач на јатрохемијата, гранка на медицината во која сите животни процеси и болести се објаснуваат со хемиски реакции во телото.
1759.- Роден е германскиот писател Јохан Кристоф Фридрих фон Шилер (Јохан Кристоф Фридрих фон Шилер), во чие дело филозофијата, историјата и книжевната теорија се проткаени со поезијата. Неговите драми, од кои најпознати се „Ограбувачи“, „Дон Карлос“ и „Вилхелм Тел“, постигнаа огромен успех, неговите балади беа најчитаните песни во Германија, а неговата ода на радоста („An die Freude“) ) Бетовен ) го компонирал познатото финално движење на Деветтата симфонија.
1796.- Умрела руската царица Катерина II Алексеевна (Катерина Велика). Таа дошла на тронот во 1762 година по судскиот удар во кој нејзиниот сопруг Петар III бил соборен, а потоа убиен. Како поддржувач на идеите на просветителството, таа се здоби со голема популарност. Успешно водеше војна против Полска и Турција и ја прошири територијата на Русија. За време на нејзиното владеење, селанското востание предводено од донскиот козак Јемељан Пугачов (1773-75) било задушено.
1891.- Умрел францускиот писател Артур Рембо, кој ги напишал своите најдобри дела на возраст од 17 до 20 години. Неизмерно пофалена и жестоко оспорувана, неговата поезија влијаеше на сите поетски текови на 20 век, особено на симболистите и надреалистите („Пијан брод“, „Илуминации“, „Остани во пеколот“).
1919.- Роден е рускиот инженер Михаил (Тимофеевич) Калашников, конструктор на автоматската пушка АК-47 („Калашников“).
1928 – Регент на Јапонија од 1920 година Хирохито е крунисан за цар. За време на неговото владеење, Јапонија ја нападна Кина во 1931 година (Манџурија) и во 1937 година, во 1936 година го склучи Антикоминтернскиот пакт со Хитлерова Германија, а во 1940 година Тројниот сојуз со Германија и Италија. Тој ја прогласи капитулацијата на Јапонија во 1945 година. На тронот остана до неговата смрт во 1989 година.
1938.- Умре државникот и прв претседател на Турската Република, Мустафа Кемал Паша, познат како Ататурк („татко на сите Турци“). Под негово водство, во 1922 година, беше соборен последниот султан Мухамед Шести, а во 1923 година Турција беше прогласена за република.
1963.- Во епидемија на колера во Индија и Пакистан, за неколку недели починаа повеќе од 1.500 луѓе.
1975.- Владите на СФР Југославија и Италија го потпишаа Осимскиот договор со кој се регулираше границата меѓу двете земји. Со договорот се регулира и дел од спорната граница од Меѓа Васи до заливот Свети Јернеј, како и границата во водите на заливот Трст.
1982.- Умре Леонид (Илич) Брежњев, генерален секретар на Комунистичката партија и претседател на Президиумот на Врховниот совет на СССР од 1964 година, кога беше сменет Никита Хрушчов. Тој беше заменет од Јуриј Андропов.
1989.- Централниот комитет на Комунистичката партија на Бугарија го смени Тодор Живков, кој беше на чело на партијата 35 години, а од 1971 година претседател на Државниот совет. Раководството на партијата го презеде Петар Младенов. Живков потоа беше исклучен од партијата и обвинет за корупција.
1989.- Започна рушењето на Берлинскиот ѕид, кој 28 години беше симбол на поделбата на Европа по Втората светска војна и идеолошко-политичката и воената пресметка меѓу Истокот и Западот.
1994.- Ирак го призна Кувајт како суверена држава.
1995 – Активистот за малцинските права Кен Саро Вива (Вива) и осуммина негови соработници беа обесени од воените власти во Нигерија под обвинение за убиство.
1997.- Претседателите на Русија и Кина, Борис Елцин и Џијанг Земин, потпишаа декларација со која ставија крај на долготрајниот граничен спор меѓу двете земји.
2001.- Умре американскиот писател Кен Кеси, кој во 1962 година го објави познатиот роман „Еден прелета над кукавичкото гнездо“, кој го поддржа бунтот против крутите власти и го инспирираше хипи движењето во 1960-тите.
2001.- Членките на Светската трговска организација (СТО) формално ги прифатија условите за влез на Кина во таа организација.
2003 – Министрите за одбрана на САД и Виетнам, Доналд Рамсфелд (Рамсфелд) и Пем Ван Тра, се состанаа во Вашингтон. Тоа е првиот министерски состанок од крајот на Виетнамската војна во 1975 година.
2003 – Канан (Канаан) Банана, првиот претседател на независна Зимбабве, умре во Лондон.
2004 – Владата на Република Српска упати јавно извинување до семејствата на Бошњаците убиени во Сребреница во јули 1995 година, наведувајќи дека во Сребреница се случило „злосторство од големи размери“.
2007.- Умре американскиот писател Норман Мејлер (Мејлер), двократен добитник на Пулицеровата награда, кој доминираше на американската книжевна сцена речиси седум децении. Објавил повеќе од 40 книги и есеи, а неговиот прв роман „Голи и мртви“ се смета за еден од најдобрите романи за Втората светска војна, кој му донел слава веднаш по објавувањето во 1948 година.
2008.- Умре јужноафриканската пејачка и светски симбол на борбата против апартхејдот, Миријам Макеба, позната како „Мама Африка“ и „кралица на африканската музика“. Таа доби Греми награда во 1966 година за албумот „Една вечер со Белафонте и Макеба“, кој го сними со Хари Белафонте.
2011.- Во Белград умре театарскиот и филмскиот гигант, актерот Петар Краљ, добитник на бројни награди и четири награди за животно дело.
2014 – Вкупно 80,7 проценти, или 1,6 милиони Каталонци, гласаа за независност на шпанската покраина Каталонија на необврзувачкото гласање одржано и покрај противењето на властите во Мадрид.
2015 – Владата на Португалија поднесе оставка, две недели по нејзиното формирање, откако пратениците кои се противат на штедењето го отфрлија нејзиниот четиригодишен план.
2015.- Почина Хелмут Шмит, германски канцелар од 1974 до 1982 година, кој како министер за финансии од 1972 до 1974 година воведе мерки за зајакнување на германската марка и зајакнување на економската позиција на Германија во светот.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден: 19 август
На денешен ден 19 август, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
⚔️ Империјализам и воени конфликти
-
14 година: Смртта на Октавијан Август означува крај на ерата на основачот на Римското Царство.
-
636 година: Битката кај Јармук – клучна пресвртница во арапските освојувања и падот на византиската моќ на Истокот.
-
1691 година: Австриско-турски судир кај Сланкамен – дел од големите европско-османлиски војни.
-
1878 година: Австроунгарската окупација на Сараево – вовед во политичките тензии на Балканот кои ќе кулминираат со Првата светска војна.
🧠 Наука и техника
-
1819: Смртта на Џејмс Ват – човекот што ја усоврши парната машина, симбол на Индустриската револуција.
-
1979: Повраток од рекорден престој во вселената – важен момент за советската вселенска програма.
-
1996: Средба на меѓународни космонаути на „Мир“ – симбол на соработката во пост-Студена војна доба.
🎭 Култура и уметност
-
1883: Родена Коко Шанел – икона на модата.
-
1929: Смртта на Сергеј Дјагилев – револуционер во балетот и сценската уметност.
-
1936: Убиството на Федерико Гарсија Лорка – симбол на интелектуалната жртва во Шпанската граѓанска војна.
-
2009-2016: Смрт на неколку значајни фигури од оперската, книжевната и филмската сцена, меѓу кои Хилдегард Беренс, Мирко Ковач, Мира Ступица.
🌍 Политички превирања и државни удари
-
1953: Удар во Иран со поддршка на ЦИА – клучен настан во иранско-американските односи.
-
1991: Обид за државен удар во СССР – пресуден момент за крајот на Советскиот Сојуз.
-
2020: ЕУ не ги признава изборите во Белорусија – контекст на современи европски политички конфликти.
✈️ Технологија и летови
-
1871: Роден Орвил Рајт – пионер на воздухопловството.
-
1960: Судбината на Гари Пауерс – шпионски инцидент од Студената војна.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден: 14 август
На денешен ден 14 август, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🛡️ Историски битки и политички настани
-
1385 – Победата на Португалците во Битката кај Аљубарота ја обезбедила независноста на земјата.
-
1867 – Обид за балкански сојуз против Отоманската империја.
-
1920 – Потпишан договорот за Мала Антанта.
-
1941 – Атлантската повелба ја дефинира визијата за поствоен свет.
-
1947 – Формирање на Пакистан, значаен геополитички момент.
-
1996 – Крајот на ерата на апартхејдот: Јужноафриканската национална партија оди во опозиција.
-
2015 – САД и Куба ги обновуваат дипломатските односи.
⚔️ Воени конфликти и кризи
-
1900 – Крај на Боксерската буна.
-
1945 – Јапонија капитулира – крај на Втората светска војна.
-
2006 – Прекин на огнот меѓу Израел и Либан.
-
2013 – Египет во криза – вонредна состојба по смртоносни судири.
🧪 Наука и технологија
-
1457 – Првата книга во боја: „Мајнцовиот псалтир“.
-
1777 – Роден Ханс Кристијан Ерстед, откривачот на електромагнетизмот.
-
1893 – Франција воведува први регистарски таблички.
🧍♂️ Значајни личности (родени/починати)
-
1777 – Ерстед (научник)
-
1956 – Починал Бертолт Брехт, драматург.
-
1988 – Смрт на Енцо Ферари, основач на Ferrari.
-
2004 – Починал Чеслав Милош, нобеловец.
-
2010 – Починал Херман Леонард, легендарен џез фотограф.
-
2012 – Починал Светозар Глигориќ, шаховски велемајстор.
🌍 Катастрофи и трагедии
-
2005 – Пад на авион во Грција (121 загинат).
-
2017 – Поплави во Сиера Леоне (310 загинати).
-
2018 – Уривање на мост во Џенова, Италија (43 загинати).
-
2021 – Земјотрес во Хаити (над 2.200 загинати).
-
2022 – Пожар во коптска црква во Каиро (41 загинат).
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 27 јуни
На денешен ден 27 јуни, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🌍 Историски настани:
- 1801 – Британски и турски сили го поразуваат Наполеоновиот гарнизон во Каиро, ставајќи крај на француската инвазија на Египет.
- 1905 – Почеток на бунтот на екипажот на крстосувачот „Потемкин“, еден од првите знаци на револуционерно движење во царска Русија.
- 1932 – Сиам (денешен Тајланд) преминува од апсолутна во уставна монархија.
- 1946 – Додеканеските острови официјално ѝ се доделуваат на Грција по Втората светска војна.
- 1950 – Југославија го воведува самоуправувањето, уникатен модел во социјалистичкиот свет.
- 1954 – Во Обнинск, СССР, е пуштена првата нуклеарна електрана во светот.
🕊 Политика и конфликти:
- 1991 – Почеток на војната за независност на Словенија, што трае само шест дена.
- 1997 – Претседателот на Таџикистан потпишува мировен договор, ставајќи крај на граѓанската војна.
- 1999 – Алжирската влада предлага амнестија за исламските екстремисти за прекин на долгогодишното насилство.
- 2011 – Меѓународниот кривичен суд издава налог за апсење на Моамер Гадафи.
🎭 Култура, наука и општество:
- 1838 – Роден Банким Чандра Чатерџи, пионер на индиската литература на бенгалски.
- 1989 – Починува Жил Алфред Ајер, истакнат британски филозоф.
- 2000 – Усвоена Варшавската декларација за демократија.
- 2023 – Земјата изгубила 4,1 милиони хектари тропска шума за една година.
🎸 Музика и поп култура:
- 2002 – Почина Џон Ентвисл, басист на легендарната рок-група The Who.
-
Кичево2 денаОВР Кичево лиши од слобода кичевчанка која вчера на „Магистрален пат“ возела со брзина 107 км/ч
-
Кичево2 денаИграорците на КУД „Бисер“ од Кичево во Полска, се натпреваруваат за најубава македонска носија на меѓународен фестивал
-
Спорт1 ден(ВИДЕО) Кичевски „ФК Напредок“ со полна пареа ги започна припремите за новата сезона, сонот е познат – „Враќање на победничките патеки“
-
Хороскоп1 денХороскоп за вторник (19 август)
-
Македонија13 часаМВР соопшти за деталите околу сообраќајката кај с.Ботун на магистралниот пат Охрид-Кичево, каде учесници беа два автомобили и едно тешко товарно возило
-
Култура17 часаДенес е празник, „Преображение Господово“ – За многу години!
-
Хороскоп4 часаХороскоп за среда (20 август)
-
Македонија2 денаДенес во Штип, Македонската Армија одбележува 33 години од своето формирање, три децении исполнети со професионализам, посветеност и храброст
