Следете не

На денешен ден

13 април – На денешен ден

Објавено пред

на

1519.- Родена е Катерина, Медичи, кралица со француско потекло, ќерка на Лоренцо Медичи, господарот на Фиренца. По смртта на нејзиниот сопруг Хенри II во 1560 година, таа управувала со Франција како регент. По нејзина наредба, во 1572 година, биле заклани илјадници Хугеноти (Вартоломејска ноќ).

1598.- Францускиот крал Хенри IV го потпишал Нантскиот едикт, со кој на Хугенотите (протестантите) им се даваат истите права како и на католиците. Нантскиот едикт, непријателски настроен кон католиците, бил укинат од Луј XIV на 18 октомври 1685 година.

1605.- Почина рускиот цар Борис Годунов. Неговиот живот го инспирирал Александар Пушкин да напише драма, а Модест Мусоргски да ја компонира операта „Борис Годунов“.

1695.- Почина францускиот поет и баснописец Жан де Ла Фонтен. Рефлектираше во сите литературни жанрови (песни, раскази, романи, комедии, текстови за опери), но во историјата на литературата влезе со делот „Басни“ во 12 книги. Во 1684 година бил избран за член на Француската академија.

1743.- Роден е американскиот државник и правник Томас Џеферсон, основач на Демократската партија, трет претседател на САД (1801-1809). Тој е еден од главните автори на „Декларацијата за независност“, која била усвоена на 4 јули 1776 година. Од Наполеон I ја купи Луизијана во 1803 година.

1813.- Почина воениот водач Михаил Кутузов, како врховен командант на руската армија одговорен за поразот на трупите на Наполеон во Русија во 1812 година. Тој е еден од главните ликови во романот „Војна и мир“ на Лав Толстој.

1832.- Роден е сликарот Стеван Тодоровиќ, член на Српската кралска академија. Направил 300 портрети на современици, меѓу кои Корнелија Станковиќ, Ѓура Даничиќ, Владан Ѓорѓевиќ, кралицата Наталија.

1848.- Сицилија прогласи независност од Кралството Неапол.

1869.- Во Панчево излезе првиот број на неделникот „Панчевац“. Во тој труд е објавен и првиот превод на „Комунистичкиот манифест“ на српски јазик. Весникот беше неколкупати забранет и обновуван.

1885.- Роден е унгарскиот филозоф и литературен критичар Ѓерѓ Лукач. Тој беше министер во владата на Имре Наѓ во 1956 година, а по неговиот пад привремено беше протеран во Романија. Подоцна се повлече од јавниот живот.

1892.- Роден е британскиот маршал на воздухопловните сили Артур „Бомбардер“ Харис, познат по својата тактика „бомбардирање на тепих“ користена во нападите на Келн, Берлин и Дрезден за време на Втората светска војна.

1898 – Марија Кири Склодовска откри нов елемент наречен радиум. Ова откритие ги постави темелите на науката за радиоактивност.

1906.- Во Даблин е роден ирскиот писател Семјуел Бекет, заедно со Јонеско и Жене, најважниот претставник на „театарот на апсурдот“ („Чекајќи го Годо“). Во 1969 година ја доби Нобеловата награда за литература.

1919.- Британските трупи масакрираа 380 Хиндуси во Амритсар, поддржувачи на индискиот водач за независност Махатма Ганди.

1922.- Роден е танзанскиот државник Јулиус Камбараге Нирере, еден од водачите на Движењето на неврзаните и еден од основачите на Организацијата за африканско единство (1963).

1941.- Во Втората светска војна меѓу Русија и Јапонија е потпишан договор за неутралност.

1945.- Советските трупи ја ослободија Виена за време на Втората светска војна под водство на маршалот Фјодор Толбухин.

1945.- Воздухопловните сили на САД уништија голем дел од Токио со тешки запаливи бомби.

1963.- Роден е Гери Каспаров, руски шахист. На 23 години стана светски првак, најмлад во историјата на шахот. Титулата му ја одзеде на својот сонародник Анатолиј Карпов.

1964.- Американскиот филмски актер Сидни Поатје го доби Оскарот за „Полски лилјани“ како прв црнец што ја добил наградата.

1975.- Во Чад со воен удар беше соборен претседателот Франсоа Томбалбаје. Власта ја презеде Врховниот воен совет, со кој претседаваше Феликс Малум.

1975.- Христијанска милиција на периферијата на Бејрут уби 22 Палестинци во автобус. Тој напад се смета за почеток на граѓанската војна во Либан.

1981.- Новинарката на Вашингтон пост Џенет Кук стана првата Афроамериканка која ја добила престижната Пулицерова награда за приказната „Светот на Џими“ за осумгодишен зависник од дрога. Два дена подоцна таа ја врати наградата, откако призна дека ја измислила целата приказна.

1990.- Советскиот Сојуз ја призна одговорноста за масакрот на илјадници Полјаци во Катинската шума во 1940 година.

1995 – Украина се согласи да го затвори нуклеарниот реактор во Чернобил до 2000 година, што предизвика тежок дефект во 1986 година што предизвика речиси континентална радиоактивна контаминација.

1996.- Во Брисел заврши донаторската конференција за повоена Босна и Херцеговина, на која се вети помош од 1,2 милијарди американски долари за нејзината обнова.

1997.- Папата Јован Павле Втори го посети Сараево (БиХ). Свежо засадени мини биле пронајдени покрај патот по кој требало да помине неговата моторизирана колона.

1999.- Д-р Џек Керворкијан, американски лекар кој јавно се залагаше за асистирана евтаназија, беше осуден на затвор од 10 до 25 години за помагање и поттикнување на самоубиството на Томас Јук, извршено една година порано и снимено на видео лента.

2002 – Постојаниот арбитражен суд во Хаг (Холандија) донесе конечна одлука со која се дефинираат 1.000 километри од етиопско-еритрејската граница, со што заврши двегодишната војна (1998-2000) меѓу двете африкански земји.

2006.- Во Италија умре писателката со шкотско потекло, Муриел Спарк, најпозната по „Младоста на госпоѓицата Џин Броди“.

2008.- Умре американскиот фоторепортер Бурт Глин, кој сними многу значајни настани од Студената војна, вклучително и влегувањето на Фидел Кастро во Хавана во 1959 година и посетата на Никита Хрушчов на САД таа година. Тој беше долгогодишен фотограф за агенцијата Магнум.

2015.- Умре Гинтер Вилхелм Грас, германски писател и добитник на Нобеловата награда за литература во 1999 година. Негови најпознати романи се „Лајмениот тапан“, „Мачка и глушец“ и „Кучешки години“ (создадени во периодот 1959-1963 година), расказот „Прошетка на ракот“ (2002) и автобиографијата „Чистење кромид“ (2006 г. ).

2017 година – Американските сили во Авганистан ја користат „најголемата ненуклеарна бомба“ за да ја таргетираат позицијата на екстремистичката организација Исламска држава. Воздухопловните сили на САД ја нарекоа бомбата „Масивен смртоносен експлозив“, а беше наречена и „Мајка на сите бомби“.

На денешен ден

Светот „На денешен ден“ – 30 октомври

Објавено пред

на

ФОТО: Unsplash.com

1762 – Роден е францускиот поет Андре де Шение, кој ги споил класичните поетски форми со новиот романтичарски дух. Се спротивставил на јакобинската диктатура и бил погубен на гилотина во 1794 година.

1817Симон Боливар ја формира првата независна влада на Венецуела.

1830 – Починал Петар I Петровиќ Његош, црногорски епископ и државник. Тој го донел првиот закон на Црна Гора (1796) и основал централно судско тело (1803), обединувајќи ги завојуваните племиња.

1864 – Со Виенскиот мир, Данска им ги предала Шлезвиг, Холштајн и Лауенбург на Прусија.

1869 – Во Белград е отворен Народниот театар, дело на архитектот Александар Бугарски. На свеченоста е изведена сликата „Посмртна слава на принцот Михаил“ од Ѓорѓе Милетиќ.

1905 – Рускиот цар Николај II го издал Октомврискиот манифест, со кој биле воведени граѓански слободи и избран парламент – Думата.

1910 – Починал Жан Анри Динан, швајцарски филантроп и основач на Црвениот крст, добитник на првата Нобелова награда за мир (1901).

1918Словачка се одвоила од Унгарија и со Чешка ја формирала Чехословачка, првата држава создадена по распадот на Австро-Унгарија.
Истата година Турција капитулирала во Првата светска војна, со што престанала да постои Отоманската империја.

1922 – По „Маршот кон Рим“, Бенито Мусолини ја формирал првата фашистичка влада во Италија.

1938 – Радио драмата „Војна на световите“ на Орсон Велс предизвикала паника во САД – слушателите поверувале дека станува збор за вистинска инвазија од Марс.

1973 – Отворен е Босфорскиот мост, што ги поврзува Европа и Азија.

1974Мухамед Али се вратил на боксерскиот ринг и со нокаут го победил Џорџ Форман.

1975Принцот Хуан Карлос го наследил болниот диктатор Франциско Франко и ја презел власта во Шпанија.
Истата година се случила авионската несреќа на „Инекс-Адрија“ кај Прага, во која загинале 75 патници.

1990 – Кина објавила дека има 1 милијарда и 13 милиони жители.

1995 – На референдумот во Квебек, 50,6% од гласачите се изјасниле против независноста од Канада.

1998 – Започнала НАТО мисијата „Орловско око“ за надгледување на воздушниот простор над Косово.

2000 – Во Мадрид, автомобил-бомба убила судија од Врховниот суд и уште две лица; нападот се припишува на групата ЕТА.

2001Лондонскиот клуб на доверители ѝ го намалил долгот на СР Југославија за 600 милиони долари.

2003 – Донаторска конференција во Хаг обезбедила 15,7 милиони евра за судот за воени злосторства во Сараево.
Истата година, Џулио Андреоти бил ослободен од обвинението за вмешаност во убиството на новинарот Кармине Пикорели.

2006Аугусто Пиноче, поранешен чилеански диктатор, бил ставен во домашен притвор за злосторства извршени за време на неговото владеење.

2008 – Починал Исмет (Ицо) Вољевица, познат хрватски карикатурист и автор на стрипот „Грга“.

2011Росен Плевнелиев бил избран за претседател на Бугарија.

2012 – Ураганот Сенди го погодил источниот брег на САД, одземајќи најмалку 39 животи и оставајќи милиони без струја.

2017 – Светската метеоролошка организација објавила дека концентрацијата на CO₂ во атмосферата достигнала рекордно ниво во 2016 година.

2020 – Починал митрополит Амфилохие, лидер на Српската православна црква во Црна Гора, од последици на COVID-19.

2022Луиз Инасио Лула да Силва е избран по трет пат за претседател на Бразил.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Светот на денешен ден (28 октомври)

Објавено пред

на

ФОТО: Unsplash.com @ Lucian Alexe

1492 – Кристофер Колумбо ја открил Куба за време на своето прво патување преку Атлантскиот океан и ја прогласил за посед на Шпанија.

1628 – Кралските трупи, предводени од кардиналот Ришелје, го зазеле хугенотското (протестантско) упориште Ла Рошел по неколкумесечна опсада.

1636 – Во Кембриџ, Масачусетс, бил основан Харвард колеџ – најстарата високообразовна институција во Соединетите Американски Држави.

1704 – Починал англискиот филозоф Џон Лок, еден од основоположниците на емпиризмот и либералната филозофија. Неговите дела, меѓу кои „Преглед на човечкиот разум“, „Писма за толеранцијата“ и „Два трактати за владата“, извршиле силно влијание врз понатамошниот развој на европската мисла.

1746 – Катастрофален земјотрес во Перу ги уништил градовите Лима и Каљао, при што загинале најмалку 18.000 лица.

1836 – Била прогласена федерацијата меѓу Перу и Боливија.

1884 – Роден е Милоје Милојевиќ, српски композитор, музиколог, педагог и критичар, професор на Музичката академија во Белград и еден од основачите на српската музикологија. Тој го основал белградскиот оркестар „Collegium musicum“ и е автор на дела како „Четири дела за пијано“, „Мелодии и ритми од Балканот“ и „Пред величеството на природата“.

1886 – Американскиот претседател Гровер Кливленд ја открил Статуата на слободата во њујоршкото пристаниште. Статуата е подарок од Франција, дело на скулпторот Фредерик Огист Бартолди.

1891 – Силен земјотрес на јапонскиот остров Хоншу (Нипон) усмртил околу 10.000 лица и оставил повеќе од 300.000 луѓе без домови.

1914 – Роден е американскиот микробиолог Џонас Едвард Салк, кој во 1953 година ја развил првата ефикасна вакцина против детска парализа.

1918 – По распадот на Австро-Унгарија, Националниот комитет ја презел власта во Прага. Република Чехословачка официјално била прогласена во ноември 1918 година со Томас Гариг Масарик како прв претседател.

1919 – Во САД стапила во сила забрана за продажба на пијалаци со повеќе од половина процент алкохол.

1922 – Околу 40.000 фашисти, т.н. „црнокошулаши“, предводени од Бенито Мусолини, тргнале од Неапол во „Маршот кон Рим“. Два дена подоцна, кралот Виторио Емануеле III му го доверил мандатот на Мусолини да формира влада, со што започнал фашистичкиот режим што траел до 1943 година.

1923 – Починал Стојан Протиќ, српски политичар и публицист, еден од основачите на Радикалната партија и прв премиер на Кралството на Срби, Хрвати и Словенци. Бил уредник на весниците „Самоуправа“ и „Оџек“.

1932 – Роден е Спирос Кипријану, кипарски државник и прв министер за надворешни работи по стекнувањето на независноста на Кипар во 1960 година. Во 1977 година станал претседател на државата по смртта на архиепископот Макариос III.

1940 – Италијанските трупи ја нападнале Грција од Албанија, откако Атина го одбила ултиматумот со кој Италија барала воени бази на грчка територија. Со помош на Германија, Грција била окупирана во април 1941 година.

1962 – Официјално завршила Кубанската ракетна криза: советскиот лидер Никита Хрушчов наредил повлекување на ракетите од Куба, а американскиот претседател Џон Ф. Кенеди ја укинал поморската блокада.

1974 – Арапските лидери, меѓу кои и јорданскиот крал Хусеин, усвоиле декларација со која се повикува на создавање независна палестинска држава.

1982 – Социјалистичката работничка партија на Шпанија, предводена од Фелипе Гонзалес, извојувала убедлива победа на општите избори.

1995 – Во пожар во метрото во главниот град на Азербејџан, Баку, загинале 289 лица, а 270 биле повредени.

2000 – Во Косово се одржале локални избори под покровителство на ОН. Демократската лига на Косово, предводена од Ибрахим Ругова, извојувала убедлива победа. Србите ги бојкотирале изборите, а југословенските власти не ги признале резултатите.

2001 – Американскиот претседател Џорџ В. Буш формирал Група за следење на странски терористи, предводена од државниот обвинител Џон Ешкрофт, со задача да идентификува и депортира странски државјани кои нелегално престојуваат во САД.

2002 – Високиот американски дипломат Лоренс Фоли бил убиен во Аман, Јордан. Тој ја раководел канцеларијата на УСАИД во американската амбасада и бил првиот западен дипломат убиен во таа земја.

2005 – Починал големиот актер Љуба Тадиќ, член на Белградскиот драмски театар, Народниот театар, Ателје 212 и Југословенскиот драмски театар. Настапувал во повеќе од 60 филмови и бројни радио и телевизиски драми.

2008 – На претседателските избори на Малдивите, Маумун Абдула Гајум ја изгубил власта по 30 години. Опозицискиот кандидат Мохамед Нашид, кој повеќепати бил затворан за време на неговото владеење, ја однел победата.

2011 – Починал писателот и филозоф Радомир Константиновиќ, автор на влијателниот есеј „Филозофија на Паланка“.

2013 – Починале Тадеуш Мазовиецки, првиот некомунистички премиер во Источна Европа по Втората светска војна и активист на движењето „Солидарност“, и Александар Тијаниќ, новинар и директор на Радио-телевизија Србија.

2018 – Жаир Болсонаро победил на претседателските избори во Бразил и станал 38-ми претседател на земјата.

2020 – Србија добила нова влада со 21 министерство и двајца министри без ресор, предводена од премиерката Ана Брнабиќ во нејзиниот втор мандат.

2022 – Европскиот парламент и земјите-членки на Европската Унија се договориле да ја забранат продажбата на нови возила со мотори на фосилни горива од 2035 година, во рамки на климатскиот пакет „Подготвени за 55“.
Истата година, Елон Маск ја купил социјалната мрежа „Твитер“ за 44 милијарди долари.

2023 – Починал актерот Метју Пери, познат по улогата на Чендлер Бинг во серијата „Пријатели“. Причината за смртта била предозирање со кетамин; пет лица се обвинети во врска со неговата смрт, меѓу кои и неговиот асистент и неколку лекари.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден (10 септември)

Објавено пред

на

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

Војни и мировни договори

  • 1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.

  • 1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.

  • 1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.

  • 1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.

  • 1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.

  • 1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.

  • 1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).


Политика и атентати

  • 1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.

  • 1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.

  • 1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.

  • 1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.

  • 1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.

  • 1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.

  • 2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.

  • 2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.

  • 2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.

  • 2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.

  • 2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.

  • 2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.

  • 2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.

  • 2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.


Култура и личности

  • 1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.

  • 1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.

  • 1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.

  • 1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.

  • 1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.

  • 1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.

  • 2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.


Несреќи и катастрофи

  • 1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.

  • 2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.

Прочитај повеќе...

Facebook

Последни објави

Технологија8 часа

„Google Maps“ има нова корисна функција

Популарната апликација Google Maps наскоро ќе добие нова и многу корисна функција режим за заштеда на батеријата. Овој необичен режим,...

Македонија10 часа

МВР истакна дека пристигнале регистрирани настани, видеа и фотографии во текот на предизборниот молк, три се на територијата од СВР Охрид

За време на предизборниот молк, во текот на 01.11.2025 до 07:00 часот на 02.11.2025, односно до отворање на избирачките места,...

Хороскоп23 часа

Хороскоп за недела (2 ноември)

ОВЕН Постои можност на деловно поле да добиете помош околу напредувањето кое сте го очекувале. Потребно е повеќе да и...

Здравје и убавина1 ден

Треба да се знае, слебеењето незначи дека треба да гладувате, еве неколку работи околу таа тема

Комбинацијата на редовна физичка активност и балансирана исхрана е најсигурниот пат до намалување на телесната тежина и подобрување на изгледот...

Македонија1 ден

Додека преземал службени дејствија жител на Велешта нападнал полициски службеник

На 31.10.2025 во 15:00 часот на магистралниот пат Подмољје-Струга, полициски службеницн од ОВР Струга го лишија од слобода И.И.(45) од...

Хороскоп2 дена

Месечен Хороскоп (ноември 2025)

ОВЕН Ова може да биде интересен ден на работа, бидејќи ќе имате голема помош и некој кој може да делува...

Здравје и убавина2 дена

Пијалокот „Ракија“ може да лекува, еве десет значајни случувања кои може ракијата позитивно да дејствува врз нив

На Балканот, каде тврдокорноста е дел од секојдневието, ракијата не е само пијалок што ја придружува добрата трпеза и веселите...

Кичево3 дена

Поради градежни активности на автопат Охрид-Кичево кај Подмоље ќе се врши пренасочување на сообраќај до среда

СВР Охрид ги известува граѓаните дека поради изведување на градежни работи во делот на автопатот Охрид-Кичево, кај клучката Подмоље, во...

Временска прогноза3 дена

Попоски: Ни претстои потопла зима, но со повеќе снег од лани

Изминатиов подолг период во голем број од медиумите читаме и слушаме најави дека пред нас е зима на векот или...

Култура3 дена

Денеска е „Св.Апостол Лука“, честит именден и роденден на сите кои слават

Денес, на 31 октомври, ја одбележуваме славата на Светиот апостол и евангелист Лука, заштитникот на лекарите и еден од најпочитуваните...

НАЈЧИТАНИ