На денешен ден
16 декември – На денешен ден

1653.- Водачот на англиските парламентарци во граѓанската војна против монархистите, Оливер Кромвел (Кромвел), бил прогласен за доживотен лорд заштитник на Англија, Шкотска и Ирска.
1773.- Незадоволни од високите увозни царини и британското колонијално владеење, група американски колонисти преправени како Индијанци фрлиле гајби со чај од британски брод во морето во пристаништето Бостон. Овој настан, подоцна наречен „Бостонска чајна забава“, ја најави американската војна за независност која започна во 1775 година.
1775.- Родена е англиската писателка Џејн Остин, чие дело на почетокот на 20 век е класифицирано меѓу писателите на „големата традиција“. Тој се смета за најчитан романсиер меѓу авторите кои твореле пред викторијанскиот период („Смисла и сензибилитет“, „Гордост и предрасуди“, „Парк Менсфилд“, „Ема“, „Обитија Нортхагент“, „Убедување“).
1835.- Во големиот пожар што го зафати Њујорк, уништени се 600 згради.
1838.- За време на Големата миграција, Бурите, бегајќи од британската колонијална власт, се судриле со племето Зулу и убиле 3.000 членови на тоа јужноафриканско племе во битката на реката крв.
1859.- Умрел германскиот филолог Вилхелм Грим, кој заедно со неговиот брат Јакоб собирал и објавувал познати приказни и бајки за деца. Со брат му работел и на истражување на германскиот јазик, фолклор и култура, а самиот ги проучувал спомениците на старогерманскиот јазик.
1885.- Во Сараево почнало да излегува српското книжевно списание „Босанска вила“, кое било високо ценето во босанските книжевни кругови. Започнато како списание кое ќе се занимава со српското културно наследство, со текот на времето прерасна во угледен весник во кој соработуваа истакнати писатели од сите националности, како и писатели надвор од Босна и Херцеговина. До 1887 година го уредувал Никола Шумоња, а потоа се додека не бил забранет на 15 јуни 1914 година од Никола Кашиковиќ.
1916.- Убиен е рускиот монах и авантурист Григориј Распутин, кој како наводен психичар и чудотворец успеал да се наметне како личност од доверба на последниот руски цар Николај II и неговата сопруга царицата Александра. Тој беше убиен од група офицери за да го спаси угледот на монархијата.
1917.- Роден е англискиот писател Артур Чарлс Кларк (Arthur Charles Clarke), популаризирач на астронаутиката и автор на познати научно-фантастични романи, меѓу кои најпознати се „2001: A Space Odyssey“, „3001: The Final Odyssey“, „Childhood’s Крај“.
1920.- Околу 180.000 луѓе загинаа во еден од најтешките земјотреси во светот, во кинеската провинција Гансу.
1921.- Умре францускиот композитор Камил Сент Саенс, виртуоз на пијано и диригент, еден од основачите на Друштвото за грижа и унапредување на француската музика (Societe Nationale de Musique). Неговиот огромен опус опфаќа музички дела од секаков вид, меѓу кои најпознати се операта „Самсон и Далила“ и композицијата за камерниот ансамбл „Карневал на животните“.
1931.- Умрел српскиот историчар и свештеник Димитрије Руварац, професор и ректор на Карловачката семинарија, архимандрит на манастирот Гргетега од 1882 година. Воспоставил критичка школа во српската историографија, воведувајќи го филолошкиот метод во анализата на историските извори. Автор е на бројни дискусии и студии („Преглед на домашни извори на старата српска поезија“).
1934.- Пуштен во сообраќај првиот белградски патен мост преку Сава, наречен „Земунскиот мост на крал Александар“. Бил кренат во воздух во април 1941 година, а во 1957 година на местото на висечкиот мост бил подигнат мост неофицијално наречен „Бранковиот мост“.
1944.- Во Втората светска војна, Германците ги пробиле сојузничките одбранбени линии во Ардените, изненадиле американските сили и започнале контраофанзива на западниот фронт.
1944.- Американскиот џез-музичар Глен Милер загина во авионска несреќа над Ла Манш.
1949.- Водачот на борбата за независност Ахмед Сукарно е избран за прв претседател на Индонезија по независноста на земјата од Холандија.
1966.- На предлог на Велика Британија, Советот за безбедност на ОН едногласно изгласа економски санкции против режимот на белото малцинство во Родезија.
1971.- Пакистанските трупи им се предадоа на индиската армија и на Ослободителната војска на Источен Бенгал. Со тоа заврши индиско-пакистанскиот конфликт и ја зачува независноста на новосоздадената држава Бангладеш, која беше прогласена во март 1971 година.
1993.- Шест земји-членки на Европската унија (Велика Британија, Германија, Франција, Италија, Холандија и Данска), и покрај противењето на Грција, ја признаа Поранешната Југословенска Република Македонија.
1995.- Советот за безбедност на ОН ги овласти силите на НАТО да ги преземат мировните операции во Босна. Ова ја заврши мисијата на УНПРОФОР и создаде законски услови за НАТО да ја започне набљудувачката мисија за спроведување на мирот во Босна (ИФОР).
1997.- На судењето во Приштина, 15 косовски Албанци обвинети за тероризам и припадност на илегалната организација „Ослободителната војска на Косово“ беа осудени на затворски казни од четири до 20 години.
2001.- Првиот американски брод од 1962 година, кога САД и ставија ембарго на Куба, пристигна во пристаништето Хавана, превезувајќи околу 500 тони замрзната храна.
2003.- Швајцарскиот парламент усвои резолуција со која убивањето на Ерменците во Отоманската империја за време на Првата светска војна се изедначува со геноцид.
2004 – Уставниот суд на Романија го потврди изборот на Трајан Басеску за претседател на Романија, на местото на Јон Илиеску.
2008 – 120 тамилски бунтовници и 25 војници загинаа во борбите во северна Шри Ланка. Тамилските тигри се Хиндуси и од 1972 година се борат за независност на северниот и североисточниот дел на Шри Ланка, земја во која 75 отсто од населението се будисти. Се проценува дека за време на тридеценискиот конфликт, загинале околу 70.000 луѓе.
2012.- На парламентарните избори во Јапонија, конзервативната Либерално-демократска партија победи со тврда националистичка политика во услови на затегнати меѓусоседски односи со Кина. Островите, кои Јапонија ги нарекува Сенкаку, а Кина Дијаоју, се во центарот на долготрајниот територијален спор што се интензивираше во средината на септември кога Токио национализираше дел од островите во Источното Кинеско Море.
2014.- Во терористички напад на училиште во Пешавар, Пакистан загинаа 148 деца, еден наставник и сите седум напаѓачи. Нападот траеше речиси седум часа, а повеќе од 120 ученици и наставници беа ранети.
2016 – Од почетокот на годината загинале или исчезнале 7.189 мигранти и бегалци, од кои повеќето (70 отсто) се обидувале да го преминат Средоземното Море, објави Меѓународната организација за миграција (ИОМ).
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (10 септември)

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
Војни и мировни договори
-
1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
-
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
-
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
-
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
-
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
-
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
-
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).
Политика и атентати
-
1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
-
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
-
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
-
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
-
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
-
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
-
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
-
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
-
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
-
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
-
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
-
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
-
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
-
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.
Култура и личности
-
1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
-
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
-
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
-
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
-
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
-
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
-
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.
Несреќи и катастрофи
-
1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
-
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 2 септември

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🛡️ Воени битки и борби
-
31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
-
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
-
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
-
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.
📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки
-
1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
-
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
-
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
-
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
-
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
-
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
-
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
-
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
-
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.
✈️ Откритија, истражувања и летови
-
1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.
✊ Протести и демонстрации
-
1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
-
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.
⚰️ Смртни случаи на познати личности
-
1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
-
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
-
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
-
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
-
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
-
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
-
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
-
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
-
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
-
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 1 септември

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🕊️ Смрт и загуби
-
1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
-
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
-
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
-
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
-
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.
⚔️ Војни и конфликти
-
1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
-
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
-
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
-
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
-
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
-
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
-
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
-
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.
🌍 Политички и државни настани
-
1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
-
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
-
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
-
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
-
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
-
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
-
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
-
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
-
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.
🌋 Природни катастрофи
-
1923 – Земјотрес во Јапонија: уништени Јокохама и дел од Токио, 142.000 жртви.
-
1962 – Земјотрес во северозападен Иран, 12.000 жртви.
🎭 Култура, наука и спорт
-
1972 – Боби Фишер го победил Спаски и станал светски шампион во шах.
-
Спорт16 часа
(ФОТО) Кичевски „ФК Напредок“ ги наполни трибините со љубители на фудбалот, а играчите им возвратија со победа за почеток на сезоната
-
Спорт1 ден
„ФК Напредок“ денес на домашен терен го игра првиот натпревар од новата сезона, ве повикуваме сите на градски како во старите добри времиња
-
Хороскоп2 дена
Хороскоп за недела (14 септември)
-
Хороскоп14 часа
Хороскоп за понеделник (15 септември)
-
Спорт2 дена
Анчелоти до Нејмар: „Во денешно време е морате да бидете во добра форма“
-
Магазин1 ден
Microsoft потсетува: Остануваат само 30 дена…
-
Магазин1 ден
iOS 26, iPadOS 26, watchOS 26 и macOS 26 пристигнуваат на 15 септември – компатибилни уреди и нов дизајн
-
Временска прогноза3 часа
Од денес ќе дува засилен ветер од северен правец, додека времето ќе биде стабилно