На денешен ден

2 април – На денешен ден

Објавено пред

4 години

на

април 2, 2021

Од

Порта.мк

742 година – Роден е франкискиот крал Карло Велики, кој од стапувањето на престолот во 768 година до неговата смрт во 814 година ја прошири франкиската империја од Северното Море до Италија и од Атлантикот до Чешката земја. Тој беше крунисан за император во 800 година.

1725 година – Venовани iaакомо Казанова е роден во Венеција. За време на неговиот бурен живот, тој бил ученик на верско училиште, секретар на кардинал, венецијански поморски офицер, игумен, коцкар, алхемичар, виолинист, шпион, библиотекар и заминал во историјата како неуморен lубовник.

1758 година – Роден е Jamesејмс Монро, еден од најактивните политичари во американската историја. Тој беше претседател на Соединетите држави од 1817 до 1825 година. Заедно со Q.Q. Адамс ја формулираше „Доктрината Монро“ со која се прокламираше американската изолационистичка политика. Со учество во две светски војни и приклучување кон ООН, САД ја напуштија „Доктрината Монро“.

1791 година – Убиен е Оноре Габриел Рикето де Мирабо, француски политичар и писател, најдобар говорник на Француската револуција и еден од главните застапници на интереси од трета класа.

1792 година – Доларот е легализиран како валута на Соединетите држави.

1805 година – Роден е данскиот писател Ханс Кристијан Андерсен. Светската слава му ја донесоа приказни за деца, бајки, од кои најпознати се „Новиот костум на царот“, „Грдото пајче“, „Кралицата на снегот“, „Девојчето со натпреварите“.

1840 година – Роден е писателот Емил Зола, водач на натуралистичкото движење во француската литература, автор на „Тереза Ракен“, „Germерминал“, „Нане“. Зола одигра значајна улога во откривањето на махинациите на највисоките воени кругови во „аферата Драјфус“. Во отворено писмо до претседателот на Франција во 1898 година, со наслов „Обвинувам“ во весникот „Л’орор“, тој придонесе за ослободување на капетанот Алфред Драјфус, лажно обвинет за предавство и осуден на доживотен затвор.

1860 година – Се состана првиот италијански парламент во Торино.

1872 година – Умре американскиот пронаоѓач и сликар Семјуел Морс, творец на телеграфскиот и телеграфскиот код Морс.

1914 година – Роден е англискиот филмски актер Алек Гинис. Тој се прослави со филмовите „Нежно срце“, „Големо очекување“, „Нашиот човек во Хавана“, „Лоренс од Арабија“, „Падот на Римската империја“, „Доктор ivиваго“ и со улогата во филмот Оскар „Мост на реката Кваи“.

1905 година – Отворен е железнички тунел под Алпите „Симплон“, кој ја поврзува Швајцарија со Италија.

1917 година – Конгресот на САД и објави војна на Царската Германија.

1917.- Во Солун започна судењето на група офицери предводени од полковник Драгутин Димитријевиќ-Апис пред Воениот суд за офицери на српската армија, како подготовка за државен удар и обид за атентат на регентот Александар. Апис и двајца негови следбеници биле погубени со пукање на 26 јуни. Останатите беа осудени на затворски казни. Врховниот суд на Србија ги рехабилитираше Апис и неговите следбеници во обновено судење на 2 јуни 1953 година.

1940 година – Германска армија ја окупира Данска и ја нападна Норвешка.

1944 година – Советските трупи ја преминаа реката Прут во Втората светска војна и влегоа во Романија.

1960 година – Франција потпиша договор со Мадагаскар, со што таа стана независна држава по 64 години француско колонијално владеење.

1965 година – почина физиологот Илија urуричиќ, претседател на Српската академија на науките и уметностите од 1960 до 1965 година и ректор на Универзитетот во Белград од 1950 до 1952 година и од 1954 до 1956 година. Тој напиша голем број експериментални научни трудови за физиологијата на мускулите , ендокрини жлезди, крв, околу анафилакса.

1974 година – Во Париз умре политичар и државник, orорж Помпиду. Тој беше премиер од 1962 до 1968 година. Во јуни 1969 година, тој беше избран за претседател на Франција, откако Шарл де Гол поднесе оставка.

1974 година – Универзитетот во Црна Гора е основан во Титоград (Подгорица).

1979 година – Британска воена база ја затвори независноста на Малта, завршувајќи скоро 80 години британско присуство на островот.

1981 година – Претседателството на СФРЈ прогласи вонредна состојба на Косово во врска со демонстрациите на албанските студенти, кои започнаа на 11 март под слоганот „Република Косово“.

1982 година – аргентинските трупи слетаа на Фокландските Острови, британска колонија во Јужен Пацифик, чувана од 84 британски маринци. Со воената интервенција, Велика Британија ги презеде Фокландските острови повторно во средината на јуни.

1999 година – Властите во Белград го презедоа независното радио Б92.

2003 година – Претседателот на Претседателството на Босна и Херцеговина Мирко Саровиќ поднесе оставка во врска со аферата за извоз на оружје од Институтот за авијација Орао од Бјелина во Ирак, која беше под санкции на ООН, како и за „шпионската афера во Република Српска“.

2005 година – Во Ватикан почина папата Јован Павле Втори (Керол Војтила), поглавар на Римокатоличката црква. Германскиот кардинал Јозеф Рацингер, кој го зеде името Бенедикт Шеснаесетти, беше избран за нов поглавар на Римокатоличката црква.

2007 година – Македонскиот министер за култура Илиријан Бекири поднесе оставка откако се обиде да ја забрани драмата „Тито: одредени дијаграми на страста“ на хрватскиот писател Слободан Шнајдер, во која поранешниот југословенски водач Јосип Броз Тито е претставен како женкар и хедонист.

2012 година – Унгарскиот претседател Пал Шмит поднесе оставка по афера со докторска дисертација за која се смета дека е плагијат. Претходно, унгарскиот универзитет во Земелваис го поништи докторатот на Шмит за развој на современите Олимписки игри, бидејќи беше утврдено дека поголемиот дел од неговата докторска теза е украден од други автори.

2013 година – Генералното собрание на Обединетите нации усвои историски договор за контрола на трговијата со конвенционално оружје, за кој се расправа повеќе од седум години. 154 земји гласаа за Резолуцијата за контрола на трговијата со оружје во вредност од 70 милијарди долари годишно, Сирија, Северна Кореја и Иран беа против, а 23 беа воздржани, вклучувајќи ги Русија, Кина и Индија. Договорот не може да се наметне, но транспарентноста на процесот на продажба се очекува да ги ограничи нелегалните договори во оваа област на трговија.

2015 година – По повеќе од една деценија преговори, Големите сили и Иран постигнаа рамковен договор за ограничување на нуклеарната програма на Техеран, така што тој не може да доведе до производство на атомско оружје.

2015 година – Во напад на сомалиските екстремисти Ал Шабаб врз универзитет во Гариса, во источна Кенија, загинаа 70 лица, претежно студенти, а околу 80 беа повредени.

2017 година – Кандидатот на владејачката коалиција собрани околу Српската напредна партија, Александар Вучиќ, освои 55,08 проценти од гласовите на претседателските избори и стана нов претседател на Србија.

Тагови:2 Април На денешен ден

Следно

3 април – На денешен ден

Не пропуштај

01 април – На денешен ден

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден (10 септември)

Објавено пред

4 дена

на

септември 10, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

Војни и мировни договори

1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).

Политика и атентати

1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.

Култура и личности

1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.

Несреќи и катастрофи

1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 2 септември

Објавено пред

2 недели

на

септември 2, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🛡️ Воени битки и борби

31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.

📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки

1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.

✈️ Откритија, истражувања и летови

1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.

✊ Протести и демонстрации

1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.

⚰️ Смртни случаи на познати личности

1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 1 септември

Објавено пред

2 недели

на

септември 1, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🕊️ Смрт и загуби

1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.

⚔️ Војни и конфликти

1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.

🌍 Политички и државни настани

1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.