На денешен ден
21 септември – На денешен ден
19 п.н.е. – Почина Публиј Вергилиус Марон (Публиус Вергилиус Маро), познат поет на царскиот Рим, автор на националниот херојски еп „Енеида“. Тој се смета за најголем поет на антиката и модел на латино и западноевропско творештво. Данте го однел како водич низ подземјето („Пеколот“) во Божествената комедија („Георгике“, „Бучолике“, „Еклогови“).
1327 – Англискиот крал Едвард II (Едвард) е убиен во замокот Беркли. Се верува дека злосторството го извршиле кралицата Изабела (Изабела) и нејзиниот љубовник Роџер де Мортимер (Роџер), кој тогаш владеел во име на престолонаследникот Едвард Трети.
1452.- Роден е италијанскиот верски и политички реформатор Џироламо Савонарола (Џироламо), доминикански монах кој бил запален како еретик поради конфликт со папата Александар VI во 1498 година. Неговиот лик инспирирал многу литературни дела и контроверзни дискусии – тој се сметал за мрачен фанатик, претходник на реформацијата, маченик и светец.
1792.- На првата јавна седница на Конвенцијата (револуционерен парламент), монархијата во Франција била укината.
1832.- Умре шкотскиот писател Волтер Скот, автор на историските романи „Роб Рој“, „Ајванхо“, „Вејверли“… Собрал и народни песни и пишувал епови од историјата на Шкотска. Ја објави и нашата народна песна „Хасанагиница“ во превод на англиски јазик. Тој имаше значително влијание врз европскиот роман.
1846.- Роден е српскиот политичар и писател Светозар Марковиќ, основач на социјалистичкото движење во Србија и прв теоретичар на реализмот во српската литература. Го издава првиот социјалистички весник во Србија „Раденик“ (1871). Неговите идеи имале големо влијание врз развојот на социјалистичката идеологија и политика во Србија и на Балканот („Србија на исток“, „Принципи на националната економија“, „Пеење и размислување“).
1860.- Умре германскиот филозоф Артур Шопенхауер. Неговата длабоко песимистичка филозофија беше прифатена од генерацијата разочарана од неуспехот на националните движења во 1848 година во Европа, а во филозофијата и литературата се одрази во делата на Фридрих Ниче и Томас Ман („Светот како волја и претстава“, „ Парега и Паралипомена“).
1866.- Роден е англискиот писател Херберт Џорџ Велс (Џорџ Велс), кој ја основа научната фантастика со својот прв роман „Временската машина“ („Невидлив човек“, „Војна на световите“).
1938.- Владата на Чехословачка го прифати британско-францускиот план за отстапување на Судетската област на нацистичка Германија.
1939.- Романски фашисти, припадници на „Железната гарда“, го убиле премиерот на Романија, Арманд Калинеску.
1949.- Во Кина беше формирана централна народна влада на чело со Мао Це Тунг, кој на 1 октомври ја прогласи Народна Република Кина.
1956.- Никарагванскиот диктатор Анастацио Сомоза беше смртно ранет во обид за атентат. Починал осум дена подоцна, а го наследил неговиот син Луис.
1957.- Умрел норвешкиот крал Хакон VII (Хаакон), кој владеел од 1905 година, кога по распуштањето на норвешко-шведскиот сојуз, норвешкиот парламент го избрал за крал. Во Првата светска војна ја задржал неутралноста на Норвешка, а кога Германците ја окупирале Норвешка во Втората светска војна, тој побегнал во Лондон и формирал бегалска влада. Него го наследи неговиот син Олаф В.
1964.- Малта стана независна по 164 години британско владеење.
1972.- Претседателот на Филипините Фердинанд Маркос (Маркос) воведе вонредна состојба во земјата и затвори илјадници противници на неговиот режим. Маркос остана на власт до 1986 година.
1973.- Југославија ги прекина дипломатските односи со Чиле, десет дена по државниот удар на генералот Аугусто Пиноче, во кој беше убиен претседателот Салвадор Аљенде.
1974.- Умре американскиот филмски актер Волтер Бренан, првиот актер кој освоил три Оскари и познат пред се по бројните епизодни улоги во вестерн филмовите („Драга моја Клементина“, „Црвена река“, „Рио Браво“).
1992.- Мексико и Ватикан воспоставија целосни дипломатски односи по пауза од 130 години.
1993.- Претседателот на Русија, Борис Елцин, го распушти парламентот под обвинение дека членовите на парламентот ги блокираат уставните реформи и изборите. Пратениците на бунтовниците се забарикадираа во зградата на парламентот, од каде беа протерани со помош на армијата на 4 октомври.
1996.- По анонимна пријава, во авионот на колумбискиот претседател Ернесто Самперо, кој бил подготвен да лета за САД, на аеродромот во Богота биле пронајдени околу четири килограми хероин. Претседателот е осомничен за врски со нарко-мафијата, додека неговата влада објави дека се работи за местенка.
1999.- Во земјотрес во Тајван загинаа 2.100 луѓе, а околу 8.700 беа повредени.
2000 – Руската влада одлучи да го замрзне договорот со Иран за продажба на ласерска технологија, откако САД изразија загриженост за можноста за нејзина употреба во развојот на нуклеарно оружје.
2003 – По 14 години набљудување на планетата Јупитер и нејзините сателити, НАСА го уништи бродот за набљудување Галилео.
2008.- Социјалдемократската партија и нејзините коалициски партнери Уистину (Зарес) и Либерално-демократската партија го освоија мнозинството на парламентарните избори во Словенија, кои добија нова влада на чело со Борут Пахор.
2012 – Норвешкиот премиер Јенс Столтенберг ја реконструираше својата влада на левиот центар, пет министри ги сменија ресорите или ги загубија министерските позиции, една година пред парламентарните избори.
2014 – Светот испуштил многу повеќе јаглерод диоксид во атмосферата во 2013 година од кога било досега, а Кина, САД и Индија се трите најголеми загадувачи, се вели во извештајот пред самитот на ОН за климата.
2014 – Премиерот на Јемен, Мохамед Салем Басиндва, поднесе оставка како резултат на неколкудневното насилство во кое 140 луѓе загинаа во главниот град на земјата, Сана, а стотици други ги напуштија своите домови.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (1 декември)
На денешен ден 1 декември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по векови:
-
1640 – Португалија ја враќа својата независност по востанието што ја собори шпанската влада. Две недели подоцна, војводата од Браганца е крунисан за крал на Португалија под името Јован IV. Шпанија не ја признава независноста на Португалија сè до 1668 година.
-
1803 – Во Франција стапија на сила нови закони за труд, кои бараа работниците да имаат дозвола за работа заверена од полицијата или градските службеници. Овој документ, без кој никој не можеше да добие работа, дозволуваше државна контрола врз работната сила.
-
1813 – По неизвесниот одговор на францускиот император Наполеон I на мировните услови на сојузниците, Русија, Прусија и Австрија одлучија да ја нападнат Франција.
-
1821 – Доминиканската Република, која ги опфаќа источните две третини од карипскиот остров Хаити, тогаш познат како Хиспаниола, прогласи независност од Шпанија.
-
1822 – Основачот на Бразилското Царство, Дом Педро, беше крунисан за прв император на Бразил под името Педро I.
-
1835 – Ханс Кристијан Андерсен ја објави својата прва книга со бајки.
-
1903 – Прикажан е првиот вестерн филм, „Големиот грабеж на воз“.
-
1906 – Во Париз е отворено киното „Омнија Пате“, првото наменски изградено кино во светот кое прикажувало филмови.
-
1918 – Исланд добил независност со одлука на данскиот парламент.
-
1918 – Со обединувањето на државите на Србите, Хрватите и Словенците со Кралството Србија и Кралството Црна Гора е создадена првата заедничка југословенска држава, Кралството на Србите, Хрватите и Словенците, подоцна Кралство Југославија.
-
1918 – Покраината Трансилванија, претходно дел од Унгарија, т.е. Австро-Унгарија, е обединета со Романија. Романскиот дел од Банат и некои други покраини исто така станале дел од Романија. Романците го слават овој датум како национален празник, Ден на обединувањето.
-
1925 – Во Локарно, Швајцарија, се потпишани договори меѓу европските земји со кои се гарантира мирот и неповредливоста на границите. Рајнскиот пакт се смета за најважен, со кој Германија, Франција и Белгија се обврзаа да ги почитуваат границите, а Германија ја прифати демилитаризацијата на Рајнската област. Овие договори беа прекршени од Хитлер во 1936 година, кога ја окупираше Рајнската област, а потоа ги нападна Чехословачка и Полска.
-
1941 – Црногорскиот одред на НОП за операции во Санџак, под команда на Арс Јовановиќ, го нападна италијанскиот гарнизон во Плевља. По тешките борби, партизаните беа принудени да се повлечат од Плевља, со тешки загуби од околу 500 убиени и ранети.
-
1971 – Во Караѓорѓево, на седница на Претседателството на Сојузот на комунисти на Југославија, дел од раководството на Сојузот на комунисти на Хрватска, носители на политиката на таканареченото масовно движење. Потоа следеа чистки на политичките и економските лидери во Србија, Словенија и Македонија, што ги спречи обидите за политички и економски реформи во СФРЈ.
-
1976 – Ангола стана членка на Обединетите нации.
-
1981 – Во најлошата катастрофа во историјата на југословенската авијација, авион DC-9 Super 80 управуван од љубљанската компанија Inex-Adria Avio-Promet се урна во планина во близина на Ајачо, Корзика. Сите 178 патници и членови на екипажот загинаа.
-
1988 – Беназир Буто стана премиер на Пакистан, првата жена што водеше исламска земја.
-
1989 – Михаил Горбачов, првиот советски лидер, го посети Ватикан и се согласи со папата Јован Павле II да воспостави дипломатски односи меѓу СССР и Ватикан.
-
1991 – На референдум во советската република Украина, огромното мнозинство гласачи гласаа за независност од СССР.
-
1992 – Основан е 6-тиот полк на Домостражата, Сплит.
-
2000 – Лидерот на Националната акциона партија, Винсент Фокс, е инаугуриран за претседател на Мексико, со што се стави крај на 71-годишното владеење на Институционалната револуционерна партија. Тоа беше првиот пораз на партијата од 1929 година.
-
2001 – 10 Израелци се убиени во два палестински самоубиствени бомбашки напади во Ерусалим, а 30 се убиени во експлозија на автобус во Хаифа. Повеќе од 200 луѓе се повредени во нападите.
-
2002 – Поранешниот премиер Јанез Дрновшек е избран за претседател на Словенија.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 27 ноември
На денешен ден 27 ноември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по векови:
19. век
1879
-
Францускиот парламент бил преместен од Версај во Париз.
1895
-
Алфред Нобел во Париз го напишал својот тестамент, оставајќи големо богатство за развој на науката, литературата и мирот. Нобеловата награда се доделува од 1901 година.
20. век
1910-1930
1912
-
Шпанија воспоставила протекторат над Мароко.
1919
-
Во Неџија, Бугарија по Првата светска војна потпишала договор со кој:
-
Добруџа ѝ припаднала на Романија,
-
Источна Тракија на Грција,
-
Струмица, Димитровград и Босилеград на Кралството СХС.
-
1926
-
Ахмед Бен Зогу во Тирана потпишал договор со Италија, ставајќи ја Албанија под италијански протекторат.
1930-1950
1940
-
Нацистичка Германија ја анектирала француската покраина Лорена.
-
Во Романија, профашистичката „Железна гарда“ убила над 60 соработници на кралот Карол II, меѓу кои и поранешниот премиер Николае Јорго.
1941
-
Последните италијански сили во тврдината Гондар (Етиопија) капитулирале пред Сојузниците, кои заробиле 23.000 војници.
1942
-
Француската флота во Тулон била потопена за да не падне во германски раце.
1945
-
Норвешка станала членка на Обединетите нации.
1950-1970
1953
-
Хусо Хоџиќ, учесник во НОБ, прогласен за народен херој.
1968
-
Југословенската армија и полиција ги потиснале албанските демонстрации во Косово, одржани на Денот на знамето, со барање покраината да добие статус на република.
1970-1990
1970
-
Во Манила, колумбиски сликар преправен во свештеник се обидел да го убие папата Павле VI.
1974
-
На Телевизија Белград била емитувана првата епизода од „Коцки, коцки, коцки“.
1978
-
Поранешниот надзорник Ден Вајт ги убил градоначалникот Џорџ Москоне и политичарот Харви Милк во Сан Франциско.
1983
-
Колумбиски Боинг 747 се урнал кај Мадрид; загинале 181 лице.
1989
-
Колумбиски Боинг 727 експлодирал во лет; загинале сите 107 патници и членови на екипажот.
1990
-
Џон Мејџор станал премиер на Велика Британија и лидер на Конзервативната партија.
1990-2000
1991
-
Советот за безбедност на ОН овластил распоредување на УНПРОФОР во поранешна Југославија.
-
Во Пном Пен толпа го нападнала лидерот на Црвените Кмери Кије Самфан, кој бил евакуиран во Бангкок.
1996
-
Поради протестите против изборни фалсификати, властите ги затвориле Радио Б92 и Радио Индекс; работата ја продолжиле на 5 декември.
-
Над 90 рудари загинале во експлозија на гас во јагленокоп во кинеската провинција Шанкси.
1997
-
Судири кај Србица и во селото Резница: убиени двајца полицајци и еден Албанец, четворица полицајци ранети.
21. век
2000
-
Норвешкиот крал Харолд го отворил Лердалскиот тунел, најдолг патен тунел во светот (16.900 м).
-
Агенцијата за СИДА на ОН објавила дека од почетокот на пандемијата починале над 21 милион луѓе.
2001
-
НАСА објавила откривање атмосфера на планета оддалечена 150 милиони светлосни години – прво директно откривање надвор од Сончевиот систем.
-
Официјално бил отворен каспискиот нафтоводен систем за транспорт до Новоросијск.
2004
-
Вселенскиот патријарх Вартоломеј I ги примил моштите на Свети Златоуст и Свети Григориј од папата Јован Павле II.
2005
-
Прва трансплантација на лице извршена во Амиен, Франција.
2006
-
Во Јасеновац бил отворен Образовен центар и Меморијален музеј со нова изложба за жртвите од логорот.
-
Канадскиот парламент го признал Квебек како „посебна нација во рамките на Канада“.
На денешен ден
Светот на денешен ден (20 ноември)
1531 – Капелскиот мировен договор ја утврдува конфесионалната поделба на Швајцарија.
1780 – Велика Британија објави војна на Холандија поради снабдувањето на американските бунтовници.
1818 – Симон Боливар ја прогласи независноста на Венецуела од Шпанија.
1873 – Обединување на Будим и Пешта во главниот град Будимпешта.
1903 – Демонстрации во Белград против режимот на кралот Александар Обреновиќ.
1910 – Франциско I. Мадеро повика на револуција и се прогласи за претседател на Мексико.
1917 – Украина беше прогласена за република.
1917 – Почеток на Битката кај Камбре во Првата светска војна.
1919 – Во Берлин нелегално започна првиот конгрес на младински организации и беше основана Комунистичката младинска интернационала.
1924 – Задушено курдското востание во Турција.
1962 – Кенеди ја укина американската блокада на Куба и формално ја заврши Кубанската ракетна криза.
1991 – Однесувањето на околу 260 луѓе од болницата во Вуковар до Овчара од страна на ЈНА.
1999 – Кина го лансира својот прв вселенски брод.
2003 – Експлозија на неколку бомби во Истанбул; уништен британскиот конзулат.
2003 – Уапсен Мајкл Џексон за наводна сексуална експлоатација на малолетници.
-
Кичево20 часа„ЕВН КЕЦ Кичево“ во вторник ќе работи на терен, дел од „Ужичка“, „Мечкин Камен“ и дел од месноста „Под Крушино“ времено ќе бидат без електрична енергија
-
Хороскоп2 денаХороскоп за недела (7 декември)
-
Хороскоп16 часаХороскоп за понеделник (8 декември)
-
Здравје и убавина2 денаКако полесно да ја издржите диетата за слабеење
-
Здравје и убавина21 часДајте им одмор на цревата во организмот со ова овошје
-
Македонија1 часПС Франгово и РЦ Запад запленија три торби со 62 паковки со марихуана
