На денешен ден
22 септември – На денешен ден

1241.- Убиен е Стурулсон Снори (Снори), најважниот писател на старата исландска литература, авторот на делото „Снора Еда“ кое содржи легенди од древната северна митологија и „Орбис терраум“, сага за норвешките митски почетоци. Се верува дека атентатот го наредил норвешкиот крал Хакон Шести од политички причини.
1499.- Со Базелскиот мир заврши Швабиската војна меѓу Швајцарската лига и германскиот крал Максимилијан I (Максимилијан), а Швајцарија стекна независност.
1735 – Роберт Волпол (Волпол) стана првиот британски премиер кој се преселил во резиденција на Даунинг стрит 10 во Лондон.
1789.- Руско-австриските сили под команда на рускиот генерал Александар Суворов им нанесоа тежок пораз на Турците во битката кај Римник.
1791.- Роден е англискиот физичар и хемичар Мајкл Фарадеј, кој го открил законот за електромагнетна индукција во 1831 година и двата основни закони за електролиза во 1833 година.
1792.- Ден по соборувањето на монархијата, Франција беше прогласена за република и стапи на сила нов календар, со кој есенската рамноденица – 23 септември 1792 година – беше земена како почеток на новата ера.
1862 – Ото фон Бизмарк стана канцелар на Прусија. Под мотото „крв и железо“ обединил 25 германски држави во Германската империја, основана во 1871 година со император Вилхелм Хоенцолерн.
1862.- Американскиот претседател Абрахам Линколн објави декрет според кој сите американски робови станале слободни граѓани на 1 јануари 1863 година.
1882.- Умре српската сликарка Катарина Ивановиќ, првата жена член на српското учено друштво. Сликала портрети, историски жанровски композиции и многу успешни мртви природи. Некои од нејзините слики се меѓу најдобрите во српскиот класицизам, како „Портрет на принцезата Персида Караѓорѓевиќ“, „Автопортрет“, „Кошница со грозје“.
1885.- Американскиот филмски режисер и актер со австриско потекло Ерих фон Штрохајм (Ерих фон Штрохајм), еден од најголемите режисери на немиот филм („Кралицата Кели“, „Големата илузија“, „Исчезнатите од Сен Агил“, „Булеварот на самракот. “) се роди..
1918.- Роден е Хенрик Серинг, мексикански виолинист со полско еврејско потекло, еден од најголемите мајстори на виолина во 20 век. Тој емигрирал кога нацистичка Германија ја нападнала Полска во 1939 година и до 1945 година бил офицер за врска на полската бегалска влада во Лондон и преведувач на премиерот, генералот Владислав Сикорски. Од 1945 година е професор на Факултетот за музичка уметност во Мексико.
1923.- Во Љубљана е одржано собрание на феминистичките друштва на Кралството Југославија, на кое е основана Феминистичката алијанса (подоцна Сојуз на женските движења на Југославија).
1934.- Во експлозија во рудникот Гресфорд во Велс загинаа повеќе од 260 рудари.
1940.- Јапонските трупи влегле во француска Индокина во Втората светска војна.
1949.- Владите на САД, Обединетото Кралство и Канада објавија дека СССР ја активирал првата атомска бомба на 29 август 1949 година.
1955.- Во Велика Британија почна да работи комерцијална телевизија. Првата платена реклама беше за паста за заби.
1960.- Со претседателот Модиб Кеита беше прогласена независноста на африканската држава Мали (поранешен француски Судан).
1974.- Околу 5.000 луѓе загинаа во ураган во централноамериканската земја Хондурас.
1980.- Ирачките копнени сили влегоа во Иран со намера да ја преземат контролата врз Шат-ел-Араб, што го претвори ирачко-иранскиот конфликт во војна од целосен обем што траеше следните осум години.
1985.- Францускиот премиер Лоран Фабиус призна дека француските тајни агенти, врз основа на владини наредби, го потопиле бродот „Гринпис“ „Виножито воин“ во Нов Зеланд. „Гринпис“ водеше кампања против француските нуклеарни тестови.
1989.- Умре американскиот пејач Ирвин Берлин (Ирвинг), автор на повеќе од 1.000 хитови. Неговата песна „White Christmas“ од филмот „Holiday Inn“ (1942) сè уште е еден од најпродаваните на американскиот музички пазар.
1992.- САД испратија барање до генералниот секретар на ОН за формирање комисија за истрага на воените злосторства во Југославија. Во прилогот, раководството на Србија и ЈНА, како и српските вооружени сили во Хрватска и Босна и Херцеговина, се обвинети за тешки злосторства извршени за време на 15-месечната војна во поранешна Југославија.
1993.- Во средината на една од најголемите инфлации забележани во светот, СР Југославија донесе закон за деноминација на националната валута, според кој од 1 октомври милион динари вредеше еден динар.
1998.- На планината Чиќевица продолжија борбите меѓу српските безбедносни сили и косовските Албанци, а министерот за правда во Владата на Србија, Драгољуб Јанковиќ, објави дека 178 косовски Албанци се обвинети за тероризам, дека 927 се под истрага, а 538 косовски Албанци. беа во притвор.
2001.- Умре Исак Стерн, еден од најголемите виолинисти на дваесеттиот век. Тој е познат и по тоа што го спасил Карнеги Хол од колапс во 60-тите години на минатиот век.
2001 – САД ги укинаа санкциите за Индија и Пакистан, воведени во 1998 година, кога тие две земји извршија нуклеарни тестови.
2007.- Умрел Марсел Марсо, француски мимичар, кој се прославил со својот лик Бип кловнот, белолик, во пуловер и облечен во капа.
2010.- Умре американскиот пејач Еди Фишер, популарен музичар од 1950-тите, познат по песните „Thinking of you“, „Any Time“ и „Oh, My Pa-pa“.
2013 – На германските сојузни парламентарни избори за 18-то свикување на Бундестагот, Христијанско-демократската унија на премиерката Ангела Меркел освои најмногу гласови, која го освои трет последователен мандат за формирање влада.
2014.- Околу 100.000 Курди од Сирија избегаа во Турција за неколку дена пред армијата на екстремистичката организација „Исламска држава“, објави Високиот комесаријат за бегалци на ОН (УНХЦР).
2016 – Интернет групата Јаху призна дека на крајот на 2014 година биле хакирани околу 500 милиони корисници, дека хакерите украле лични податоци – имиња, презимиња, електронска пошта, лозинки, телефонски броеви и дека не ги допирале броевите на банкарските сметки.
2019 година – Периодот од 2015 до 2019 година е најтоплиот период некогаш забележан на планетата.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 2 септември

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🛡️ Воени битки и борби
-
31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
-
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
-
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
-
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.
📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки
-
1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
-
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
-
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
-
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
-
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
-
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
-
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
-
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
-
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.
✈️ Откритија, истражувања и летови
-
1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.
✊ Протести и демонстрации
-
1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
-
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.
⚰️ Смртни случаи на познати личности
-
1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
-
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
-
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
-
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
-
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
-
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
-
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
-
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
-
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
-
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 1 септември

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🕊️ Смрт и загуби
-
1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
-
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
-
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
-
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
-
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.
⚔️ Војни и конфликти
-
1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
-
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
-
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
-
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
-
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
-
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
-
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
-
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.
🌍 Политички и државни настани
-
1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
-
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
-
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
-
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
-
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
-
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
-
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
-
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
-
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.
🌋 Природни катастрофи
-
1923 – Земјотрес во Јапонија: уништени Јокохама и дел од Токио, 142.000 жртви.
-
1962 – Земјотрес во северозападен Иран, 12.000 жртви.
🎭 Култура, наука и спорт
-
1972 – Боби Фишер го победил Спаски и станал светски шампион во шах.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (29 август)

На денешен ден 29 август, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот.
1189 – Дубровник склучил договор со босанскиот бан Кулин, со кој жителите на Дубровник добиле слобода да тргуваат во Босна без ограничувања или давачки. Договорот е еден од најстарите зачувани документи во регионот.
1521 – Турците, под команда на султанот Сулејман II Величествениот, го освоиле Белград и го прогласиле за седиште на Смедеревскиот санџак.
1526 – Во Мохачката битка, турската војска предводена од Сулејман II Величествениот ги победила трупите на унгарскиот крал Лудвиг II, кој загинал при повлекувањето.
1619 – Роден е Жан Батист Колбер, француски државник и министер за финансии на Луј XIV.
1632 – Роден е Џон Лок, англиски филозоф, основач на емпиризмот и либералната филозофија.
1756 – Прускиот крал Фридрих II ја започнал Седумгодишната војна со напад врз Саксонија.
1820 – Во Порто, Португалија, започнала граѓанска револуција, со која кралот Жоао VI бил принуден да донесе либерален устав.
1825 – Португалија ја признала независноста на Бразил под водство на царот Педро I.
1842 – Завршила Првата опиумска војна со Нанкинскиот договор, со кој Кина морала да отвори пристаништа и да го предаде Хонг Конг на Британија.
1944 – Кралот Петар II Караѓорѓевиќ, со декрет, ја отстранил командата на генерал Дража Михајловиќ и ја ставил југословенската армија под команда на Јосип Броз Тито.
1945 – Американските трупи под команда на генерал Џорџ Маршал започнале со искрцување во Јапонија.
1949 – СССР тајно ја детонирал својата прва атомска бомба.
1960 – Јорданскиот премиер Хаза ал-Маџали бил убиен во експлозија на бомба.
1965 – Американскиот вселенски брод „Џемини V“ се вратил на Земјата по рекордни осум дена во орбитата.
1975 – Починал ирскиот државник Емон де Валера, еден од водачите на Шин Фејн.
1978 – Хуа Куо-фенг, претседател на КПК, ги посетил Романија, Југославија и Иран, што означило крај на кинеската изолација.
1991 – Советскиот парламент ја суспендирал Комунистичката партија и ги замрзнал нејзините сметки.
1995 – Милошевиќ бил овластен да преговара во име на заедничката делегација на СР Југославија и Република Српска во мировниот процес за Босна.
1996 – Руски авион Туполев 154 се урнал во Норвешка, загинале 141 лице.
1997 – Убиени биле 300 луѓе во алжирско село, едно од најлошите масакри од страна на исламисти во земјата.
1999 – Во Источен Тимор, 99% од гласачите се изјасниле за независност од Индонезија.
2001 – Врховниот суд на САД осудил тројца раководители на компанија за нелегална продажба на опрема што може да се користи за нуклеарно оружје.
2003 – Автомобил-бомба во Наџаф уби најмалку 80 луѓе, вклучувајќи го и ајатолахот Мохамед Бакир ал-Хаким.
2005 – Ураганот Катрина ја погодил јужна САД, загинале околу 1.330 луѓе, најмногу во Њу Орлеанс.
2008 – Грузија ги прекинала дипломатските односи со Русија поради признавањето на Јужна Осетија и Абхазија.
2010 – Еруптирал вулканот Синабунг на Суматра, прва ерупција по 400 години, со масовна евакуација.
2015 – Унгарија поставила бодликава жица на границата со Србија за да го спречи приливот на бегалци.
2019 – Починал српскиот сликар и академик Владимир Величковиќ.
-
Кичево2 дена
Поради одржување на атлетска трка во Кичево, во недела следните улици и делови на градот ќе бидат затворени за сообраќај
-
Хороскоп1 ден
Хороскоп за сабота (6 септември)
-
Македонија2 дена
Од една до друга патарина на патен правец Гостивар-Тетово, ќе се изведуваат градежни работи со времетраење од две седмици
-
Автомобили2 дена
Десетте најпродавани автомобили во Европа во 2025 година
-
Хороскоп3 часа
Хороскоп за недела (7 септември)
-
Магазин2 дена
Тајната на вистинскиот италијански болоњезе сос