Следете не

На денешен ден

22 септември – На денешен ден

Објавено пред

на

1241.- Убиен е Стурулсон Снори (Снори), најважниот писател на старата исландска литература, авторот на делото „Снора Еда“ кое содржи легенди од древната северна митологија и „Орбис терраум“, сага за норвешките митски почетоци. Се верува дека атентатот го наредил норвешкиот крал Хакон Шести од политички причини.

1499.- Со Базелскиот мир заврши Швабиската војна меѓу Швајцарската лига и германскиот крал Максимилијан I (Максимилијан), а Швајцарија стекна независност.

1735 – Роберт Волпол (Волпол) стана првиот британски премиер кој се преселил во резиденција на Даунинг стрит 10 во Лондон.

1789.- Руско-австриските сили под команда на рускиот генерал Александар Суворов им нанесоа тежок пораз на Турците во битката кај Римник.

1791.- Роден е англискиот физичар и хемичар Мајкл Фарадеј, кој го открил законот за електромагнетна индукција во 1831 година и двата основни закони за електролиза во 1833 година.

1792.- Ден по соборувањето на монархијата, Франција беше прогласена за република и стапи на сила нов календар, со кој есенската рамноденица – 23 септември 1792 година – беше земена како почеток на новата ера.

1862 – Ото фон Бизмарк стана канцелар на Прусија. Под мотото „крв и железо“ обединил 25 германски држави во Германската империја, основана во 1871 година со император Вилхелм Хоенцолерн.

1862.- Американскиот претседател Абрахам Линколн објави декрет според кој сите американски робови станале слободни граѓани на 1 јануари 1863 година.

1882.- Умре српската сликарка Катарина Ивановиќ, првата жена член на српското учено друштво. Сликала портрети, историски жанровски композиции и многу успешни мртви природи. Некои од нејзините слики се меѓу најдобрите во српскиот класицизам, како „Портрет на принцезата Персида Караѓорѓевиќ“, „Автопортрет“, „Кошница со грозје“.

1885.- Американскиот филмски режисер и актер со австриско потекло Ерих фон Штрохајм (Ерих фон Штрохајм), еден од најголемите режисери на немиот филм („Кралицата Кели“, „Големата илузија“, „Исчезнатите од Сен Агил“, „Булеварот на самракот. “) се роди..

1918.- Роден е Хенрик Серинг, мексикански виолинист со полско еврејско потекло, еден од најголемите мајстори на виолина во 20 век. Тој емигрирал кога нацистичка Германија ја нападнала Полска во 1939 година и до 1945 година бил офицер за врска на полската бегалска влада во Лондон и преведувач на премиерот, генералот Владислав Сикорски. Од 1945 година е професор на Факултетот за музичка уметност во Мексико.

1923.- Во Љубљана е одржано собрание на феминистичките друштва на Кралството Југославија, на кое е основана Феминистичката алијанса (подоцна Сојуз на женските движења на Југославија).

1934.- Во експлозија во рудникот Гресфорд во Велс загинаа повеќе од 260 рудари.

1940.- Јапонските трупи влегле во француска Индокина во Втората светска војна.

1949.- Владите на САД, Обединетото Кралство и Канада објавија дека СССР ја активирал првата атомска бомба на 29 август 1949 година.

1955.- Во Велика Британија почна да работи комерцијална телевизија. Првата платена реклама беше за паста за заби.

1960.- Со претседателот Модиб Кеита беше прогласена независноста на африканската држава Мали (поранешен француски Судан).

1974.- Околу 5.000 луѓе загинаа во ураган во централноамериканската земја Хондурас.

1980.- Ирачките копнени сили влегоа во Иран со намера да ја преземат контролата врз Шат-ел-Араб, што го претвори ирачко-иранскиот конфликт во војна од целосен обем што траеше следните осум години.

1985.- Францускиот премиер Лоран Фабиус призна дека француските тајни агенти, врз основа на владини наредби, го потопиле бродот „Гринпис“ „Виножито воин“ во Нов Зеланд. „Гринпис“ водеше кампања против француските нуклеарни тестови.

1989.- Умре американскиот пејач Ирвин Берлин (Ирвинг), автор на повеќе од 1.000 хитови. Неговата песна „White Christmas“ од филмот „Holiday Inn“ (1942) сè уште е еден од најпродаваните на американскиот музички пазар.

1992.- САД испратија барање до генералниот секретар на ОН за формирање комисија за истрага на воените злосторства во Југославија. Во прилогот, раководството на Србија и ЈНА, како и српските вооружени сили во Хрватска и Босна и Херцеговина, се обвинети за тешки злосторства извршени за време на 15-месечната војна во поранешна Југославија.

1993.- Во средината на една од најголемите инфлации забележани во светот, СР Југославија донесе закон за деноминација на националната валута, според кој од 1 октомври милион динари вредеше еден динар.

1998.- На планината Чиќевица продолжија борбите меѓу српските безбедносни сили и косовските Албанци, а министерот за правда во Владата на Србија, Драгољуб Јанковиќ, објави дека 178 косовски Албанци се обвинети за тероризам, дека 927 се под истрага, а 538 косовски Албанци. беа во притвор.

2001.- Умре Исак Стерн, еден од најголемите виолинисти на дваесеттиот век. Тој е познат и по тоа што го спасил Карнеги Хол од колапс во 60-тите години на минатиот век.

2001 – САД ги укинаа санкциите за Индија и Пакистан, воведени во 1998 година, кога тие две земји извршија нуклеарни тестови.

2007.- Умрел Марсел Марсо, француски мимичар, кој се прославил со својот лик Бип кловнот, белолик, во пуловер и облечен во капа.

2010.- Умре американскиот пејач Еди Фишер, популарен музичар од 1950-тите, познат по песните „Thinking of you“, „Any Time“ и „Oh, My Pa-pa“.

2013 – На германските сојузни парламентарни избори за 18-то свикување на Бундестагот, Христијанско-демократската унија на премиерката Ангела Меркел освои најмногу гласови, која го освои трет последователен мандат за формирање влада.

2014.- Околу 100.000 Курди од Сирија избегаа во Турција за неколку дена пред армијата на екстремистичката организација „Исламска држава“, објави Високиот комесаријат за бегалци на ОН (УНХЦР).

2016 – Интернет групата Јаху призна дека на крајот на 2014 година биле хакирани околу 500 милиони корисници, дека хакерите украле лични податоци – имиња, презимиња, електронска пошта, лозинки, телефонски броеви и дека не ги допирале броевите на банкарските сметки.

2019 година – Периодот од 2015 до 2019 година е најтоплиот период некогаш забележан на планетата.

На денешен ден

Светот „На денешен ден“ – 30 октомври

Објавено пред

на

ФОТО: Unsplash.com

1762 – Роден е францускиот поет Андре де Шение, кој ги споил класичните поетски форми со новиот романтичарски дух. Се спротивставил на јакобинската диктатура и бил погубен на гилотина во 1794 година.

1817Симон Боливар ја формира првата независна влада на Венецуела.

1830 – Починал Петар I Петровиќ Његош, црногорски епископ и државник. Тој го донел првиот закон на Црна Гора (1796) и основал централно судско тело (1803), обединувајќи ги завојуваните племиња.

1864 – Со Виенскиот мир, Данска им ги предала Шлезвиг, Холштајн и Лауенбург на Прусија.

1869 – Во Белград е отворен Народниот театар, дело на архитектот Александар Бугарски. На свеченоста е изведена сликата „Посмртна слава на принцот Михаил“ од Ѓорѓе Милетиќ.

1905 – Рускиот цар Николај II го издал Октомврискиот манифест, со кој биле воведени граѓански слободи и избран парламент – Думата.

1910 – Починал Жан Анри Динан, швајцарски филантроп и основач на Црвениот крст, добитник на првата Нобелова награда за мир (1901).

1918Словачка се одвоила од Унгарија и со Чешка ја формирала Чехословачка, првата држава создадена по распадот на Австро-Унгарија.
Истата година Турција капитулирала во Првата светска војна, со што престанала да постои Отоманската империја.

1922 – По „Маршот кон Рим“, Бенито Мусолини ја формирал првата фашистичка влада во Италија.

1938 – Радио драмата „Војна на световите“ на Орсон Велс предизвикала паника во САД – слушателите поверувале дека станува збор за вистинска инвазија од Марс.

1973 – Отворен е Босфорскиот мост, што ги поврзува Европа и Азија.

1974Мухамед Али се вратил на боксерскиот ринг и со нокаут го победил Џорџ Форман.

1975Принцот Хуан Карлос го наследил болниот диктатор Франциско Франко и ја презел власта во Шпанија.
Истата година се случила авионската несреќа на „Инекс-Адрија“ кај Прага, во која загинале 75 патници.

1990 – Кина објавила дека има 1 милијарда и 13 милиони жители.

1995 – На референдумот во Квебек, 50,6% од гласачите се изјасниле против независноста од Канада.

1998 – Започнала НАТО мисијата „Орловско око“ за надгледување на воздушниот простор над Косово.

2000 – Во Мадрид, автомобил-бомба убила судија од Врховниот суд и уште две лица; нападот се припишува на групата ЕТА.

2001Лондонскиот клуб на доверители ѝ го намалил долгот на СР Југославија за 600 милиони долари.

2003 – Донаторска конференција во Хаг обезбедила 15,7 милиони евра за судот за воени злосторства во Сараево.
Истата година, Џулио Андреоти бил ослободен од обвинението за вмешаност во убиството на новинарот Кармине Пикорели.

2006Аугусто Пиноче, поранешен чилеански диктатор, бил ставен во домашен притвор за злосторства извршени за време на неговото владеење.

2008 – Починал Исмет (Ицо) Вољевица, познат хрватски карикатурист и автор на стрипот „Грга“.

2011Росен Плевнелиев бил избран за претседател на Бугарија.

2012 – Ураганот Сенди го погодил источниот брег на САД, одземајќи најмалку 39 животи и оставајќи милиони без струја.

2017 – Светската метеоролошка организација објавила дека концентрацијата на CO₂ во атмосферата достигнала рекордно ниво во 2016 година.

2020 – Починал митрополит Амфилохие, лидер на Српската православна црква во Црна Гора, од последици на COVID-19.

2022Луиз Инасио Лула да Силва е избран по трет пат за претседател на Бразил.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Светот на денешен ден (28 октомври)

Објавено пред

на

ФОТО: Unsplash.com @ Lucian Alexe

1492 – Кристофер Колумбо ја открил Куба за време на своето прво патување преку Атлантскиот океан и ја прогласил за посед на Шпанија.

1628 – Кралските трупи, предводени од кардиналот Ришелје, го зазеле хугенотското (протестантско) упориште Ла Рошел по неколкумесечна опсада.

1636 – Во Кембриџ, Масачусетс, бил основан Харвард колеџ – најстарата високообразовна институција во Соединетите Американски Држави.

1704 – Починал англискиот филозоф Џон Лок, еден од основоположниците на емпиризмот и либералната филозофија. Неговите дела, меѓу кои „Преглед на човечкиот разум“, „Писма за толеранцијата“ и „Два трактати за владата“, извршиле силно влијание врз понатамошниот развој на европската мисла.

1746 – Катастрофален земјотрес во Перу ги уништил градовите Лима и Каљао, при што загинале најмалку 18.000 лица.

1836 – Била прогласена федерацијата меѓу Перу и Боливија.

1884 – Роден е Милоје Милојевиќ, српски композитор, музиколог, педагог и критичар, професор на Музичката академија во Белград и еден од основачите на српската музикологија. Тој го основал белградскиот оркестар „Collegium musicum“ и е автор на дела како „Четири дела за пијано“, „Мелодии и ритми од Балканот“ и „Пред величеството на природата“.

1886 – Американскиот претседател Гровер Кливленд ја открил Статуата на слободата во њујоршкото пристаниште. Статуата е подарок од Франција, дело на скулпторот Фредерик Огист Бартолди.

1891 – Силен земјотрес на јапонскиот остров Хоншу (Нипон) усмртил околу 10.000 лица и оставил повеќе од 300.000 луѓе без домови.

1914 – Роден е американскиот микробиолог Џонас Едвард Салк, кој во 1953 година ја развил првата ефикасна вакцина против детска парализа.

1918 – По распадот на Австро-Унгарија, Националниот комитет ја презел власта во Прага. Република Чехословачка официјално била прогласена во ноември 1918 година со Томас Гариг Масарик како прв претседател.

1919 – Во САД стапила во сила забрана за продажба на пијалаци со повеќе од половина процент алкохол.

1922 – Околу 40.000 фашисти, т.н. „црнокошулаши“, предводени од Бенито Мусолини, тргнале од Неапол во „Маршот кон Рим“. Два дена подоцна, кралот Виторио Емануеле III му го доверил мандатот на Мусолини да формира влада, со што започнал фашистичкиот режим што траел до 1943 година.

1923 – Починал Стојан Протиќ, српски политичар и публицист, еден од основачите на Радикалната партија и прв премиер на Кралството на Срби, Хрвати и Словенци. Бил уредник на весниците „Самоуправа“ и „Оџек“.

1932 – Роден е Спирос Кипријану, кипарски државник и прв министер за надворешни работи по стекнувањето на независноста на Кипар во 1960 година. Во 1977 година станал претседател на државата по смртта на архиепископот Макариос III.

1940 – Италијанските трупи ја нападнале Грција од Албанија, откако Атина го одбила ултиматумот со кој Италија барала воени бази на грчка територија. Со помош на Германија, Грција била окупирана во април 1941 година.

1962 – Официјално завршила Кубанската ракетна криза: советскиот лидер Никита Хрушчов наредил повлекување на ракетите од Куба, а американскиот претседател Џон Ф. Кенеди ја укинал поморската блокада.

1974 – Арапските лидери, меѓу кои и јорданскиот крал Хусеин, усвоиле декларација со која се повикува на создавање независна палестинска држава.

1982 – Социјалистичката работничка партија на Шпанија, предводена од Фелипе Гонзалес, извојувала убедлива победа на општите избори.

1995 – Во пожар во метрото во главниот град на Азербејџан, Баку, загинале 289 лица, а 270 биле повредени.

2000 – Во Косово се одржале локални избори под покровителство на ОН. Демократската лига на Косово, предводена од Ибрахим Ругова, извојувала убедлива победа. Србите ги бојкотирале изборите, а југословенските власти не ги признале резултатите.

2001 – Американскиот претседател Џорџ В. Буш формирал Група за следење на странски терористи, предводена од државниот обвинител Џон Ешкрофт, со задача да идентификува и депортира странски државјани кои нелегално престојуваат во САД.

2002 – Високиот американски дипломат Лоренс Фоли бил убиен во Аман, Јордан. Тој ја раководел канцеларијата на УСАИД во американската амбасада и бил првиот западен дипломат убиен во таа земја.

2005 – Починал големиот актер Љуба Тадиќ, член на Белградскиот драмски театар, Народниот театар, Ателје 212 и Југословенскиот драмски театар. Настапувал во повеќе од 60 филмови и бројни радио и телевизиски драми.

2008 – На претседателските избори на Малдивите, Маумун Абдула Гајум ја изгубил власта по 30 години. Опозицискиот кандидат Мохамед Нашид, кој повеќепати бил затворан за време на неговото владеење, ја однел победата.

2011 – Починал писателот и филозоф Радомир Константиновиќ, автор на влијателниот есеј „Филозофија на Паланка“.

2013 – Починале Тадеуш Мазовиецки, првиот некомунистички премиер во Источна Европа по Втората светска војна и активист на движењето „Солидарност“, и Александар Тијаниќ, новинар и директор на Радио-телевизија Србија.

2018 – Жаир Болсонаро победил на претседателските избори во Бразил и станал 38-ми претседател на земјата.

2020 – Србија добила нова влада со 21 министерство и двајца министри без ресор, предводена од премиерката Ана Брнабиќ во нејзиниот втор мандат.

2022 – Европскиот парламент и земјите-членки на Европската Унија се договориле да ја забранат продажбата на нови возила со мотори на фосилни горива од 2035 година, во рамки на климатскиот пакет „Подготвени за 55“.
Истата година, Елон Маск ја купил социјалната мрежа „Твитер“ за 44 милијарди долари.

2023 – Починал актерот Метју Пери, познат по улогата на Чендлер Бинг во серијата „Пријатели“. Причината за смртта била предозирање со кетамин; пет лица се обвинети во врска со неговата смрт, меѓу кои и неговиот асистент и неколку лекари.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден (10 септември)

Објавено пред

на

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

Војни и мировни договори

  • 1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.

  • 1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.

  • 1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.

  • 1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.

  • 1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.

  • 1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.

  • 1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).


Политика и атентати

  • 1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.

  • 1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.

  • 1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.

  • 1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.

  • 1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.

  • 1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.

  • 2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.

  • 2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.

  • 2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.

  • 2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.

  • 2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.

  • 2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.

  • 2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.

  • 2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.


Култура и личности

  • 1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.

  • 1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.

  • 1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.

  • 1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.

  • 1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.

  • 1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.

  • 2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.


Несреќи и катастрофи

  • 1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.

  • 2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.

Прочитај повеќе...

Facebook

Последни објави

Култура3 минути

Утре е „Митровден“, се вели дека од денот започнува зимата. Честита домашна слава и именден до сите домаќини!

Овој празник меѓу народот е познат како Митровден (Митроен) и се празнува на утрешен ден 8 ноември според новиот (или...

Македонија15 минути

Од 15-ти ноември започнува законската одредба за поседување зимска опрема и зимски пневматици

Од следниот викенд, односно сабота – 15 ноември до 15 март задолжително треба да поседувате пропишана зимска опрема, согласно одредбите...

Македонија21 минута

Лишени од слобода пет лица поради сторени кривични дела за поткуп

Вчера (06.11.2025) во попладневните часови полициски службеници од Одделот за сузбивање на организиран и сериозен криминал при МВР под раководство...

Временска прогноза5 часа

Од денес до вторник нашиот регион ќе биде застапен со повремени локални врнежи

Под влијание на серија на влажни воздушни бранови од Медитеранот, од денес па се до вторник (11 ноември) во Република...

Хороскоп15 часа

Хороскоп за петок (7 ноември)

ОВЕН Не се опуштајте премногу, особено ако имате впечаток дека имате целосна контрола врз вашиот живот и настаните што ве...

Технологија23 часа

Кичевската корпорација во развој „CvetanskiFootage“со ексклузивен „прашалник“ и мало истражување – Дали работиш или би сакал/а да работиш од дома?

Корпорацијата која потекнува од Кичево, „CvetanskiFootage“ под закрила на „Vangardo Creations“ направи прашалник кое ќе помогне за истражувањето. Одговорете точно...

Македонија1 ден

Автомобил удри велосипедист од Гевгелија, кај велосипедистот констатирана алкохолизирана состојба

На 05.11.2025 во 15:40 часот во ОВР Гевгелија е пријавено дека на ул.,,Моински Пат” во Гевгелија се случила сообраќајна несреќа...

Фото: Mika Baumeister @ unsplash Фото: Mika Baumeister @ unsplash
Магазин1 ден

Google воведува проверка на возраста во Play Store: што значи ова за корисниците?

Google започна со постепено воведување на нов систем за верификација на возраста во Play Store, сличен на оној што веќе...

Фото: Maxim Hopman @ unsplash Фото: Maxim Hopman @ unsplash
Магазин1 ден

Поевтиниот MacBook на Apple пристигнува во 2026 година – со iPhone чип и цена под 1.000 долари

Apple подготвува нов, поевтин MacBook кој ќе ја прошири понудата на лаптопи на компанијата и ќе биде насочен кон корисници...

Фото: Kamil Switalski @ unsplash Фото: Kamil Switalski @ unsplash
Магазин1 ден

Nintendo Switch 2 ја руши историјата: најбрзо продаваната конзола досега

Nintendo Switch 2 постигна историски успех и официјално стана најбрзо продаваната конзола во историјата на Nintendo, надминувајќи ги рекордите што...

НАЈЧИТАНИ