Следете не

На денешен ден

24 мај – На денешен ден

Објавено пред

на

1543.- Почина полскиот астроном Николаус Коперник, творец на хелиоцентричниот систем и основач на модерната астрономија, автор на „Циркулацијата на небесните тела“. Со својата научна работа, која претставува една од најголемите пресвртници во историјата на науката, тој ја создаде основата за големите откритија на Јоханес и Исак Њутн.

1544.- Роден е англискиот лекар и физичар Вилијам Гилберт, истражувач на магнетизмот и електричната енергија. Тој докажа дека Земјата е магнет со голема топка и дека иглата на компасот не е насочена кон небото, како што се веруваше дотогаш, туку кон магнетните полови на планетата.

1686.- Роден е германскиот физичар Габриел Даниел Фаренхајт, кој во 1726 година го направил првиот живин термометар и направил температурна скала од 180 степени именувана по него.

1743.- Роден е Жан Пол Марат, француски лекар и новинар, еден од главните водачи на Француската револуција, водач на Монтањарците и еден од организаторите на востанието во мај 1793 година со кое беа соборени Жирондинците. Во јули истата година, тој беше убиен од Шарлот Кордеј, која беше гилотина четири дена подоцна.

1819.- Родена е британската принцеза Александрина Викторија, кралица Викторија I од 1837 до 1901 година. За време на нејзиното долго владеење, Британија доживеа економски и културен подем и стана колонијална сила.

1822.- Војниците под команда на Антонио Хозе, Сукре ги поразиле Шпанците во битката кај Пичинка, а Еквадор стекнал независност од Шпанија.

1844.- Пронаоѓачот на телеграфот Семјуел Морс ја испратил првата телеграфска порака на 65 километри (од Вашингтон до Балтимор) на која пишува: „Што направи Бог?

1883.- Бруклинскиот мост го поврзува Менхетен со Бруклин, Њујорк.

1899.- Роден е српскиот архитект Бранислав Којиќ, професор на Универзитетот во Белград, член на Српската академија на науките и уметностите, дизајнер на уметничкиот павилјон на Калемегдан.

1926.- Отворена е Универзитетската библиотека во Белград. Првата зграда во Србија, изградена специјално за библиотеката, била изградена со помош на фондацијата Карнеги. Името на Универзитетската библиотека „Светозар Марковиќ“ е дадено во 1946 година.

1941.- Германскиот воен брод Бизмарк во Втората светска војна го потопи британскиот крстосувач Худ. Од 1.422 морнари преживеале само тројца.

1941.- Роден е американскиот пејач и текстописец Роберт Цимерман, познат како Боб Дилан, еден од најпопуларните музичари на 20 век.

1964.- Повеќе од 300 луѓе загинаа во тепачка на фудбалски натпревар во главниот град на Перу, Лима, предизвикана од судиската одлука да го поништи голот на домашната екипа.

1968.- За време на студентските демонстрации во Франција, претседателот Гол предложи референдум; бунтовни студенти ја запалија париската берза.

1974.- Умре Едвард Кенеди Дјук Елингтон, популарен американски џез пијанист, композитор и диригент. Светската слава ја стекна по Втората светска војна настапувајќи со својот оркестар низ светот.

1981.- Претседателот на Еквадор Хаиме Ролдос Агилера и уште седум други загинаа при експлозија на бомба во авион.

1982.- Во Иранско-ирачката војна, иранските трупи повторно го зазедоа Корамшар, држен од Ирачаните 20 месеци.

1992.- Конзервативниот кандидат Томас Клестил е избран за претседател на Австрија на местото на Курт Валдхајм.

1992.- Косовските Албанци ги одржаа првите паралелни општи избори. Властите во Србија ги прогласија изборите за незаконски, но не ги попречуваа.

1993.- Еритреја стекна независност од Етиопија по 30 години граѓанска војна.

1993.- Во Тибет избувнаа насилни демонстрации против кинеските власти.

1994.- Во бркотница на муслимански аџии во Мека, Саудиска Арабија, загинаа 270 луѓе.

1995.- Умре англискиот државник и публицист Џејмс Харолд Вилсон, лидер на Лабуристичката партија и премиер на Обединетото Кралство (1964-1970, 1974-76).

2000.- По 22 години, Израел ги повлече своите војници од 15-километарската окупациска зона во пограничната област со Либан. Мировниците на ОН влегоа во областа на 28 јули.

2000 – Хрватска стана 26-та членка на програмата на НАТО Партнерство за мир.

2001.- Дваесет и три лица загинаа, а повеќе од 300 беа повредени кога се урна сала за венчавки во Ерусалим. Тоа е најголемата цивилна трагедија во Израел во изминатите 53 години.

2002.- Претседателите на САД и Русија, Џорџ В. Буш и Владимир Путин, потпишаа договор за две третини за намалување на нуклеарното оружје во следните десет години.

2004 – Ученици од Крагуевац, средношколци, пристигнаа во Сараево (БиХ) на нивната прва екскурзија по 14 години.

2010.- На локалните избори во Црна Гора, Демократската партија на социјалистите освои мнозинство во 12 од 14 општини каде што се гласаше.

2012.- Во украинскиот парламент избувна тепачка поради законот со кој се дозволува официјална употреба на рускиот јазик меѓу членовите на прозападната опозиција и партијата на украинскиот претседател Виктор Јанукович, која ја има главната поддршка во рускојазичниот дел од земјата.

2015.- Анджеј Дуда, кандидатот на опозициските конзервативци, освои мнозинство гласови на претседателските избори во Полска. Во вториот круг гласање го победи претходниот претседател од редовите на владејачките либерали Бронислав Коморовски.

2015.- Американскиот математичар Џон Неш (86), познат по својата теорија на игри и добитник на Нобеловата награда за економија во 1994 година, загина во сообраќајна несреќа.

2019 година – Хинду националистичката партија БЈП на индискиот премиер Нарендра Моди освои мнозинство во долниот дом на парламентот и ја стекнува основата за формирање влада.

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден (18 мај)

Објавено пред

на

ФОТО: Unsplash.com / Jakob Braun

Култура и уметност

  • 1799 – Смртта на Пјер Бомарше, драматург чија работа инспирирала класични опери како „Севилскиот бербер“ (Росини) и „Фигаровата свадба“ (Моцарт).

  • 1911 – Почина Густав Малер, влијателен австриски композитор и диригент.

  • 1995 – Почина Александар Годунов, познат балетски танчер кој доживеа успех и на запад по бегството од СССР.


Политика и конфликти

  • 1803 – Велика Британија ѝ објави војна на Франција, со што се заострија Наполеонските војни.

  • 1804Наполеон е прогласен за император.

  • 1944 – Протерување на Татарите од Крим од страна на СССР, што останува едно од најконтроверзните етнички чистки во историјата на регионот.

  • 1996Радован Караџиќ се повлекува од функцијата претседател на РС поради меѓународен притисок.

  • 2000 – СБ на ОН воведува ембарго за оружје за Етиопија и Еритреја, поради нивната гранична војна.


Наука и технологија

  • 1974Индија го извршува својот прв нуклеарен тест, станувајќи шеста нуклеарна сила.

  • 1998 – Тужба против Мајкрософт за монополско однесување, значајна пресвртница во правната историја на технолошките гиганти.


Човекови права и меѓународна правда

  • 1954 – Стапува во сила Европската конвенција за човекови права.

  • 2010 – Обама го потпишува Законот за слобода на печатот, именуван по новинарот Даниел Перл.

  • 2011 – Пресуда против Аугустин Бизмунг, поврзана со геноцидот во Руанда.


Родени

  • 1836Вилхелм Штајниц, првиот официјален светски шампион во шах.

  • 1868Николај II, последниот руски цар.

  • 1872Бертран Расел, добитник на Нобелова награда и познат филозоф.

  • 1883Валтер Гропиус, основач на Баухаус и визионер во архитектурата.

  • 1919Марго Фонтејн, легендарна балерина.

  • 1920Карол Војтила, идниот папа Јован Павле II.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден (17 мај)

Објавено пред

на

ФОТО: Unsplash.com

Светот виден во рубриката „На денешен ден“ за 17-ти мај

🎨 Култура и уметност

  • 1510 – Смртта на Сандро Ботичели, еден од најголемите ренесансни сликари. Неговите дела, особено Раѓањето на Венера, се симболи на хуманизмот и естетиката на Ренесансата.

  • 1866 – Роден е Ерик Сати, француски композитор чие дело има големо влијание врз модерната музика.

  • 2012 – Почина Дона Самер, диско икона со глобално влијание во поп културата.


⚕️ Медицина и наука

  • 1749 – Роден е Едвард Џенер, пионер на имунизацијата, чиј изум – вакцината против сипаници – го променил текот на медицинската историја.


⚔️ Политика и воени настани

  • 1814 – Норвешка прогласува независност и усвојува устав – значаен момент во историјата на скандинавските земји.

  • 1838 – Смртта на Талеран, еден од највештите дипломати на Франција, со улога во реставрацијата по Наполеон.

  • 1940 – Германските трупи влегуваат во Брисел – дел од брзото напредување на нацистичка Германија во Втората светска војна.

  • 1949 – Обединетото Кралство ја признава независноста на Република Ирска.

  • 1997Лоран Кабила ја презема власта во Заир, кој се преименува во Демократска Република Конго.


📺 Технологија и медиуми

  • 1965 – Првото емитување во боја од Велика Британија до САД – голем чекор во глобалната телевизиска технологија.

  • 2000 – Српската влада ја презема РТВ „Студио Б“, симболичен настан за медиумската слобода во Србија.


⚖️ Човекови права и општествени промени

  • 1954 – Пресудата Brown v. Board of Education од Врховниот суд на САД ја укинува расната сегрегација во училиштата – историски момент во движењето за граѓански права.

  • 2004 – Масачусетс стана првата американска држава што легализира истополови бракови.

  • 2009 – За прв пат, жени се избрани во парламентот на Кувајт – голем напредок во правата на жените на Блискиот Исток.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

На денешен ден – 13 мај

Објавено пред

на

ФОТО: Unsplash.com

1792.- Роден е италијанскиот свештеник Џовани Мастаи Ферети (Џовани, Ферети), од 1846 година папата Пиј IX (Пиј). За време на неговиот понтификат, најдолгиот во историјата на Римокатоличката црква (31 година и 236 дена), црковната држава престана да постои (1870). Најголемиот дел од него станал дел од Кралството Сардинија, додека папската држава била сведена на поранешното Наследство.

1795 – Роден е словачкиот филолог и историчар Павел Јозеф Шафарик (Јозеф), еден од основачите на славистичките студии. Тој бил директор на српската гимназија во Нови Сад од 1819 до 1833 година („Српска читанка“).

1798 – Роден е Константин Данил, еден од најголемите српски сликари на 19 век, претставник на српскиот бидермаер.

1830 година – Основана е Република Еквадор, а Хуан Хозе Флорес е избран за прв претседател.

1840 – Роден е францускиот писател Алфонс Доде, автор на трилогијата за авантурите на Тарантино де Тараскон, ремек-дело на француската хумористична проза. Неговата збирка раскази „Писма од мојата воденица“ му донесе голем успех.

1846 година – Конгресот на САД формално објави војна против Мексико, иако борбите во Калифорнија започнаа неколку дена претходно.

1848 година – Во Сремски Карловци започна заседанието на „Мајското собрание“, на кое делегати од 175 црковни општини од Војводина и Србија го избраа Јосиф Рајачиќ за патријарх, а полковникот Стеван Шупљица за војвода. На 15 мај, Собранието го прогласило Српското Војводство, но австриската и унгарската влада не ја признале српската автономија.

1851 – Роден е српскиот писател и доктор Лаза Лазаревиќ („Првиот пат со татко ми во зори“, „Сè ќе биде позлатено од народот“, „На бунарот“, „Училишната икона“, „На знае све“, „У добри час хајдуци“, „Вертер“).

1862 – Роден е српскиот писател Јанко Веселиновиќ, автор на романот „Хајдук Станко“ со теми од Првото српско востание и раскази и романи („Слики од селскиот живот“, „Селанка“).

1881 – Роден е Димитрије Туцовиќ, водач на социјалистичкото движење во Србија. Тој беше еден од организаторите на првата Балканска социјалдемократска конференција (1910), а на Конгресот на Интернационалата во Копенхаген (1910) решително се спротивстави на империјалистичката политика на официјална Австрија. Објавил околу 600 трудови во домашни и странски весници. Загинал на 20 ноември 1914 година, во Битката кај Колубара („Правно осигурување на работниците“, „Закон за продавници и социјалдемократија“).

1882 – Роден е францускиот сликар Жорж Брак, кој го основа кубистичкото движење заедно со Пабло Пикасо во 1905 година.

1887 – Во Белград е основана Привремената опсерваторија на Големата школа. Со основањето на Републичкиот хидрометеоролошки институт на Србија во 1947 година, опсерваторијата станала негов составен дел.

1888 година – Ропството е укинато во Бразил.

1914 година – Роден е американскиот боксер Џо Луис (Џо). Тој беше светски шампион во тешка категорија од 1937 до 1949 година, кога се пензионираше.

1930.- Умре норвешкиот поларен истражувач и дипломат Фридтјоф Нансен (Фридтјоф), добитник на Нобеловата награда за мир во 1922 година. Како висок комесар на Лигата на народите, тој го надгледуваше репатријацијата на воените заробеници по Првата светска војна.

1931 – Почина српскиот композитор и хормајстор Јосиф Маринковиќ, член на Српската кралска академија. Неговите соло песни и многу хорски композиции придружени со пијано се посебен придонес во српската музика. Тој беше диригент на белградското пејачко друштво „Обилиќ“.

1949 година – Првиот британски млазен авион „Канбера“ го изврши својот прв пробен лет.

1961.- Почина американскиот филмски актер Гари Купер, добитник на Оскар за филмовите „Наредник Јорк“ и „Напладне“.

1968 година – Во Париз започнаа официјални преговори меѓу претставниците на Северен Виетнам и САД за завршување на Виетнамската војна.

1981 година – Папата Јован Павле II беше ранет во обид за атентат на плоштадот „Свети Петар“ во Рим. Атентаторот Мехмед Али Агџа беше уапсен. Тој беше ослободен од затвор по 20 години и предаден на Турција во јуни 2000 година.

1990 година – Во Загреб, на стадионот „Максимир“, за време на фудбалскиот натпревар помеѓу Динамо Загреб и Црвена Ѕвезда од Белград, се случи крвав судир меѓу навивачите на двата клуба.

1994 година – Министрите за надворешни работи на САД, ЕУ и Русија постигнаа договор во Женева за заедничка стратегија за решавање на босанскиот конфликт.

1999 година – Перу и Еквадор потпишаа документ за демаркација, со што заврши шестдеценискиот спор што ги доведе земјите до војна три пати.

1999 – Почина Џин Саразен, еден од само четирите голфери кои освоија четири големи професионални голф купови.

2005 година – Десет милиони долари беа собрани на првата меѓународна донаторска конференција за реставрација и зачувување на културното наследство во Косово, одржана во Париз, во организација на УНЕСКО.

2007 – На изборот за песна на Евровизија во Хелсинки, претставничката на Србија Марија Шерифовиќ победи со песната „Молитва“.

2011 година – Високиот комесаријат на Обединетите нации за бегалци (УНХЦР) објави дека околу 1.200 бегалци кои ја напуштиле Либија во март и април се удавиле во Средоземното Море.

2014 година – 301 рудар загинаа во несреќа во рудникот за јаглен Сома, 120 км североисточно од Измир во западна Турција. Во времето на експлозијата, 787 работници биле под земја.

2015 година – Ватикан официјално ја призна државата Палестина и ги насочи своите дипломатски активности, претходно насочени кон Организацијата за ослободување на Палестина, кон државата Палестина.

2018 година – На парламентарните избори во Ирак, политичкиот сојуз Саерун, предводен од радикалниот шиитски свештеник Моктада Садр, освои мнозинство.

2021 година – Конфликтот меѓу израелската армија и Хамас ескалираше понатаму и покрај напорите за постигнување прекин на огнот. Демонстрации и немири избувнаа во бројни израелски градови со мешано население. Сите летови кон меѓународниот аеродром во близина на Тел Авив беа пренасочени по ракетниот истрел од Појасот Газа.

2024 година – Еврото стана единственото официјално средство за плаќање во готово во Косово.

Прочитај повеќе...

Facebook

Последни објави

Македонија4 часа

Од вечерва бензин 95 и дизел поскапуваат, ова е новата цена за литар

Малопродажната цена на бензинот ЕУРОСУПЕР БС-95, се зголемува за 2,00 ден/лит, во однос на малопродажната цена утврдена со одлуката за...

Lifestyle6 часа

Дали рчите во сон? Причина може да биде оваа секојдневна навика

Рчењето е чест проблем кој не само што го нарушува сонот, туку може да биде и знак за длабоки нарушувања...

Lifestyle6 часа

Како да го исчистите одводот без сода бикарбона и оцет: Ефикасни и едноставни решенија

Избегнете скапи поправки со домашни методи кои навистина функционираат Затнат одвод е проблем со кој се соочуваат многумина – водата...

Македонија6 часа

Во автобус со турски државјани во Охрид починал турист кој бил дел од групата

На 18.05.2025 во 11.30 часот во СВР Охрид е пријавено дека во автобус кој превезувал група туристи од Република Турција...

Македонија7 часа

МВР: Со „БМВ“ возел 111 км/ч на место каде е дозволено 50 км/ч

На 18.05.2025 во 09.57 часот, полициски службеници од Полициската станица безбедност на патниот сообраќај Тетово го лишија од слобода Х.А.(56)...

Скопје8 часа

Универзитетската клиника за урологија стана лиценциран центар за поставување на уринарен сфинктер

Универзитетската клиника за урологија во Скопје, започна со изведување операции за вградување на вештачки уринарен сфинктер, нова процедура, која досега...

Хороскоп19 часа

Хороскоп за понеделник (19 мај)

Овен Пристапете се чекор по чекор денес, бидејќи тоа е како да се движите низ минско поле! Ситуацијата на работа...

Здравје и убавина20 часа

Положбата на спиењето кај луѓето е многу важна за здравјето и метаболизмот

Сигурни сме дека често не размислувате за позата во која спиете, бидејќи после напорниот ден единствено е важно да легнете...

Временска прогноза1 ден

Попоски: Продолжува нестабилно време, со развој на грмотевични облаци

Во текот на новата седмица која ни претстои, односно во периодот од понеделник (19 мај) до недела (25 мај) во...

Македонија1 ден

АД Мепсо ја соопшти причината за падот на електричната енергија во раните утрински часови

АД Мепсо истакна соопштение за прекинот на електрична енергија кој ја парализира буквално скоро цела држава. – Причина за овој...

НАЈЧИТАНИ