На денешен ден
24 мај – На денешен ден
1543.- Почина полскиот астроном Николаус Коперник, творец на хелиоцентричниот систем и основач на модерната астрономија, автор на „Циркулацијата на небесните тела“. Со својата научна работа, која претставува една од најголемите пресвртници во историјата на науката, тој ја создаде основата за големите откритија на Јоханес и Исак Њутн.
1544.- Роден е англискиот лекар и физичар Вилијам Гилберт, истражувач на магнетизмот и електричната енергија. Тој докажа дека Земјата е магнет со голема топка и дека иглата на компасот не е насочена кон небото, како што се веруваше дотогаш, туку кон магнетните полови на планетата.
1686.- Роден е германскиот физичар Габриел Даниел Фаренхајт, кој во 1726 година го направил првиот живин термометар и направил температурна скала од 180 степени именувана по него.
1743.- Роден е Жан Пол Марат, француски лекар и новинар, еден од главните водачи на Француската револуција, водач на Монтањарците и еден од организаторите на востанието во мај 1793 година со кое беа соборени Жирондинците. Во јули истата година, тој беше убиен од Шарлот Кордеј, која беше гилотина четири дена подоцна.
1819.- Родена е британската принцеза Александрина Викторија, кралица Викторија I од 1837 до 1901 година. За време на нејзиното долго владеење, Британија доживеа економски и културен подем и стана колонијална сила.
1822.- Војниците под команда на Антонио Хозе, Сукре ги поразиле Шпанците во битката кај Пичинка, а Еквадор стекнал независност од Шпанија.
1844.- Пронаоѓачот на телеграфот Семјуел Морс ја испратил првата телеграфска порака на 65 километри (од Вашингтон до Балтимор) на која пишува: „Што направи Бог?
1883.- Бруклинскиот мост го поврзува Менхетен со Бруклин, Њујорк.
1899.- Роден е српскиот архитект Бранислав Којиќ, професор на Универзитетот во Белград, член на Српската академија на науките и уметностите, дизајнер на уметничкиот павилјон на Калемегдан.
1926.- Отворена е Универзитетската библиотека во Белград. Првата зграда во Србија, изградена специјално за библиотеката, била изградена со помош на фондацијата Карнеги. Името на Универзитетската библиотека „Светозар Марковиќ“ е дадено во 1946 година.
1941.- Германскиот воен брод Бизмарк во Втората светска војна го потопи британскиот крстосувач Худ. Од 1.422 морнари преживеале само тројца.
1941.- Роден е американскиот пејач и текстописец Роберт Цимерман, познат како Боб Дилан, еден од најпопуларните музичари на 20 век.
1964.- Повеќе од 300 луѓе загинаа во тепачка на фудбалски натпревар во главниот град на Перу, Лима, предизвикана од судиската одлука да го поништи голот на домашната екипа.
1968.- За време на студентските демонстрации во Франција, претседателот Гол предложи референдум; бунтовни студенти ја запалија париската берза.
1974.- Умре Едвард Кенеди Дјук Елингтон, популарен американски џез пијанист, композитор и диригент. Светската слава ја стекна по Втората светска војна настапувајќи со својот оркестар низ светот.
1981.- Претседателот на Еквадор Хаиме Ролдос Агилера и уште седум други загинаа при експлозија на бомба во авион.
1982.- Во Иранско-ирачката војна, иранските трупи повторно го зазедоа Корамшар, држен од Ирачаните 20 месеци.
1992.- Конзервативниот кандидат Томас Клестил е избран за претседател на Австрија на местото на Курт Валдхајм.
1992.- Косовските Албанци ги одржаа првите паралелни општи избори. Властите во Србија ги прогласија изборите за незаконски, но не ги попречуваа.
1993.- Еритреја стекна независност од Етиопија по 30 години граѓанска војна.
1993.- Во Тибет избувнаа насилни демонстрации против кинеските власти.
1994.- Во бркотница на муслимански аџии во Мека, Саудиска Арабија, загинаа 270 луѓе.
1995.- Умре англискиот државник и публицист Џејмс Харолд Вилсон, лидер на Лабуристичката партија и премиер на Обединетото Кралство (1964-1970, 1974-76).
2000.- По 22 години, Израел ги повлече своите војници од 15-километарската окупациска зона во пограничната област со Либан. Мировниците на ОН влегоа во областа на 28 јули.
2000 – Хрватска стана 26-та членка на програмата на НАТО Партнерство за мир.
2001.- Дваесет и три лица загинаа, а повеќе од 300 беа повредени кога се урна сала за венчавки во Ерусалим. Тоа е најголемата цивилна трагедија во Израел во изминатите 53 години.
2002.- Претседателите на САД и Русија, Џорџ В. Буш и Владимир Путин, потпишаа договор за две третини за намалување на нуклеарното оружје во следните десет години.
2004 – Ученици од Крагуевац, средношколци, пристигнаа во Сараево (БиХ) на нивната прва екскурзија по 14 години.
2010.- На локалните избори во Црна Гора, Демократската партија на социјалистите освои мнозинство во 12 од 14 општини каде што се гласаше.
2012.- Во украинскиот парламент избувна тепачка поради законот со кој се дозволува официјална употреба на рускиот јазик меѓу членовите на прозападната опозиција и партијата на украинскиот претседател Виктор Јанукович, која ја има главната поддршка во рускојазичниот дел од земјата.
2015.- Анджеј Дуда, кандидатот на опозициските конзервативци, освои мнозинство гласови на претседателските избори во Полска. Во вториот круг гласање го победи претходниот претседател од редовите на владејачките либерали Бронислав Коморовски.
2015.- Американскиот математичар Џон Неш (86), познат по својата теорија на игри и добитник на Нобеловата награда за економија во 1994 година, загина во сообраќајна несреќа.
2019 година – Хинду националистичката партија БЈП на индискиот премиер Нарендра Моди освои мнозинство во долниот дом на парламентот и ја стекнува основата за формирање влада.
На денешен ден
Светот на денешен ден (18 ноември)
Среден век и големи откритија
-
1477 – Основан е рускиот град Екатеринбург.
-
1493 – Кристофер Колумбо за првпат го здогледува Порторико; следниот ден се истоварува и островот го нарекува Сан Хуан Батиста.
18. и 19. век
-
1739 – Со Белградскиот договор Отоманската империја го враќа Белград и териториите северно од Западна Морава.
-
1865 – Во Њујорк се објавува расказот на Марк Твен: „Прославената скокачка жаба од округот Калаверас“.
Почеток на 20. век
-
1903 – САД потпишуваат договор со Панама за неограничено користење на Панамскиот канал.
-
1905 – Принцот Чарлс од Данска станува крал на Норвешка под името Хакон VII.
-
1909 – САД испраќаат два воени брода во Никарагва по масакрот што го наредил диктаторот Хозе Сантос Зелаја.
-
1910 – Започнува Мексиканската селска револуција, предводена од Панчо Виља и Емилијано Сапата.
Првата светска војна и последици
-
1918 – Латвија прогласува независност.
-
1918 – Белгиската армија повторно влегува во Брисел по четиригодишна германска окупација.
1920-ти и 1930-ти
-
1926 – Џорџ Бернард Шо ги одбива парите од Нобеловата награда.
-
1928 – Во Њујорк е прикажан „Паробродот Вили“, првиот анимиран филм со Мики Маус.
-
1936 – Германија и Италија ја признаваат владата на Франциско Франко во Шпанија.
Втора светска војна и по неа
-
1941 – Прв судир меѓу четници и партизани во Хрватска, во Почитељ.
-
1943 – 440 авиони на британските Кралски воздухопловни сили го бомбардираат Берлин, со минимална штета.
-
1945 – На изборите во Бугарија победува комунистичкиот Отечествен фронт.
Втора половина на 20. век
-
1959 – Премиера на филмот „Бен-Хур“ во Њујорк.
-
1969 – „Аполо 12“ слетува на Месечината – второ успешно слетување на човечка мисија.
-
1971 – „Лед Цепелин“ го објавува својот безнасловен албум („Led Zeppelin IV“).
-
1978 – Масовното самоубиство во Џонстаун: 913 жртви.
-
1982 – Боксерот Дук Ку Ким умира по мечот со Реј Манчини, што предизвикува реформи во боксот.
-
1987 – Пожар во лондонската метро-станица Кингс Крос: 31 загинат.
-
1988 – Претседателот Реган потпишува закон со кој дилерите на дрога можат да бидат осудени на смрт.
-
1990 – Првите општи избори во СР Босна и Херцеговина.
Распадот на Југославија
-
1991 – ЈНА го освојува Вуковар.
-
1991 – Мате Бобан ја прогласува „Хрватска заедница Херцег-Босна“.
-
1991 – Македонското собрание го усвојува Уставот, прогласувајќи независност.
-
1993 – Јужноафриканските лидери го одобруваат уставот што го означува крајот на апартхејдот.
Кон крајот на векот
-
1996 – Пожар во тунелот под Ла Манш.
-
1998 – Алис Мекдермот ја добива Националната награда за книга за „Шармантниот Били“.
-
1999 – На самитот на ОБСЕ во Истанбул е усвоена Повелбата за европска безбедност.
21. век
-
2002 – Тимот на Ханс Бликс пристигнува во Ирак како ОН-инспектори за нуклеарно оружје.
-
2003 – Хашкиот трибунал го обвинува Милан Бабиќ за злосторства против човештвото; подоцна осуден на 13 години.
-
2003 – Последна седница на коалицијата ДОС во Белград.
-
2004 – Русија го ратификува Протоколот од Кјото.
-
2004 – Чешка укинува задолжителен воен рок и преминува на професионална армија.
-
2006 – Тони Блер признава дека интервенцијата во Ирак била грешка.
-
2006 – Поплави во авганистанската покраина Бадгис: 53 загинати.
На денешен ден
Светот на денешен ден (8 ноември)
1520 – По наредба на данскиот крал Кристијан II, во „Стокхолмската крвава бања“ биле убиени повеќе од 80 шведски свештеници и благородници. Настанот предизвикал востание под водство на Густав Васа, кое во 1521 година ја ослободило Шведска од данската власт.
1620 – Во близина на Прага се одржала битката кај Бела Гора – првата голема битка од Триесетгодишната војна.
1805 – Диздарот на Смедерево, Мухарем Гуша Бошњак, му ги предал клучевите од градот на Караѓорѓе, со што Смедерево станало еден од првите градови ослободени во Првото српско востание.
1858 – По победата кај Грахово, Црна Гора добила меѓународно признати граници со Отоманската империја, гарантирани од Русија, Австрија, Франција и Прусија.
1889 – Монтана станала 41-та држава на Соединетите Американски Држави.
1895 – Германскиот физичар Вилхелм Конрад Рентген ги открил рендгенските зраци, по кои и се наречени. Во 1901 година ја добил првата Нобелова награда за физика.
1917 – Основан е Советот на народни комесари – новата влада на Советска Русија со Ленин на чело. Лев Троцки станал комесар за надворешни работи, а Сталин – за националности.
1923 – Осуетен е неуспешниот „Пуч во пивницата“ во Минхен, предводен од Адолф Хитлер и генерал Ерих Лудендорф. Хитлер бил уапсен и осуден на пет години затвор, каде ја напишал својата книга „Мојата борба“ (Mein Kampf).
1931 – Во Кралството Југославија се одржале парламентарни избори, на кои излегле над 2,3 милиони гласачи.
1937 – Во Минхен бил прикажан нацистичкиот пропаганден филм „Вечниот Евреин“.
1941 – Основана е Комунистичката партија на Албанија.
1942 – Сојузничките сили под команда на генерал Двајт Ајзенхауер започнале со искрцување во Северна Африка. Операцијата завршила во мај 1943 година со победа на сојузниците.
1944 – Во текот на Народноослободителната војна биле ослободени Штип, Неготино и Струга.
1959 – Обединетата Арапска Република и Судан потпишале договор за користење на реката Нил.
1960 – Џон Ф. Кенеди го победил Ричард Никсон на претседателските избори во САД, станувајќи најмладиот избран претседател во американската историја.
1971 – Издаден е четвртиот студиски албум на „Лед Цепелин“, кој го содржи легендарниот хит „Stairway to Heaven“.
1977 – Грчкиот археолог Манолис Андроникос ја открил гробницата на Филип II Македонски во Вергина.
1989 – Даглас Вајлдер е избран за гувернер на Вирџинија – првиот Афроамериканец на таа функција во историјата на САД. Истовремено, Дејвид Динкинс станал прв црн градоначалник на Њујорк.
1991 – Југословенската морнарица воспоставила поморска блокада на Хрватска.
1992 – Започнала Митровданската офанзива – една од најжестоките битки во војната во Босна и Херцеговина, во реонот на Невесиње.
1995 – Република Македонија станала 38-ма членка на Советот на Европа.
1998 – Суд во Бангладеш изрекол смртни казни за 15 поранешни офицери, обвинети за убиството на претседателот Шеик Муџибур Рахман во 1975 година.
2001 – Припадниците на српската единица „Црвени беретки“ започнале бунт во Кула, кој завршил по десет дена со преговори со владата.
Истиот ден, францускиот Сенат усвоил закон за ограничена автономија на Корзика.
2002 – Советот за безбедност на ОН ја усвоил Резолуцијата 1441, со која се бара разоружување на Ирак.
2006 – Прогласен е новиот Устав на Република Србија, со кој Косово е дефинирано како составен дел на државата.
2010 – Европската Унија ги укина визите за граѓаните на Босна и Херцеговина и Албанија.
2016 – Доналд Џ. Трамп е избран за претседател на САД, по победата над Хилари Клинтон
На денешен ден
Светот „На денешен ден“ – 30 октомври
1762 – Роден е францускиот поет Андре де Шение, кој ги споил класичните поетски форми со новиот романтичарски дух. Се спротивставил на јакобинската диктатура и бил погубен на гилотина во 1794 година.
1817 – Симон Боливар ја формира првата независна влада на Венецуела.
1830 – Починал Петар I Петровиќ Његош, црногорски епископ и државник. Тој го донел првиот закон на Црна Гора (1796) и основал централно судско тело (1803), обединувајќи ги завојуваните племиња.
1864 – Со Виенскиот мир, Данска им ги предала Шлезвиг, Холштајн и Лауенбург на Прусија.
1869 – Во Белград е отворен Народниот театар, дело на архитектот Александар Бугарски. На свеченоста е изведена сликата „Посмртна слава на принцот Михаил“ од Ѓорѓе Милетиќ.
1905 – Рускиот цар Николај II го издал Октомврискиот манифест, со кој биле воведени граѓански слободи и избран парламент – Думата.
1910 – Починал Жан Анри Динан, швајцарски филантроп и основач на Црвениот крст, добитник на првата Нобелова награда за мир (1901).
1918 – Словачка се одвоила од Унгарија и со Чешка ја формирала Чехословачка, првата држава создадена по распадот на Австро-Унгарија.
Истата година Турција капитулирала во Првата светска војна, со што престанала да постои Отоманската империја.
1922 – По „Маршот кон Рим“, Бенито Мусолини ја формирал првата фашистичка влада во Италија.
1938 – Радио драмата „Војна на световите“ на Орсон Велс предизвикала паника во САД – слушателите поверувале дека станува збор за вистинска инвазија од Марс.
1973 – Отворен е Босфорскиот мост, што ги поврзува Европа и Азија.
1974 – Мухамед Али се вратил на боксерскиот ринг и со нокаут го победил Џорџ Форман.
1975 – Принцот Хуан Карлос го наследил болниот диктатор Франциско Франко и ја презел власта во Шпанија.
Истата година се случила авионската несреќа на „Инекс-Адрија“ кај Прага, во која загинале 75 патници.
1990 – Кина објавила дека има 1 милијарда и 13 милиони жители.
1995 – На референдумот во Квебек, 50,6% од гласачите се изјасниле против независноста од Канада.
1998 – Започнала НАТО мисијата „Орловско око“ за надгледување на воздушниот простор над Косово.
2000 – Во Мадрид, автомобил-бомба убила судија од Врховниот суд и уште две лица; нападот се припишува на групата ЕТА.
2001 – Лондонскиот клуб на доверители ѝ го намалил долгот на СР Југославија за 600 милиони долари.
2003 – Донаторска конференција во Хаг обезбедила 15,7 милиони евра за судот за воени злосторства во Сараево.
Истата година, Џулио Андреоти бил ослободен од обвинението за вмешаност во убиството на новинарот Кармине Пикорели.
2006 – Аугусто Пиноче, поранешен чилеански диктатор, бил ставен во домашен притвор за злосторства извршени за време на неговото владеење.
2008 – Починал Исмет (Ицо) Вољевица, познат хрватски карикатурист и автор на стрипот „Грга“.
2011 – Росен Плевнелиев бил избран за претседател на Бугарија.
2012 – Ураганот Сенди го погодил источниот брег на САД, одземајќи најмалку 39 животи и оставајќи милиони без струја.
2017 – Светската метеоролошка организација објавила дека концентрацијата на CO₂ во атмосферата достигнала рекордно ниво во 2016 година.
2020 – Починал митрополит Амфилохие, лидер на Српската православна црква во Црна Гора, од последици на COVID-19.
2022 – Луиз Инасио Лула да Силва е избран по трет пат за претседател на Бразил.
-
Кичево22 часа„ЕВН КЕЦ Кичево“ најави прекин на електрична енергија на овие локации, работите на терен се планирани за вторник и четврток
-
Хороскоп1 денХороскоп за понеделник (17 ноември)
-
Спорт2 дена(ЖИВО) У17: Македонија – Русија во вториот контролен меч, кичевчанецот Војчески во стартниот состав
-
Временска прогноза1 денПопоски: Доаѓаат обилни врнежи од дожд кои ќе предизвикаат поплави, ќе има засилен ветер, западниот дел од државата ќе наврнат до 200 литри/м³ дожд
-
Спорт2 дена(ФОТО) У17: Русија поуспешна од Македонија во вториот контролен меч, одигран денес во Струмица
-
Хороскоп8 часаХороскоп за вторник (18 ноември)
-
Македонија17 часаПоскапи нафтени деривати од ноќеска, ова е новата цена за источен литар
-
Македонија19 часаНелегално ја преминал границата „Ќафасан“, потоа превезувал огревно дрво без таблици и без документација
