Следете не

На денешен ден

25 август – На денешен ден

Објавено пред

на

325 – Првиот Вселенски Собор свикан од римскиот император Константин Велики бил завршен во Никеја. Соборот во Никеја ги осудил различните ереси, особено александрискиот свештеник Ариј, ја воспоставил доктрината за „светото тројство“ и го реформирал јулијанскиот календар.

1270.- Умрел францускиот крал Луј IX (Луј), кој за време на неговото владеење од 1226 година ја зајакнал дотогаш слабата кралска моќ и ги предводел Шестата и седмата крстоносна војна.

1530.- Роден е рускиот император Иван IV Василиевич, познат како Иван Грозни. Го добил прекарот „Грозниот“ поради грубиот начин на кој го потиснувал самоволието на столпчињата. Го основал градот Архангелск и го припоил Сибир кон Русија, а за време на неговото владеење почнала да работи првата печатница во Русија (1553).

1718.- Француските емигранти во Америка, во Луизијана го основале градот Њу Орлеанс, по францускиот војвода од Орлеанс.

1744.- Роден е германскиот писател, филозоф и протестантски теолог Јохан Готфрид фон Хердер. Со своето дело влијаел на германскиот романтизам, особено на младиот Гете и на литературното движење „Штурм и дранг“. Во збирката „Гласовите на народот во песни“ вклучи и четири српски народни песни, меѓу кои е и „Хасанагиница“ во превод на Гете.

1819.- Роден е Ален Пинкертон (Алан), американски детектив со шкотско потекло, кој ја основал Националната детективска организација „Пинкертон“ во 1850 година.

1822.- Умре Вилијам Хершел, англиски астроном со германско потекло. Тој ја открил планетата Уран во 1781 година, што му обезбедило членство, а потоа и функцијата претседател во Кралското друштво во Лондон.

1825.- Уругвај прогласи независност од Шпанија.

1839.- Во Ужице е основано средно училиште. Во таа гимназија учеле некои од шампионите на социјалистичкото движење во Србија на крајот на 19 и почетокот на 20 век, Радован Драговиќ, Димитрије Туцовиќ и Душан Поповиќ и други истакнати личности како Љубомир Давидовиќ и Милан Предиќ.

1842.- Во Крагуевац, уставобранителите на чело со Том Вучиќ Перишиќ кренале бунт на селаните незадоволни од зголемувањето на даноците и го собориле принцот Михаило Обреновиќ. Вучиќ тогаш како „водач на народот“ го прогласил Александар Караѓорѓевиќ за принц во Белград. Михаило Обреновиќ повторно бил принц на Србија од 1860 до 1868 година, кога бил убиен во Кошутњак.

1867.- Умре англискиот физичар и хемичар Мајкл Фарадеј, кој го откри законот за електромагнетна индукција во 1831 година и двата основни закони за електролиза во 1883 година.

1875.- Капетанот Метју Веб стана првиот човек што го преплива Ла Манш.

1900.- Умре Фридрих Ниче, германски филозоф со полско потекло. Таткото на нихилизмот, филозофијата на животот без цел и смисла, умрел ментално болен и парализиран од сифилис. Неговото дело значително влијаеше на филозофијата на 19 и 20 век („Така зборуваше Заратустра“, „Надвор од доброто и злото“, „Волјата за моќ“, „Случајот Вагнер“, „Самрак на идолот“, „Антихристот“, „Човечки, премногу човечки“).

1921.- САД потпишаа мировен договор со поразената Германија, со што формално заврши воената состојба меѓу двете земји во Првата светска војна.

1930.- Роден е шкотскиот филмски актер Шон Конери (Шон Конери), кој се прослави со филмовите за тајниот агент Џејмс Бонд според приказните на англискиот писател Јан Флеминг (Иан).

1940.- Британските воздухопловни сили ги фрлија првите бомби врз Берлин во Втората светска војна. До крајот на војната во 1945 година, на Берлин паднаа околу 80.000 тони бомби на сојузниците.

1944.- Сојузничките сили го ослободија Париз во Втората светска војна.

1961.- Бразилскиот претседател Јанио Квадрос неочекувано поднесе оставка по само седум месеци на таа позиција, наведувајќи ги неидентификуваните „окултни сили“ како причина.

1964 – Кенет Каунда стана првиот претседател на Замбија.

1965.- Снежната лавина што падна од глечер на швајцарските Алпи затрупа 108 луѓе.

1972.- Кина за првпат го искористи своето вето во Советот за безбедност на ОН и се спротивстави на приемот на Бангладеш во светската организација.

1989.- По 12 години и поминати шест милијарди километри, американскиот беспилотен вселенски брод „Војаџер 2“ стигна до планетата Нептун и неговиот сателит Тритон и испрати снимки од овие небесни тела на Земјата.

1999.- Врз основа на тајното обвинение на Хашкиот трибунал за злосторства против човештвото, во Виена беше уапсен началникот на Генералштабот на Армијата на Република Српска, генерал-полковник Момир Талиќ. Тој беше уапсен во салата каде се одржуваше семинар за воена доктрина.

2000.- Иван Стамболиќ, поранешен претседател на Претседателството на Србија, близок пријател на претседателот на Србија и СР Југославија, Слободан Милошевиќ, исчезна во Белград во доцните осумдесетти кога Милошевиќ ја започнуваше својата политичка кариера, а потоа и еден од неговите најголеми критичари. . Телото на убиениот Стамболиќ беше пронајдено на 28 март 2003 година на Фрушка Гора.

2001 – Мете-Марит Џесем Хојби, самохрана мајка и поранешна келнерка, се омажи за норвешкиот престолонаследник Хакон во Осло.

2003.- Во Руанда се одржаа првите повеќепартиски претседателски избори по независноста во 1962 година и речиси десет години од геноцидот во таа земја во кој животите ги загубија стотици луѓе.

2004.- Јужноафриканската полиција го уапси Марк Тачер, син на поранешната британска премиерка Маргарет Тачер, под сомнение дека е вмешан во државниот удар во Екваторијална Гвинеја. Во договор со обвинителите, Тачер се изјасни за виновен, по што беше осуден на четири години условна казна и парична казна од 500.000 долари, со што избегна затвор.

2010 – Почина Сатоши Кон (46), јапонски режисер и стрип уметник. Ги режираше филмовите Perfect Blue, Millennium Actress, Tokyo Godfathers, а анимето Paprika е последното дело што го заврши.

2012.- Умрел Нил (Нил) Армстронг, американскиот астронаут и првиот човек што стапнал на Месечината. Тој беше командант на американското вселенско летало Аполо 11, кое слета на Месечината на 20 јули 1969 година со човечки екипаж.

2014.- Победникот на јулските избори и претседател на Партијата на модерниот центар (СМЦ), Миро Церар, беше назначен за претставник на новата влада на Словенија.

2021.- Почина театарскиот и филмски актер Милан Лане Гутовиќ (75). Играше во бројни театарски претстави, филмови и телевизиски серии, а широка популарност стекна со улогите во претставата „Буба у уху“ и ТВ серијата „Бела Лаѓа“. Добитник е на повеќе награди и признанија (награда на Стерија, „Зоран Радмиловиќ“, „Раша Плаовиќ“, Златна Арена, Златна Турција, Цар Константин…)

На денешен ден

Светот „На денешен ден“ – 30 октомври

Објавено пред

на

ФОТО: Unsplash.com

1762 – Роден е францускиот поет Андре де Шение, кој ги споил класичните поетски форми со новиот романтичарски дух. Се спротивставил на јакобинската диктатура и бил погубен на гилотина во 1794 година.

1817Симон Боливар ја формира првата независна влада на Венецуела.

1830 – Починал Петар I Петровиќ Његош, црногорски епископ и државник. Тој го донел првиот закон на Црна Гора (1796) и основал централно судско тело (1803), обединувајќи ги завојуваните племиња.

1864 – Со Виенскиот мир, Данска им ги предала Шлезвиг, Холштајн и Лауенбург на Прусија.

1869 – Во Белград е отворен Народниот театар, дело на архитектот Александар Бугарски. На свеченоста е изведена сликата „Посмртна слава на принцот Михаил“ од Ѓорѓе Милетиќ.

1905 – Рускиот цар Николај II го издал Октомврискиот манифест, со кој биле воведени граѓански слободи и избран парламент – Думата.

1910 – Починал Жан Анри Динан, швајцарски филантроп и основач на Црвениот крст, добитник на првата Нобелова награда за мир (1901).

1918Словачка се одвоила од Унгарија и со Чешка ја формирала Чехословачка, првата држава создадена по распадот на Австро-Унгарија.
Истата година Турција капитулирала во Првата светска војна, со што престанала да постои Отоманската империја.

1922 – По „Маршот кон Рим“, Бенито Мусолини ја формирал првата фашистичка влада во Италија.

1938 – Радио драмата „Војна на световите“ на Орсон Велс предизвикала паника во САД – слушателите поверувале дека станува збор за вистинска инвазија од Марс.

1973 – Отворен е Босфорскиот мост, што ги поврзува Европа и Азија.

1974Мухамед Али се вратил на боксерскиот ринг и со нокаут го победил Џорџ Форман.

1975Принцот Хуан Карлос го наследил болниот диктатор Франциско Франко и ја презел власта во Шпанија.
Истата година се случила авионската несреќа на „Инекс-Адрија“ кај Прага, во која загинале 75 патници.

1990 – Кина објавила дека има 1 милијарда и 13 милиони жители.

1995 – На референдумот во Квебек, 50,6% од гласачите се изјасниле против независноста од Канада.

1998 – Започнала НАТО мисијата „Орловско око“ за надгледување на воздушниот простор над Косово.

2000 – Во Мадрид, автомобил-бомба убила судија од Врховниот суд и уште две лица; нападот се припишува на групата ЕТА.

2001Лондонскиот клуб на доверители ѝ го намалил долгот на СР Југославија за 600 милиони долари.

2003 – Донаторска конференција во Хаг обезбедила 15,7 милиони евра за судот за воени злосторства во Сараево.
Истата година, Џулио Андреоти бил ослободен од обвинението за вмешаност во убиството на новинарот Кармине Пикорели.

2006Аугусто Пиноче, поранешен чилеански диктатор, бил ставен во домашен притвор за злосторства извршени за време на неговото владеење.

2008 – Починал Исмет (Ицо) Вољевица, познат хрватски карикатурист и автор на стрипот „Грга“.

2011Росен Плевнелиев бил избран за претседател на Бугарија.

2012 – Ураганот Сенди го погодил источниот брег на САД, одземајќи најмалку 39 животи и оставајќи милиони без струја.

2017 – Светската метеоролошка организација објавила дека концентрацијата на CO₂ во атмосферата достигнала рекордно ниво во 2016 година.

2020 – Починал митрополит Амфилохие, лидер на Српската православна црква во Црна Гора, од последици на COVID-19.

2022Луиз Инасио Лула да Силва е избран по трет пат за претседател на Бразил.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Светот на денешен ден (28 октомври)

Објавено пред

на

ФОТО: Unsplash.com @ Lucian Alexe

1492 – Кристофер Колумбо ја открил Куба за време на своето прво патување преку Атлантскиот океан и ја прогласил за посед на Шпанија.

1628 – Кралските трупи, предводени од кардиналот Ришелје, го зазеле хугенотското (протестантско) упориште Ла Рошел по неколкумесечна опсада.

1636 – Во Кембриџ, Масачусетс, бил основан Харвард колеџ – најстарата високообразовна институција во Соединетите Американски Држави.

1704 – Починал англискиот филозоф Џон Лок, еден од основоположниците на емпиризмот и либералната филозофија. Неговите дела, меѓу кои „Преглед на човечкиот разум“, „Писма за толеранцијата“ и „Два трактати за владата“, извршиле силно влијание врз понатамошниот развој на европската мисла.

1746 – Катастрофален земјотрес во Перу ги уништил градовите Лима и Каљао, при што загинале најмалку 18.000 лица.

1836 – Била прогласена федерацијата меѓу Перу и Боливија.

1884 – Роден е Милоје Милојевиќ, српски композитор, музиколог, педагог и критичар, професор на Музичката академија во Белград и еден од основачите на српската музикологија. Тој го основал белградскиот оркестар „Collegium musicum“ и е автор на дела како „Четири дела за пијано“, „Мелодии и ритми од Балканот“ и „Пред величеството на природата“.

1886 – Американскиот претседател Гровер Кливленд ја открил Статуата на слободата во њујоршкото пристаниште. Статуата е подарок од Франција, дело на скулпторот Фредерик Огист Бартолди.

1891 – Силен земјотрес на јапонскиот остров Хоншу (Нипон) усмртил околу 10.000 лица и оставил повеќе од 300.000 луѓе без домови.

1914 – Роден е американскиот микробиолог Џонас Едвард Салк, кој во 1953 година ја развил првата ефикасна вакцина против детска парализа.

1918 – По распадот на Австро-Унгарија, Националниот комитет ја презел власта во Прага. Република Чехословачка официјално била прогласена во ноември 1918 година со Томас Гариг Масарик како прв претседател.

1919 – Во САД стапила во сила забрана за продажба на пијалаци со повеќе од половина процент алкохол.

1922 – Околу 40.000 фашисти, т.н. „црнокошулаши“, предводени од Бенито Мусолини, тргнале од Неапол во „Маршот кон Рим“. Два дена подоцна, кралот Виторио Емануеле III му го доверил мандатот на Мусолини да формира влада, со што започнал фашистичкиот режим што траел до 1943 година.

1923 – Починал Стојан Протиќ, српски политичар и публицист, еден од основачите на Радикалната партија и прв премиер на Кралството на Срби, Хрвати и Словенци. Бил уредник на весниците „Самоуправа“ и „Оџек“.

1932 – Роден е Спирос Кипријану, кипарски државник и прв министер за надворешни работи по стекнувањето на независноста на Кипар во 1960 година. Во 1977 година станал претседател на државата по смртта на архиепископот Макариос III.

1940 – Италијанските трупи ја нападнале Грција од Албанија, откако Атина го одбила ултиматумот со кој Италија барала воени бази на грчка територија. Со помош на Германија, Грција била окупирана во април 1941 година.

1962 – Официјално завршила Кубанската ракетна криза: советскиот лидер Никита Хрушчов наредил повлекување на ракетите од Куба, а американскиот претседател Џон Ф. Кенеди ја укинал поморската блокада.

1974 – Арапските лидери, меѓу кои и јорданскиот крал Хусеин, усвоиле декларација со која се повикува на создавање независна палестинска држава.

1982 – Социјалистичката работничка партија на Шпанија, предводена од Фелипе Гонзалес, извојувала убедлива победа на општите избори.

1995 – Во пожар во метрото во главниот град на Азербејџан, Баку, загинале 289 лица, а 270 биле повредени.

2000 – Во Косово се одржале локални избори под покровителство на ОН. Демократската лига на Косово, предводена од Ибрахим Ругова, извојувала убедлива победа. Србите ги бојкотирале изборите, а југословенските власти не ги признале резултатите.

2001 – Американскиот претседател Џорџ В. Буш формирал Група за следење на странски терористи, предводена од државниот обвинител Џон Ешкрофт, со задача да идентификува и депортира странски државјани кои нелегално престојуваат во САД.

2002 – Високиот американски дипломат Лоренс Фоли бил убиен во Аман, Јордан. Тој ја раководел канцеларијата на УСАИД во американската амбасада и бил првиот западен дипломат убиен во таа земја.

2005 – Починал големиот актер Љуба Тадиќ, член на Белградскиот драмски театар, Народниот театар, Ателје 212 и Југословенскиот драмски театар. Настапувал во повеќе од 60 филмови и бројни радио и телевизиски драми.

2008 – На претседателските избори на Малдивите, Маумун Абдула Гајум ја изгубил власта по 30 години. Опозицискиот кандидат Мохамед Нашид, кој повеќепати бил затворан за време на неговото владеење, ја однел победата.

2011 – Починал писателот и филозоф Радомир Константиновиќ, автор на влијателниот есеј „Филозофија на Паланка“.

2013 – Починале Тадеуш Мазовиецки, првиот некомунистички премиер во Источна Европа по Втората светска војна и активист на движењето „Солидарност“, и Александар Тијаниќ, новинар и директор на Радио-телевизија Србија.

2018 – Жаир Болсонаро победил на претседателските избори во Бразил и станал 38-ми претседател на земјата.

2020 – Србија добила нова влада со 21 министерство и двајца министри без ресор, предводена од премиерката Ана Брнабиќ во нејзиниот втор мандат.

2022 – Европскиот парламент и земјите-членки на Европската Унија се договориле да ја забранат продажбата на нови возила со мотори на фосилни горива од 2035 година, во рамки на климатскиот пакет „Подготвени за 55“.
Истата година, Елон Маск ја купил социјалната мрежа „Твитер“ за 44 милијарди долари.

2023 – Починал актерот Метју Пери, познат по улогата на Чендлер Бинг во серијата „Пријатели“. Причината за смртта била предозирање со кетамин; пет лица се обвинети во врска со неговата смрт, меѓу кои и неговиот асистент и неколку лекари.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден (10 септември)

Објавено пред

на

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

Војни и мировни договори

  • 1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.

  • 1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.

  • 1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.

  • 1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.

  • 1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.

  • 1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.

  • 1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).


Политика и атентати

  • 1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.

  • 1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.

  • 1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.

  • 1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.

  • 1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.

  • 1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.

  • 2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.

  • 2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.

  • 2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.

  • 2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.

  • 2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.

  • 2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.

  • 2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.

  • 2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.


Култура и личности

  • 1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.

  • 1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.

  • 1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.

  • 1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.

  • 1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.

  • 1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.

  • 2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.


Несреќи и катастрофи

  • 1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.

  • 2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.

Прочитај повеќе...

Facebook

Последни објави

Фото: Steven Ungermann @ unsplash Фото: Steven Ungermann @ unsplash
Lifestyle4 часа

Како брзо да го отпушите одводот без хемикалии: трик со топла вода и течност за садови

Затнатиот одвод е чест проблем во секое домаќинство — водата престанува да се исцедува, а мијалникот почнува да испушта непријатни...

Фото: CardMapr.nl @ unsplash Фото: CardMapr.nl @ unsplash
Магазин4 часа

Apple Maps наскоро ќе прикажува реклами – нов начин на монетизација

Apple планира да воведе реклами во својата апликација Apple Maps, што значи дека корисниците наскоро ќе можат да гледаат платени...

Кичево4 часа

Вечерва во НУЦК „Кочо Рацин“ ќе се одржи целовечерен концерт на Ансамблот „Македонија“, бидете дел и уживајте

Ансамблот „Македонија“ претставува репрезент на македонската традиционална култура при Музичката Академија на Универзитетот „Гоце Делчев“ – Штип. Единствен во државата,...

Хороскоп16 часа

Хороскоп за вторник (4 ноември)

ОВЕН Расположението ви е нестабилно, ова е еден од оние денови кога е подобро да се повлечите и да поминете...

Кичево22 часа

Д-р Јовановски е новиот градоначалник на град Кичево, човек кој ќе ја врати довербата во заедништвото и меѓуетничкото разбирање

Вчера на локалните избори во втор круг победи Д-р Александар Јовановски. Кандидатот кој водеше граѓанска кампања на локалните избори се...

Фото: Dimitri Karastelev @ unsplash Фото: Dimitri Karastelev @ unsplash
Lifestyle1 ден

Како да препознаете вистинско маслиново масло – едноставен трик што секој може да го направи дома

Маслиновото масло е едно од највредните и најкористените производи во секое домаќинство. Но, токму поради неговата популарност, на пазарот често...

ФОТО: Unsplash.com @ Anh Nhat ФОТО: Unsplash.com @ Anh Nhat
Магазин1 ден

Galaxy S26, S26+ и S26 Ultra ќе донесат подобри камери и поголеми батерии

Како што се приближува крајот на годината, сè повеќе информации излегуваат за новата серија на Samsung Galaxy S26. Според најновите...

Фото: Bryan Angelo @ unsplash Фото: Bryan Angelo @ unsplash
Магазин1 ден

Amazon инвестира 1,6 милијарди долари во Холандија

Amazon планира да инвестира 1,6 милијарди долари во Холандија во следните три години. Компанијата продолжува да изненадува со своите амбициозни...

Фото: He Junhui @ unsplash Фото: He Junhui @ unsplash
Магазин1 ден

Xiaomi 17 Ultra пристигнува наскоро – спецификации, цена и прв поглед на дизајнот

Xiaomi се подготвува да го претстави својот најнов предводник – Xiaomi 17 Ultra, кој ветува значителни подобрувања во перформансите, камерата...

Хороскоп2 дена

Хороскоп за понеделник (3 октомври)

ОВЕН Денес, се ќе се сведе на достигнувања, а не на тоа што сте или како се чувствувате за другите...

НАЈЧИТАНИ