Следете не

На денешен ден

25 август – На денешен ден

Објавено пред

на

325 – Првиот Вселенски Собор свикан од римскиот император Константин Велики бил завршен во Никеја. Соборот во Никеја ги осудил различните ереси, особено александрискиот свештеник Ариј, ја воспоставил доктрината за „светото тројство“ и го реформирал јулијанскиот календар.

1270.- Умрел францускиот крал Луј IX (Луј), кој за време на неговото владеење од 1226 година ја зајакнал дотогаш слабата кралска моќ и ги предводел Шестата и седмата крстоносна војна.

1530.- Роден е рускиот император Иван IV Василиевич, познат како Иван Грозни. Го добил прекарот „Грозниот“ поради грубиот начин на кој го потиснувал самоволието на столпчињата. Го основал градот Архангелск и го припоил Сибир кон Русија, а за време на неговото владеење почнала да работи првата печатница во Русија (1553).

1718.- Француските емигранти во Америка, во Луизијана го основале градот Њу Орлеанс, по францускиот војвода од Орлеанс.

1744.- Роден е германскиот писател, филозоф и протестантски теолог Јохан Готфрид фон Хердер. Со своето дело влијаел на германскиот романтизам, особено на младиот Гете и на литературното движење „Штурм и дранг“. Во збирката „Гласовите на народот во песни“ вклучи и четири српски народни песни, меѓу кои е и „Хасанагиница“ во превод на Гете.

1819.- Роден е Ален Пинкертон (Алан), американски детектив со шкотско потекло, кој ја основал Националната детективска организација „Пинкертон“ во 1850 година.

1822.- Умре Вилијам Хершел, англиски астроном со германско потекло. Тој ја открил планетата Уран во 1781 година, што му обезбедило членство, а потоа и функцијата претседател во Кралското друштво во Лондон.

1825.- Уругвај прогласи независност од Шпанија.

1839.- Во Ужице е основано средно училиште. Во таа гимназија учеле некои од шампионите на социјалистичкото движење во Србија на крајот на 19 и почетокот на 20 век, Радован Драговиќ, Димитрије Туцовиќ и Душан Поповиќ и други истакнати личности како Љубомир Давидовиќ и Милан Предиќ.

1842.- Во Крагуевац, уставобранителите на чело со Том Вучиќ Перишиќ кренале бунт на селаните незадоволни од зголемувањето на даноците и го собориле принцот Михаило Обреновиќ. Вучиќ тогаш како „водач на народот“ го прогласил Александар Караѓорѓевиќ за принц во Белград. Михаило Обреновиќ повторно бил принц на Србија од 1860 до 1868 година, кога бил убиен во Кошутњак.

1867.- Умре англискиот физичар и хемичар Мајкл Фарадеј, кој го откри законот за електромагнетна индукција во 1831 година и двата основни закони за електролиза во 1883 година.

1875.- Капетанот Метју Веб стана првиот човек што го преплива Ла Манш.

1900.- Умре Фридрих Ниче, германски филозоф со полско потекло. Таткото на нихилизмот, филозофијата на животот без цел и смисла, умрел ментално болен и парализиран од сифилис. Неговото дело значително влијаеше на филозофијата на 19 и 20 век („Така зборуваше Заратустра“, „Надвор од доброто и злото“, „Волјата за моќ“, „Случајот Вагнер“, „Самрак на идолот“, „Антихристот“, „Човечки, премногу човечки“).

1921.- САД потпишаа мировен договор со поразената Германија, со што формално заврши воената состојба меѓу двете земји во Првата светска војна.

1930.- Роден е шкотскиот филмски актер Шон Конери (Шон Конери), кој се прослави со филмовите за тајниот агент Џејмс Бонд според приказните на англискиот писател Јан Флеминг (Иан).

1940.- Британските воздухопловни сили ги фрлија првите бомби врз Берлин во Втората светска војна. До крајот на војната во 1945 година, на Берлин паднаа околу 80.000 тони бомби на сојузниците.

1944.- Сојузничките сили го ослободија Париз во Втората светска војна.

1961.- Бразилскиот претседател Јанио Квадрос неочекувано поднесе оставка по само седум месеци на таа позиција, наведувајќи ги неидентификуваните „окултни сили“ како причина.

1964 – Кенет Каунда стана првиот претседател на Замбија.

1965.- Снежната лавина што падна од глечер на швајцарските Алпи затрупа 108 луѓе.

1972.- Кина за првпат го искористи своето вето во Советот за безбедност на ОН и се спротивстави на приемот на Бангладеш во светската организација.

1989.- По 12 години и поминати шест милијарди километри, американскиот беспилотен вселенски брод „Војаџер 2“ стигна до планетата Нептун и неговиот сателит Тритон и испрати снимки од овие небесни тела на Земјата.

1999.- Врз основа на тајното обвинение на Хашкиот трибунал за злосторства против човештвото, во Виена беше уапсен началникот на Генералштабот на Армијата на Република Српска, генерал-полковник Момир Талиќ. Тој беше уапсен во салата каде се одржуваше семинар за воена доктрина.

2000.- Иван Стамболиќ, поранешен претседател на Претседателството на Србија, близок пријател на претседателот на Србија и СР Југославија, Слободан Милошевиќ, исчезна во Белград во доцните осумдесетти кога Милошевиќ ја започнуваше својата политичка кариера, а потоа и еден од неговите најголеми критичари. . Телото на убиениот Стамболиќ беше пронајдено на 28 март 2003 година на Фрушка Гора.

2001 – Мете-Марит Џесем Хојби, самохрана мајка и поранешна келнерка, се омажи за норвешкиот престолонаследник Хакон во Осло.

2003.- Во Руанда се одржаа првите повеќепартиски претседателски избори по независноста во 1962 година и речиси десет години од геноцидот во таа земја во кој животите ги загубија стотици луѓе.

2004.- Јужноафриканската полиција го уапси Марк Тачер, син на поранешната британска премиерка Маргарет Тачер, под сомнение дека е вмешан во државниот удар во Екваторијална Гвинеја. Во договор со обвинителите, Тачер се изјасни за виновен, по што беше осуден на четири години условна казна и парична казна од 500.000 долари, со што избегна затвор.

2010 – Почина Сатоши Кон (46), јапонски режисер и стрип уметник. Ги режираше филмовите Perfect Blue, Millennium Actress, Tokyo Godfathers, а анимето Paprika е последното дело што го заврши.

2012.- Умрел Нил (Нил) Армстронг, американскиот астронаут и првиот човек што стапнал на Месечината. Тој беше командант на американското вселенско летало Аполо 11, кое слета на Месечината на 20 јули 1969 година со човечки екипаж.

2014.- Победникот на јулските избори и претседател на Партијата на модерниот центар (СМЦ), Миро Церар, беше назначен за претставник на новата влада на Словенија.

2021.- Почина театарскиот и филмски актер Милан Лане Гутовиќ (75). Играше во бројни театарски претстави, филмови и телевизиски серии, а широка популарност стекна со улогите во претставата „Буба у уху“ и ТВ серијата „Бела Лаѓа“. Добитник е на повеќе награди и признанија (награда на Стерија, „Зоран Радмиловиќ“, „Раша Плаовиќ“, Златна Арена, Златна Турција, Цар Константин…)

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден (18 мај)

Објавено пред

на

ФОТО: Unsplash.com / Jakob Braun

Култура и уметност

  • 1799 – Смртта на Пјер Бомарше, драматург чија работа инспирирала класични опери како „Севилскиот бербер“ (Росини) и „Фигаровата свадба“ (Моцарт).

  • 1911 – Почина Густав Малер, влијателен австриски композитор и диригент.

  • 1995 – Почина Александар Годунов, познат балетски танчер кој доживеа успех и на запад по бегството од СССР.


Политика и конфликти

  • 1803 – Велика Британија ѝ објави војна на Франција, со што се заострија Наполеонските војни.

  • 1804Наполеон е прогласен за император.

  • 1944 – Протерување на Татарите од Крим од страна на СССР, што останува едно од најконтроверзните етнички чистки во историјата на регионот.

  • 1996Радован Караџиќ се повлекува од функцијата претседател на РС поради меѓународен притисок.

  • 2000 – СБ на ОН воведува ембарго за оружје за Етиопија и Еритреја, поради нивната гранична војна.


Наука и технологија

  • 1974Индија го извршува својот прв нуклеарен тест, станувајќи шеста нуклеарна сила.

  • 1998 – Тужба против Мајкрософт за монополско однесување, значајна пресвртница во правната историја на технолошките гиганти.


Човекови права и меѓународна правда

  • 1954 – Стапува во сила Европската конвенција за човекови права.

  • 2010 – Обама го потпишува Законот за слобода на печатот, именуван по новинарот Даниел Перл.

  • 2011 – Пресуда против Аугустин Бизмунг, поврзана со геноцидот во Руанда.


Родени

  • 1836Вилхелм Штајниц, првиот официјален светски шампион во шах.

  • 1868Николај II, последниот руски цар.

  • 1872Бертран Расел, добитник на Нобелова награда и познат филозоф.

  • 1883Валтер Гропиус, основач на Баухаус и визионер во архитектурата.

  • 1919Марго Фонтејн, легендарна балерина.

  • 1920Карол Војтила, идниот папа Јован Павле II.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден (17 мај)

Објавено пред

на

ФОТО: Unsplash.com

Светот виден во рубриката „На денешен ден“ за 17-ти мај

🎨 Култура и уметност

  • 1510 – Смртта на Сандро Ботичели, еден од најголемите ренесансни сликари. Неговите дела, особено Раѓањето на Венера, се симболи на хуманизмот и естетиката на Ренесансата.

  • 1866 – Роден е Ерик Сати, француски композитор чие дело има големо влијание врз модерната музика.

  • 2012 – Почина Дона Самер, диско икона со глобално влијание во поп културата.


⚕️ Медицина и наука

  • 1749 – Роден е Едвард Џенер, пионер на имунизацијата, чиј изум – вакцината против сипаници – го променил текот на медицинската историја.


⚔️ Политика и воени настани

  • 1814 – Норвешка прогласува независност и усвојува устав – значаен момент во историјата на скандинавските земји.

  • 1838 – Смртта на Талеран, еден од највештите дипломати на Франција, со улога во реставрацијата по Наполеон.

  • 1940 – Германските трупи влегуваат во Брисел – дел од брзото напредување на нацистичка Германија во Втората светска војна.

  • 1949 – Обединетото Кралство ја признава независноста на Република Ирска.

  • 1997Лоран Кабила ја презема власта во Заир, кој се преименува во Демократска Република Конго.


📺 Технологија и медиуми

  • 1965 – Првото емитување во боја од Велика Британија до САД – голем чекор во глобалната телевизиска технологија.

  • 2000 – Српската влада ја презема РТВ „Студио Б“, симболичен настан за медиумската слобода во Србија.


⚖️ Човекови права и општествени промени

  • 1954 – Пресудата Brown v. Board of Education од Врховниот суд на САД ја укинува расната сегрегација во училиштата – историски момент во движењето за граѓански права.

  • 2004 – Масачусетс стана првата американска држава што легализира истополови бракови.

  • 2009 – За прв пат, жени се избрани во парламентот на Кувајт – голем напредок во правата на жените на Блискиот Исток.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

На денешен ден – 13 мај

Објавено пред

на

ФОТО: Unsplash.com

1792.- Роден е италијанскиот свештеник Џовани Мастаи Ферети (Џовани, Ферети), од 1846 година папата Пиј IX (Пиј). За време на неговиот понтификат, најдолгиот во историјата на Римокатоличката црква (31 година и 236 дена), црковната држава престана да постои (1870). Најголемиот дел од него станал дел од Кралството Сардинија, додека папската држава била сведена на поранешното Наследство.

1795 – Роден е словачкиот филолог и историчар Павел Јозеф Шафарик (Јозеф), еден од основачите на славистичките студии. Тој бил директор на српската гимназија во Нови Сад од 1819 до 1833 година („Српска читанка“).

1798 – Роден е Константин Данил, еден од најголемите српски сликари на 19 век, претставник на српскиот бидермаер.

1830 година – Основана е Република Еквадор, а Хуан Хозе Флорес е избран за прв претседател.

1840 – Роден е францускиот писател Алфонс Доде, автор на трилогијата за авантурите на Тарантино де Тараскон, ремек-дело на француската хумористична проза. Неговата збирка раскази „Писма од мојата воденица“ му донесе голем успех.

1846 година – Конгресот на САД формално објави војна против Мексико, иако борбите во Калифорнија започнаа неколку дена претходно.

1848 година – Во Сремски Карловци започна заседанието на „Мајското собрание“, на кое делегати од 175 црковни општини од Војводина и Србија го избраа Јосиф Рајачиќ за патријарх, а полковникот Стеван Шупљица за војвода. На 15 мај, Собранието го прогласило Српското Војводство, но австриската и унгарската влада не ја признале српската автономија.

1851 – Роден е српскиот писател и доктор Лаза Лазаревиќ („Првиот пат со татко ми во зори“, „Сè ќе биде позлатено од народот“, „На бунарот“, „Училишната икона“, „На знае све“, „У добри час хајдуци“, „Вертер“).

1862 – Роден е српскиот писател Јанко Веселиновиќ, автор на романот „Хајдук Станко“ со теми од Првото српско востание и раскази и романи („Слики од селскиот живот“, „Селанка“).

1881 – Роден е Димитрије Туцовиќ, водач на социјалистичкото движење во Србија. Тој беше еден од организаторите на првата Балканска социјалдемократска конференција (1910), а на Конгресот на Интернационалата во Копенхаген (1910) решително се спротивстави на империјалистичката политика на официјална Австрија. Објавил околу 600 трудови во домашни и странски весници. Загинал на 20 ноември 1914 година, во Битката кај Колубара („Правно осигурување на работниците“, „Закон за продавници и социјалдемократија“).

1882 – Роден е францускиот сликар Жорж Брак, кој го основа кубистичкото движење заедно со Пабло Пикасо во 1905 година.

1887 – Во Белград е основана Привремената опсерваторија на Големата школа. Со основањето на Републичкиот хидрометеоролошки институт на Србија во 1947 година, опсерваторијата станала негов составен дел.

1888 година – Ропството е укинато во Бразил.

1914 година – Роден е американскиот боксер Џо Луис (Џо). Тој беше светски шампион во тешка категорија од 1937 до 1949 година, кога се пензионираше.

1930.- Умре норвешкиот поларен истражувач и дипломат Фридтјоф Нансен (Фридтјоф), добитник на Нобеловата награда за мир во 1922 година. Како висок комесар на Лигата на народите, тој го надгледуваше репатријацијата на воените заробеници по Првата светска војна.

1931 – Почина српскиот композитор и хормајстор Јосиф Маринковиќ, член на Српската кралска академија. Неговите соло песни и многу хорски композиции придружени со пијано се посебен придонес во српската музика. Тој беше диригент на белградското пејачко друштво „Обилиќ“.

1949 година – Првиот британски млазен авион „Канбера“ го изврши својот прв пробен лет.

1961.- Почина американскиот филмски актер Гари Купер, добитник на Оскар за филмовите „Наредник Јорк“ и „Напладне“.

1968 година – Во Париз започнаа официјални преговори меѓу претставниците на Северен Виетнам и САД за завршување на Виетнамската војна.

1981 година – Папата Јован Павле II беше ранет во обид за атентат на плоштадот „Свети Петар“ во Рим. Атентаторот Мехмед Али Агџа беше уапсен. Тој беше ослободен од затвор по 20 години и предаден на Турција во јуни 2000 година.

1990 година – Во Загреб, на стадионот „Максимир“, за време на фудбалскиот натпревар помеѓу Динамо Загреб и Црвена Ѕвезда од Белград, се случи крвав судир меѓу навивачите на двата клуба.

1994 година – Министрите за надворешни работи на САД, ЕУ и Русија постигнаа договор во Женева за заедничка стратегија за решавање на босанскиот конфликт.

1999 година – Перу и Еквадор потпишаа документ за демаркација, со што заврши шестдеценискиот спор што ги доведе земјите до војна три пати.

1999 – Почина Џин Саразен, еден од само четирите голфери кои освоија четири големи професионални голф купови.

2005 година – Десет милиони долари беа собрани на првата меѓународна донаторска конференција за реставрација и зачувување на културното наследство во Косово, одржана во Париз, во организација на УНЕСКО.

2007 – На изборот за песна на Евровизија во Хелсинки, претставничката на Србија Марија Шерифовиќ победи со песната „Молитва“.

2011 година – Високиот комесаријат на Обединетите нации за бегалци (УНХЦР) објави дека околу 1.200 бегалци кои ја напуштиле Либија во март и април се удавиле во Средоземното Море.

2014 година – 301 рудар загинаа во несреќа во рудникот за јаглен Сома, 120 км североисточно од Измир во западна Турција. Во времето на експлозијата, 787 работници биле под земја.

2015 година – Ватикан официјално ја призна државата Палестина и ги насочи своите дипломатски активности, претходно насочени кон Организацијата за ослободување на Палестина, кон државата Палестина.

2018 година – На парламентарните избори во Ирак, политичкиот сојуз Саерун, предводен од радикалниот шиитски свештеник Моктада Садр, освои мнозинство.

2021 година – Конфликтот меѓу израелската армија и Хамас ескалираше понатаму и покрај напорите за постигнување прекин на огнот. Демонстрации и немири избувнаа во бројни израелски градови со мешано население. Сите летови кон меѓународниот аеродром во близина на Тел Авив беа пренасочени по ракетниот истрел од Појасот Газа.

2024 година – Еврото стана единственото официјално средство за плаќање во готово во Косово.

Прочитај повеќе...

Facebook

Последни објави

Македонија42 минути

МВР: Со „БМВ“ возел 111 км/ч на место каде е дозволено 50 км/ч

На 18.05.2025 во 09.57 часот, полициски службеници од Полициската станица безбедност на патниот сообраќај Тетово го лишија од слобода Х.А.(56)...

Скопје2 часа

Универзитетската клиника за урологија стана лиценциран центар за поставување на уринарен сфинктер

Универзитетската клиника за урологија во Скопје, започна со изведување операции за вградување на вештачки уринарен сфинктер, нова процедура, која досега...

Хороскоп13 часа

Хороскоп за понеделник (19 мај)

Овен Пристапете се чекор по чекор денес, бидејќи тоа е како да се движите низ минско поле! Ситуацијата на работа...

Здравје и убавина14 часа

Положбата на спиењето кај луѓето е многу важна за здравјето и метаболизмот

Сигурни сме дека често не размислувате за позата во која спиете, бидејќи после напорниот ден единствено е важно да легнете...

Временска прогноза1 ден

Попоски: Продолжува нестабилно време, со развој на грмотевични облаци

Во текот на новата седмица која ни претстои, односно во периодот од понеделник (19 мај) до недела (25 мај) во...

Македонија1 ден

АД Мепсо ја соопшти причината за падот на електричната енергија во раните утрински часови

АД Мепсо истакна соопштение за прекинот на електрична енергија кој ја парализира буквално скоро цела држава. – Причина за овој...

Македонија1 ден

Граѓани пријавуваат дека од рано утрово се без електрична енергија

Утрово после 5 часот граѓани на социјалните мрежи упатуваа поплаки дека нивниот регион нема електрична енергија. Според исказите, електрична енергија...

На денешен ден1 ден

Времеплов: На денешен ден (18 мај)

Култура и уметност 1799 – Смртта на Пјер Бомарше, драматург чија работа инспирирала класични опери како „Севилскиот бербер“ (Росини) и...

Хороскоп2 дена

Хороскоп за недела (18 мај)

ОВЕН Денот е идеален за решавање на сите незавршени работи како и за дискусии поврзани со финансиски проблеми со личност...

Македонија2 дена

ОВР Делчево, ДПИ и ДЗС со акциска за угостителски објекти, пронајдена е нерегуларност

На 17.05.2025 година од страна на СВР Штип/ОВР Делчево во содејство со Државен пазарен инспекторат и Дирекција за заштита и...

НАЈЧИТАНИ