На денешен ден
26 април – На денешен ден

121 – Роден е римскиот филозоф и император Маркус Аурелиј Антониј. За време на воените походи во Европа и Азија, тој водел белешки кои биле објавени по неговата смрт под наслов „За себе“.
1452.- Роден е италијанскиот сликар, скулптор, пронаоѓач и научник Леонардо да Винчи. Неговата најпозната слика, познатата „Мона Лиза“, е изложена во Лувр во Париз, а цртежи и ракописи се чуваат во библиотеката Амброзијана во Милано, Британскиот музеј во Лондон и Виндзор. Најзначајно од неговите научни трудови е „Трактат за сликарството“.
1532.- Во походот против Виена, турската војска под команда на султанот Сулејман II влегла во Унгарија.
1607 – Капетанот Џон Смит ги донесе првите колонисти во Кејп Хенри, Вирџинија, кои ја основаа првата постојана британска населба во Америка.
1711.- Роден е британскиот филозоф со шкотско потекло Дејвид Хјум (Дејвид Хјум), претходник на класичните англиски економисти и автор на квантитативната теорија на парите („Дискур за човековата природа“, „Филозофски есеј за човечкиот разум“).
1798.- Роден е францускиот сликар Ежен Делакроа, претставник на романтизмот во француското сликарство. Го илустрирал Гетеовиот „Фауст“ и напишал „Дневник“ во кој ги презентирал своите набљудувања за уметноста („Ковчегот на Данте“, „Влегувањето на крстоносците во Константинопол“, „За барикадите на 28 јули 1830 година“).
1812.- Роден е германскиот индустријалец Алфред Круп, кој прв почнал да прави топови од леано челик и многу брзо се здобил со монопол во снабдувањето со оружје на голем број европски земји. Концернот „Круп“ беше главниот снабдувач со оружје на Германија во Првата и Втората светска војна. Во 1948 година, Меѓународниот воен суд во Нирнберг го осуди потомокот на Круп на 12 години затвор и конфискација на имот.
1828.- Русија и објави војна на Турција како поддршка на Грција во нејзината борба за независност.
1894.- Во Александрија, Египет е роден Рудолф Хес (Хес), нацистички водач и заменик на Хитлер. На судењето во Нирнберг во 1946 година, тој беше осуден на доживотен затвор за воени злосторства. Во август 1987 година, тој изврши самоубиство во затворот Шпандау.
1904.- Умре српскиот математичар Димитрије Нешиќ, професор на Големата школа во Белград, член на Српската кралска академија и министер за образование во 1894 година, кој во Србија го воведе законот за метрички мерки.
1910.- Роден е писателот Меша Селимовиќ, член на Српската академија на науките и уметностите. Пишувал романи („Дервиш и смрт“, „Тишина“, „Тврдина“), раскази, есеи и филмски сценарија.
1915.- Италија тајно го потпиша Лондонскиот договор со Велика Британија, Русија и Франција и отиде на страната на силите на Антантата во Првата светска војна со ветување дека ќе ги добие Тирол, Трст, Горица, Истра, делови од Далмација и Албанија.
1931.- Умре српскиот актер и режисер Милорад Гавриловиќ, управител на Народниот театар во Белград, еден од најнадарените и најобразованите актери во тоа време.
1937.- За да му помогне на генералот Франко (Франко) за време на шпанската граѓанска војна, авионите на Хитлер го бомбардираа шпанскиот град Герника. Уништувањето на овој град го инспирирало Пикасо да ја наслика познатата „Герника“, апокалиптичен приказ на граѓанската војна.
1942.- Најмалку 1.540 луѓе загинаа во најтешката рударска несреќа во историјата на кинескиот рудник за јаглен Бенкси, тогаш под јапонска окупација.
1945.- Уапсен е маршалот Анри Филип Петен (Филип, Петан), шеф на францускиот колаборационистички режим со седиште во Виши во Втората светска војна. Тој беше осуден на смрт за предавство, но поради претходните заслуги и возраста казната му беше преиначена во доживотен затвор.
1954.- Во Женева започна конференцијата за Индокина, со што и стави крај на француската доминација во тој дел од светот. САД не ги прифатија резултатите од состанокот, па во јуни 1954 година, диктаторот Нго Дин Дием (Дин, Дием), со поддршка на САД, стана премиер на Јужен Виетнам.
1962.- Британија го лансираше првиот сателит Ариел I.
1964.- Тангањика, Занзибар и Пемба ја основаа Обединетата Република Тангањика и Занзибар, која го промени своето име во Танзанија на 29 октомври 1964 година.
1984.- Умре американскиот џез-музичар и водач на оркестар Вилијам „Конт“ Бејси. Членови на неговиот оркестар (1937) беа трубачот Бак Клејтон и пејачката Били Холидеј.
1986.- Експлодираше четвртиот блок на нуклеарната централа Чернобил во Украина. Радиоактивните облаци ја покриле речиси цела Европа, а последиците од оваа најголема нуклеарна катастрофа досега се уште се истражуваат. Нуклеарната централа беше трајно затворена на 15 декември 2000 година.
1994.- Во Јужна Африка беа одржани првите избори, на кои учествуваа и црнците и белците, а кои го означија крајот на режимот на апартхејдот.
1999.- За време на воздушните напади на НАТО врз Сојузна Република Југославија, Европската унија му забрани на претседателот на Сојузна Република Југославија Слободан Милошевиќ, членовите на неговото семејство, високи функционери на Сојузна Република Југославија и Србија да влезат во членката на Унијата. земји и воведе ембарго за увоз на нафта.
2003.- На седницата на Комисијата за човекови права на ОН беше официјализиран крајот на мандатот на специјалниот пратеник за човекови права во Србија и Црна Гора.
2005.- Сирија целосно ги повлече своите трупи од Либан, по речиси три децении воено присуство во таа земја.
2011.- На 94-годишна возраст во Сантијаго почина чилеанскиот поет Гонзало Рохас. Меѓу неговите најпознати дела се поетските книги „Човечка несреќа“ (1948), „Против смртта“ (1964) и „Црнила“ (1967). Добитник е на повеќе награди за литература, меѓу кои наградата Сервантес, Чилеанската национална награда за литература, наградата на Кралицата Софија за иберско-американска поезија, мексиканската награда Октавио Паз.
2012 – Поранешниот либериски претседател Чарлс Тејлор беше прогласен за виновен за воени злосторства и злосторства против човештвото за време на граѓанската војна во Сиера Леоне од 1991 до 2002 година. Тејлор е првиот поранешен шеф на држава осуден од Меѓународниот суд на правдата. Тој беше уапсен во 2006 година, а неговото судење заврши во 2011 година.
2015.- Претседателот на Казахстан, Нурсултан Назарбаев, беше реизбран за шеф на државата, откако на претседателските избори ја доби поддршката од 97,7 отсто од гласачите на кои одговориле 95,22 отсто од гласачите.
2020 – Кралот Салман од Саудиска Арабија ја укина смртната казна за малолетници. Одлуката е донесена откако Врховниот суд на Саудиска Арабија претходно го укина камшикувањето.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (10 септември)

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
Војни и мировни договори
-
1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
-
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
-
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
-
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
-
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
-
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
-
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).
Политика и атентати
-
1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
-
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
-
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
-
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
-
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
-
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
-
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
-
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
-
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
-
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
-
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
-
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
-
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
-
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.
Култура и личности
-
1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
-
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
-
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
-
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
-
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
-
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
-
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.
Несреќи и катастрофи
-
1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
-
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 2 септември

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🛡️ Воени битки и борби
-
31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
-
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
-
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
-
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.
📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки
-
1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
-
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
-
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
-
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
-
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
-
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
-
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
-
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
-
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.
✈️ Откритија, истражувања и летови
-
1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.
✊ Протести и демонстрации
-
1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
-
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.
⚰️ Смртни случаи на познати личности
-
1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
-
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
-
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
-
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
-
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
-
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
-
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
-
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
-
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
-
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 1 септември

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🕊️ Смрт и загуби
-
1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
-
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
-
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
-
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
-
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.
⚔️ Војни и конфликти
-
1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
-
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
-
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
-
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
-
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
-
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
-
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
-
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.
🌍 Политички и државни настани
-
1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
-
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
-
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
-
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
-
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
-
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
-
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
-
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
-
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.
🌋 Природни катастрофи
-
1923 – Земјотрес во Јапонија: уништени Јокохама и дел од Токио, 142.000 жртви.
-
1962 – Земјотрес во северозападен Иран, 12.000 жртви.
🎭 Култура, наука и спорт
-
1972 – Боби Фишер го победил Спаски и станал светски шампион во шах.
-
Спорт13 часа
(ФОТО) Кичевски „ФК Напредок“ ги наполни трибините со љубители на фудбалот, а играчите им возвратија со победа за почеток на сезоната
-
Спорт1 ден
„ФК Напредок“ денес на домашен терен го игра првиот натпревар од новата сезона, ве повикуваме сите на градски како во старите добри времиња
-
Хороскоп1 ден
Хороскоп за недела (14 септември)
-
Хороскоп11 часа
Хороскоп за понеделник (15 септември)
-
Спорт2 дена
Анчелоти до Нејмар: „Во денешно време е морате да бидете во добра форма“
-
Магазин22 часа
Microsoft потсетува: Остануваат само 30 дена…
-
Магазин22 часа
iOS 26, iPadOS 26, watchOS 26 и macOS 26 пристигнуваат на 15 септември – компатибилни уреди и нов дизајн
-
Временска прогноза11 минути
Од денес ќе дува засилен ветер од северен правец, додека времето ќе биде стабилно