На денешен ден
29 ноември – На денешен ден

1314.- Почина францускиот крал Филип IV фер (Филип ле Бел), кој во 1306 година ги протера Евреите од Франција и им го конфискува имотот. За време на конфликтот со папата Бонифациј VIII, во 1302 година, тој го свикал Соборот на трите имоти – свештенството, благородништвото и граѓаните, за прв пат во историјата на Франција, а по смртта на папата се согласил со новиот папа Климент V. Французин, да го премести папското седиште во Авињон.
1516.- Почина италијанскиот сликар Џовани Белини, еден од основачите на венецијанското училиште. Тој беше учител на Џорџоне и Тицијан.
1543.- Од чума во Лондон.
1780.- Починала австриската царица, чешката и унгарската кралица Марија Терезија. За време на нејзиното владеење од 1740 година, таа спроведе реформи во духот на просветениот апсолутизам, но и централизација и германизација. За да го обезбеди спорниот престол, таа ја водеше војната за австриското наследство од 1740 до 1748 година, во која во 1745 година прускиот крал Фредерик II (Фридрих) ѝ ја одзеде Шлезија.
1854.- Починала српскиот дипломат и војвода Прото Матеја Ненадовиќ, претседател на владејачкиот Совет – првата српска влада. Со својот вујко Јаков го крена Првото српско востание во Ваљевската и Шабачката нахија и учествува во борбите, а преговарајќи со Турците и Русија ги воспоставува првите дипломатски контакти на востаниците со странство. Неговите „Спомени“, покрај книжевната вредност, претставуваат скапоцен документ за тоа време.
1864.- Во Сент Крик во американската држава Колорадо, единицата на полковникот Џон Чивингтон масакрирала најмалку 400 Чајени и Арапахос, кои се предале со дозвола да логорат.
1890.- Отворена е седницата на првиот јапонски парламент. Парламентот имаше два дома – горниот со 480 и долниот со 252 пратеници.
1918.- На Големото народно собрание во Подгорица бил сменет кралот Никола I Петровиќ и прогласено обединување на Црна Гора со Србија. Со актот за обединување, црногорската држава престана да постои.
1924.- Умре Џакомо Пучини, најважниот италијански оперски композитор по Верди. Со операта „Боем“ го дал прототипот на италијанската опера со лирско-сентиментален, буржоаски карактер од крајот на 19 век („Тоска“, „Мадам Батерфлај“, „Турандот“, „Манон Леско“).
1941.- На ридот Кадињача кај Ужице за време на Втората светска војна загина Работничкиот баталјон штитејќи го главниот дел од партизанските сили. Германските единици, со поддршка на авијацијата, го преминаа Кадињач дури по смртта на 180 партизани со командант Душан Јерковиќ. Тоа беше крајот на Република Ужице, основана на крајот на септември 1941 година, првата слободна територија во окупирана Европа.
1943.- На втората седница на Антифашистичкиот совет за народно ослободување на Југославија во Јајце, тој Совет бил конституиран како врховен законодавно и извршно претставничко тело и бил формиран Националниот комитет за ослободување на Југославија. Беше донесена одлука земјата да се организира федерално, а на кралската влада во егзил и беше забрането да се врати во земјата.
1945.- Основачкото собрание во Белград ја укина монархијата, лишувајќи ја династијата Караѓорѓевиќ од сите права во земјата и ја прогласи Федеративна Народна Република Југославија.
1947.- Генералното собрание на ОН изгласа поделба на Палестина на еврејски и арапски дел, со Ерусалим под контрола на светската организација, која во 1948 година дозволи создавање на државата Израел.
1987.- Јужнокорејски патнички авион со 115 патници и членови на екипажот се урна над Бурма. Потоа во Бахреин беше уапсена жена која призна дека е севернокорејски агент и дека поставила експлозив во авионот по налог на нејзината влада за да ги наруши Олимписките игри во Сеул во 1988 година.
1991.- Арбитражната комисија на Мировната конференција за Југославија (Бадентерова комисија) ги објави резултатите од меѓународната арбитража според која СФР Југославија „е во процес на исчезнување“ и дека сите републики на поранешната федерација се нејзини наследници.
1996.- Меѓународниот суд за воени злосторства во Хаг го осуди на 10 години затвор босанскиот Хрват Дражен Ердемовиќ, кој призна дека, како припадник на војската на Република Српска, учествувал во масовната ликвидација на босанските муслимани во Сребреница во јули 1995 година. Тоа беше прва пресуда за воено злосторство на меѓународен суд по судските процеси во Нирнберг и Токио.
1998.- Во Белград умре Живојин Павловиќ, еден од најзначајните српски филмски режисери и писатели на „новата српска проза“. Неговиот филм „Дезертер“ (1992) е првиот филм кој зборува за трагедијата на војната на територијата на поранешна СФР Југославија.
1999.- Ривалските партии во Северна Ирска формираа протестантско-католичка влада, принудувајќи ги лутите непријатели да ја споделат власта за прв пат во историјата
2001.- Умре британскиот рок-пејач и композитор Џорџ Харисон, поранешен член на „Битлси“, рок група која ги одбележа шеесеттите години на 20 век.
2003.- Водачот на чеченските бунтовници Ахмед Закаев, кој беше обвинет во Русија за убиства и киднапирања, доби политички азил во Велика Британија.
2008.- Умре данскиот архитект Јорн Утзон, познат како креатор на операта во Сиднеј, која во 2007 година беше вклучена во Светското наследство на УНЕСКО. Тој, исто така, ја дизајнираше зградата на Националното собрание во Кувајт и неколку познати згради во Данска. Тој ја доби престижната награда Прикер за архитектура во 2003 година.
2010 – Умре комичарот Лесли Нилсен, ѕвезда на филмските серии „Гол пиштол“ и „Има ли пилот во авионот“.
2010.- Умре рускиот поет Бела Ахмадулина, икона на културниот живот од советската ера.
2013.- На самитот во Вилнус, Европската унија ги парафира договорите за асоцијација со Грузија и Молдавија.
2017 – Хашкиот трибунал ги потврди повеќегодишните затворски казни на официјални лица од босанските Хрвати, предводени од Јадранка Прлиќ, за воени злосторства над муслиманите во БиХ, 1993-1994 година. Третообвинетиот, Слободан Праљак, почина во болница во Хаг откако испил отров во судницата откако апелациониот совет на Хашкиот трибунал му ја потврди казната од 20 години затвор.
2020 – За време на локалните избори во североисточна Нигерија, 110 луѓе беа убиени во напад што им се припишува на исламските екстремисти од групата Боко Харам.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (10 септември)

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
Војни и мировни договори
-
1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
-
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
-
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
-
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
-
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
-
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
-
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).
Политика и атентати
-
1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
-
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
-
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
-
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
-
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
-
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
-
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
-
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
-
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
-
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
-
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
-
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
-
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
-
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.
Култура и личности
-
1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
-
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
-
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
-
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
-
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
-
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
-
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.
Несреќи и катастрофи
-
1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
-
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 2 септември

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🛡️ Воени битки и борби
-
31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
-
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
-
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
-
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.
📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки
-
1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
-
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
-
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
-
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
-
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
-
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
-
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
-
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
-
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.
✈️ Откритија, истражувања и летови
-
1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.
✊ Протести и демонстрации
-
1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
-
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.
⚰️ Смртни случаи на познати личности
-
1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
-
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
-
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
-
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
-
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
-
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
-
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
-
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
-
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
-
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 1 септември

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🕊️ Смрт и загуби
-
1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
-
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
-
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
-
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
-
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.
⚔️ Војни и конфликти
-
1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
-
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
-
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
-
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
-
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
-
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
-
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
-
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.
🌍 Политички и државни настани
-
1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
-
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
-
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
-
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
-
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
-
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
-
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
-
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
-
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.
🌋 Природни катастрофи
-
1923 – Земјотрес во Јапонија: уништени Јокохама и дел од Токио, 142.000 жртви.
-
1962 – Земјотрес во северозападен Иран, 12.000 жртви.
🎭 Култура, наука и спорт
-
1972 – Боби Фишер го победил Спаски и станал светски шампион во шах.
-
Хороскоп2 дена
Хороскоп за петок (12 септември)
-
Хороскоп16 часа
Хороскоп за сабота (13 септември)
-
Хроника1 ден
Комбе со работници паднало од експресниот пат Штип – Радовиш, неофицијално има жртви и повредени
-
Свет1 ден
Денес во Киргистан беше регистриран силен земјотрес
-
Скопје1 ден
СВР Скопје: Кривична пријава против двајца скопјани, одгледувале канабис во нивните дворови
-
Магазин1 ден
Промената што ја чекавме со години пристигна на Spotify
-
Автомобили1 ден
BMW и Qualcomm развиваат систем за помош при управување „Snapdragon Ride Pilot“
-
Lifestyle1 ден
Работи што генерацијата Z не сака да ги работи