На денешен ден
29 ноември – На денешен ден

1314.- Почина францускиот крал Филип IV фер (Филип ле Бел), кој во 1306 година ги протера Евреите од Франција и им го конфискува имотот. За време на конфликтот со папата Бонифациј VIII, во 1302 година, тој го свикал Соборот на трите имоти – свештенството, благородништвото и граѓаните, за прв пат во историјата на Франција, а по смртта на папата се согласил со новиот папа Климент V. Французин, да го премести папското седиште во Авињон.
1516.- Почина италијанскиот сликар Џовани Белини, еден од основачите на венецијанското училиште. Тој беше учител на Џорџоне и Тицијан.
1543.- Од чума во Лондон.
1780.- Починала австриската царица, чешката и унгарската кралица Марија Терезија. За време на нејзиното владеење од 1740 година, таа спроведе реформи во духот на просветениот апсолутизам, но и централизација и германизација. За да го обезбеди спорниот престол, таа ја водеше војната за австриското наследство од 1740 до 1748 година, во која во 1745 година прускиот крал Фредерик II (Фридрих) ѝ ја одзеде Шлезија.
1854.- Починала српскиот дипломат и војвода Прото Матеја Ненадовиќ, претседател на владејачкиот Совет – првата српска влада. Со својот вујко Јаков го крена Првото српско востание во Ваљевската и Шабачката нахија и учествува во борбите, а преговарајќи со Турците и Русија ги воспоставува првите дипломатски контакти на востаниците со странство. Неговите „Спомени“, покрај книжевната вредност, претставуваат скапоцен документ за тоа време.
1864.- Во Сент Крик во американската држава Колорадо, единицата на полковникот Џон Чивингтон масакрирала најмалку 400 Чајени и Арапахос, кои се предале со дозвола да логорат.
1890.- Отворена е седницата на првиот јапонски парламент. Парламентот имаше два дома – горниот со 480 и долниот со 252 пратеници.
1918.- На Големото народно собрание во Подгорица бил сменет кралот Никола I Петровиќ и прогласено обединување на Црна Гора со Србија. Со актот за обединување, црногорската држава престана да постои.
1924.- Умре Џакомо Пучини, најважниот италијански оперски композитор по Верди. Со операта „Боем“ го дал прототипот на италијанската опера со лирско-сентиментален, буржоаски карактер од крајот на 19 век („Тоска“, „Мадам Батерфлај“, „Турандот“, „Манон Леско“).
1941.- На ридот Кадињача кај Ужице за време на Втората светска војна загина Работничкиот баталјон штитејќи го главниот дел од партизанските сили. Германските единици, со поддршка на авијацијата, го преминаа Кадињач дури по смртта на 180 партизани со командант Душан Јерковиќ. Тоа беше крајот на Република Ужице, основана на крајот на септември 1941 година, првата слободна територија во окупирана Европа.
1943.- На втората седница на Антифашистичкиот совет за народно ослободување на Југославија во Јајце, тој Совет бил конституиран како врховен законодавно и извршно претставничко тело и бил формиран Националниот комитет за ослободување на Југославија. Беше донесена одлука земјата да се организира федерално, а на кралската влада во егзил и беше забрането да се врати во земјата.
1945.- Основачкото собрание во Белград ја укина монархијата, лишувајќи ја династијата Караѓорѓевиќ од сите права во земјата и ја прогласи Федеративна Народна Република Југославија.
1947.- Генералното собрание на ОН изгласа поделба на Палестина на еврејски и арапски дел, со Ерусалим под контрола на светската организација, која во 1948 година дозволи создавање на државата Израел.
1987.- Јужнокорејски патнички авион со 115 патници и членови на екипажот се урна над Бурма. Потоа во Бахреин беше уапсена жена која призна дека е севернокорејски агент и дека поставила експлозив во авионот по налог на нејзината влада за да ги наруши Олимписките игри во Сеул во 1988 година.
1991.- Арбитражната комисија на Мировната конференција за Југославија (Бадентерова комисија) ги објави резултатите од меѓународната арбитража според која СФР Југославија „е во процес на исчезнување“ и дека сите републики на поранешната федерација се нејзини наследници.
1996.- Меѓународниот суд за воени злосторства во Хаг го осуди на 10 години затвор босанскиот Хрват Дражен Ердемовиќ, кој призна дека, како припадник на војската на Република Српска, учествувал во масовната ликвидација на босанските муслимани во Сребреница во јули 1995 година. Тоа беше прва пресуда за воено злосторство на меѓународен суд по судските процеси во Нирнберг и Токио.
1998.- Во Белград умре Живојин Павловиќ, еден од најзначајните српски филмски режисери и писатели на „новата српска проза“. Неговиот филм „Дезертер“ (1992) е првиот филм кој зборува за трагедијата на војната на територијата на поранешна СФР Југославија.
1999.- Ривалските партии во Северна Ирска формираа протестантско-католичка влада, принудувајќи ги лутите непријатели да ја споделат власта за прв пат во историјата
2001.- Умре британскиот рок-пејач и композитор Џорџ Харисон, поранешен член на „Битлси“, рок група која ги одбележа шеесеттите години на 20 век.
2003.- Водачот на чеченските бунтовници Ахмед Закаев, кој беше обвинет во Русија за убиства и киднапирања, доби политички азил во Велика Британија.
2008.- Умре данскиот архитект Јорн Утзон, познат како креатор на операта во Сиднеј, која во 2007 година беше вклучена во Светското наследство на УНЕСКО. Тој, исто така, ја дизајнираше зградата на Националното собрание во Кувајт и неколку познати згради во Данска. Тој ја доби престижната награда Прикер за архитектура во 2003 година.
2010 – Умре комичарот Лесли Нилсен, ѕвезда на филмските серии „Гол пиштол“ и „Има ли пилот во авионот“.
2010.- Умре рускиот поет Бела Ахмадулина, икона на културниот живот од советската ера.
2013.- На самитот во Вилнус, Европската унија ги парафира договорите за асоцијација со Грузија и Молдавија.
2017 – Хашкиот трибунал ги потврди повеќегодишните затворски казни на официјални лица од босанските Хрвати, предводени од Јадранка Прлиќ, за воени злосторства над муслиманите во БиХ, 1993-1994 година. Третообвинетиот, Слободан Праљак, почина во болница во Хаг откако испил отров во судницата откако апелациониот совет на Хашкиот трибунал му ја потврди казната од 20 години затвор.
2020 – За време на локалните избори во североисточна Нигерија, 110 луѓе беа убиени во напад што им се припишува на исламските екстремисти од групата Боко Харам.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (18 мај)

Култура и уметност
-
1799 – Смртта на Пјер Бомарше, драматург чија работа инспирирала класични опери како „Севилскиот бербер“ (Росини) и „Фигаровата свадба“ (Моцарт).
-
1911 – Почина Густав Малер, влијателен австриски композитор и диригент.
-
1995 – Почина Александар Годунов, познат балетски танчер кој доживеа успех и на запад по бегството од СССР.
Политика и конфликти
-
1803 – Велика Британија ѝ објави војна на Франција, со што се заострија Наполеонските војни.
-
1804 – Наполеон е прогласен за император.
-
1944 – Протерување на Татарите од Крим од страна на СССР, што останува едно од најконтроверзните етнички чистки во историјата на регионот.
-
1996 – Радован Караџиќ се повлекува од функцијата претседател на РС поради меѓународен притисок.
-
2000 – СБ на ОН воведува ембарго за оружје за Етиопија и Еритреја, поради нивната гранична војна.
Наука и технологија
-
1974 – Индија го извршува својот прв нуклеарен тест, станувајќи шеста нуклеарна сила.
-
1998 – Тужба против Мајкрософт за монополско однесување, значајна пресвртница во правната историја на технолошките гиганти.
Човекови права и меѓународна правда
-
1954 – Стапува во сила Европската конвенција за човекови права.
-
2010 – Обама го потпишува Законот за слобода на печатот, именуван по новинарот Даниел Перл.
-
2011 – Пресуда против Аугустин Бизмунг, поврзана со геноцидот во Руанда.
Родени
-
1836 – Вилхелм Штајниц, првиот официјален светски шампион во шах.
-
1868 – Николај II, последниот руски цар.
-
1872 – Бертран Расел, добитник на Нобелова награда и познат филозоф.
-
1883 – Валтер Гропиус, основач на Баухаус и визионер во архитектурата.
-
1919 – Марго Фонтејн, легендарна балерина.
-
1920 – Карол Војтила, идниот папа Јован Павле II.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (17 мај)

Светот виден во рубриката „На денешен ден“ за 17-ти мај
🎨 Култура и уметност
-
1510 – Смртта на Сандро Ботичели, еден од најголемите ренесансни сликари. Неговите дела, особено Раѓањето на Венера, се симболи на хуманизмот и естетиката на Ренесансата.
-
1866 – Роден е Ерик Сати, француски композитор чие дело има големо влијание врз модерната музика.
-
2012 – Почина Дона Самер, диско икона со глобално влијание во поп културата.
⚕️ Медицина и наука
-
1749 – Роден е Едвард Џенер, пионер на имунизацијата, чиј изум – вакцината против сипаници – го променил текот на медицинската историја.
⚔️ Политика и воени настани
-
1814 – Норвешка прогласува независност и усвојува устав – значаен момент во историјата на скандинавските земји.
-
1838 – Смртта на Талеран, еден од највештите дипломати на Франција, со улога во реставрацијата по Наполеон.
-
1940 – Германските трупи влегуваат во Брисел – дел од брзото напредување на нацистичка Германија во Втората светска војна.
-
1949 – Обединетото Кралство ја признава независноста на Република Ирска.
-
1997 – Лоран Кабила ја презема власта во Заир, кој се преименува во Демократска Република Конго.
📺 Технологија и медиуми
-
1965 – Првото емитување во боја од Велика Британија до САД – голем чекор во глобалната телевизиска технологија.
-
2000 – Српската влада ја презема РТВ „Студио Б“, симболичен настан за медиумската слобода во Србија.
⚖️ Човекови права и општествени промени
-
1954 – Пресудата Brown v. Board of Education од Врховниот суд на САД ја укинува расната сегрегација во училиштата – историски момент во движењето за граѓански права.
-
2004 – Масачусетс стана првата американска држава што легализира истополови бракови.
-
2009 – За прв пат, жени се избрани во парламентот на Кувајт – голем напредок во правата на жените на Блискиот Исток.
На денешен ден
На денешен ден – 13 мај

1792.- Роден е италијанскиот свештеник Џовани Мастаи Ферети (Џовани, Ферети), од 1846 година папата Пиј IX (Пиј). За време на неговиот понтификат, најдолгиот во историјата на Римокатоличката црква (31 година и 236 дена), црковната држава престана да постои (1870). Најголемиот дел од него станал дел од Кралството Сардинија, додека папската држава била сведена на поранешното Наследство.
1795 – Роден е словачкиот филолог и историчар Павел Јозеф Шафарик (Јозеф), еден од основачите на славистичките студии. Тој бил директор на српската гимназија во Нови Сад од 1819 до 1833 година („Српска читанка“).
1798 – Роден е Константин Данил, еден од најголемите српски сликари на 19 век, претставник на српскиот бидермаер.
1830 година – Основана е Република Еквадор, а Хуан Хозе Флорес е избран за прв претседател.
1840 – Роден е францускиот писател Алфонс Доде, автор на трилогијата за авантурите на Тарантино де Тараскон, ремек-дело на француската хумористична проза. Неговата збирка раскази „Писма од мојата воденица“ му донесе голем успех.
1846 година – Конгресот на САД формално објави војна против Мексико, иако борбите во Калифорнија започнаа неколку дена претходно.
1848 година – Во Сремски Карловци започна заседанието на „Мајското собрание“, на кое делегати од 175 црковни општини од Војводина и Србија го избраа Јосиф Рајачиќ за патријарх, а полковникот Стеван Шупљица за војвода. На 15 мај, Собранието го прогласило Српското Војводство, но австриската и унгарската влада не ја признале српската автономија.
1851 – Роден е српскиот писател и доктор Лаза Лазаревиќ („Првиот пат со татко ми во зори“, „Сè ќе биде позлатено од народот“, „На бунарот“, „Училишната икона“, „На знае све“, „У добри час хајдуци“, „Вертер“).
1862 – Роден е српскиот писател Јанко Веселиновиќ, автор на романот „Хајдук Станко“ со теми од Првото српско востание и раскази и романи („Слики од селскиот живот“, „Селанка“).
1881 – Роден е Димитрије Туцовиќ, водач на социјалистичкото движење во Србија. Тој беше еден од организаторите на првата Балканска социјалдемократска конференција (1910), а на Конгресот на Интернационалата во Копенхаген (1910) решително се спротивстави на империјалистичката политика на официјална Австрија. Објавил околу 600 трудови во домашни и странски весници. Загинал на 20 ноември 1914 година, во Битката кај Колубара („Правно осигурување на работниците“, „Закон за продавници и социјалдемократија“).
1882 – Роден е францускиот сликар Жорж Брак, кој го основа кубистичкото движење заедно со Пабло Пикасо во 1905 година.
1887 – Во Белград е основана Привремената опсерваторија на Големата школа. Со основањето на Републичкиот хидрометеоролошки институт на Србија во 1947 година, опсерваторијата станала негов составен дел.
1888 година – Ропството е укинато во Бразил.
1914 година – Роден е американскиот боксер Џо Луис (Џо). Тој беше светски шампион во тешка категорија од 1937 до 1949 година, кога се пензионираше.
1930.- Умре норвешкиот поларен истражувач и дипломат Фридтјоф Нансен (Фридтјоф), добитник на Нобеловата награда за мир во 1922 година. Како висок комесар на Лигата на народите, тој го надгледуваше репатријацијата на воените заробеници по Првата светска војна.
1931 – Почина српскиот композитор и хормајстор Јосиф Маринковиќ, член на Српската кралска академија. Неговите соло песни и многу хорски композиции придружени со пијано се посебен придонес во српската музика. Тој беше диригент на белградското пејачко друштво „Обилиќ“.
1949 година – Првиот британски млазен авион „Канбера“ го изврши својот прв пробен лет.
1961.- Почина американскиот филмски актер Гари Купер, добитник на Оскар за филмовите „Наредник Јорк“ и „Напладне“.
1968 година – Во Париз започнаа официјални преговори меѓу претставниците на Северен Виетнам и САД за завршување на Виетнамската војна.
1981 година – Папата Јован Павле II беше ранет во обид за атентат на плоштадот „Свети Петар“ во Рим. Атентаторот Мехмед Али Агџа беше уапсен. Тој беше ослободен од затвор по 20 години и предаден на Турција во јуни 2000 година.
1990 година – Во Загреб, на стадионот „Максимир“, за време на фудбалскиот натпревар помеѓу Динамо Загреб и Црвена Ѕвезда од Белград, се случи крвав судир меѓу навивачите на двата клуба.
1994 година – Министрите за надворешни работи на САД, ЕУ и Русија постигнаа договор во Женева за заедничка стратегија за решавање на босанскиот конфликт.
1999 година – Перу и Еквадор потпишаа документ за демаркација, со што заврши шестдеценискиот спор што ги доведе земјите до војна три пати.
1999 – Почина Џин Саразен, еден од само четирите голфери кои освоија четири големи професионални голф купови.
2005 година – Десет милиони долари беа собрани на првата меѓународна донаторска конференција за реставрација и зачувување на културното наследство во Косово, одржана во Париз, во организација на УНЕСКО.
2007 – На изборот за песна на Евровизија во Хелсинки, претставничката на Србија Марија Шерифовиќ победи со песната „Молитва“.
2011 година – Високиот комесаријат на Обединетите нации за бегалци (УНХЦР) објави дека околу 1.200 бегалци кои ја напуштиле Либија во март и април се удавиле во Средоземното Море.
2014 година – 301 рудар загинаа во несреќа во рудникот за јаглен Сома, 120 км североисточно од Измир во западна Турција. Во времето на експлозијата, 787 работници биле под земја.
2015 година – Ватикан официјално ја призна државата Палестина и ги насочи своите дипломатски активности, претходно насочени кон Организацијата за ослободување на Палестина, кон државата Палестина.
2018 година – На парламентарните избори во Ирак, политичкиот сојуз Саерун, предводен од радикалниот шиитски свештеник Моктада Садр, освои мнозинство.
2021 година – Конфликтот меѓу израелската армија и Хамас ескалираше понатаму и покрај напорите за постигнување прекин на огнот. Демонстрации и немири избувнаа во бројни израелски градови со мешано население. Сите летови кон меѓународниот аеродром во близина на Тел Авив беа пренасочени по ракетниот истрел од Појасот Газа.
2024 година – Еврото стана единственото официјално средство за плаќање во готово во Косово.
-
Кичево2 дена
(ВИДЕО) Кичевските матурани со веселба и дефиле денес го завршија последниот средношколски ден
-
Кичево19 часа
(ВИДЕО) Кичевчанец со огорченост говореше за смрдеата и заразите од дивата депонија „На Онкологија има над 700 кичевчани“
-
Хороскоп1 ден
Хороскоп за сабота (17 мај)
-
Хороскоп8 часа
Хороскоп за недела (18 мај)
-
Скопје2 дена
(ФОТО) Претрес во Скопје поради компјутерски фалсификат, неовластено навлегување во компјутерски систем
-
Временска прогноза2 дена
Дожд на секаде во Македонија, ова се последните метео информации
-
Временска прогноза1 ден
Денес најмногу дожд наврна во Крушево и Охрид, а со тоа и температурите се драстично пониски
-
Македонија19 минути
Граѓани пријавуваат дека од рано утрово се без електрична енергија