На денешен ден
5 мај – На денешен ден

1705.- Почина римско-германскиот император Леополд I, кој успешно се борел против Турците, а неговата слава ја донела одбраната на Виена во 1683 година. јужна Унгарија и Срем.
1813.- Роден е данскиот филозоф Сорен Киркегор, основач на филозофијата на егзистенцијализмот („Или-или: фрагменти од животот“, „Поимот на анксиозност“, „Болеста на смртта“, „Фази во животот“, „Филозофски трошки“).
1815.- Роден е францускиот писател на комедија и водвил Ежен Мартин Лабис. Некои од неговите комедии се меѓу најпопуларните комедии на 19 век („Сламена шапка“, „Патот на г-дин Перишон“).
1818.- Роден е германскиот филозоф Хајнрих Маркс, теоретичар на модерниот социјализам и комунизам. Со Фридрих Енгелс го напишал Комунистичкиот манифест во 1848 година („Прилог кон критиката на Хегеловата филозофија на правото“, „Тезата на Фојербах“, „Осумнаесеттиот Бример на Луис Бонапарта“, „Капитал – критика на политичката економија“).
1821.- Умре францускиот император Наполеон I Бонапарта, еден од најголемите воени водачи во историјата, чии освојувања ја променија Европа. Умрел на островот Света Елена како британски затвореник.
1846.- Роден е Хенрик Сиенкиевич, полски писател и автор на романот Quo Vadis и добитник на Нобеловата награда за литература во 1905 година.
1855.- Црногорскиот принц Данило Први Петровиќ го донесе Општиот земјишен законик, со кој беа воведени реформи за имот и даноци.
1860.- Италијанскиот револуционер Џузепе Џузепе отплови од Џенова до Сицилија со своите „илјада црвени кошули“, кои ги освои кон крајот на јули.
1883.- Роден е српскиот композитор и музички писател Петар Коњовиќ, ректор на Музичката академија во Белград, член на Српската академија на науките и уметностите и директор на Институтот за музикологија („Кнез од Зета“, „Вилин вео“, „Коштана“. “, „Сељаци“).
1904.- На ридот Волујица кај Бар е поставена првата радиотелеграфска станица на системот Маркони на Балканот.
1930.- Британските власти во Индија го уапсија Махатма Ганди за неговата кампања на граѓанска непослушност.
1936.- Италијанските трупи под водство на фелдмаршалот Пјетро Бадољо го окупираа Адис Абеба, главниот град на Етиопија. Истиот ден во 1941 година, етиопскиот император Хаиле Селасие влегол во ослободениот град.
1945.- Советските трупи влегле во Пинемунд за време на Втората светска војна, од каде Германците истрелале ракети V-1 и V-2. Американските трупи го ослободија германскиот нацистички концентрационен логор Матхаузен.
1954.- Со воен удар беше соборен парагвајскиот претседател Федерико Чавез, со што беше ставен крај на 34-годишната диктатура.
1955.- Со одлука на сојузниците, Сојузна Република Германија го врати својот суверенитет.
1961.- Од Кејп Канаверал е лансиран првото американско летало со екипаж, лансирано од Алан Бартлет Шепард.
1977.- Западногерманскиот канцелар Лудвиг Ерхард (1963-66) умре за време на економското закрепнување на земјата по Втората светска војна.
1978.- Терористичката организација Црвена бригада соопшти дека го убила поранешниот италијански премиер Алдо Моро, киднапиран во март 1978 година. Неговото тело било пронајдено два дена подоцна во возило во центарот на Рим.
1981 – Боби Сендс стана првиот од десеттемина на Ира што умреле во затворот Мазе во Северна Ирска како резултат на штрајк со глад.
1993.- Умре американскиот писател и интелектуалец Ирвинг Хау.Неговото најпознато дело е „Светот на нашите татковци“, студија за источноевропските имигранти Евреи во САД.
1999.- Индонезија и Португалија потпишаа документ со кој се признава независноста на Источен Тимор.
2001 – Членовите на бунтовничката група УНИТА киднапираа 51 момче и 9 девојчиња од воен сиропиталиште надвор од Каксит, североисточно од Луанда, во Ангола. Во бунтот загинаа околу 200 цивили.
2003 – Руанда ослободи повеќе од 22.000 затвореници, главно вклучени во масакрот на Хуту во 1994 година, во кој беа убиени околу 800.000 етнички Тутси и умерени Хути. Околу 80.000 луѓе остануваат во затвор, повеќето го чекаат судењето.
2003.- Умре Валтер Сисулу, еден од јужноафриканските малцински ветерани против белите и долгогодишен пријател и ментор на Нелсон Мандела, најпознатиот борец за апартхејдот.
2004.- Во аукциската куќа Сотби во Њујорк, сликата на Пикасо „Момчето со цевка“ достигна цена од 104.168.000 долари, што беше светски рекорд во аукциската продажба на слики дотогаш.
2005.- На британските парламентарни избори Тони Блер освои апсолутно мнозинство во британскиот парламент, а премиерот Тони Блер трет последователен мандат.
2009 – Со одлука на Апелацискиот совет на Хашкиот трибунал, Веселин Шљиванчанин беше осуден на 17 години затвор за злосторствата во Вуковар, наместо оригиналните 5 години. Во исто време, Апелацискиот совет ја потврди првостепената пресуда против поранешниот полковник на ЈНА, Миле Мркшиќ, со која е осуден на 20 години затвор.
2012.- Во Јапонија започна процесот на затворање на последниот активен нуклеарен реактор, од 50 што работеа во земјата до катастрофата во Фокушима во 2011 година.
2014.- Умре Тимоти Џон Бајфорд, режисер, сценарист и актер кој најголемиот дел од својот работен век го помина во Србија. Зад себе ги остави култните телевизиски серии за деца: „Невен“, „Полетарац“, „Бабино ууче“, „Метла без дршеке“, „Неделни забавник“.
2018.- Американската вселенска агенција НАСА го лансираше вселенското летало InSight на Марс со цел да ја истражи внатрешноста на „црвената планета“ така што роботот ќе изврши геолошки ископувања на длабочина од пет метри и ќе се обиде да ги измери земјотресите на оваа планета.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (10 септември)

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
Војни и мировни договори
-
1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
-
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
-
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
-
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
-
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
-
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
-
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).
Политика и атентати
-
1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
-
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
-
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
-
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
-
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
-
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
-
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
-
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
-
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
-
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
-
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
-
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
-
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
-
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.
Култура и личности
-
1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
-
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
-
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
-
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
-
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
-
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
-
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.
Несреќи и катастрофи
-
1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
-
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 2 септември

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🛡️ Воени битки и борби
-
31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
-
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
-
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
-
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.
📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки
-
1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
-
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
-
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
-
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
-
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
-
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
-
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
-
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
-
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.
✈️ Откритија, истражувања и летови
-
1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.
✊ Протести и демонстрации
-
1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
-
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.
⚰️ Смртни случаи на познати личности
-
1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
-
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
-
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
-
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
-
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
-
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
-
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
-
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
-
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
-
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 1 септември

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🕊️ Смрт и загуби
-
1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
-
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
-
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
-
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
-
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.
⚔️ Војни и конфликти
-
1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
-
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
-
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
-
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
-
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
-
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
-
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
-
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.
🌍 Политички и државни настани
-
1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
-
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
-
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
-
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
-
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
-
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
-
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
-
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
-
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.
🌋 Природни катастрофи
-
1923 – Земјотрес во Јапонија: уништени Јокохама и дел од Токио, 142.000 жртви.
-
1962 – Земјотрес во северозападен Иран, 12.000 жртви.
🎭 Култура, наука и спорт
-
1972 – Боби Фишер го победил Спаски и станал светски шампион во шах.
-
Спорт20 часа
(ФОТО) Кичевски „ФК Напредок“ ги наполни трибините со љубители на фудбалот, а играчите им возвратија со победа за почеток на сезоната
-
Спорт1 ден
„ФК Напредок“ денес на домашен терен го игра првиот натпревар од новата сезона, ве повикуваме сите на градски како во старите добри времиња
-
Хороскоп2 дена
Хороскоп за недела (14 септември)
-
Хороскоп18 часа
Хороскоп за понеделник (15 септември)
-
Магазин1 ден
Microsoft потсетува: Остануваат само 30 дена…
-
Магазин1 ден
iOS 26, iPadOS 26, watchOS 26 и macOS 26 пристигнуваат на 15 септември – компатибилни уреди и нов дизајн
-
Македонија4 часа
Од ноќеска цените на горивата се намалуваат
-
Временска прогноза7 часа
Од денес ќе дува засилен ветер од северен правец, додека времето ќе биде стабилно