На денешен ден

6 април – На денешен ден

Објавено пред

4 години

на

април 6, 2021

Од

Порта.мк

885 година – Умре Методиј Солунски, кој заедно со неговиот помлад брат Кирил беше првиот словенски просветител и творец на првата словенска глаголица.

1199 година – Умре англискиот крал Ричард I Плантагенет (Ричард Лавовско срце), еден од водачите во Третата крстоносна војна и херој на средновековните легенди.

1490 година – Умре унгарскиот крал Матијас Први Корвинус, реформатор на унгарската држава. За време на неговото владеење од 1458 година, тој успешно се борел против Турците и Хабсбурзите, освојувајќи ја Виена во 1486 година, каде и починал. Тој основал универзитет во Пожуна (Братислава) во 1465 година, а првата печатница во 1472 година. Тој беше именуван Корвинус поради гавранот (латински – corvus) на неговиот штит.

1528 година – Умре германскиот сликар и графичар Албрехт Дирер, познат по своите портрети со голема уметничка и документарна вредност и извонредни гравури во дрво и бакар („Апокалипса“, „Голема страст“, „Lifeивотот на Богородица“).

1652 година – Претставник на холандската компанија од Источна Индија, Јан ван Рибик, ја основа првата населба на бели доселеници во Јужна Африка во Капуа.

1667 година – Катастрофален земјотрес го погоди Дубровник, убивајќи илјадници луѓе. Градот беше скоро целосно уништен од земјотресот и пожарот, кој беснееше околу дваесетина дена. Реставрацијата траеше повеќе од 50 години.

1690 година – Еден австриски император, Леополд, испратил проглас до балканските христијани во кој ги повикува да продолжат да и помагаат на неговата војска во борбата против Турците, ветувајќи им разни придобивки за возврат.

1838 година – Умре српскиот новинар и публицист Димитрија Давидовиќ, автор на Уставот на Сретење и основач на „Новина сербских“ во Виена во 1813 година, кој беше објавуван девет години. Од 1829 година, тој беше секретар на принцот Милош Обреновиќ, а потоа и министер за внатрешни работи и образование.

1909 година – Американскиот истражувач Роберт Пири го освои Северниот пол, минувајќи 1.600 километри на експедиција со санки.

1917 година – Со објавувањето војна на Германија, САД влегуваат во Првата светска војна.

1941 година – германските трупи ги нападнаа Грција и Југославија во Втората светска војна. Нападот врз Југославија започна со бомбардирање на Белград, кој беше речиси уништен, а загинаа околу 12 000 луѓе.

1941 година – Етиопските и британските трупи ја ослободија Адис Абеба, која беше окупирана од италијанските сили за време на војната со Етиопија на почетокот на 1935 година.

1971. година – Во Newујорк почина композиторот Игор Стравински, еден од основачите и главните поборници на „новата музика“ од 20 век. Неговите балети „Оган на птиците“, „Магдонос“, „Осветување на пролетта“ и многу симфониски дела, опери и ораториуми ја обележаа музичката креативност од минатиот век.

1973 година – Во Белград е отворена нова зграда на Националната библиотека на Србија. Старата библиотечна зграда изгоре во пожар на 6 април 1941 година, кога Германците го бомбардираа Белград.

1985 година – Воен удар го симна Гаафар Нимери, кој владее од 1969 година, кога тој исто така го симна од власт тогашниот претседател Абду. Власта ја презеде министерот за одбрана и командант на армијата, генерал Абдел-Рахман Суер ал-Дахаб (Свор).

1992 година – ЕК ја призна независноста на Поранешна Југословенска Република БиХ. Истиот ден, првите жртви паднаа во Сараево и го означија почетокот на војната во Босна и Херцеговина.

1994 година – Авион во кој се наоѓале претседателите на Руанда и соседните Бурунди, Јувенал Хабијаримана и Сиприен Нтаријамира, бил соборен од ракета во Руанда за време на граѓанска војна меѓу племињата Хуту и Тутси. Во масакрите што следуваа, екстремните Хути убија околу 800.000 малцински Тутси, претежно цивили.

1995 година – Во Руанда, Кигали е основан првиот трибунал за геноцид за 30.000 хути обвинет за масакрот во Тутси.

2000 година – Умре Хабиб Бургиба, сметан за основач на модерен Тунис. Тој беше прогласен за доживотен претседател на Тунис, но во 1987 година беше соборен со мирен удар.

2003 година – Министерството за правда на САД објави дека бројот на затвореници во американските затвори се зголемил во 2002 година и дека за прв пат ја надминал бројката од два милиони и дека во јуни истата година биле регистрирани вкупно 2.019.234 лица во затворите.

2004 година – Литванскиот парламент го повика претседателот Роландас Паксас поради врски со руски бизнисмени и руски разузнавачки служби. Тој е првиот европски лидер кој е заменет со отповикување.

2005 година – Умре принцот Рени од Монако, кој управуваше со кнежевството од 1949 година. Раниер го наследи неговиот син, 47-годишниот принц Алберт.

2006 година – Во аукциската куќа „Кристи“ пејзаж од Венеција 1841 година, од J..М.В. Тарнер беше продаден за 35,8 милиони долари. Тоа е најскапата слика што некогаш е продадена на таа аукциска куќа.

2008 година – Во Црна Гора се одржаа претседателски избори, први по прогласувањето на Црна Гора за независност и повлекување од државната унија со Србија. Кандидатот на ДПС, Филип Вујановиќ победи на изборите и со тоа го освои својот втор претседателски мандат.

2009 година – Земјотрес со јачина од 5,8 до 6,3 степени според Рихтеровата скала ја погоди централна Италија. Во земјотресот загинаа повеќе од 260 лица, уништени се средновековни градови, а над 28.000 останаа без покрив над главата.

2013 година – Почина познатиот каталонски и европски режисер Бигас Луна, еден од основачите на шпанското модерно кино, на 68-годишна возраст. Willе остане запаметен по филмовите „Шунка, шунка“, „Златни јајца“, „Месечината и градите“, како и откритието на актерските starsвезди Пенелопе Круз и Хавиер Бардем.

2017 година – Новиот сомалиски претседател Мохамед Абдулах Мохамед ја прогласи земјата за воена зона, ги отстрани началниците на армијата и разузнавачките служби и нареди воена офанзива против екстремистите ал-Шабаб.

Тагови:6 Април На денешен ден

Следно

7 април – На денешен ден

Не пропуштај

5 април – Светот на денешен ден

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден (10 септември)

Објавено пред

4 дена

на

септември 10, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

Војни и мировни договори

1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).

Политика и атентати

1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.

Култура и личности

1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.

Несреќи и катастрофи

1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 2 септември

Објавено пред

2 недели

на

септември 2, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🛡️ Воени битки и борби

31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.

📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки

1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.

✈️ Откритија, истражувања и летови

1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.

✊ Протести и демонстрации

1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.

⚰️ Смртни случаи на познати личности

1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 1 септември

Објавено пред

2 недели

на

септември 1, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🕊️ Смрт и загуби

1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.

⚔️ Војни и конфликти

1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.

🌍 Политички и државни настани

1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.