На денешен ден

6 јуни – На денешен ден

Објавено пред

3 години

на

јуни 6, 2022

Од

Порта.мк

1599.- Роден е шпанскиот сликар Диего Родригез де Силва Веласкез.

1606.- Роден е францускиот драматург Пјер Корнеј. Тој е еден од најзначајните претставници на класицизмот во европската литература, а неговата драма „Сид“ се смета за првата голема драма на францускиот класицизам.

1654.- Шведската кралица Кристина абдицира под обвинение за екстраваганција и разврат, а на тронот се искачи Чарлс X Густав. Кралицата го поминала остатокот од животот во културните центри на Европа, а била погребана (1689) во црквата Свети Петар во Рим.

1683.- Во Оксфорд, Англија, отворен е првиот јавен музеј во светот, Ешмолиен.

1799.- Роден е рускиот писател Александар Пушкин. Поетот на бунтовничкиот дух често бил цензуриран, а поради стиховите посветени на слободата бил протеран од Москва на југот на Русија. Починал на 38-годишна возраст од рани добиени во дуел со француски авантурист („Евгениј Онегин“, „Куќа во Коломна“, „Дама на лопати“).

1801.- Шестгодишната војна меѓу Шпанија и Португалија заврши со мировниот договор во Бадахоз. Португалија загуби дел од територијата источно од реката Гвадијана.

1861.- Умре италијанскиот државник гроф Камило Бенсо Кавур (Камило, Кавур), првиот премиер на обединета Италија (1861). Тој е еден од основачите на весникот „Il risorgimento“ (1847), во кој се залагал за уставни реформи и ослободување на Италија од австриската доминација.

1871.- Германија го анектира Алзас по поразот на Франција во Француско-пруската војна.

1875.- Роден е германскиот писател Томас Ман, еден од најзначајните германски и светски писатели на 20 век. Добитник е на Нобеловата награда за литература во 1929 година („Буденброк“, „Магичен рид“, „Доктор Фаустус“, „Смрт во Венеција“, „Марио и магионичарот“).

1901.- Роден е индонезискиот државник Ахмед Сукарно, прв претседател на Индонезија (1949-65), под чие раководство земјата стекна независност, еден од водачите на Движењето на неврзаните.

1903.- Роден е ерменскиот композитор Арам Илич Хачатуријан, кој во своето дело комбинира елементи на ерменската народна музика со современата европска музика („Сабјарски игри“, „Гвајана“).

1933.- Во Њу Џерси е отворено првото кино за автомобили, кое може да прими 400 автомобили.

1944.- Сојузничките сили во Втората светска војна слетаа во Нормандија во најголемото слетување во историјата, наречено „Денот Д“.

1949.- Објавена е книгата на Џорџ Орвел „Визијата на светот на Големиот брат“ од 1984 година.

1954.- Евровизија, телевизиската мрежа на европските земји, започна со емитување на настанот „Цветен фестивал“ од Швајцарија.

1961.- Умре швајцарскиот психијатар Карл Густав Јунг, основачот на сложената психологија во која се разликуваат два слоја на потсвеста – индивидуална и колективна („Психолошки типови“, „Психологија и религија“, „Симболика на духот“, „Проучување на архетиповите. “). .

1967.- Египет го затвора Суецкиот канал, ден по избувнувањето на израелско-арапската војна.

1972.- Во експлозија во рудник за јаглен во Родезија загинаа 431 рудар.

1981.- Во тешка несреќа во историјата на железницата загинаа најмалку 800 луѓе кога седум вагони на преполн патнички воз излетаа од шините и паднаа во реката Коса во државата Бихар во Индија.

1982.- Израел ја започна инвазијата на Либан во обид да ги протера членовите на Палестинската ослободителна организација.

1984.- Во конфликт меѓу војската и екстремистичките Сики кои го забарикадираа комплексот Златен храм во Амритсар, според индиски воени извори, загинаа најмалку 250 Сики и 47 војници. Некои медиуми објавија дека загинале околу 1.000 луѓе.

1985.- Израел го повлече најголемиот дел од своите сили од Либан по тригодишна окупација, но ја задржа граничната зона во земјата.

1994.- Се урна кинески авион кој летал во внатрешноста на земјата од туристичкиот центар Ксиан. Сите 160 патници и членови на екипажот загинаа.

1995.- Во Јужна Африка е укината смртната казна.

2000 – Ференц Мадл стана нов претседател на Унгарија.

2001.- Пратеничката на Либералната алијанса Весна Перовиќ стана претседател на црногорскиот парламент, првата жена во историјата на Црна Гора што беше избрана.

2001.- Французинката Мари Бремон, за која се верува дека е најстарата личност на светот, умре во сон на 115-годишна возраст.

2002.- Индиските безбедносни сили го убија Мохамед Рафик Лоне, водач на исламската бунтовничка група Харкат-ул-Џехади (Јехади), која се бори за анексија на индиската провинција Кашмир кон Пакистан.

2003.- Жена, бомбаш самоубиец, се уби себеси и најмалку 17 други во автобус во руската република Осетија, која граничи со Чеченија.

2003.- Потпишан е договор меѓу ОН и Камбоџа за формирање на специјален суд за судење на водачите кои извршиле геноцид врз Црвените Кмери во 1970-тите.

2004 – Германскиот канцелар Герхард Шредер присуствуваше на 60-годишнината од истоварувањето на сојузниците во Нормандија. Ова е првпат Германија да учествува на ваква прослава.

2006.- Умре фотографот Арнолд Њуман, познат по портретите на ликови опкружени со предмети што ја потсетуваат на нивната професија (Игор Стравински на пијано, Пабло Пикасо до неговото платно). Тој, меѓу другите, ја фотографираше и актерката Мерлин Монро на американскиот претседател Роналд Реган. Една од неговите најпознати е фотографијата на пронацистичкиот германски индустријалец Алфред Круп

2010.- Граѓаните на Словенија на референдум со 51,48 отсто од гласовите го одобрија арбитражниот договор за границата со Хрватска.

2015.- Премиерите на Бангладеш и на Индија во Дака потпишаа договор за размена на повеќе од 150 енклави, со што се реши еден од најчудните гранични спорови. Беа разменети области од 50 енклави во Индија каде живеат илјадници Бангладешци, со стотици енклави во Бангладеш населени со Индијци, а жителите сами ја избраа земјата во која ќе живеат.

2016.- Умре Виктор Корчној, руски шахист велемајстор, еден од најдобрите шахисти на 20 век, кој емигрирал од тогашниот СССР во 1976 година.

2018 – Џузепе Конте е новиот италијански премиер, бидејќи е поддржана неговата популистичка политичка програма, што значи „вртење грб на заштедите“, но не и Европа.

Тагови:6 Јуни Porta.mk На денешен ден

Следно

10 јуни – На денешен ден

Не пропуштај

5 јуни – На денешен ден

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден (10 септември)

Објавено пред

4 дена

на

септември 10, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

Војни и мировни договори

1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).

Политика и атентати

1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.

Култура и личности

1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.

Несреќи и катастрофи

1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 2 септември

Објавено пред

2 недели

на

септември 2, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🛡️ Воени битки и борби

31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.

📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки

1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.

✈️ Откритија, истражувања и летови

1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.

✊ Протести и демонстрации

1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.

⚰️ Смртни случаи на познати личности

1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 1 септември

Објавено пред

2 недели

на

септември 1, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🕊️ Смрт и загуби

1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.

⚔️ Војни и конфликти

1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.

🌍 Политички и државни настани

1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.