На денешен ден
На денешен ден (27 јули)
916.- Умре словенскиот просветител Климент Охридски, најпознатиот ученик на браќата Кирил и Методиј и нивен соработник во ширењето на словенската писменост и литература.
1189 година – Големиот префект Стефан Немања е домаќин на германскиот император Фридрих I Барбароса во Ниш на неговото патување низ Србија во Третата крстоносна војна и му нуди сојуз против Византија.
1540 година – Томас Кромвел, главен советник на англискиот крал Хенри VIII, беше погубен под обвинение за велепредавство.
1675 година – Францускиот воен водач, Анри де Турен, командант на француската армија во Триесетгодишната војна, беше убиен во битката кај Сазбах за време на холандската војна.
1789 година – Конгресот на Соединетите Држави го формира Стејт Департментот, кој подоцна станува Стејт Департмент.
1830 година – Во Франција избувна тридневна „Јулска револуција“, предизвикана од одлуката на кралот Чарлс Бурбон за укинување на слободата на печатот, распуштање на новоизбраното собрание и промена на изборниот закон. Кралот абдицирал и емигрирал во Шкотска.
1832 година – Роден е Đура Јакшиќ, најголемиот текстописец на српскиот романтизам и еден од најталентираните српски сликари во 19 век. Покрај поезијата, која е највредна во неговото литературно творештво, тој напиша раскази и херојски песни („На Липару“, „Понош“, „Падајте брашо“, „Отажбина“, „Сеобе Србаjaа“, „Станоје Главаш“) )
1835 година – Роден е iosиосу Кардучи, најголемиот италијански поет во првите децении по обединувањето на Италија, професор по италијанска литература на Универзитетот во Болоња. Добитник е на Нобелова награда за литература во 1906 година („biамби и еподи“, „Нови рими“, „Варварска ода“).
1839 година – Почна војната со опиум меѓу Кина и Велика Британија, кога кинеските власти запленија и уништија 20.000 кутии опиум во пристаништето во Кантон.
1841 година – Во дуел умре рускиот писател Михаил Јуриевич Лермонтов, поет на кавкаски предели и романтичен бунт, еден од најважните поети и прозаисти на руската литература од 19 век („Херој на нашето време“, „Демон“, „ Песна на трговецот со калашников “).
1844 година – Умре англискиот хемичар и физичар Johnон Далтон, еден од основачите на атомската теорија на материјата („Нов систем на филозофија на хемијата“). Тој ја проучувал аномалијата на непризнавање на боите, што ја нарекол слепило во боја.
1872 година – Роден е српскиот композитор и диригент Станислав Бинишки, автор на првата изведена српска опера „На уранку“ (според текстот на Б. Нучиќ) и „Марш на Дрина“. Тој го основал Воениот оркестар во Белград (1899), а со Стеван Мокрањац Српското музичко училиште, кое подоцна го доби името „Мокрањац“.
1874 година – Во Крагуевац, весникот на социјалистот Светозар Марковиќ, започна весникот „Глас јавности“.
1905 година – Петар Лубарда, еден од најважните југословенски сликари на 20 век, е роден во jуботиње, Црна Гора. Изложувал на многу изложби во земјата и странство и е добитник на бројни награди. Тој беше член на Српската академија на науките и уметностите (САНУ).
1917.- Умре швајцарскиот хирург Емил Теодор Кочер, добитник на Нобеловата награда за медицина во 1909 година.Ја испитуваше функцијата на тироидната жлезда и даде значителен придонес во развојот на модерната хирургија.
1921 година – Канадските лекари Фредерик Грант Бентинг и Чарлс Бест го изолираат инсулинот, наскоро овозможуваат ефикасен третман за досега смртоносен дијабетес.
1953 година – Во Панмунџом беше потпишано примирје во Корејската војна, со што заврши тригодишната војна во која загинаа 1,6 милиони Корејци и Кинези и над 118 000 војници на ООН.
1954 година – Велика Британија и Египет постигнаа договор за ставање крај на 72-годишната британска контрола врз Суецкиот канал.
1955 година – Австрија го обнови државниот суверенитет откако странските трупи ја напуштија земјата по 17 години – Германците на крајот на Втората светска војна и Сојузниците 10 години подоцна.
1967 година – почина српскиот писател Веjко Петровиќ, член на Српската академија на науките и уметностите, претседател на Матица Српска во Нови Сад, Српска литературна задруга во Белград и управител на Белградскиот национален музеј „Патриотски песни“, збирка раскази “ Буња и други во Раванград “. Движена совест”, “Плаша во рака”).
1970.- Умре португалскиот диктатор Антонио де Оливеира Салазар. Тој стана премиер во 1932 година и владееше со помош на армијата и тајната полиција сè до 1968 година, кога поднесе оставка поради болест.
1980 година – Поранешниот ирански шах Мохамад Реза Пахлави (Мохамед) почина во егзил во Каиро. Тој дојде на власт во 1941 година, а беше симнат од власта во Исламската револуција на ајатолахот Хомеини во 1979 година.
1984 година – Умре британскиот филмски и театарски актер Jamesејмс Мејсон. Тој во својата долга филмска кариера сними повеќе од 80 филмови („Оган над Англија“, „Човек во сиво“, „Пустинска лисица“, „Јулиј Цезар“).
1985 година – Со пуч беше симнат од власт претседателот Милтон Аполо Обота, кој беше шеф на државата од 1966 до 1971 година, кога беше симнат од власт од Иди Амин Дада. По втор пат стана претседател во 1979 година. 1989 година – Кристер Петерсон беше прогласен за виновен и осуден на доживотен затвор за убиството на шведскиот премиер Олоф Палме во 1986 година.
1990 година – Белорусија прогласи независност од Советскиот Сојуз.
1996 година – Експлодираше бомба во забавен парк за време на Олимписките игри во Атланта. Двајца беа убиени, а 110 беа повредени.
1998 година – Поранешната практикантка во Белата куќа, Моника Луински, ја даде својата прва изјава пред истражителите, ставајќи крај на шестмесечниот молк за aубовната врска со американскиот претседател Бил Клинтон.
2001 година – САД ги продолжија санкциите за Иран и Либија за уште пет години.
2003 година – Умре познатиот американски комичар Боб Хоуп, кој за време на неговата 70-годишна кариера играше вовил, радио драма, театар, филм и телевизија.
2007 година – Aител на селото Јабуковац кај Неготино, Никола Радосавjeевиќ, убил девет со ловечка пушка, а тешко ранил двајца сограѓани. Сите жртви се случајни минувачи кои се нашле на улица кога осомничениот отворил оган кон нив.
2008 година – Умре лордот Дејвид Расел Johnонстон (76), шкотски политичар и известувач на Парламентарното собрание на Советот на Европа за Косово. Тој преговараше со Радован Караџиќ, водачот на босанските Срби, во 1993 година за планот на Венс-Овен за Босна и Херцеговина.
2010 година – Исланд започна преговори за членство во Европската унија. На 22.05.2013 година, премиерот на новата исландска влада, Сигмундур Гунлаугсон, привремено ги откажа понатамошните преговори за членство во Европската унија, а потоа на 12 март 2015 година, Исланд ја повлече својата апликација за членство.
2013 година – Американскиот кантавтор и гитарист Jеј Jеј Кејл, чии песни „По полноќ“ и „Кокаин“ беа популаризирани во аранжманите, Ерик Клептон почина од срцев удар на 74-годишна возраст.
2015 година – почина А.П.Ј. Калам, претседател на Индија од 2002 до 2007 година. Тој се занимаваше со наука, играше важна улога во индиската нуклеарна програма и беше запаметен како татко на индиската воена ракетна програма.
На денешен ден
Светот на денешен ден (8 ноември)
1520 – По наредба на данскиот крал Кристијан II, во „Стокхолмската крвава бања“ биле убиени повеќе од 80 шведски свештеници и благородници. Настанот предизвикал востание под водство на Густав Васа, кое во 1521 година ја ослободило Шведска од данската власт.
1620 – Во близина на Прага се одржала битката кај Бела Гора – првата голема битка од Триесетгодишната војна.
1805 – Диздарот на Смедерево, Мухарем Гуша Бошњак, му ги предал клучевите од градот на Караѓорѓе, со што Смедерево станало еден од првите градови ослободени во Првото српско востание.
1858 – По победата кај Грахово, Црна Гора добила меѓународно признати граници со Отоманската империја, гарантирани од Русија, Австрија, Франција и Прусија.
1889 – Монтана станала 41-та држава на Соединетите Американски Држави.
1895 – Германскиот физичар Вилхелм Конрад Рентген ги открил рендгенските зраци, по кои и се наречени. Во 1901 година ја добил првата Нобелова награда за физика.
1917 – Основан е Советот на народни комесари – новата влада на Советска Русија со Ленин на чело. Лев Троцки станал комесар за надворешни работи, а Сталин – за националности.
1923 – Осуетен е неуспешниот „Пуч во пивницата“ во Минхен, предводен од Адолф Хитлер и генерал Ерих Лудендорф. Хитлер бил уапсен и осуден на пет години затвор, каде ја напишал својата книга „Мојата борба“ (Mein Kampf).
1931 – Во Кралството Југославија се одржале парламентарни избори, на кои излегле над 2,3 милиони гласачи.
1937 – Во Минхен бил прикажан нацистичкиот пропаганден филм „Вечниот Евреин“.
1941 – Основана е Комунистичката партија на Албанија.
1942 – Сојузничките сили под команда на генерал Двајт Ајзенхауер започнале со искрцување во Северна Африка. Операцијата завршила во мај 1943 година со победа на сојузниците.
1944 – Во текот на Народноослободителната војна биле ослободени Штип, Неготино и Струга.
1959 – Обединетата Арапска Република и Судан потпишале договор за користење на реката Нил.
1960 – Џон Ф. Кенеди го победил Ричард Никсон на претседателските избори во САД, станувајќи најмладиот избран претседател во американската историја.
1971 – Издаден е четвртиот студиски албум на „Лед Цепелин“, кој го содржи легендарниот хит „Stairway to Heaven“.
1977 – Грчкиот археолог Манолис Андроникос ја открил гробницата на Филип II Македонски во Вергина.
1989 – Даглас Вајлдер е избран за гувернер на Вирџинија – првиот Афроамериканец на таа функција во историјата на САД. Истовремено, Дејвид Динкинс станал прв црн градоначалник на Њујорк.
1991 – Југословенската морнарица воспоставила поморска блокада на Хрватска.
1992 – Започнала Митровданската офанзива – една од најжестоките битки во војната во Босна и Херцеговина, во реонот на Невесиње.
1995 – Република Македонија станала 38-ма членка на Советот на Европа.
1998 – Суд во Бангладеш изрекол смртни казни за 15 поранешни офицери, обвинети за убиството на претседателот Шеик Муџибур Рахман во 1975 година.
2001 – Припадниците на српската единица „Црвени беретки“ започнале бунт во Кула, кој завршил по десет дена со преговори со владата.
Истиот ден, францускиот Сенат усвоил закон за ограничена автономија на Корзика.
2002 – Советот за безбедност на ОН ја усвоил Резолуцијата 1441, со која се бара разоружување на Ирак.
2006 – Прогласен е новиот Устав на Република Србија, со кој Косово е дефинирано како составен дел на државата.
2010 – Европската Унија ги укина визите за граѓаните на Босна и Херцеговина и Албанија.
2016 – Доналд Џ. Трамп е избран за претседател на САД, по победата над Хилари Клинтон
На денешен ден
Светот „На денешен ден“ – 30 октомври
1762 – Роден е францускиот поет Андре де Шение, кој ги споил класичните поетски форми со новиот романтичарски дух. Се спротивставил на јакобинската диктатура и бил погубен на гилотина во 1794 година.
1817 – Симон Боливар ја формира првата независна влада на Венецуела.
1830 – Починал Петар I Петровиќ Његош, црногорски епископ и државник. Тој го донел првиот закон на Црна Гора (1796) и основал централно судско тело (1803), обединувајќи ги завојуваните племиња.
1864 – Со Виенскиот мир, Данска им ги предала Шлезвиг, Холштајн и Лауенбург на Прусија.
1869 – Во Белград е отворен Народниот театар, дело на архитектот Александар Бугарски. На свеченоста е изведена сликата „Посмртна слава на принцот Михаил“ од Ѓорѓе Милетиќ.
1905 – Рускиот цар Николај II го издал Октомврискиот манифест, со кој биле воведени граѓански слободи и избран парламент – Думата.
1910 – Починал Жан Анри Динан, швајцарски филантроп и основач на Црвениот крст, добитник на првата Нобелова награда за мир (1901).
1918 – Словачка се одвоила од Унгарија и со Чешка ја формирала Чехословачка, првата држава создадена по распадот на Австро-Унгарија.
Истата година Турција капитулирала во Првата светска војна, со што престанала да постои Отоманската империја.
1922 – По „Маршот кон Рим“, Бенито Мусолини ја формирал првата фашистичка влада во Италија.
1938 – Радио драмата „Војна на световите“ на Орсон Велс предизвикала паника во САД – слушателите поверувале дека станува збор за вистинска инвазија од Марс.
1973 – Отворен е Босфорскиот мост, што ги поврзува Европа и Азија.
1974 – Мухамед Али се вратил на боксерскиот ринг и со нокаут го победил Џорџ Форман.
1975 – Принцот Хуан Карлос го наследил болниот диктатор Франциско Франко и ја презел власта во Шпанија.
Истата година се случила авионската несреќа на „Инекс-Адрија“ кај Прага, во која загинале 75 патници.
1990 – Кина објавила дека има 1 милијарда и 13 милиони жители.
1995 – На референдумот во Квебек, 50,6% од гласачите се изјасниле против независноста од Канада.
1998 – Започнала НАТО мисијата „Орловско око“ за надгледување на воздушниот простор над Косово.
2000 – Во Мадрид, автомобил-бомба убила судија од Врховниот суд и уште две лица; нападот се припишува на групата ЕТА.
2001 – Лондонскиот клуб на доверители ѝ го намалил долгот на СР Југославија за 600 милиони долари.
2003 – Донаторска конференција во Хаг обезбедила 15,7 милиони евра за судот за воени злосторства во Сараево.
Истата година, Џулио Андреоти бил ослободен од обвинението за вмешаност во убиството на новинарот Кармине Пикорели.
2006 – Аугусто Пиноче, поранешен чилеански диктатор, бил ставен во домашен притвор за злосторства извршени за време на неговото владеење.
2008 – Починал Исмет (Ицо) Вољевица, познат хрватски карикатурист и автор на стрипот „Грга“.
2011 – Росен Плевнелиев бил избран за претседател на Бугарија.
2012 – Ураганот Сенди го погодил источниот брег на САД, одземајќи најмалку 39 животи и оставајќи милиони без струја.
2017 – Светската метеоролошка организација објавила дека концентрацијата на CO₂ во атмосферата достигнала рекордно ниво во 2016 година.
2020 – Починал митрополит Амфилохие, лидер на Српската православна црква во Црна Гора, од последици на COVID-19.
2022 – Луиз Инасио Лула да Силва е избран по трет пат за претседател на Бразил.
На денешен ден
Светот на денешен ден (28 октомври)
1492 – Кристофер Колумбо ја открил Куба за време на своето прво патување преку Атлантскиот океан и ја прогласил за посед на Шпанија.
1628 – Кралските трупи, предводени од кардиналот Ришелје, го зазеле хугенотското (протестантско) упориште Ла Рошел по неколкумесечна опсада.
1636 – Во Кембриџ, Масачусетс, бил основан Харвард колеџ – најстарата високообразовна институција во Соединетите Американски Држави.
1704 – Починал англискиот филозоф Џон Лок, еден од основоположниците на емпиризмот и либералната филозофија. Неговите дела, меѓу кои „Преглед на човечкиот разум“, „Писма за толеранцијата“ и „Два трактати за владата“, извршиле силно влијание врз понатамошниот развој на европската мисла.
1746 – Катастрофален земјотрес во Перу ги уништил градовите Лима и Каљао, при што загинале најмалку 18.000 лица.
1836 – Била прогласена федерацијата меѓу Перу и Боливија.
1884 – Роден е Милоје Милојевиќ, српски композитор, музиколог, педагог и критичар, професор на Музичката академија во Белград и еден од основачите на српската музикологија. Тој го основал белградскиот оркестар „Collegium musicum“ и е автор на дела како „Четири дела за пијано“, „Мелодии и ритми од Балканот“ и „Пред величеството на природата“.
1886 – Американскиот претседател Гровер Кливленд ја открил Статуата на слободата во њујоршкото пристаниште. Статуата е подарок од Франција, дело на скулпторот Фредерик Огист Бартолди.
1891 – Силен земјотрес на јапонскиот остров Хоншу (Нипон) усмртил околу 10.000 лица и оставил повеќе од 300.000 луѓе без домови.
1914 – Роден е американскиот микробиолог Џонас Едвард Салк, кој во 1953 година ја развил првата ефикасна вакцина против детска парализа.
1918 – По распадот на Австро-Унгарија, Националниот комитет ја презел власта во Прага. Република Чехословачка официјално била прогласена во ноември 1918 година со Томас Гариг Масарик како прв претседател.
1919 – Во САД стапила во сила забрана за продажба на пијалаци со повеќе од половина процент алкохол.
1922 – Околу 40.000 фашисти, т.н. „црнокошулаши“, предводени од Бенито Мусолини, тргнале од Неапол во „Маршот кон Рим“. Два дена подоцна, кралот Виторио Емануеле III му го доверил мандатот на Мусолини да формира влада, со што започнал фашистичкиот режим што траел до 1943 година.
1923 – Починал Стојан Протиќ, српски политичар и публицист, еден од основачите на Радикалната партија и прв премиер на Кралството на Срби, Хрвати и Словенци. Бил уредник на весниците „Самоуправа“ и „Оџек“.
1932 – Роден е Спирос Кипријану, кипарски државник и прв министер за надворешни работи по стекнувањето на независноста на Кипар во 1960 година. Во 1977 година станал претседател на државата по смртта на архиепископот Макариос III.
1940 – Италијанските трупи ја нападнале Грција од Албанија, откако Атина го одбила ултиматумот со кој Италија барала воени бази на грчка територија. Со помош на Германија, Грција била окупирана во април 1941 година.
1962 – Официјално завршила Кубанската ракетна криза: советскиот лидер Никита Хрушчов наредил повлекување на ракетите од Куба, а американскиот претседател Џон Ф. Кенеди ја укинал поморската блокада.
1974 – Арапските лидери, меѓу кои и јорданскиот крал Хусеин, усвоиле декларација со која се повикува на создавање независна палестинска држава.
1982 – Социјалистичката работничка партија на Шпанија, предводена од Фелипе Гонзалес, извојувала убедлива победа на општите избори.
1995 – Во пожар во метрото во главниот град на Азербејџан, Баку, загинале 289 лица, а 270 биле повредени.
2000 – Во Косово се одржале локални избори под покровителство на ОН. Демократската лига на Косово, предводена од Ибрахим Ругова, извојувала убедлива победа. Србите ги бојкотирале изборите, а југословенските власти не ги признале резултатите.
2001 – Американскиот претседател Џорџ В. Буш формирал Група за следење на странски терористи, предводена од државниот обвинител Џон Ешкрофт, со задача да идентификува и депортира странски државјани кои нелегално престојуваат во САД.
2002 – Високиот американски дипломат Лоренс Фоли бил убиен во Аман, Јордан. Тој ја раководел канцеларијата на УСАИД во американската амбасада и бил првиот западен дипломат убиен во таа земја.
2005 – Починал големиот актер Љуба Тадиќ, член на Белградскиот драмски театар, Народниот театар, Ателје 212 и Југословенскиот драмски театар. Настапувал во повеќе од 60 филмови и бројни радио и телевизиски драми.
2008 – На претседателските избори на Малдивите, Маумун Абдула Гајум ја изгубил власта по 30 години. Опозицискиот кандидат Мохамед Нашид, кој повеќепати бил затворан за време на неговото владеење, ја однел победата.
2011 – Починал писателот и филозоф Радомир Константиновиќ, автор на влијателниот есеј „Филозофија на Паланка“.
2013 – Починале Тадеуш Мазовиецки, првиот некомунистички премиер во Источна Европа по Втората светска војна и активист на движењето „Солидарност“, и Александар Тијаниќ, новинар и директор на Радио-телевизија Србија.
2018 – Жаир Болсонаро победил на претседателските избори во Бразил и станал 38-ми претседател на земјата.
2020 – Србија добила нова влада со 21 министерство и двајца министри без ресор, предводена од премиерката Ана Брнабиќ во нејзиниот втор мандат.
2022 – Европскиот парламент и земјите-членки на Европската Унија се договориле да ја забранат продажбата на нови возила со мотори на фосилни горива од 2035 година, во рамки на климатскиот пакет „Подготвени за 55“.
Истата година, Елон Маск ја купил социјалната мрежа „Твитер“ за 44 милијарди долари.
2023 – Починал актерот Метју Пери, познат по улогата на Чендлер Бинг во серијата „Пријатели“. Причината за смртта била предозирање со кетамин; пет лица се обвинети во врска со неговата смрт, меѓу кои и неговиот асистент и неколку лекари.
-
Спорт2 денаКичевските арбитри Стојановски и Цветаноски ќе ја делат правдата на мечот в понеделник помеѓу „Силекс“ и „Шкупи“
-
Кичево3 часа(ФОТО) Д-р Александар Јовановски денеска со свеченост ја презеде функцијата градоначалник на општина Кичево, „За мене како што знаете поделбите не постојат, ќе продолжиме напред заедно“
-
Хороскоп2 денаХороскоп за недела (9 ноември)
-
Кичево24 часаВо сабота спремете се за третото концертно издание на „Enigma Rock Night Vol.3“ во НУЦК „Кочо Рацин“, на сцената ќе настапат сите локални бендови
-
Хороскоп20 часаХороскоп за понеделник (10 ноември)
-
Здравје и убавина1 денОвие шест работи предизвикуваат висок крвен притисок
-
Спорт16 минутиАталанта го разреши од должноста досегашниот тренер Иван Јуриќ
-
Здравје и убавина11 минутиДомашен напиток од свежи билки против болки во Бубрезите од бубрежните камења
