Звучи неверојатно, но обичното јаболко може да биде вистинско чудо за вашето здравје. Ова овошје што сите го имаме при рака крие моќни хранливи состојки кои го чистат телото, го штитат срцето и нè одржуваат сити.

Јаболкото е крцкаво овошје кое, зад својот скромен изглед, крие вистинска нутритивна бомба што прави чуда за вашето тело и енергија.

Зошто е паметно да јадете јаболко секој ден

Преполно е со растителни влакна и флавоноиди – повеќето од корисните материи се скриени во кората, затоа не ја лупете! Во неа се наоѓаат растителните влакна и соединенијата што го зајакнуваат вашето тело.

Помага во варењето и обезбедува чувство на ситост – влакната во јаболката го забавуваат варењето, ве одржуваат сити подолго време и им помагаат на цревата да работат правилно.

Заштитник на срцето и крвните садови – јаболката можат да помогнат во намалување на лошиот холестерол и да ги заштитат крвните садови од оштетување.

Моќен сојузник против болести – антиоксидансите во јаболката го забавуваат развојот на клетките на ракот и помагаат во заштитата од дијабетес тип 2.

Добри за белите дробови, мозокот и имунитетот – редовната консумација на јаболка е поврзана со подобра функција на белите дробови, посилен имунитет и подобра меморија.

Но, не претерувајте со јаболка

Иако се здрави, важно е да се одржи рамнотежа.

• Премногу калории – ако претерате, јаболката можат да придонесат за внес на премногу шеќер и калории.

• Пестициди – често се на листата овошја со највисоки остатоци од пестициди, затоа добро измијте ги или изберете органски.

• Семките не се јадат – содржат соединенија што можат да се претворат во цијанид, па избегнувајте ги.

Јаболкото – суперовошје што освојува од првиот залак

Јаболката се едно од најздравите и најдостапни овошја во светот. Крцкави, сочни и полни со витамини, тие се вистинска мала енергетска ризница што вреди да се јаде секој ден.

Освен нивните здравствени придобивки, јаболката се и ѕвезди во бројни домашни рецепти што се омилени во секој дом.

Домашна штрудла со јаболка

Еден од најкласичните рецепти во македонските кујни – сочна, миризлива и полна со вкус на детството.

Состојки за филот:

• 1 кг јаболка

• 100 г шеќер (или по вкус)

• 1 ванилин шеќер

• 1 лажичка цимет

• 100 г суво грозје (по желба)

• 50 г мелени ореви или презла

• Сок од половина лимон

Тесто (ако го правите домашно):

• 250 г брашно

• Прстофат сол

• 1 лажица масло

• 1 лажичка оцет

• Околу 150 мл млака вода
  (или користете готови кори)

За премачкување:
50 г растопен путер или масло

Подготовка:
Ако правите домашно тесто, замесете го со сите состојки и оставете да одмори 30–45 минути. На набрашнета крпа расукајте тенко тесто, речиси проѕирно.

Ако користите готови кори, изрендајте ги јаболката и измешајте ги со сите состојки за фил. Премачкајте ја секоја кора со путер, наредете по три заедно, нанесете фил и замотајте со крпа.

Печете на 180°C околу 35–40 минути. Кога ќе се олади, посипете со шеќер во прав и уживајте.

Пита од јаболка – класика што никогаш не излегува од мода

Едноставна, брза и совршено сочна торта – идеална кога сакате нешто благо, а немате многу време.

Состојки:

• 3 јајца

• 150 г шеќер

• 1 ванилин шеќер

• 100 мл масло

• 100 мл млеко

• 250 г брашно

• 1 прашок за пециво

• Прстофат сол

• 3 големи јаболка (рендани или исечени)

• 1 лажичка цимет

• Шеќер во прав за посипување

Подготовка:
Загрејте ја рерната на 180°C. Матете ги јајцата со шеќерот и ванилиниот шеќер додека не добиете пенеста смеса.

Додадете масло и млеко, потоа брашно со прашок за пециво и сол. Додадете јаболка и цимет, добро измешајте.

Истурете ја смесата во намастен и набрашнет плех (20×30 см) и печете 35–40 минути. Кога ќе се олади, посипете со шеќер во прав.

Сервирајте со кафе, чај или топло какао – и уживајте во мирисот на есента.

Совет: додадете суво грозје, сечкани ореви или кора од лимон за уште побогат вкус.

Извор: 24H

Прашањето дали треба да се исклучува инвертер клима уредот често предизвикува забуна кај многу сопственици. Можеби сте се запрашале дали е подобро да го оставите уредот да работи постојано или да го исклучите кога ја напуштате просторијата. Ова станува особено важно со оглед на сè повисоките трошоци за електрична енергија.

Инвертер клима уредите претставуваат технолошки напредок во однос на класичните модели, но нивната правилна употреба бара разбирање на принципот по кој функционираат. Во продолжение дознајте како да го користите вашиот инвертер на најекономичен, ефикасен и долговечен начин.

Како функционира инвертер клима уредот

За разлика од стандардните клима уреди кои работат по принципот „вклучи – исклучи“, инвертер моделите ја прилагодуваат брзината на компресорот според моменталните потреби. Кога температурата е далеку од посакуваната, компресорот работи со полна моќност, а кога ќе се достигне зададената температура, ја намалува брзината и ја одржува стабилно без големи флуктуации.

Овој начин на работа овозможува постојана удобност, помала потрошувачка на енергија и подолг век на траење на уредот.

Потрошувачка на електрична енергија

Современите инвертер клима уреди користат околу 1,2 kW електрична енергија кога работат со полна моќност, но откако ќе се постигне посакуваната температура, потрошувачката паѓа на 200–500 W. Оваа ефикасност овозможува заштеда до 30% во споредба со обичните клима уреди, што позитивно влијае и на сметките и на животната средина.

Дали е паметно да се исклучува климата?

Инвертер клима уредите се дизајнирани да работат континуирано. Кога често го исклучувате и повторно го вклучувате уредот, компресорот мора да работи со полна моќност за повторно да ја достигне температурата, што троши повеќе енергија и го оптоварува системот.

Ако ја напуштате просторијата само кратко, подобро е да ја зголемите или намалите поставената температура, наместо целосно да го исклучите уредот.

Кога е препорачливо да се исклучи?

Постои неколку ситуации кога е оправдано целосно исклучување:

• Кога го напуштате домот подолг временски период (повеќе од 24 часа).

• Во пријатни денови кога надворешната температура е блиска до собната.

• Во текот на ноќта, кога може да се користи природното ладење од отворен прозорец.

Влијание од честото исклучување

Честото вклучување и исклучување ја зголемува потрошувачката на струја и може да доведе до абење на компресорот. Секое ново стартување бара повеќе енергија, слично како автомобил што троши повеќе гориво при палење.

Оптимални температури

За најдобра ефикасност:

• Летно време: од 24°C до 26°C.

• Зимно време: од 20°C до 22°C.

Разликата помеѓу внатрешната и надворешната температура не треба да биде поголема од 7°C за да се избегне непотребно оптоварување.

Економска корист и долговечност

Иако инвертер климите се поскапи при купување, долгорочните заштеди се значителни. Континуираното работење на оптимална температура може да ги намали сметките за електрична енергија за 20–30%, а правилната употреба го продолжува векот на уредот до 40%.

Практични совети

• Наместо исклучување, користете „Sleep“ или „Eco“ режим.

• Редовно чистете ги филтрите – валкани филтри ја намалуваат ефикасноста до 15%.

• Комбинирајте ја климата со природно засенчување и добра изолација.

• Размислете за паметен термостат кој автоматски ја прилагодува температурата.

Заклучок

Во повеќето ситуации, подобро е да го оставите инвертер клима уредот да работи континуирано, отколку често да го исклучувате. Така ќе заштедите енергија, ќе го продолжите животниот век на уредот и ќе одржувате пријатна температура во домот во текот на целата година.

Извор: N1

Друштвените игри често ги гледаме само како забава, но нивното влијание врз децата е многу подлабоко. Додека се смеат, ги планираат своите потези и чекаат на ред, тие всушност развиваат вештини што ќе им служат цел живот.

Малкумина не играле „Не лути се човече“, „Уно“, „Ризик“, „Џенга“ или „Меморија“ во детството. Тие игри не се само моменти на забава – тие се дел од растењето и учењето.

Истражувањата покажуваат дека дури и кратка разиграна интеракција може да ја подобри концентрацијата, меморијата и способноста за решавање проблеми. Со други зборови, друштвените игри имаат многу поголема улога од едноставното пополнување на времето.

Како друштвените игри влијаат врз развојот на децата?

1. Поттикнуваат заедништво

Првата асоцијација на друштвени игри е група луѓе – пријатели или семејство. Со тек на времето, играњето често станува само изговор за дружење, смеење и разговор. Победата станува споредна, а социјалните вештини – примарни.
Истражување објавено во Scandinavian Journal of Psychology укажува дека децата кои почесто играат друштвени игри уште во предучилишна возраст развиваат подобри социјални способности и стануваат поотворени и дружељубиви.

2. Го развиваат комуникациското умеење и емпатијата

Секоја игра има свои правила – чекање на ред, донесување заеднички одлуки, тактики. Преку нив децата учат да комуницираат, да споделуваат и да ги разбираат туѓите чувства.
Податоци од 2024 година покажуваат дека јасно структурираните игри ја зголемуваат социјалната интелигенција – особено кај деца кои во почетокот имаат потешкотии во нови средини.

3. Ја зголемуваат концентрацијата и меморијата

Од шах до „Не лути се човече“, секоја игра бара стратегија, планирање и анализа. Студии од 2024 и 2025 година открија дека децата кои редовно играат друштвени игри имаат подобар распон на внимание и посилна концентрација – вештини корисни и во секојдневието.

4. Го подобруваат логичкото размислување

Истражувачи од Канада утврдиле дека децата кои редовно играат друштвени игри имаат подобар успех во училиште, особено по математика. Причината: игрите поттикнуваат логичко размислување, препознавање на причинско-последични врски и донесување одлуки. Децата кои играле повеќе тимски и натпреварувачки игри покажале и поголема мотивација за учење.

5. Помагаат во контрола на емоциите

Преку игра, децата учат важни животни лекции – како да ја прифатат победата и поразот, како да останат смирени и зошто е важно да се почитуваат правилата. Родителите тука имаат клучна улога: ако реагираат смирено и разговараат со децата за нивното однесување за време на играта, тие им помагаат подобро да ги контролираат емоциите и да соработуваат со другите.

Друштвени игри во современиот свет

И покрај бројните придобивки, децата сè почесто избираат видео-игри. Податоците на ЕУ покажуваат дека 69% од децата од 6 до 10 години и 85% од децата од 11 до 14 години играат видео-игри секој ден.
Затоа, производителите на друштвени игри бараат креативни решенија за да ги привлечат децата и да им покажат дека и „офлајн“ забавата може да биде подеднакво возбудлива.

Извор: 24H