На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

Војни и мировни договори

• 1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.

• 1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.

• 1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.

• 1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.

• 1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.

• 1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.

• 1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).

Политика и атентати

• 1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.

• 1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.

• 1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.

• 1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.

• 1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.

• 1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.

• 2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.

• 2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.

• 2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.

• 2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.

• 2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.

• 2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.

• 2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.

• 2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.

Култура и личности

• 1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.

• 1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.

• 1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.

• 1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.

• 1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.

• 1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.

• 2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.

Несреќи и катастрофи

• 1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.

• 2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🛡️ Воени битки и борби

• 31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.

• 1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.

• 1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.

• 1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.

📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки

• 1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).

• 1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.

• 1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.

• 1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.

• 1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).

• 1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.

• 1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).

• 1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).

• 2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.

✈️ Откритија, истражувања и летови

• 1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.

✊ Протести и демонстрации

• 1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.

• 2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.

⚰️ Смртни случаи на познати личности

• 1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).

• 1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.

• 1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.

• 1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.

• 2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.

• 2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.

• 2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.

• 2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.

• 2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.

• 2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).

На денешен ден 29 август, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот.

1189 – Дубровник склучил договор со босанскиот бан Кулин, со кој жителите на Дубровник добиле слобода да тргуваат во Босна без ограничувања или давачки. Договорот е еден од најстарите зачувани документи во регионот.

1521 – Турците, под команда на султанот Сулејман II Величествениот, го освоиле Белград и го прогласиле за седиште на Смедеревскиот санџак.

1526 – Во Мохачката битка, турската војска предводена од Сулејман II Величествениот ги победила трупите на унгарскиот крал Лудвиг II, кој загинал при повлекувањето.

1619 – Роден е Жан Батист Колбер, француски државник и министер за финансии на Луј XIV.

1632 – Роден е Џон Лок, англиски филозоф, основач на емпиризмот и либералната филозофија.

1756 – Прускиот крал Фридрих II ја започнал Седумгодишната војна со напад врз Саксонија.

1820 – Во Порто, Португалија, започнала граѓанска револуција, со која кралот Жоао VI бил принуден да донесе либерален устав.

1825 – Португалија ја признала независноста на Бразил под водство на царот Педро I.

1842 – Завршила Првата опиумска војна со Нанкинскиот договор, со кој Кина морала да отвори пристаништа и да го предаде Хонг Конг на Британија.

1944 – Кралот Петар II Караѓорѓевиќ, со декрет, ја отстранил командата на генерал Дража Михајловиќ и ја ставил југословенската армија под команда на Јосип Броз Тито.

1945 – Американските трупи под команда на генерал Џорџ Маршал започнале со искрцување во Јапонија.

1949 – СССР тајно ја детонирал својата прва атомска бомба.

1960 – Јорданскиот премиер Хаза ал-Маџали бил убиен во експлозија на бомба.

1965 – Американскиот вселенски брод „Џемини V“ се вратил на Земјата по рекордни осум дена во орбитата.

1975 – Починал ирскиот државник Емон де Валера, еден од водачите на Шин Фејн.

1978 – Хуа Куо-фенг, претседател на КПК, ги посетил Романија, Југославија и Иран, што означило крај на кинеската изолација.

1991 – Советскиот парламент ја суспендирал Комунистичката партија и ги замрзнал нејзините сметки.

1995 – Милошевиќ бил овластен да преговара во име на заедничката делегација на СР Југославија и Република Српска во мировниот процес за Босна.

1996 – Руски авион Туполев 154 се урнал во Норвешка, загинале 141 лице.

1997 – Убиени биле 300 луѓе во алжирско село, едно од најлошите масакри од страна на исламисти во земјата.

1999 – Во Источен Тимор, 99% од гласачите се изјасниле за независност од Индонезија.

2001 – Врховниот суд на САД осудил тројца раководители на компанија за нелегална продажба на опрема што може да се користи за нуклеарно оружје.

2003 – Автомобил-бомба во Наџаф уби најмалку 80 луѓе, вклучувајќи го и ајатолахот Мохамед Бакир ал-Хаким.

2005 – Ураганот Катрина ја погодил јужна САД, загинале околу 1.330 луѓе, најмногу во Њу Орлеанс.

2008 – Грузија ги прекинала дипломатските односи со Русија поради признавањето на Јужна Осетија и Абхазија.

2010 – Еруптирал вулканот Синабунг на Суматра, прва ерупција по 400 години, со масовна евакуација.

2015 – Унгарија поставила бодликава жица на границата со Србија за да го спречи приливот на бегалци.

2019 – Починал српскиот сликар и академик Владимир Величковиќ.