Свет
Британците и Французите ги враќаат културните богатства во Африка

Само музејот Quai Branly во Париз содржи речиси 70.000 африкански предмети, додека Британскиот музеј во Лондон поседува уште десетици илјади.
Jesus College на Универзитетот во Кембриџ и музејот Куаи Бранли во Париз ги враќаат културните артефакти ограбени од Западна Африка за време на колонијалниот период, поставувајќи преседан што се очекува да изврши притисок врз другите институции исто така да почнат да ги враќаат украдените дела, пишува Ројтерс.
Британскиот факултет враќа статуа на петел украден од кралските трупи во 1897 година, еден од стотиците бронзени предмети ограбени од некогаш моќното Кралство Бенин, лоцирано во денешна Нигерија и се смета за културно најзначајните африкански артефакти.
„Тоа е точно од почит кон уникатното наследство и историјата на овој артефакт“, рече Сонита Алејн, директор на факултетот.
Фигурата му ја дал на факултетот во 1905 година од татко на студент, а факултетот пред две години објавил дека статуата ќе биде вратена во Нигерија.
Во Европа, 90 отсто од културното наследство на Африка
Настанот означува пресврт во долготрајната борба на африканските земји за враќање на делата ограбени од западните истражувачи и колонизатори, во време кога многу европски институции се борат да се справат со културното наследство на колонијализмот.
Според француските историчари на уметност, речиси 90 отсто од културното наследство на Африка е во Европа.
Само во музејот Quai Branly во Париз се сместени речиси 70.000 африкански предмети. Британскиот музеј во Лондон поседува уште десетици илјади.
Германија се согласи следната година да започне со враќање на бронзените предмети од Бенин што ги чува во своите музеи.
Британскиот универзитет во Абердин потврди дека ќе ја врати бронзената скулптура од Бенин на која е прикажана главата на кралот Обе. Скулптурата била купена на аукција во 1957 година
Британците не зборуваат за трансфер на сопственоста
Францускиот претседател Емануел Макрон, потсетува Танјуг, им рекол на студентите од Буркина Фасо во 2017 година дека „африканското наследство не може да биде само во европските приватни колекции и музеи“.
На церемонијата со која претседава Макрон, музејот „Каи Бранли“ ќе врати во Бенин 26 артефакти украдени од Кралството Абомеј во 1892 година. Тоа е дел од 5.000 предмети чие враќање бара таа западноафриканска земја.
Нигериската влада му се заблагодари на Jesus Collegeu што го отвори патот за враќање на уметничките дела и рече дека со нетрпение очекува други артефакти да ги вратат артефактите.
Британскиот музеј зборува за „можности за споделување и изложување“ на предмети од неговата колекција во Нигерија, но никогаш не кажа дека ќе ја пренесе сопственоста врз нив, забележува Ројтерс.
Извор: Aljazeera
Фото: Reuters
Свет
„Google“ со сериозна инвестиција на центри за податоци и вештачка интелигенција во Велика Британија

Американската компанија Гугл денеска објави план за инвестиција од пет милијарди фунти (околу 5,78 милијарди евра) во Велика Британија во наредните две години. Средствата главно ќе бидат насочени кон развој на центри за податоци и истражување во областа на вештачката интелигенција (ВИ), а веста доаѓа непосредно пред посетата на американскиот претседател Доналд Трамп на Лондон.
Според соопштението на компанијата, инвестицијата ќе ги покрие капиталните трошоци, истражувањето и развојот, вклучувајќи ја и работата на Гугл ДипМајнд, британската лабораторија за ВИ во сопственост на технолошкиот гигант.
Како дел од оваа стратегија, денес беше пуштен во употреба нов центар за податоци во Волтам Крос, северен Лондон, во кој Гугл претходно вложи околу една милијарда долари (850 милиони евра).
Портпарол на компанијата за агенцијата АФП, кој сакаше да остане анонимен, изјави дека новата инвестиција ќе претставува надополнување на претходното финансирање.
Во меѓувреме, Велика Британија се подготвува за втората државна посета на Трамп, која ќе се одржи в среда и четврток. Првата официјална посета беше во 2019 година, за време на неговиот прв претседателски мандат. Според британските медиуми, Трамп ќе биде придружуван од делегација составена од високи претставници на технолошкиот и финансискиот сектор, а се очекуваат и нови инвестиции и потпишување на технолошки договор со Лондон.
Во пресрет на посетата, британската влада веќе најави дека американските банки вложуваат повеќе од една милијарда фунти во земјата, а во понеделник потврди и договор со САД за забрзување на процесот на одобрување и верификација на нуклеарни проекти.
Откако започна војната во Украина, Велика Британија значително ги засили напорите за намалување на зависноста од јаглеводородите, при што нуклеарната енергија стана стратешки приоритет. За време на посетата на Трамп, официјално ќе биде потпишано и новото партнерство меѓу Лондон и Вашингтон – „Атлантско партнерство за напредна нуклеарна енергија“, пренесе Бета.
Свет
Денес во Киргистан беше регистриран силен земјотрес

Во Киргистан денеска е регистриран земјотрес со јачина од 4,1 степени според Рихтеровата скала, информира Европско-медитеранскиот сеизмолошки центар. Потресот бил лоциран на околу 12 километри југоисточно од главниот град Бишкек, на длабочина од приближно 12 километри.
Очевидци сведочат дека земјата се тресела околу две до три минути, пренесе ТАСС.
Досега нема информации за повредени лица или материјални оштетувања.
Свет
(ВИДЕО) „Ден на жалост“ во Португалија по страшната трагедија каде од шините излета жичара и одзеде најмалце 15 животи, неофицијално има и странци

Португалија денеска тагува по трагедијата што го потресе главниот град Лисабон, откако 15 лица ги загубија животите, а најмалку 18 завршија во болница по излетувањето од шините на историската жичница „Глорија“. Петмина од повредените се во критична состојба, соопштија службите за итни интервенции.
Несреќата се случила вчера околу 18 часот по локално време, на ридската траса која ја поврзува централниот плоштад Рестаурадорес со познатиот кварт Баиро Алто. Властите потврдија дека меѓу загинатите има и странски туристи, но нивната националност сè уште не е официјално објавена.
Градоначалникот на Лисабон, Карлос Моедас, по посетата на повредените во болница изјави дека градот минува низ „еден од најтешките моменти во поновата историја“. Претседателот Марсело Ребело де Соуза, пак, упати сочувство до семејствата и најави дека државата ќе ја утврди целосната одговорност за трагедијата.
#ALERTA Se descarriló el Funicular de Lisboa, el Elevador da Glória, que realiza un recorrido por la zona vieja; obligado al viajar a Portugal. Al menos 15 muertos y 18 heridos. Con mas de 100 años de historia, no le daba mantenimiento el municipio. Turistas, muchas víctimas pic.twitter.com/7ou9NYCppb
— Víctor Sánchez Baños (@vsanchezbanos) September 3, 2025
Истрагата за причините е во тек и во неа се вклучени повеќе институции – управувачката компанија „Карис“, Националниот орган за безбедност во сообраќајот и криминалната полиција. Од „Карис“ тврдат дека жичницата редовно била подложувана на инспекции, но очевидци изјавиле дека пред судирот со зграда на стрмната улица најверојатно дошло до дефект на сопирачките.
На снимки споделени на социјалните мрежи се гледа целосно превртено и оштетено возило во препознатливата жолта боја, а сведоци раскажуваат дека неколку патници биле извлечени од урнатините со помош на спасувачките екипи.
Жичницата „Глорија“, која работи веќе 140 години, е еден од симболите на Лисабон и претставува омилена атракција за туристите.
Трагедијата предизвика и меѓународни реакции. Претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, и шпанскиот премиер Педро Санчез испратија пораки на поддршка и солидарност со португалскиот народ.
-
Кичево10 часа
Кичевските бербери на состанок одлучија да ги поскапат нивните услуги
-
Хроника2 дена
Вчера утро на магистралниот пат Кичево-Охрид се случила трагична сообраќајка каде животот го загуби младо момче од кичевско
-
Кичево2 дена
Денес се одбележува 82 години од најкрвавата битка кај с.Кленоец кичевско, додека на денешен ден загинал и Јосиф Јосифовски-Свештарот
-
Хороскоп1 ден
Хороскоп за вторник (7 октомври)
-
Хороскоп10 часа
Хороскоп за среда (8 октомври)
-
Македонија2 дена
Од вечерва горивата со намалена цена за литар
-
Македонија24 часа
Целосно затворен патен правец Велес-Тетово помеѓу Волково и Кондово, истиот ќе се одвива двонасочно поради градежни работи
-
Хроника19 часа
По долга и тешка болест почина познатиот пејач – Халид Бешлиќ