Лекарите предвидуваат дека бројот на нови случаи на деменција во САД ќе се удвои до 2060 година, што значи дека 42 отсто, или 2 од 5 Американци постари од 55 години, би можеле да имаат некоја форма на болеста.

Иако постојат многу начини за заштита на когнитивното здравје засновани на наука, како што се решавање загатки, вежбање и здрава исхрана, исто толку е важно да се знае што не треба да се прави. На пример, избегнувањето на одредена храна може да го намали ризикот од развој на деменција.

Храна која треба да се избегнува

1. Преработено месо
Преработеното месо како салама, колбаси и сланина е познато по висока содржина на натриум и транс-масти, штетни за кардиоваскуларното здравје. Истражување од јануари 2025 година, објавено во Neurology, покажува дека оваа храна го зголемува ризикот од деменција. Анализирајќи здравствени податоци на 133.771 луѓе над 40 години, истражувачите откриле дека консумирањето повеќе од четвртина порција црвено месо дневно го зголемува ризикот за 13%.

2. Ултра-обработена храна
Ултра-обработената храна содржи додадени шеќери, конзерванси, и хемиски адитиви. Според студија од 2022 година, објавена во JAMA Neurology, луѓето кои добиваат повеќе од 20% од дневниот внес на калории од оваа храна имаат 25% побрзо когнитивно опаѓање.

3. Зачинета храна
Според студија од 2019 година, објавена во Nutrients, внесот на зачинета храна е поврзан со побрзо когнитивно опаѓање. Луѓето кои консумирале повеќе од 50 грама чили пиперки дневно имале речиси двојно поголем ризик од пад на когнитивните способности.

4. Алкохол
Истражување од 2023 година во JAMA Network Open покажува дека умереното консумирање алкохол (една пијачка дневно) го намалува ризикот од деменција за 21%. Но, луѓето кои пијат три или повеќе пијалаци дневно го зголемуваат овој ризик за 8%.

5. Вештачки засладени пијалоци
Студија од 2017 година покажа дека консумирањето најмалку еден вештачки засладен пијалок дневно го тројно зголемува ризикот од деменција.

6. Додадени шеќери
Прекумерниот шеќер може да предизвика отпорност на инсулин, што е поврзано со пад на когнитивната функција. Студија од 2021 година, објавена во Journal of Prevention of Alzheimer’s Disease, покажува дека луѓето кои пијат еден до седум пијалаци со шеќер неделно имаат значително поголем ризик од деменција.

Препораки за здрава исхрана

За намалување на ризикот од деменција, нутриционистот Ерин Палински-Вејд препорачува:

• Свежо овошје и зеленчук
• Цели житарки
• Мешунки
• Јаткасти плодови и семиња
• Масни риби како лосос и скуша

Исхраната богата со растителни влакна, здрави масти и антиоксиданси може да го заштити мозокот од оксидативен стрес и воспаление – главни причини за деменција.

Извор: N1Info

Како храната богата со мелатонин влијае на квалитетот на сонот?

Проблемите со спиењето се вообичаени, но кога се продолжени, тие можат значително да влијаат врз здравјето.

Мелатонинот е хормон кој ги регулира циклусите на спиење. Неговото ниво природно расте навечер и опаѓа наутро. Освен како додаток во исхраната, овој хормон може да се најде и во одредени намирници.

Диететичарката Клер Торнтон-Вуд објаснува дека консумирањето храна богата со мелатонин може да го зголеми неговото ниво во организмот и да го подобри сонот.

Истражувањата потврдуваат дека оваа храна го поддржува деноноќниот ритам. „Мелатонинот се врзува за рецепторите во мозокот, регулирајќи го телесниот часовник и го подобрува квалитетот на спиењето“, вели нутриционистот Ријанон Ламберт.

Научни докази за ефектите на мелатонинот

Кинески истражувања покажуваат дека мелатонинот ја зголемува ефикасноста на спиењето, додека руски студии го поврзуваат неговото секојдневно внесување со подобар сон и пониски нивоа на депресија, пренесува Би-Би-Си.

Професорот Глин Хауатсон го испитувал влијанието на сокот од вишна врз спиењето, поради неговата висока содржина на мелатонин. Според него, „вишната помага“, но предупредува на високата содржина на шеќер. Од друга страна, кивито, кое содржи мелатонин и серотонин, има уште поцврсти докази за подобрување на сонот.

„Јадењето две киви еден час пред спиење значително го подобрува квалитетот на сонот“, додава Ламберт.

Храна богата со мелатонин

Природни извори на мелатонин вклучуваат:

• Јаткасти плодови и семки
• Млеко и јајца
• Печурки
• Леб од цели зрна
• Тофу и чедар сирење

„Овие намирници, консумирани пред спиење, можат да го зголемат нивото на мелатонин, што може да го скрати времето за заспивање или да го подобри квалитетот на сонот,“ вели Ламберт.

Една чаша млеко пред спиење е особено корисна, бидејќи содржи триптофан – аминокиселина која се претвора во серотонин и мелатонин. Темното чоколадо и овесната каша, исто така, се добар избор за вечерни ужинки.

Совети за подобар сон

• Консумирајте храна богата со мелатонин еден до два часа пред спиење.
• Суровата или минимално преработена храна содржи повеќе мелатонин.
• За посериозни проблеми со спиењето, консултирајте се со доктор, бидејќи квалитетниот сон е основа за добро здравје.

Извор: B92

На Steam дневно се појавуваат десетици нови игри, а нивната бројност често го прави тешко да се следат најинтересните изданија. За да ви го олесниме изборот, составивме список на пет возбудливи наслови кои вреди да ги разгледате оваа недела.

1. S4U: Citypunk 2011 и Love Punch

• Датум на издавање: 9 јануари
• Развоен тим: U0U Games

Оваа наративна игра базирана на текст ве враќа во 2011 година, преку уникатно искуство на измислен компјутерски десктоп. Играчите ја следат приказната на Мики, архитект кој управува со прашања и задачи во своето биро. Покрај професионалните активности, ќе комуницирате со софтвер, ќе решавате лични дилеми и ќе се запознавате со луѓе. Играта плени со ретро визуелниот стил, кој го доловува духот на еден поинаков свет.

2. Reviver

• Датум на издавање: 9 јануари
• Развоен тим: Cotton Game

Оваа наративна игра со загатки има рачно нацртана графика и го следи односот на Карлос и Фелисија. Со над 50 уникатни загатки, играчите имаат моќ да влијаат врз приказната со своите одлуки. Reviver доаѓа од тимот што го разви Sunset Hills, познат по атмосферски игри со силни наративни елементи.

3. Remastered Freedom Wars

• Датум на издавање: 10 јануари
• Развоен тим: Dimps Corporation

Популарниот Freedom Wars, првично објавен за PlayStation Vita во 2014 година, се враќа во ремастерирана верзија. Овој акционен RPG комбинира елементи на Monster Hunter и God Eater, со нагласок на научно-фантастичниот амбиент. Новата верзија нуди подобрена графика, порафинирана механика и дополнителни опции за тежина.

4. Sea Fantasy

• Датум на издавање: 7 јануари
• Развоен тим: Метасла

Sea Fantasy е 16-битен RPG кој се фокусира на драматичен риболов. Играчите истражуваат отворен свет, бараат идеални локации за риболов и решаваат загатки во зандани. Покрај тоа, изработуваат риболовни прачки и се соочуваат со апокалиптични закани во светот на играта.

5. Cursed Digicam

• Датум на издавање: 10 јануари
• Развоен тим: Chilla’s Art

Познатиот тим Chilla’s Art носи нов хорор наслов што може да се заврши во едно седење. Како што сугерира името, играчите користат „проколната дигитална камера“ за да фотографираат духови од чудни веб-страници. И покрај мирниот концепт, играта создава интензивна хорор атмосфера со мистериозни елементи.

Извор: PcGamer