Центарот на Западна Македонија – местото каде што најмногу се поминува, а најмалку се застанува.

Со револуцонерен и преродбенички дух, авангарден во своето постоење гордо го носи епитетот „местото каде што се роди идејата за слободна Македонија.“

Околу 30 000 жители во градот и околу 50 000 жители во целиот регион, се домаќини на сите знаменитости кои се дел од македонската целост!

За градот се пишувало уште пред повеќе од ИЛЈАДА ГОДИНИ! Првпат се споменува во една повелба на византискиот цар Василиј II во 1018 година, со топонимот Кицавис!
Кичевскиот крај е најбогатиот шумски регион кој зафаќа 19,7 % од вкупните шуми во Македонија!

Во близина на Кичево, кај селото Извор, се наоѓа изворот на Треска – четвртата најголема река во Македонија! Долината на
Треска тече по јужниот дел на Кичевската Котлина, па потоа минувајќи низ цело Порече, се влева во Вардар кај Ѓорче Петров во Скопје.

На 15 километри западно од Кичево, во близина на Горно Добреноец, по текот на реката Студенчица се наоѓаат Самовилските водопади – на надморска височина од 1250 метри.

На 10 километри од Кичево се наоѓа еден од најпознатите средновековни манастири во Македонија – манастирот „Света Богородица – Пречиста“ (Кичевска) изграден во 1316 година.

✳ Во XIX век, овој манастир станува центар на преродбата на македонскиот народ. Овде се отворени и првите ќелијни училишта каде што учителстувале првите македонски преродбеници Кирил Пејчиновиќ и Јоаким Крчовски – за кој се знае дека имал потекло од Кичевско.

✴ Во кичевското село Кнежино, се наоѓа манастирот „Свети Ѓорѓија“ основан во XI век. Во манастирскиот двор се наоѓаат две чешми од коишто потекува изворска вода која народот ја смета за лековита.

✴ На самиот центар на градот, се наоѓа познатото археолошко наоѓалиште Китино Кале – денес уреден парк за рекреација со големи туристички потенцијали. Според легендата, на Калето се наоѓала тврдината на Кита (сестрата на Крале Марко) која во XIV век владеела со градот и целата област. По Кита – и градот го добил името Кичево.

✴ Регион на голем број на револуционери и војводи од илинденскиот период: Јордан Пиперката од Козица, Ванчо Србаков од Вранештица, Дуко Тасев од Јудово, Арсо Мицков од Подвис, Наќе Јанев од Лавчани итн.

Населението во Кичевско масовно учествува во Илинденското востание, а на 4 август помеѓу селата Карбуница и Кладник се одиграла најславната битка по Востанието во Кичевско – Битката на Ѓурѓејца во којашто востаниците имале убедлива победа, додека на страната на османлиската војска се броеле големи загуби.

Во спомен-костурницата во Кичево се наоѓаат посмртни останки на 555 борци кои во текот на војната загинале за ослободување на Кичево и Македонија!

Од нив, вкупно 323 жртви биле од Кичево и Кичевско (217 борци и 106 цивилни жртви) и уште 232 борци од други краишта на Македонија и тогашна Југославија!

Првиот ослободен град во Македонија во Втората светска војна! На 11 септември 1943 година, Првиот и Вториот мавровски одред го заземаат Кичево, а следниот ден им се приклучил и Првиот македонски батлајон „Мирче Ацев“ со што била создадена слободна територија од Буковиќ на север до с. Ботун на југ. Слободната територија траела само 21 ден.

Кичево во рок од една година (1943 – 1944) е вкупно шест пати ослободуван од балистичкиот окуптарот и со тоа го носи епитетот „најослободуван“ град!

✴ Во центарот на градот се наоѓа музејот „Западна Македонија во НОБ“ во зградата којашто во слободната територија била седиште на Главниот штаб на НОБ.

✴ Во кичевското село Подвис е отворено ПРВОТО училиште со настава на македонски јазик во слободна македонска територија. Првиот учител бил Василко Лазарески.

✴ Кичево е родно место на еден од најшколуваните Македонци од почетокот на XX век – Владимир Полежиноски, доктор на Сорбона, секретар на Првото заседание на АСНОМ. Протеран на Голи Оток во 1951 година!

✴ На планинскиот огранок Лопушник, јужно од Бистра, за време на НОБ се наоѓал главниот штаб на НОБ и ПОМ. На ова место загинал и македонскиот револуционер и поет Кочо Рацин и тука се наоѓало неговото прво почивалиште.

За ПОРТА.мк пишува Х.Аџиоски, дел од нашиот тим на најпопуларната фејсбук група Парувања низ Македонија