Lifestyle
Колкав процент од нашиот мозок навистина користиме?
![](https://porta.mk/wp-content/uploads/2025/02/mozok.jpg)
Често слушаме митови како: „Користиме само 10% од нашиот мозок“ или „Дури и Тесла користел само 10%“. Но, дали ова е вистина? Време е да ја разјасниме оваа заблуда.
Како функционира мозокот?
Мозокот е сложен орган со модуларна структура – различни делови имаат специфични задачи. Постојат региони задолжени за вид, слух, говор, движење и контрола на телесните функции. Не сите делови се активни истовремено, но тоа не значи дека не се користат.
Кога затворате очи, делот од мозокот што го обработува видот станува помалку активен. Истото важи за аудитивниот кортекс кога сте во тишина или моторниот кортекс кога лежите. Покрај тоа, значителен дел од мозокот е посветен на контрола и инхибиција на други негови делови, спречувајќи истовремена 100% активност.
Дали сите делови од мозокот се подеднакво важни?
Не. Продолжениот мозок, наречен и „јазол на животот“, ги содржи центрите за дишење и срцев ритам. Овој 0,1% од нервниот систем е критично важен – секое оштетување води до моментална смрт. Слично, специфични делови како Верниковата и Брокината област се мали, но клучни за говор и разбирање.
Автоматските процеси во мозокот
Најголемиот дел од активноста на мозокот се одвива автоматски. Ако требаше свесно да контролираме сè – движење, рамнотежа, регулирање на крвен притисок, хормони – немаше да можеме да размислуваме ни две „слободни“ мисли дневно.
Дури и посебните способности кај некои луѓе, како неверојатно брзо множење броеви или апсолутен слух, се изведуваат несвесно. Нашата когнитивна моќ има ограничувања – ако еден дел е пренагласен, друг може да биде намален, како што се случува кај некои лица од аутистичниот спектар.
Па, колкав процент од мозокот користиме?
Одговорот е 100%, но не истовремено. Природата има правило: „искористи го или изгуби го“. Ако не користиме одредени делови од мозокот, тие атрофираат. Мозокот не би трошел толку енергија (20% од кислородот и шеќерот во телото) ако голем дел од него беше неактивен.
Нашиот мозок е пластичен – способен да се менува и адаптира. Дури и ако некоја информација се чини заборавена, таа може да се врати со соодветен стимул, како мирис или музика. Оваа флексибилност ни овозможува да учиме, да се приспособуваме и да останеме когнитивно активни до староста.
Затоа, заборавете на митот дека користиме само мал дел од мозокот. Секој дел има своја функција, и секој ден го користиме целиот мозок – само на различни начини.
Извор: VPrice
Lifestyle
Зошто крпите имаат непријатен мирис? Перењето на вистинска температура е клучно
![](https://porta.mk/wp-content/uploads/2024/02/masina-za-perenje.jpg)
Непријатниот мирис на крпите по перењето е чест проблем, чиј главен виновник се бактериите. Машината за перење лесно може да стане нивно жариште, а резултатот е – свежо испраните крпи не мирисаат пријатно, туку испуштаат непријатен мирис. Но, решението е полесно отколку што изгледа.
Како настанува проблемот?
Бактериите можат да се развијат и во машината за перење и во самата ткаенина. Според експертите, клучот за справување со овој проблем е редовното чистење на уредот и правилното сушење на крпите.
Перење на вистинска температура
Еколошките циклуси со ниски температури не се доволни за целосно уништување на бактериите. Тие преживуваат, што доведува до појава на лош мирис. За да ги елиминирате, потребно е да ги перете крпите на најмалку 60°C. Ова не само што ја чисти ткаенината, туку и го дезинфицира барабанот на машината за перење.
Дополнителни чекори за хигиена на машината
- Оставете ја вратата отворена по перењето за да се проветри машината и да се спречи создавање влага.
- Редовно чистете го садот за детергент, бидејќи тука се акумулираат остатоци кои можат да предизвикаат развој на бактерии и мувла.
Правилно сушење и складирање на крпите
Дури и ако машината е чиста, непријатниот мирис може да се појави ако крпите не се исушени правилно. Влажниот текстил е идеална средина за развој на бактерии, затоа:
- Осигурајте се дека крпите се целосно суви пред да ги ставите во плакарот.
- По употреба, не ги оставајте влажни во корпата за алишта – сушете ги веднаш.
Сода бикарбона – едноставен трик за свежина
Ако крпите сепак имаат непријатен мирис, додајте една лажица сода бикарбона во машината и поставете ја температурата на најмалку 60°C. Оваа едноставна состојка го неутрализира мирисот и ја враќа свежината на текстилот.
Заклучок
Правилната хигиена на машината за перење и темелното сушење на крпите се едноставни, но ефикасни чекори за спречување на непријатните мириси. Редовното чистење на уредот и перењето на високи температури не само што обезбедуваат свежина, туку и помагаат во зачувување на хигиената и здравјето.
Извор: Mondo
Lifestyle
Пет едноставни работи што можете да ги направите веднаш по будењето за подобар крвен притисок
![](https://porta.mk/wp-content/uploads/2022/11/spienje.jpg)
Наместо драстични мерки, клучот за регулирање на високиот крвен притисок лежи во малите, но ефективни навики кои можете да ги спроведете веднаш по будењето.
Високиот крвен притисок, познат и како хипертензија, е тивок убиец кој погодува повеќе од милијарда луѓе ширум светот. Ако не се контролира, може да го зголеми ризикот од срцев и мозочен удар, бубрежни заболувања и срцева слабост.
За среќа, високиот крвен притисок не е неизбежен. Често може да се држи под контрола со едноставни и доследни промени во животниот стил, од кои некои можете да ги спроведете веднаш по будењето.
Испијте чаша вода
„После ноќен пост, рехидратацијата на телото помага да се одржи здрав волумен и циркулација на крвта“, објаснува нутриционистот Ерин Палински-Вејд за МСН.
Доволната хидратација овозможува оптимално функционирање на крвните садови и спречува нагли скокови на крвниот притисок. Истражувањата покажуваат дека луѓето со хипертензија често имаат пониски нивоа на вода во телото. Затоа, започнете го денот со чаша вода за да го поддржите здравиот крвен притисок.
Прошетајте
Без разлика дали станува збор за кратка прошетка низ соседството или одведување на кучето на прошетка, утринската активност не само што го подобрува расположението, туку може да помогне и во регулирањето на крвниот притисок.
„Кардиоваскуларната активност го зајакнува срцевиот мускул и ја подобрува неговата ефикасност, што може да го намали крвниот притисок во мирување“, објаснува Палински-Вејд.
Намалете го стресот
Според Американското здружение за срце, управувањето со стресот може да помогне во намалување на нивото на кортизол, што има корисен ефект врз крвниот притисок.
„Одвојте пет до десет минути за длабоко дишење или медитација за да го намалите стресот“, советува нутриционистот Триста Бест.
Техники како водена визуелизација, прогресивна мускулна релаксација и јога, исто така, можат да помогнат во стабилизирање на крвниот притисок.
Јадете здрав појадок
Правилната исхрана наутро е клучна за здравјето на срцето.
„Урамнотежениот појадок богат со влакна, калиум и магнезиум го поддржува кардиоваскуларното здравје“, истакнува Палински-Вејд.
Добар избор е тост од авокадо на леб од цело зрно, кој содржи сите овие хранливи материи. Избегнувајте преработена храна, бидејќи таа често содржи високо ниво на натриум, што може да го зголеми крвниот притисок.
Калиумот помага да се спротивстави на негативниот ефект на натриумот врз крвниот притисок. Бананите, сувото грозје, сливите и кајсиите се одлични извори на овој минерал и можете да ги додадете во овесна каша или јогурт.
Не пијте кафе веднаш по будењето
Посегнувањето веднаш по кафе може да го зголеми нивото на кортизол. Долгорочното високо ниво на овој хормон е поврзано со поголем ризик од развој на хипертензија.
Подобра опција е прво да се напиете вода и да почекате 30 до 60 минути пред да го испиете првото утринско кафе. Ако не можете да го одложите кафето, размислете за шолја безкофеинско кафе додека не дојде време за вистинското.
Мали чекори за големо влијание
Подобрувањето на крвниот притисок започнува со едноставни, но важни промени во утринската рутина. Пијте доволно вода, бидете активни, управувајте со стресот, јадете оброци богати со хранливи материи и избегнувајте кафе веднаш по будењето.
Ако имате какви било грижи или прашања во врска со вашиот крвен притисок, консултирајте се со вашиот лекар за да го пронајдете најдоброто решение за вашето здравје.
Извор: 24h
Lifestyle
Овие два вида намирници го забрзуваат процесот на стареење
![](https://porta.mk/wp-content/uploads/2025/01/zdrava-hrana-2.jpg)
Здравиот начин на живот е клучен за долговечноста и целокупното здравје. Новото истражување покажува дека навиките во исхраната можат да влијаат на процесот на стареење дури и на млада возраст.
Веќе е познато дека лошата исхрана го зголемува ризикот од разни болести. Најновата студија, спроведена на повеќе од 800 испитаници на возраст од 21 до 25 години, открива дека одредени навики во исхраната можат да го забрзаат биолошкото стареење.
Финските научници открија дека исхраната богата со овошје и зеленчук, со ограничен внес на преработено црвено месо, може да го забави биолошкото стареење. Спротивно на тоа, диетата која вклучува големи количини на преработено месо и газирани пијалоци е поврзана со забрзано стареење.
„Диетите кои нагласуваат поголема потрошувачка на овошје и зеленчук и помал внес на месо, брза храна и слатки пијалоци се поврзани со побавно биолошко стареење“, наведуваат истражувачите, според Дејли експрес.
Редовното вежбање и здравите животни навики можат донекаде да ги ублажат негативните ефекти од лошата исхрана.
Истражувањето користело епигенетски часовници – алгоритми кои можат да го проценат здравјето и животниот век дури и кај младите луѓе кои сè уште немаат клинички знаци на болести поврзани со возраста. Авторите ја истакнуваат важноста на раната акција:
„Важно е да се истражи поврзаноста помеѓу исхраната и здравјето уште од рана возраст, пред да се појават клинички знаци на болести поврзани со возраста.“
Во дополнителни анализи, истражувачите вклучиле фактори како што се телесна маса, внес на калории, физичка активност, консумирање алкохол и пушење. Последователно, врската помеѓу исхраната и биолошкото стареење стана помалку јасна, што укажува дека редовното вежбање и здравите животни навики може да ги ублажат негативните последици од лошата исхрана.
Сепак, авторите заклучија:
„Добиените резултати се конзистентни со студиите спроведени на средовечни и постари популации, како и со неколку студии спроведени на помлади индивидуи.“
Извор: B92
-
Спорт16 часа
Кичевчанецот Дејан Милошевски повторно во најдобрите 16 карате судии во САД, претходно беше избран за член на судиската карате комисија на и одговорен за 12 држави
-
Македонија15 часа
(ФОТО) СВР Охрид реализираше едукативно-превентивна кампања „Не пиј кога возиш“, додека ОВР Кичево ја спроведе „Паркирај совесно, паркирај одговорно” за сите учесниците во сообраќајот
-
Хороскоп2 дена
Хороскоп за понеделник (10 февруари)
-
Хороскоп13 часа
Хороскоп за вторник (11 февруари)
-
Здравје и убавина2 дена
Зошто не треба да го задржувате кивањето во себе, како грда навика
-
Lifestyle23 часа
Зошто крпите имаат непријатен мирис? Перењето на вистинска температура е клучно
-
Свет13 часа
Санторини не мирува, нов силен земјотрес регистриран пред неполн час, ова се информациите
-
Магазин15 часа
Пејачката од соседна Србија – Јелена Карлеуша остана без својот Инстаграм профил кој имаше над 2 милиони следбеници, дали петицијата на „Еко Стража“ успеа?