На денешен ден
На денешен ден (07 октомври)

1571.- Шпанската и венецијанската морнарица ја поразиле турската флота кај Лепанто во југозападна Грција. Во најголемата поморска битка по битката кај Актиум во 31 п.н.е. n. д. Околу 25.000 турски војници загинаа, а 80 турски бродови беа потонати. Тоа беше и последната голема битка со веслачки бродови.
1806 – Ралф Веџвуд патентирал индиго во Лондон.
1813.- Со падот на Белград во турски раце, Првото српско востание било задушено и Турците го основале административниот апарат и организацијата што постоела пред избувнувањето на востанието во 1804 година.
1849.- Почина американскиот писател Едгар Алан По. Речиси непознат за време на неговиот живот, тој стана еден од највлијателните поети кога вредноста на неговото дело ја открија француските поети Бодлер, Маларм и Валери. Во досието „Филозофија на композицијата“ го анализирал потеклото на неговата најпозната песна „Гавран“. Неговите раскази се сметаат за претходници на детективските романи.
1885.- Роден е данскиот атомски физичар Нилс Хенрик Дејвид Бор (Нилс, Бор), добитник на Нобеловата награда за физика во 1922 година за неговото истражување на структурата на атомите, еден од основачите на атомската физика.
1908.- По ослободувањето од турската власт, Крит бил обединет со Грција. Грција го анектираше островот во 1912 година, а анексијата беше меѓународно призната со Лондонскиот договор во 1913 година.
1914.- Роден е Михаило Лалиќ, еден од најистакнатите југословенски автори на воена проза („Хајка“, „Лелејска гора“, „Свадба“, „Зла пролет“).
1919.- Основана е холандската авиокомпанија KLM, најстарата постоечка авиокомпанија во светот. 1931.- Роден е јужноафриканскиот надбискуп Дезмонд Туту (Дезмонд), борец против апартхејдот, добитник на Нобеловата награда за мир во 1984 година, првиот црн архиепископ во Јужна Африка.
1940.- Во Втората светска војна, Германија ја окупираше Романија и ја презеде контролата над нејзините нафтени ресурси. 1949.- Германската Демократска Република (Источна Германија) беше прогласена во областа на советската окупациона зона со претседателот Вилхелм Пиек и премиерот Ото Гротевол. Двете германски покраини (Источна и Западна) беа повторно обединети на 3 октомври 1990 година.
1959.- Умрел Марио Ланца, американски оперски пејач и филмски актер со италијанско потекло.
1959.- Советскиот вселенски брод „Луна 3“ прв ја фотографирал темната страна на Месечината.
1981.- Египетскиот потпретседател Хосни Мубарак стана шеф на државата по атентатот на Анвар ел Садат (Анвар) на 6 октомври.
1985.- Палестинските герилци го киднапираа италијанскиот патнички брод „Акиле Лауро“ во Средоземното Море со околу 440 луѓе и се заканија дека ќе го уништат со експлозија доколку Израел не ослободи 50 Палестинци од затвор.
1992.- Советот за безбедност на ОН усвои резолуција за формирање меѓународна комисија од експерти за истрага на воените злосторства на територијата на поранешна Југославија и изрази загриженост за информациите за масовни убиства и спроведување на етничко чистење. 1996.- Истражителите на Меѓународниот трибунал за воени злосторства во поранешна Југославија извадија 200 тела од масовна гробница во Овчара кај Вуковар.
1997.- Околу 30.000 музичари, уметници, работнички лидери и политичари од целиот свет пристигнаа во Боливија на комеморативна средба по повод 30-годишнината од смртта на Че Гевара.
2000.- Во Белград е конституирано Собранието на Сојузна Република Југославија, во кое Воислав Коштуница положи претседателска заклетва. Во следните денови новиот претседател прими бројни државници, а Југославија по десетгодишна изолација го отвори процесот на помирување со светот.
2000.- Словенечкиот скијач Даво Карничар стана првиот човек кој скијал од највисоката планина во светот, Монт Еверест висока 8.848 метри.
2001.- САД и Велика Британија започнаа воздушни напади врз Авганистан поради одбивањето на авганистанските власти да го екстрадираат Осама бин Ладен. Американските власти го обвинија Ладен за терористичкиот напад на 11 септември врз Светскиот трговски центар во Њујорк и зградата на Пентагон во кој загинаа неколку илјади луѓе.
2003.- Холивудскиот актер, со австриско потекло, Арнолд Шварценегер (Шварценегер) е избран за гувернер на Калифорнија (САД). 2004 – Кралот Нородом Сиханук од Камбоџа абдицирал. Една недела подоцна, неговиот син Нородом Сихамони беше избран за нов крал.
2005.- Умре Јован Солдатовиќ, еден од најпознатите српски скулптори. Автор е на голем број скулпторски дела на јавни простори, меѓу кои се издвојуваат монументални споменици, бисти на познати личности и скулптури. Тој е познат и по големиот број скулптури на срна, коњи, елени, штркови и коњи во парковите во многу градови во поранешна Југославија.
2006.- Во Москва е убиена Ана Политковска, новинарка на рускиот дневен весник „Нова газета“, позната по остри критики за политиката на Кремљ и војната во Чеченија.
2009.- Умре модниот фотограф Ирвин Пен, познат по своите гламурозни портрети на модели. Пен долго време работеше за магазинот „Вог“, каде што стекна репутација благодарение на неговите мирни класични композиции.
2010.- Почина поранешната претседателка на Сојузниот извршен совет на СФРЈ, Милка Планинц. Таа беше единствената жена премиер на социјалистичка земја.
2011.- Починал Рамиз Алија, последниот комунистички претседател на Албанија.
2018 – Во Босна и Херцеговина се одржаа општи избори на кои Шефик Џаферовиќ, Жељко Комшиќ и Милорад Додик беа избрани за нови членови на Претседателството на БиХ.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (10 септември)

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
Војни и мировни договори
-
1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
-
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
-
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
-
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
-
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
-
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
-
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).
Политика и атентати
-
1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
-
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
-
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
-
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
-
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
-
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
-
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
-
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
-
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
-
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
-
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
-
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
-
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
-
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.
Култура и личности
-
1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
-
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
-
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
-
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
-
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
-
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
-
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.
Несреќи и катастрофи
-
1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
-
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 2 септември

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🛡️ Воени битки и борби
-
31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
-
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
-
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
-
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.
📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки
-
1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
-
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
-
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
-
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
-
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
-
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
-
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
-
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
-
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.
✈️ Откритија, истражувања и летови
-
1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.
✊ Протести и демонстрации
-
1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
-
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.
⚰️ Смртни случаи на познати личности
-
1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
-
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
-
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
-
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
-
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
-
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
-
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
-
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
-
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
-
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 1 септември

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🕊️ Смрт и загуби
-
1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
-
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
-
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
-
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
-
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.
⚔️ Војни и конфликти
-
1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
-
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
-
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
-
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
-
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
-
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
-
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
-
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.
🌍 Политички и државни настани
-
1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
-
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
-
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
-
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
-
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
-
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
-
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
-
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
-
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.
🌋 Природни катастрофи
-
1923 – Земјотрес во Јапонија: уништени Јокохама и дел од Токио, 142.000 жртви.
-
1962 – Земјотрес во северозападен Иран, 12.000 жртви.
🎭 Култура, наука и спорт
-
1972 – Боби Фишер го победил Спаски и станал светски шампион во шах.
-
Спорт13 часа
(ФОТО) Кичевски „ФК Напредок“ ги наполни трибините со љубители на фудбалот, а играчите им возвратија со победа за почеток на сезоната
-
Спорт1 ден
„ФК Напредок“ денес на домашен терен го игра првиот натпревар од новата сезона, ве повикуваме сите на градски како во старите добри времиња
-
Хороскоп1 ден
Хороскоп за недела (14 септември)
-
Хороскоп11 часа
Хороскоп за понеделник (15 септември)
-
Спорт2 дена
Анчелоти до Нејмар: „Во денешно време е морате да бидете во добра форма“
-
Магазин22 часа
Microsoft потсетува: Остануваат само 30 дена…
-
Магазин22 часа
iOS 26, iPadOS 26, watchOS 26 и macOS 26 пристигнуваат на 15 септември – компатибилни уреди и нов дизајн